|
2000
|
|
|
Ondorioz, bere arrantzaleena berdintsua izango da, okerragoa ere izan litekeelarik. Eragin
|
handia
izango luke horrek guztiak euskal ekonomian, zeharka 25.000 pertsonari ematen baitio ogibidea arrantzak.
|
|
|
Asiarrak, arrain kontsumitzailerik
|
handienak
, konturatu ziren haztegien potentzialaz. 50eko hamarkadan hasi ziren, eta gaur egun munduko akuikultura produkzioaren% 80ren jabe dira.
|
|
|
Hauek munduko produkzioaren% 8 eta% 4 dute, hurrenez hurren. Hemen, produkzioa balio
|
handiagoa
duten espezietan kontzentratu da, eta merkatu prezio altuagoa izan ohi dute produktuok. Adibidez Norvegia, Erresuma Batua eta Irlanda izokin gehien produzitzen dutenak dira, Frantzia, Italia eta Espainia ortzadar amuarrainagatik direlarik aipagarri.
|
|
|
Adibidez Norvegia, Erresuma Batua eta Irlanda izokin gehien produzitzen dutenak dira, Frantzia, Italia eta Espainia ortzadar amuarrainagatik direlarik aipagarri. Espainia, horrez gain, lupina eta urraburu produktore
|
handienetakoa
da, Grezia, Italia eta Turkiarekin batera.
|
|
|
Igoera
|
handienak
1985 eta 1995 bitartean gertatu ziren; hamar urte horietan produkzioa bikoiztu zen, 21.000 tonatik 42.000 ingurura igaroz, muskuilua kontuan hartu gabe. Urraburua, lupina, erreboiloa eta izokina dira protagonista nagusiak.
|
|
|
Urraburua, lupina, erreboiloa eta izokina dira protagonista nagusiak. Esan beharra dago, hala ere, muskuiluaz gain amuarraina dela produkzio mailarik
|
handiena
duena, Espainiako akuikultura jardueraren% 60 esan nahi baitu.
|
|
|
Espainia 14 postuan dago munduko produktoreen rankingean, eta Europan Norvegia eta Frantzia soilik ditu gainetik. Produkzioaren zatirik
|
handiena
muskuilutik dator, produktu astuna baina balio ekonomiko urrikoa. 1998an Espainiako akuikulturak (itsasokoak eta kontinentalak) 25.000 milioi pezetako fakturazioa izan zuen, oso kopuru txikia norvegiarrek izokinagatik fakturatutako 160.000 milioi pezetarekin alderatzen badugu
|
|
|
Gaikako bilketak gora egin du; alabaina, ezin daiteke esan zabor gutxiago iristen denik zabortegietara, geroz eta zabor kantitate gehiago iristen baita. Kontsultatutako iturrien arabera, ontzi bilketak ez du eragin
|
handirik
izan zabortegira heltzen den zabor pisua kontuan hartzen badugu. Bolumen aldetik, ordea, beherakada nabari da.
|
|
|
Garai hartan eta gure mailan, Ordizikoan gazteen arteko txapelketa irabaztea. Hasi berria nintzen eta zenbat eta gazteagoa izan ilusio
|
handiagoa
egiten du txapela jazteak.
|
|
|
Eta hori txapelketak ekarri zuen. 59an kantatu genuen Gipuzkoako txapelketa, gero 60an Euskal Herrikoa, eta hortik kutsatu zen herri osora, eta
|
handik
aurrera hasi zen festetara bi bertsolari eraman eta norbait gaia jartzen. Gainera beti sortzen dira gauza berriak:
|
|
|
Orduan lau neurri erabiltzen ziren: lau puntukoak zortziko txikia eta
|
handia
eta bost puntukoak hamarreko txikia eta handia. Orduan ere baziren beste neurri batzuk, baina bertso paperetan bakarrik eta zailak zirelako ez ziren erabiltzen.
|
|
|
Orduan lau neurri erabiltzen ziren: lau puntukoak zortziko txikia eta handia eta bost puntukoak hamarreko txikia eta
|
handia
. Orduan ere baziren beste neurri batzuk, baina bertso paperetan bakarrik eta zailak zirelako ez ziren erabiltzen.
|
|
|
Kristautasunak garai batetik hona hotzaldi
|
handia
izan du gizartean eta alde horretatik bertsolaritzan ere derrigor behar zuen hotzaldia, bertsolaritza gizarteari lotuta doalako. Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz hasten ziren eta gaur horri ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako.
|
|
|
Esaera da bertsolaritzan 40 urte arte ikasten eta
|
handik
aurrera ahazten joaten dela. Gaur ni 65 urteak beteta nago eta esaera horrek balio badu aspaldi goitik behera noa.
|
|
|
Kotxeak beranduago etorri ziren, baina motoak baziren... Baina ordura arteko ohituretan herri batera bertsotara joan eta iluntzean etxera alde egitea pekatu
|
handia
zen! Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena.
|
|
|
Beti izan dut idazteko zaletasuna, baina istripua izan aurretik ez nuen egokiera
|
handirik
. Orduan jai egunetan festara joaten ginen eta idazteko patxada behar izaten da.
|
|
|
Orduan jai egunetan festara joaten ginen eta idazteko patxada behar izaten da. Baina duela 19 urte istripua izan nuen kotxearekin, istripu
|
handia
gainera, Amurizaren ezkontza despedidatik Durangotik bueltan. Eta gaixoetxetik etxera etorri nintzenean, denbora nolabait pasa egin behar izaten zen eta nire bizimodu eta zaletasunen gorabeherak idazten hasi nintzen.
|
|
|
Bai, garai hartako baserritar batentzat nahikoak, orduko nire garaiko askok izan ez zutena. 13 urte eta erdi arte behintzat ibili nintzen eskolan eta orduko gehienak behin 12 urterekin jaunartze
|
handia
eginez gero, etxean lanean hasten ziren, itzulean eta abar, edo bestela artzain joaten ziren. Gu alde horretatik gurasoei eskerrak eman beharrean gaude.
|
|
|
Beti falta da zeozer eta presoak etxera ekartzea da orain hemen falta dena. Penagarria da euskaldun askok Eguberriak kartzelan pasa beharra eta bai kristautasunaren aldetik, bai gizatasunaren aldetik, presoak etxera ekartzea gauza
|
handia
izango litzateke Euskal Herriarentzat. Baina hori dena hala izanik ere, esan behar da herri bezala asko aurreratu dugula.
|
|
|
Batere eskarmenturik gabekoak ginen, ezjakinak langintza berri hartan, ez genekien zer egin eta nondik nora hasi. Baina ilusio
|
handia
genuen: askatasuna zegoen eskatzeko, bilerak egiteko, Diputaziora joanda euskaraz egin zitekeen...
|
|
|
«Gure hizkuntzaren normalkuntzari buruzkoak, hain zuzen ere. `Bai euskarari' kanpainan ikusi ahal izan dugunez, gizarteak kezka
|
handia
du euskararen biziraupenaren inguruan. Guk ere gaiari taxuz heldu nahi izan diogu, egiari zor zaion errespetuz, ideiaren alde tragikoa azalduz, etorkizun itxaropentsua iradokiz, baina»
|
|
|
EUSKO Legebiltzarreko parlamentariek dagoen erretirorik
|
handiena
eskuratzeko eskubidea izango dute bi legealditan zehar parlamentario badira. Besteak beste, hori da Legebiltzarrak onartu berri duen Politikarien Estatutuak indarrean jarriko duena.
|
|
|
EHk ezik, gainerako alderdi guztiek baiezkoa eman diote proposamenari. Egun, erretirorik
|
handiena
300.000 pezetakoa da.
|
|
|
Batzuetan animalia horrekin izandako esperientzia edo gertakizunen bat kontatzen digu. Eta bestetan, berriz, bera sartzen da animalia horren larruan, bizipenak gordintasun
|
handiagoz
erakusten dizkigularik
|
|
|
Beñat Gaztelumendi añorgarrak irabazi zuen txikien mailan, eta Aitzol Munduate ataundarra izan zen txapeldunorde.
|
Handien artean
, Alfredo Paia algortarrak jantzi zuen txapela eta Urruñako Sustrai Kolina izan zen bigarren. Saritutako lau hauez gain, beste 13 bertsolari gaztetxo ere aritu ziren kantuan.
|
|
|
ekitaldi ofizialetan, omenaldietan, inaugurazioetan... Eta dantza saioekin herriko zati
|
handi
bat mugiarazten du. Oso errekonozituta dago eta herriaren babesa duela uste dugu.
|
|
|
Bai, atal batzuk nahiko orokorrak dira, eta kutsu lokala duten datuei ere zuku orokorra ateratzeko modua izaten da. Guk ere beste herrietan egiten diren lanak interes
|
handiz
irakurtzen ditugu, gurea aberasten dutelako. Uste dugu kanpora begira baduela interesik, eta salmentetan ere Euskal Herritik kanpora ikusmin handia piztu du
|
|
|
Guk ere beste herrietan egiten diren lanak interes handiz irakurtzen ditugu, gurea aberasten dutelako. Uste dugu kanpora begira baduela interesik, eta salmentetan ere Euskal Herritik kanpora ikusmin
|
handia
piztu du
|
|
|
Pierpol Berzaitzekin batean, Beñat Davantek ere parte hartzen zuen taldean. Musika mailan berrikuntza
|
handia
ekarri ziguten, zernahi tresna mota jotzen baitzekiten: kitarra mota guztiak, akordeoia, xirula, pianoa, saxoa, bateria...
|
|
|
kitarra mota guztiak, akordeoia, xirula, pianoa, saxoa, bateria... Bi disko tipi eta album doble
|
handi
bat grabatu genituen. Orduan aldatu genituen gure kantuen gaiak eta moldeak hein batean.
|
|
|
«Guk» horrela gara. Ez gara espektakulu eta hedabidetarako jendea izan, ez Baiona edo Donostiako antzoki
|
handi
batean kantatzeko arizaleak izan. Gure lekua herrixketan egon da; herri xehe eta apaletik hurbil.
|
|
|
Nire iritziak ez du balio
|
handirik
. Orokorki irabazten ari garela uste dut; optimista naiz.
|
|
|
Bidaiari
|
handia
izanen hintzen, eskolarat igortzen ez hinduten egunetan Kauttera etxaldetik lerratzen baihintzen Donibane Lohizuneko itsas porturat. Alta bada, gazte denboran bakan egin hituen bidaiak.
|
|
|
Oroit nauk, 15 urte nituelarik, nola egoiten nintzen hiri so kantaldi denboran. Hire lepoko zainak hanturik, egin ahala goratik kantatzen huelarik (erran nezakek, batzuetan goregi) herri honen tripako mina,
|
haundi
maundien erresuma errautsi nahi edo, Eustakio Mendizabal hire lagunaren oroitzapenez gozatzen hintzelarik. Berdin Txomin zena eta Mamarru kantaraziz.
|
|
|
Bere jaiotzatik urte batera, ZTBk aldaketa
|
handia
egin zuen, bere programazioa hiru ordu ezberdinetan ematen hasi zen-eta, kirolari garrantzi berezia emanez. Herrikoen artean ikusmin handia pizten baitu kirolarien artean senide, lagun eta ezagunak lehia bizian ikusteak.
|
|
|
Bere jaiotzatik urte batera, ZTBk aldaketa handia egin zuen, bere programazioa hiru ordu ezberdinetan ematen hasi zen-eta, kirolari garrantzi berezia emanez. Herrikoen artean ikusmin
|
handia
pizten baitu kirolarien artean senide, lagun eta ezagunak lehia bizian ikusteak.
|
|
|
Goiz batean egundoko zoritxarra gertatu zaio: amak «zerriek baino tripa
|
handiagoa
duzu eta flakatzen hasi duzu» esan dio. Gainera Pottokok badu letxuga baino freskoagoa den izeba Juanita bat.
|
|
|
Gabonetako beroaldian edozer gauza etxeratzen dugu eta urtarrileko hotzarekin estrapozo egitean, txoroaldiak hutsegiten duenean, izeiarekin zer egin ez dakienaren mozolo muturraz harrapatzen gaitu urte berriak. 2.000.a sona
|
handikoa
izango da baina ez da desberdina izan.
|
|
|
Beti izan dut hori egiteko kapritxoa, baina beti kezka izan dut ondo joko ote dudan, edo merezi al duen armonikaz bakarrik disko bat grabatzea... Behin Euskadi Irratian grabatu nituen kantu batzuk, eta bere iritzia eskatu nion Pello Zabalari, musika ezagutza
|
handia
duela-eta, kritika bat egiteko. Eta hark esan zidan bitxikeria polita zela, eta merezi zuela.
|
|
|
Garai baten «liquidacionismo» deitzen genuena, alegia. Beste modu batera esanda, astakeria
|
handi
eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak.
|
|
|
Beste modu batera esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin
|
handia
zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak. Nahiz eta Estatua belauniko jartzea ez den lortu, Autonomia Estatuzale izandako abertzaletasun politiko eta sindikala bide onera ekartzeko balio izan dua behintzat, eta horrek azken hogei urte hauetako ezker abertzalearen balantze politikoari itxura duin bat emateko balio dezake.
|
|
|
Hasiera hasieratik pentsatu izan dut ETAk egin zuen gogoeta borroka armatua betirako uztearena izan zela, eta erabakia ere, ziurrenik, neurri
|
handi
batean oso bideratua zegoela ildo bere horretan. Beste gauza bat da erabaki hori formalki hartzearena eta publikoki adieraztea.
|
|
|
igaro ditugu, eta ezin esan gauzak zeudenean jarraitzen dutenik. Inongo dudarik gabe, nahiz ete hamalau hilabeteko bake otorgatuaz asko gozatu, esan behar dugu atzera pauso nabarmenak ikusi ditugula, eta batez ere, batzuen bilakaera politiko eta ideologikoan eten
|
handi
bat eman dela, eta larriago dena, inboluzio prozesu batean murgildu direla. Eten eta inboluzio horren adierazle dira su etena apurtzeko erabakia, espainiar hauteskudeen aurrean ETAk eta HBko zenbait sektorek ezarri duten abstentzioaren aldeko zentzurik gabeko jarrera hori, eta hilabete guzti hauetan modu lotsagabe eta etengabean ezagutu dugun kale istiluen presentzia instrumentala.
|
|
|
Gaur egun Gipuzkoako Diputazioak aukeratuta dauzkan sagar motak hauek dira: garratzetan geza miña eta mokoa; mikatz eta gazi gozoetan; errezila, manttoni, txalaka, urtebi txikia eta urtebi
|
haundia
; gozo eta gezen artean; mozoloa eta patzuloa.
|
|
|
Neurri
|
handi
batean ez. Hemen ez dago nahikoa sagar mota eta kanpotik ekarri behar dira.
|
|
|
Orain, ordea, erantzun molde horrek ETAren jardun armatuari zenbat denboraz eusteko gai izango den gai ikusi da. Hori da erronketako bat, eta horren inguruan bilakatu dira lehenbiziko zenbait mugimendu, gehiago plano sinbolikoan, errealitatean eragin
|
handia
izateko moduan baino.
|
|
|
Egungo erakundeak eta etorkizuna eraikitze aldera eratu beharrekoak baliatu gura ditu EHk aurrera begira eta, apustu horretan, egungoetan abertzaleak nagusi izatea da helburua. Jaurlaritzan behintzat islatuta dago gehiengo hori eta horri eutsi zaio
|
handik
edo hemendik.
|
|
|
EHk esana du bere jarduna bide demokratiko eta politikoetatik abiatzen dela eta ez dela gaitzespen kontuetan sartuko. Irudi kontua da azken finean, EHk ez du gaitzespenik erabiliko, baina berba dontsu eta huts horretatik «bide demokratiko eta politikoetara» tarte
|
handia
dago. Hasi dira erabiltzen tarte horretako adierazmodu asko besteak beste atentatuaren erantzukizuna egiten duenarena dela eta ez litzateke beldurrik izan behar beste asko erabiltzeko ere.
|
|
|
Prezioan ere. Milioi erdi pezeta xahutu daitezke aste betean ahalegin
|
handirik
egin gabe.
|
|
|
Bataila horren jarrera muturrekoenak Bizkaian gertatu ziren, batzuk tanborrarekin idatzi nahian eta beste batzuk bizkaieraren edozein usain kendu nahian. Horregatik, Iparraldean kontua leunago joan da eta gauza asko gorde egin dira; eta gu ere Iparraldera begiratzean kontu
|
handiz
aritzen gara. Testuinguru formalenetan ere, etxe honetako lehendakariak, Haritchelarrek, bere euskalkian hitz egiten du eta ez da ezer gertatzen.
|
|
|
esan dudalako harentzat errazagoa da. Gertakizunak gertakizun, alfabetatzearen eremuan lan
|
handia
egin behar dugu; 35 urtetik gorako euskaldunak asko gara eta, urteak pasatu diren arren, oraindik alfabetatu barik eta, beraz, konplejuz betetako euskaldunak daude.
|
|
|
Bat nator Koldok eta Mirenek esandakoekin. Ahozkoa dela arazoa diozu, Koldo, baina idatzizkoan ere euskalkiek badute lekurik, bestela euskalkien prestigioak behera egiten jarraituko du, batez ere muturretako euskalkiek, arazorik
|
handiena
horiena da eta. Bestetik, ados Mirenekin ere.
|
|
|
Hor ikusi litzateke, eskolan bertan edo eskolatik kanpo antolatzen diren jardueratan euskalkia nola bultzatu; jakina, herri eta ibar batzuetan erraza da eta Bilbo baten nekezago izango da. Ahalegina egin da begirale eta beste aktore gehiagorekin
|
handik
eta hemendik gai hori bultzatzeko.
|
|
|
Beharbada fonetismora hurbildu gara, distantzia
|
handia
dagoelako 40 urtetik gorako jendearekin, horiek eskolatuta daudelako baina ez euskaraz. Herri aldizkarietan joera izan da esaten direnetara ahalik eta gehien hurbiltzea horrela errazago irakurtzen dutelako, baina hori ez da horrela.
|
|
|
Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako egin den aukera egin da, eta gainetik, ezinbestekoa den aukera horri geuk erantsitakoak dira. Une honetan euskalki guztiak ari dira eskatzen, batzuk besteak baino indar
|
handiagoarekin
, bereak leku gehiago izan dezan.
|
|
|
Nabarmena da ahalegin
|
handiena
non egin behar den. Gipuzkoako bati ez diot behin ere entzun telebistako saio bat ez duela ulertzen.
|
|
|
Euskararen normalizazioan garrantzi
|
handia
ematen zaio euskalkiari. Orain arte egindako plangintza, lege, egitasmo eta abarretan legean, Euskara Biziberritzeko Planean, Kontseiluaren Plan Estrategikoan, hezkuntza legeak... eman al zaio euskalkiaren gaiari behar duen garrantzia?
|
|
|
Ez, ez, 90 eztabaida berezia izan zen bide honetatik jo behar genuen ala ez ikusteko; argitaletxeetatik eta beste leku askotatik arauak eta arauak eskatzen ari ziren. Leioan eztabaida
|
handia
izan zen orduan. Ez da esatea euskalkiak bakarrik, aldi berean, guztiz osatu gabeko estandarizazio prozesua daukagulako.
|
|
|
Esan nahi nuen, ez ote den gertatuko geure artean beste hizkuntza
|
handi
batzuetan gertatu dena. Adibidez, euskalkien erabilera idatzia desagertu, hizkuntza bera indartu eta ñabardurak fonetikan eta horrelakoetan azaleratu.
|
|
|
Lehentasunak aspaldi daude ezarrita, betetzen diren gero beste gauza bat da. Gauza asko egin da, baina hutsune
|
handiak
ditugu erabileraren aldetik herritarrei zerbitzuak ematerako orduan. Bestetik, oraindik ez dugu lortu euskalduna benetan euskaraz zuzentzea administrazioari; administrazioa oso errespetuzko gauzatzat dugu herritar gehienok, eta uste dugu administrazioan dagoenari erdaraz egiten badiogu ez dugula inolako arazorik izango.
|
|
|
Funtzio Publikoaren Legearen arabera, funtzionario bakoitzak, puntuen arabera aukeratzen du nora joan. Horrelako legeak egokitzea lortzeko, halako gizarte adostasun oso
|
handia
behar da. Hori lortzen saiatu genuke, bestela azkenean, helburu dena bitarteko bihurtzen da eta bitartekoa helburu, eta ez gara zurrunbilo honetatik ateratzen.
|
|
|
Euskara da eta. Horrek esan nahi du euskalkietan badagoela zati
|
handi
bat guztiok ulertzeko modukoa; lexiko kontuak gorabehera, barneko gramatika horretan baditugula guztiontzat funtsezkoak diren gauzak eta
|
|
|
rekin identifikatzen. Non gauden kontuan hartuko balitz, hori bera besterik barik, aurrerapauso
|
handia
litzateke gaur egun dugunarekin konparatuta.
|
|
|
Nire agurra, laburra. Ia dena daukagu egiteko baina aldakuntza
|
handi
bat egon da. Oraintsura arte, euskara batua eta euskalkiak gauza antagonikoak izan dira, zenbat bider ikusi dugun prentsan «Euskalkiak
|
|
|
Balioztapen hori British Telecomek Airteli buruz egindakoa da, eta horren arabera operatzaile horrek lau bilioi pezetako balioa du. Balio hori are
|
handiagoa
izango litzateke Vodafonek egindako balioztapenaren arabera: 4,4 bilioi pezetakoa.
|
|
|
. Zoritxarrez, formato
|
handiagoak
eta oleoa sobera gutxi lantzeak bere obra goretsia izatea galarazi zuen.
|
|
|
Eta hala izan behar du. Idazlearentzat abantaila
|
handia
da abiapuntu honetatik ekitea lanari. Subjetibotasun honek idazlearen inplikazio handiagoa eskatzen badu ere, libreago ere egiten du.
|
|
|
Idazlearentzat abantaila handia da abiapuntu honetatik ekitea lanari. Subjetibotasun honek idazlearen inplikazio
|
handiagoa
eskatzen badu ere, libreago ere egiten du.
|
|
|
«Badakigu ia existitzen ez den herri bati itxura eman nahian gabiltzala. Hemendik eta
|
handik
, zatika eta presaka ari gara gure existentziaren frogak biltzen, jantzi dotore bat eman gura diogu gure egunerokotasun ahulari. Ez dakit oraindik nola ez diguten bekokira bota Israel artifizial bat sortu nahian gabiltzanarena».
|
|
|
Mendearen laburpena egitean, kronika gazi gozoa dela diozu, garaipen txikiak eta miseria
|
handiak
izan dituela gure kulturak mende honetan zehar. Zergatik?
|
|
|
Gure garaipenak, berez, ezin dutelako
|
handiak
izan, eta hortik agian amorrarazita bizirik mantentzen gaituen har hau. Baina komunitate txikia izateak ez gaitu komunitate handiei erasotzen dieten miserietatik libratzen.
|
|
|
Gure garaipenak, berez, ezin dutelako handiak izan, eta hortik agian amorrarazita bizirik mantentzen gaituen har hau. Baina komunitate txikia izateak ez gaitu komunitate
|
handiei
erasotzen dieten miserietatik libratzen. Euskaldun izateak ez gaitu epai unibertsal batzuetatik absolbitzen, ez dugu buldarik.
|
|
|
Neurgailu ona da zinearena artea eta industria maila
|
handi
batean batzen dituen neurrian. Begira nola gauden.
|
|
|
|
Handiegia
da turismorako iman legez erabili nahi den museogatik ordaindu beharreko saria. Hau da, eta ez besterik berrehun euskal sortzaile eta ekoizle bildu dituen Kultur Kezka taldea Gasteizko talde parlamentarioekin izan denean mahai gainean jarri den ardura».
|
|
|
Jarraitutako ereduei dagokienez, Espainia mailan bazeuden gaztelania eta ingelesezko liburuak. Eta Espainiatik kanpo, Frankfurtekoa bezalako azoka
|
handietan
ikusten ziren horrelakoak. Han era horretako liburu mota ugari zegoen haurrentzako, helduentzako...
|
|
|
hiztegia eta abar. Irakasle eta gurasoen laguntzaz etekin
|
handia
atera dakioke horrelako istorio bati. Gainera, modu diferenteetan landu daiteke:
|
|
|
Muga aldatu zen, baina Veneziako enbaxadoreak jaso zuenez, nafarrek argi zuten ez zirela espainolak, beharbada XIX. mendea arte. Batetik independentziaren galera hor dago, baina bertzetik gerra amaitu eta 1523tik berreskurapen
|
handia
eman zen, lehenagotik hasia zena.
|
|
|
1512an ez dago gatazka
|
handirik
, Tutera salbu. Beharbada hasieran azken uholdea ez zela uste zuten, orain 1512koa definitiboa ikusten dugun arren.
|
|
|
Baina ez zuten kontuan hartzen gelditzen ziren su horietan ere populazioa jaitsi zela, familian senide batzuk hil zirelakotz. Beraz, jaitsiera
|
handiagoa
zen eta hori eskaini dut liburuan. Eta gainera egoera ondorengo belaunaldietan ere islatzen zen.
|
|
|
XV. mendearen amaiera arte konpontzen hasi ez zen egoera horretan zergek pisu
|
handia
zuten. 1348an Karlos II.ak koroa eskuratu zuen.
|
|
|
XV. mendeko gerra zibiletan zerga
|
handi
horiekin batera antolaturiko estatua desegin zela diozu, prozesua azaltzen ahal diguzu?
|
|
|
Karlos III.a eta gero, 1429an gerra zibila zabaldu zen. tartean, lehenagoko ahulezi
|
handiari
jarraikiz, gerraren desorekak untzia urperatu zuen. Jauntxoen arteko banaketa ere hor kokatu behar da, estatua zatituz.
|
|
|
alkatea ez beste, ez zela inor bisitatzera joango, bere etxea zabalik egonen zela. Goikoetxea alkateak alde egin eta
|
handik
gutxira hasi ziren gezur eta hilketak.
|
|
|
Gutxi dira aragoeraz mintzo direnak, baina ez daude geldi. Eta mendeko azken laurdenean egin duten lana
|
handia
izan da, beste herrietako hizkuntza borroken aldean itzalean egon balitezke ere. Baina atzerabidea handia izan da gaur arte, ondorioz, bere gain hartzeko borroka zaila zen.
|
|
|
Eta mendeko azken laurdenean egin duten lana handia izan da, beste herrietako hizkuntza borroken aldean itzalean egon balitezke ere. Baina atzerabidea
|
handia
izan da gaur arte, ondorioz, bere gain hartzeko borroka zaila zen. Zenbaitek bide horri ekin zion ordea.
|
|
|
Dialektoa eta hizkuntzaren banaketa ez da beti zuzena, baina aragoera ez da gaztelaniaren dialektoa, Murtziako edo Andaluziako gaztelania izan daitezkeen legez. Desberdin sortu eta garatu diren hizkuntzak dira, batek indarra hartu eta bestearen esparrua jan egin du, eta jakina, kutsadura ere nabarmena izan da oraindik aragoeraz mintzo diren zenbait eskualdetan, baina gaztelaniartutako eremu batzuetan ere aragoeraren eragin
|
handiko
gaztelania erabiltzen dute
|
|
|
Era berean, irakaskuntzan txertatzeko helburua ere hor daukate. Baina hori gauzatu bitartean, aragoeraren jatorrizko hiztunak hil egingo dira, eta gazteagoek, kontzientzia
|
handiagoz
behinik behin, hizkuntzaren alde jarraituko dute, diglosiak irensten ez baditu
|
|
|
1877ko maiatzaren 21ean inaugurazioa egin zen. Maila
|
handiko
partida antolatu zen: Chiquibar eta Venancio Aguirreche, Lapico eta Eibarko Txikitoaren aurka.
|
|
|
Azkenengo honek, Sociedad Fronton Kursaal Bilbainoren gerente zenak, irabazi zuen deialdia. Bere proposamenean, pilotalekuan aldaketa
|
handiak
aurreikusita zeuden. Pilotaleku zaharra zegoen tokian, beste bi pilotaleku eraiki behar ziren, bata estalia eta bestea irekia.
|
|
|
Euskal pilota beraren sorreran eta bilakaeran giltzarri izan da Atotxako frontoia. Izen
|
handiko
autore askoren ustez (Bombin eta Bozas Urrutiaren aburuz adibidez), ezker paretako lehen pilotalekua da Atotxakoa. Beste batzuek, A. Peña y Goñik esaterako, blekako joko modernoaren jaiotza pilotaleku honetan kokatzen du.
|
|
|
dira, neurri
|
handi
batean, herrialde aberatsei zor dieten eta ordainezina zaien kanpo zorraren ondorioz. Mugimendu zabal bat ari da eratzen, kanpo zor horren deuseztapenaren alde.
|
|
|
Horren arrazoietako bat, abiadura beldurgarrian areagotzen ari den herrialde pobreen kanpo zorra da. Herrialde aberatsek ez dituzte garaiz eskuratzen beren kapitalak, eta herrialde pobreak horien interesak ordaintzera beharturik daude urtez urte, geroz eta zor
|
handiagoa
sortuz eta gurpil zoro horretatik inolaz ere atera ezinik.
|
|
|
Garapen bidean dauden herrialde gehienek porrot ekonomikoa bizi dute, beren ahalmenak gainditzen dituzten kopuruak ordaintzera beharturik daude, eta atzeratutako ordainketak ordaindu ahal izateko beste mailegu batzuk kontratatzea beste irtenbiderik ez dute. Horrela, geroz eta zor
|
handiagoa
pilatzen dute, eta eramanezina, ordaintezina eta betirakoa bilakatzen da.
|
|
|
Kanpoko arrazoiei dagokienez, lau aldiz biderkatzen diren interes moten igoera, lehengaien prezioen igoera eta kapitalen kanporatzea aipatu behar dira. Besteak beste, 1973ko eta 1979ko petrolioaren igoerek ere lau eta bi aldiz
|
handiagoa
hurrenez hurren zerikusi handia izan zuten. Horren guztiaren ondorioz, garapen bidean zeuden herrialdeek ez zuten beste irtenbiderik, dena geraraztea edo geroz eta kanpo zor handiagoan sartzea.
|
|
|
Kanpoko arrazoiei dagokienez, lau aldiz biderkatzen diren interes moten igoera, lehengaien prezioen igoera eta kapitalen kanporatzea aipatu behar dira. Besteak beste, 1973ko eta 1979ko petrolioaren igoerek ere lau eta bi aldiz handiagoa hurrenez hurren zerikusi
|
handia
izan zuten. Horren guztiaren ondorioz, garapen bidean zeuden herrialdeek ez zuten beste irtenbiderik, dena geraraztea edo geroz eta kanpo zor handiagoan sartzea.
|
|
|
Besteak beste, 1973ko eta 1979ko petrolioaren igoerek ere lau eta bi aldiz handiagoa hurrenez hurren zerikusi handia izan zuten. Horren guztiaren ondorioz, garapen bidean zeuden herrialdeek ez zuten beste irtenbiderik, dena geraraztea edo geroz eta kanpo zor
|
handiagoan
sartzea.
|
|
|
kanpo zor hori murrizteko, herrialde aberatsek eta nazioarteko finantza sistemak, Nazioarteko Moneta Fondoaren eraginez, egiturak doitzeko neurriak hartzen dituztela herrialde pobreetan. Gastu publikoa mugatzen dute, Administrazioko langile kopuru
|
handiak
kanporatuz, gizarte eta garapen proiektuetan murrizketak egiten dituzte, presio fiskala areagotzen dute...
|
|
|
Mexikon zapatistek indigenen eskubideen alde egindako erreferenduma eredu harturik, eta Lleidan joan den udal hauteskundeetan egindako udal kontsultan arrakasta
|
handiz
burutu ondoren, kanpaina honen arduradunek Kanpo Zorra Deuseztatzeko Hiritarren Sarea eratu dute. Sare hau ari da gizarte kontsulta edo erreferenduma sustatzen, berau egitea posible den Espainiako Estatuko eta Euskal Herriko hiri eta herrietan
|
|
|
Gainera, itxi samarrak izan gara kontu horietarako; familia, erlijioa eta pudorearen zentzu
|
handia
dago gure artean
|
|
|
Ez behintzat beste hizkuntzatan baino gehiago. Elexpuruk bederen ez du eragozpen
|
handirik
izan eta, exenplu emanez, bi liburu burutu ditu berak zuzentzen duen bildumarako. «Krabelina beltza» nobela eta «Euskal lizunkeriaren antologia», non euskal erotikaren errapasoa egiten duen.
|