|
2000
|
|
|
Hauek munduko produkzioaren% 8 eta% 4 dute, hurrenez hurren. Hemen, produkzioa balio
|
handiagoa
duten espezietan kontzentratu da, eta merkatu prezio altuagoa izan ohi dute produktuok. Adibidez Norvegia, Erresuma Batua eta Irlanda izokin gehien produzitzen dutenak dira, Frantzia, Italia eta Espainia ortzadar amuarrainagatik direlarik aipagarri.
|
|
|
Urraburua, lupina, erreboiloa eta izokina dira protagonista nagusiak. Esan beharra dago, hala ere, muskuiluaz gain amuarraina dela produkzio mailarik
|
handiena
duena, Espainiako akuikultura jardueraren% 60 esan nahi baitu.
|
|
|
Batere eskarmenturik gabekoak ginen, ezjakinak langintza berri hartan, ez genekien zer egin eta nondik nora hasi. Baina ilusio
|
handia
genuen: askatasuna zegoen eskatzeko, bilerak egiteko, Diputaziora joanda euskaraz egin zitekeen...
|
|
|
«Gure hizkuntzaren normalkuntzari buruzkoak, hain zuzen ere. `Bai euskarari' kanpainan ikusi ahal izan dugunez, gizarteak kezka
|
handia
du euskararen biziraupenaren inguruan. Guk ere gaiari taxuz heldu nahi izan diogu, egiari zor zaion errespetuz, ideiaren alde tragikoa azalduz, etorkizun itxaropentsua iradokiz, baina»
|
|
|
Goiz batean egundoko zoritxarra gertatu zaio: amak «zerriek baino tripa
|
handiagoa
duzu eta flakatzen hasi duzu» esan dio. Gainera Pottokok badu letxuga baino freskoagoa den izeba Juanita bat.
|
|
|
Beti izan dut hori egiteko kapritxoa, baina beti kezka izan dut ondo joko ote dudan, edo merezi al duen armonikaz bakarrik disko bat grabatzea... Behin Euskadi Irratian grabatu nituen kantu batzuk, eta bere iritzia eskatu nion Pello Zabalari, musika ezagutza
|
handia
duela-eta, kritika bat egiteko. Eta hark esan zidan bitxikeria polita zela, eta merezi zuela.
|
|
|
Beste modu batera esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin
|
handia
zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak. Nahiz eta Estatua belauniko jartzea ez den lortu, Autonomia Estatuzale izandako abertzaletasun politiko eta sindikala bide onera ekartzeko balio izan dua behintzat, eta horrek azken hogei urte hauetako ezker abertzalearen balantze politikoari itxura duin bat emateko balio dezake.
|
|
|
Lehentasunak aspaldi daude ezarrita, betetzen diren gero beste gauza bat da. Gauza asko egin da, baina hutsune
|
handiak
ditugu erabileraren aldetik herritarrei zerbitzuak ematerako orduan. Bestetik, oraindik ez dugu lortu euskalduna benetan euskaraz zuzentzea administrazioari; administrazioa oso errespetuzko gauzatzat dugu herritar gehienok, eta uste dugu administrazioan dagoenari erdaraz egiten badiogu ez dugula inolako arazorik izango.
|
|
|
XV. mendearen amaiera arte konpontzen hasi ez zen egoera horretan zergek pisu
|
handia
zuten. 1348an Karlos II.ak koroa eskuratu zuen.
|
|
|
Telebistak eragin
|
handia
du.
|
|
|
Kazetari ikerketak telebistan dirua eta denbora eskatzen ditu gainera eta arrakasta, oso gutxitan jo daiteke ziurtzat. Alabaina, sona
|
handiena
duten telebistetan jakin badakite kate baten heldutasuna fikziozko telesailekin ez ezik, erreportaje eta dokumentalen bidez ere lortzen dela. Ikerketa erreportaje batek esaterako, batez beste 15 milioi pezetako (600.000 bat libera) aurrekontua behar du, ikuskizun saio baten erdia, alegia.
|
|
|
Aitzakiak aitzaki, frogatu da jeneroak oihartzun
|
handia
ukan dezakeela «prime time»an emititzen denean. Adibide garbia, ETB 2n eskainitako BBCren erreportajea izan zen.
|
|
|
Gure gizartean ezarri den garapen eredu sozio-ekonomikoa, pixkana mundu guztian zabaltzen ari da, ondorioz, giza populazioaren hazkuntza neurrigabea ari gara bizitzen, gero eta baliabide gehiago behar ditugu bizitzeko eta azkenean honek guztiak, ondorio larriak ekartzen dizkigu. Arrazoi desberdinengatik balio
|
handia
duen hainbat paisaje natural, hondatzen ari gara. Duela 100 urte baino gehiago zenbait herrialde paisaje jakin batzuen babes premiaz ohartu zen.
|
|
|
Ez da zertan bertsolari izan testulari izateko, ez eta testulari ere bertsolari izateko. Baina elkarrekin lotura
|
handia
dute eta normalean bertsolariak izan dira testulari bezala ere nabarmendu direnak (Pernando, Lazkao Txiki...). Testularitza dugu, zalantzarik gabe, bat batekotasunaren adierazpenik argiena.
|
|
|
Iparraldeko Pinareseko herrialdean euskal baserrien antzeko etxeak daudela dio Jose Tudelak, 1923an" La Voz de Soria" n idatzitako artikuluetan. Bertako klimak antza
|
handia
du Euskal Herrikoarekin eta ondorioz, etxeak egiteko harlandua eta egurra erabiltzen dituzte, Euskal Herrian bezala
|
|
|
Alderdi sozialistak ez du inolako konplexurik PPrekin bat etortzeko. Esaterako, euskal herritarron bizikidetzarako markoa estatutua eta autonomia dela esatean, edota etorkizunean bizikidetza ziurtatu dezakeen estatuaren marko juridiko politikoa gauzatzerakoan ere.Zer esanik ez, PPrekin ezberdintasun
|
handiak
ditugu; proiektu ezberdinak defenditzen ditugu. Aurrerantzean eztabaidatu behar dugun guztia eztabaidatuko dugu; bat ez etortzea gauza normala izango da baita ere.
|
|
|
Nork bere seme alabentzako nahi duen eredua bermatu nahi dugu, besterik ez. Inaxio Oliveri Hezkuntza sailburuak joera
|
handia
du euskal gizarteak eskatzen dituen erritmoez haratago joateko.
|
|
|
Ordurako hiru seme alaba geneuzkan, eta egun batean etxe honetan bertan gure alabarentzat antzerkitxo bat egin genuen. Garai hartan gurasook parte hartze
|
handia
genuen ikastoletako ekintzetan, patata tortila txapelketa, edo zozketak egiteko. Halako batean jaialdi batean aritu ginen.
|
|
|
Bera izan da panpin kutuna. Xarma
|
handia
du oraindik ere, agian, une berezi batean jaio zelako eta oraingo umeek gurasoengandik jasotzen dute Erreka Marirekiko lilura. " Eman eta gero" k ere harrera ona izan du; nahiz eta ipuin konplexuagoa izan.
|
|
|
Ospetsua egin da liburu honen marrazki bat, non Kixote bere gelan ageri den liburuez inguratua. Meritu
|
handiagoa
du halaber, bere ezker eskuarekin egin zituela jakiteak.
|
|
|
Udaletxetik irten eta metro gutxira dagoen sartu gara, izen euskalduna duen. Kaleko jendeak gaiari buruz hitz egiteko gogo
|
handiagoa
du udal ordezkariek baino. Dendaria, behintzat luzaro aritu da.
|
|
|
Baina bertako alkatetzatik esandako hitzen arabera," lotara soilik etortzen dira". Euren enpresa edo lanpostuak Bilbo
|
Handian
dituzte, ikastera ere hara joaten dira eta gehienek ez dute Castron erroldatzeko asmorik agertzen.
|
|
|
Udalak zailtasun
|
handiak
ditu aurrekontuak finkatzeko eta 20.000 laguni zuzendutako inbertsioak eskasak dira 40.000rentzako. 1999ko inbertsioak 15.000 milioi pezetara iritsi ziren, baina kopuru hori motz geratzen da urte horretan 2.150 etxebizitza berri egin zirela kontuan hartuz gero.
|
|
|
Egun haurrek entrenamendu
|
handia
dute. Ikastolan ez zaie erakusten" a"," i" puntuarekin," o" borobila... gauzak beste era batera lantzen dira eta irudimen handiagoa dute.
|
|
|
Egun haurrek entrenamendu handia dute. Ikastolan ez zaie erakusten" a"," i" puntuarekin," o" borobila... gauzak beste era batera lantzen dira eta irudimen
|
handiagoa
dute. Gainera telebistak eta umearen ulermen ahalmena asko garatu dute
|
|
|
Elkarrizketa hauetan Diwanekin ibiltzen gara. Diwan presatua da, zeren eta egoitza arazo
|
handiak
dituzte. Gu ez gara hain presatuak, baina interesantea da guretzat ere partikularki barnealdeko ikastolako egoitzen gai horretan eta publiko izate horren gaian.
|
|
|
Etxebizitza domotikoak urriak dira Euskal Herrian. Estatu Batuak, Alemania, Eskandinavia edo Japonian, ostera, oihartzun
|
handia
dute. Hemendik urte gutxira ezagunagoa bilakatuko dela diote adituek, telefono mugikorren moduan.
|
|
|
Erronka ikaragarri honi aurre egiteko Ezker Abertzaleak egiteko
|
handia
duenez, bere burua prestatu behar du. Herri Batasunaren 20 urteko esperientzia edo Euskal Herritarrok Ekimenak duen zabalpena ez dira makalak, baina erronka nazionalerako ez dira nahikoak inolaz ere.
|
|
|
Zerikusi
|
handia
du horretan Tele 5eko akziodun nagusi den Correo taldeak (BBVAko Ybarra familiarena nagusiki), ez baitu saioa begi onez ikusten. Etekinen aurrean ordea, ez dirudi haien kritikek eragina izango dutenik, are gutxiago Mikel Lejarza zuzendari orokorra saioaren alde izanik.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, azpiegiturak dira (burdinbideak, errepideak eta beste batzuk) negozioa egiteko aukera gehien eskaintzen dutenak. Energiaren ekoizpena biltzen duen eta modernizatzeko behar
|
handia
duen industria termikoa da euskal enpresek sarrera izan eta negozioa egin dezaketen beste sektore bat. Bukatzeko, urekin zerikusia duena da Europako alde honetan euskal enpresentzako garrantzitsua den beste sektore bat, uraren tratamendua, banaketa eta ingurumena alegia.
|
|
|
konplexu eta lotsa gehiago ematen die jendaurrean abesteak adin horretako mutilei baino. Eta ereduek ere garrantzia
|
handia
dute: neska bat oholtza gainean ikusteak neska gehiago animatzea dakar".
|
|
|
Euskarriez ari garela," Morris hiztegia" azkenean argitaratu izanak balio
|
handia
du, are gehiago aurretik zegoenaren maila kaskarra kontuan hartuta; Aulestiarena hain zuzen, oker ez banago dirulaguntza oparoa jaso zuena.
|
|
|
Hasiera hartan obrak elkarlanean prestatzen ziren, denen artean egiten zen dena. Denetik egitea oso gustukoa banuen ere, pixkanaka aktore lana alboratu eta zuzendu eta idazteari lotu nintzaion, lan aukera
|
handiagoa
nuelako edo.
|
|
|
" Gran Hermano" ko partaideek antzezlan bat egitea erabakiko balute, antzokia lepo beteko litzateke emanaldi bakoitzean. Maila
|
handia
duten antzerkiko aktoreak konturatu dira telebistaz balia daitezkeela beren burua ezagutarazteko.
|
|
|
Antzerki tradizio
|
handia
duten herrialdeetan aldiz, teatro mota guztiak dituzte, amateurra, haurrei zuzendua, profesionala eta abar. Londresen esaterako, hori oso hedatua dago auzo guztietan.
|
|
|
Argitaletxeek zeresanik badute eta, horrela, badirudi narratiba errentagarriaren aldeko apustuak poesia alde batera uztea ekarri duela. Irakurleek ere pisu
|
handia
dute eta egileek hor ikusten dute hutsunea. Profesionaltasunaren obsesioa gainditua dagoela dirudienean, idazleak jardun minoritario batean ari direla onartzeko garaia da.Mahainguruari ekiteko, literatur generoen gaia ukituko dugu.
|
|
|
Suerte
|
handia
dugu gure irakurleekin. Irakurle errenazentistak dauzkagu:
|
|
|
Funtzio garrantzitsua betetzen du, izkutuan geratzen den funtzioa. Jendeak pentsatzen duena baino eragin
|
handiagoa
du editoreak azkeneko produktuan.
|
|
|
oso arraroa. Jakina, meritu
|
handia
du Mindegiarenak, 51 urte edukita, baina nireak zer. Egur pixka bat ekarri eta jo eta su egurra txikitzen hasi.
|
|
|
Jakina, gu bezalako" kasta" izango duenik ez da izango, sufrimendu eta sakrifizioa eskatzen du-eta. Gastu
|
handia
duen kirola da gainera, kamioi bat egurrez betetzeak 600.000 pezeta balio badu, kontuak atera.
|
|
|
Aski ikuspegi berezia behar zuen idazleak bakailaoa munduaren aldatzearen ardatz hartzeko. Interesgarri izan zitekeenik ere duda
|
handiko
genuen. Liburua, dena den, aipu onak izana zen mundu, milaka ale salduak zituen, eta hainbat hizkuntzatara itzulia ere bazen.
|
|
|
Eta hara non," Erick eta erresuma magikoa" bost finalisten artean hautatu zuten. Mundu mailan dagoen saririk
|
handienetakoa
dugu AITED 2000, telebistan edo multimedia arloan zabaltzen diren heziketa egitasmoak saritzeko. AITED Association International des Televisions d' Éducation et de Decouverte delakoak, bere egoitza Parisen duela, bost kontinentetako telebista kate andana ditu kide, esaterako, Estatu Batuak, Kanada, Brasil, Argentina, Mexico, Frantzia, Britainia Handia, Japonia, Korea, Zeelanda Berria, Maroko, Tunisia eta Senegalekoak.
|
|
|
Ez da plan txarra, ez jauna! Bestalde, gaelikoa entzuteko aukera bikaina izango dugu hemen, eta baita konderri honetako beste zenbait bazterretan ere, Donegal delako gaelikozko hiztun komunitaterik
|
handiena
duen konderria. Bide batez (eta gomendio honek Irlandako edozein tokitarako balio du), sartu zaitezte herri txikietako pubetan, jendearekin berba egin eta parrandarako prest egon.
|
|
|
Fotokopia batzuetan, nazio independiente guztien zabalerak Alaskarenarekin alderatuak ditu, eta denei bezala, ez baigenekien edo, niri ere 49 estatua zein handia den azaldu dit, bere herrikideek hain atsegin dituzten superlatibo eta konparatiboak erabiliz. Une hartan australiarra ez, Sam Osabaren etsai aljeriarra, sudandarra edo libiarra izatea gustatuko zitzaidakeen," Ene herria
|
handiagoa
duk!" edo botatzeko. Zerrendan Euskal Herririk ez, jakina, ez eta" Basque Country" rik ere.
|
|
|
Denok ezagutzen ditugu Iparraldean eta Nafarroan bizi diren egoerak. Gainera, EHk krontsaesan
|
handiak
ditu. Iparraldean gutxieneko eskaera onartzen du eta Nafarroako Erriberan maximetako politika egin nahi du.
|
|
|
Zaildu beharra dauka; gaztea da, baina kirol munduan norbera ez bada zaintzen... Gaitasun
|
handia
du, berezkoa du eta pilotari ikusgarria da, baina hori berak landu behar du. Niri gustatuko litzaidake.
|
|
|
Dena den, beldurra eta aurreiritziek ere zerikusi
|
handia
dute oraindik. Alde batetik beti da aberasgarria gizonezko gehiagok izena ematea, modu horretan bat baino gehiagoren sexualitatea ere ezagutuko genukeelako; baina bestetik, ez da ezinbestekoa, azken batean, ikastaroaren muina norberaren sexualitatea atzematean datza-eta".
|
|
|
Mendiak leku
|
handia
du euskaldunen imaginarioan, eta gehiegi lotu da natura garbia eta ama lurra bezalako ipuinekin. Batzuek diote mendia kontsumorako lehen gai bilakatzen ari dela orain, baina hori aspaldiko kontua da.
|
|
|
" Euskal Spiritua" edo" Elkanoren Semeak" agerraldiek indar
|
handia
dute, baina agertu ahala bere indarra galtzen dute. Emanaldi gehiago egiteko zirkuitu profesionalean aritu behar dugu, eta nik bertze manera batez funtzionatzen dut.
|
|
|
Azken bost urteotan Inasmet 139 langile izatetik 185 izatera pasatu da, bekadunak barne (%33ko igoera). Ezin da ahaztu bekadunen prestakuntza jarduerak lehentasun
|
handia
duela Inasmeten jardueraren barruan, eta jarduera hori oso ohikoa da 1983az geroztik, Berrikuntza Sustatzeko Teknologi Guneen Fundazioaren laguntza eta lankidetzarekin.
|
|
|
Inasmetek presentzia
|
handia
du nazioarteko proiektuetan, hainbat arlo eta berezitasunetan buru diren enpresa eta entitateen bazkide gisa. Beraz, esperientzia emankorra bereganatu du, enpresa jakinen industri arloko berrikuntza premiei erantzuteko ezagutza eta irtenbide teknikoen esparruan.
|
|
|
Hala ere, aurten deia Ipar Euskal Herrira ozenago iritsi zedin saiatu dira antolakuntzako kideak. " Deialdi nazionala izanik haiek ere kontuan hartu behar ditugu, eta batik bat jakinda herri dantzetan aberastasun
|
handia
dutela beraiek eta erakusteko gauza asko dituztela esparru horretan", dio Juantxo Maya Ereintzako lehendakariak. Horregatik, aurtengo egitarauaren berrikuntzarik nagusiena Lapurditik dator.
|
|
|
Asturiera hutsez diharduen Radio Sele irrati libreak komertzial bihurtu eta ia Asturies osora hedatzeko lizentzia lortu ostean, geldi dago kontua. " Iaztik kontua geldi dauka hemengo gobernuak, Madrilekin Telekomunikazio proiektua dela-eta, bitartean galera
|
handiak
ditugu guk. Antza, lizentzien kontua berriz planteatu gura dute, PSOE inguruko jendeari emateko edo" esan digu Xuan Xose Mariñok," egun lurralde txikia baina biztanleriaren% 50era heltzen gara Uvieutik, eta lizentziarekin% 80tik gora heldu eta Internet bidez emitituko genuke".
|
|
|
Beno, ostatuan buila asko dago, eta ezin du ondo aditu besteek diotena... Horretan zerikusi
|
handia
du, agian, neure buruan, ametsetan eta, nola hautematen ditudan gauza horiek. Gauza harrigarriak gertatzen baitira ametsetan...
|
|
|
Gauza da laugarren Karlistada irabaztea. Gure esku dago, baina oztopo
|
handiak
ditugu.
|
|
|
Eta txino bati eman behar ezkero, nori emango diote? Joño, hau txinatarra da baina exiliatua, beraz ez da oso komunista, oso" txarra" eta gorria, orduan irabazteko arrisku
|
handia
du... Nik esango nuke berdintsu gertatzen zela Portugalekin:
|
|
|
Portugalek badu sekulako literatura, eta sekula saririk jaso gabea. Mundu guztiak esaten zuen egunen batean portugaldar bati emango ziotela, eta haien artean gaur egun nor da obrarik luzeenetakoa eta prestigiorik
|
handienetakoa
duena. Saramago.
|
|
|
Kataluniako Cabrianes herrian ere badute jarraitzaile sutsu multzoa. Izan ere," Katalunia aldean hemen baino arrakasta
|
handiagoa
dugu, zuzenean behintzat". Han 2.000 lagunekin aretoak bete izan dituzte, sarrera ordainduta.
|
|
|
Interneten eraginez, interakzioa heldu da telebistara. Ikusleak, gero eta gehiago, telesail baten egituran eta garapenean zeresan
|
handia
du, eta gidoilariek beren bezeroen esanetara lan egin dute: pertsonaiak jarri, kendu, istorioa modu batera edo bestera garatu... alternatibak milaka dira.
|
|
|
Esan ohi da komunikabideetan azaltzen ez dena ez dela existitzen. Ekonomikoki munta
|
handiena
duen Espainiako literatur sariaren irabazle edo finalista azken urteotan komunikabideekin lotutako norbait izatea ez da kasualitatea: proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da.
|
|
|
proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru
|
handia
duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen.
|
|
|
Insumisioak irakatsitako lezio garrantzitsuena hauxe da: desobedien tziak zentzu
|
handia
du. Gaur egun ikusten dugunez, armadak gero eta itxura txarragoa dauka, batez ere managaitzok egindakoari esker.
|
|
|
Lagun batek eman zidan horren arrazoia. Nonbait Meteosat sateliteak bidaltzen dituen argazkiek iragarpenak prestatzeko garrantzi
|
handia
dute. Meteosat satelitea Konsortzio batek sortua da eta hainbat estatuk parte hartu zuten egitasmo horretan:
|
|
|
Hirugarren erronkan ageri denez, indarrean dagoen neoliberalismoak lotura kolektibo eta sindikal guztiak suntsitu nahi ditu, eta" sindikatuen neokorporatibismoa" eragiteko arriskua dago. Horregatik nabarmentzen du ponentziak, langile multzo jakin batzuen alde arituko diren interes talde bihurtzeko arrisku
|
handia
dutela sindikatuek, afiliatuen multzoari bermatzen zaizkion zerbitzu batzuk eskaintzen jarraitu arren. Bide horretatik lerratzea eragozteko, ekintza sindikalaren bitartez gizarteko zati baten bazterketari aurre egitea eta militantzia elkartasunezko balioen inguruan sendotzea proposatzen du.
|
|
|
Esan ohi da komunikabideetan azaltzen ez dena ez dela existitzen. Ekonomikoki munta
|
handiena
duen Espainiako literatur sariaren irabazle edo finalista azken urteotan komunikabideekin lotutako norbait izatea ez da kasualitatea: proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da.
|
|
|
proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru
|
handia
duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen.
|
|
|
Jaialdi gehiegi egin eta jendea aseta dagoelako? Komunikabideetan presentzia
|
handiegia
duelako bertsolaritzak?
|
|
|
Azken urteotan garapen handia nabaritu da jaialdien eraginez (Bilbo, Bergara eta Tolosa). Bergarakoa bi urtez behin izaten da helduentzat, txiki da, baina meritu
|
handia
du. Eta Bilbok jaialdi garrantzitsuagoa behar du nire iritziz.
|
|
|
Errutina da beldur gehiena ematen diona. Arrakasta
|
handia
du, mundu guztiak onartzen dio egiten ari den lana, baina bera ez dago bere buruarekin gustura. Orduan aldaketa izugarri bat ematen du, iritzi orokorraren kontra.
|
|
|
Gaixotasuna sortzen duen agente kutsakorra ez da birus edo bakteria bat," prioi" misteriotsu eta heterodoxoa baizik. Honek hiltegietako ohiko desinfekzio metodo guztiak baino indar
|
handiagoa
du eta horregatik, haragi zati batetik bestera igaro daiteke. Gizakiaren organismoan ez du inolako erreakzio inmunologikorik sortzen eta beraz, ezin da odolean antzeman.
|
|
|
" Eskualde hori bilakatu da norberaren axioma existentzialak egiaztatzeko inguru egokiena. Naturaleza malkar eta elkor horretan beste nehon baino eskuera
|
handiagoa
du norbere ahalmenak oro, hala nola asmamena, adimena, jakin mina... erabiltzeko." (Habe 295) Horregatik, lurralde horretatik ezin izango du ihes egin eta erabaki bat hartu du. Irakurleoi erabakia zein izango den izenburutik bertatik adierazten zaigunez, idazleak erabakiari berari garrantzia eman baino, nahiago izan du patrimonioa salgai jartzeak pertsonaiari sortarazi dizkion sentimendu, oroitzapen eta gogoetak islatzen saiatzea.
|
|
|
Denborari dagokionez, atze aurrera ugariz bete ditu narrazioak. Gure aburuz, denboraren igarotzeak garrantzia
|
handia
du liburu honetan. Honela, askotan hiru denborak, iragana, oraina eta etorkizuna bat eginda aurkezten zaizkigu.
|
|
|
Elementu hauen errepikapena dela-eta, Ortzadarreko elkarrizketariak road movie estiloko bildumak eratu dituela aipatu zuen. Gainera, antza denez, ekintzek baino" garrantzia
|
handiagoa
dute barne gogoeta eta sentimenduak." (Aizu! 228) Garako iruzkingilea ere pertsonaien barne munduari Muguruzak eskaintzen dion arretari buruz mintzo da:
|
|
|
" Ipuin batzuek thrilleraren itxura eta egitura dute, besteek zorion itxuren gibelean bakartasun eta isiltasunaren trajedia gordetzen dute. Istorio laburrak pertsonalitate
|
handikoak
ditugu hor" (Maiatz 30).
|
|
|
Bertan, itsasoa eta uraren garrantzia azpimarratzen da. Idazlearen ustez, liburu osoan zehar uraren inguruko sinbologiak garrantzia
|
handia
baitu: " Ohartu nintzen uraren erreferentziak biziki inportantzia handia zuela denboraren sinbolizatzeko edo alferkeria edo soberakeria adierazteko." (Fourcade, Lutxi:
|
|
|
Idazlearen ustez, liburu osoan zehar uraren inguruko sinbologiak garrantzia handia baitu: " Ohartu nintzen uraren erreferentziak biziki inportantzia
|
handia
zuela denboraren sinbolizatzeko edo alferkeria edo soberakeria adierazteko." (Fourcade, Lutxi: Egunkaria)
|
|
|
Hala ere, gure aburuz, ez ditu beti irudi iradokitzaileak erabiltzen, adierazi nahi duena hainbatetan zuzenean aipatzen du. Iturberen ipuinetan bezala, ipuinotan ere elkarrizketek garrantzia
|
handia
dute, narrazioari bizitasuna eransten baitiote.
|
|
|
80ko eta 90eko hamarkadan literaturaren sistemaren finkatzea eta indartzea izan da euskal literaturaren indarberritzea ekarri duen gertakaririk aipagarriena. Jon Kortazarrek aipatu zuen bezala17, gertakari honen ondorioz narratiba gailendu da; izan ere, batetik, narratiban erabilitako teknikek ikus entzunezko komunikabideekin parekotasun
|
handia
baitute; eta bestetik, eskoletan poesia baino narratiba lan gehiago lantzeko joera dago (eta ondorioz, narratiba da gehien saltzen dena). Hartara, artikulu berean aipatzen duen bezala, 80ko hamarkadaren erdialdetik aurrera poeta asko narrazioak idazteari ekingo diote.
|
|
|
Trilogia osatzen duten eleberrietan antzekotasun ugari aurki daitezke. Tramari dagokionez, hiruretan gertaerak une historiko jakin batean harilkatuz garai jakin batzuk islatu nahi izan ditu; hezkuntza erlijiosoak eta mundu erruralak garrantzia
|
handia
dute bere eleberrietan; plano ezberdinak erabiltzeko joera erakusten du; eta munduak bitan banatu ohi ditu, mundu manikeoak eraikiz.
|
|
|
Testuartekotasunari dagokionez, honela mintzatu zen Jon Casenave: " Dakarren deskribapen soziologikoak mende ondar huntan gure alderdian egiten den literaturan oihartzun
|
haundia
badu. E. Etxamendi eta D. Landart, besteak beste, eremu hortan ari zaizkigu azken urte hauetan." (Maiatz 22)
|
|
|
Eta, bestetik, akzioari garrantzi handiago ematen diotenak egonen lirateke. Azken hauek lehengoaren antz
|
handiago
dute, baina ez dira betetzen generoaren ezaugarri guztiak" Pasaia Blues" ez da akzio hutsezkoa. Nobelak baditu, hala eta guztiz ere, hainbat eta hainbat ezaugarri, nobela beltzen ezaugarriekin bat datozenak, adibidez, badu sintesirako ahalmena, esaldi laburrak erabiltzeko joera...
|
|
|
Aita merkataritzan aritu zen eta Gasteiz eta Burgos izan zituen bizileku. Baina gogoan izan behar dugu, hezkuntzaren aldetik, feudalismo garai hartan familiak eta jatorriak zerikusi
|
handiagoa
zutela jaioterriak baino. Horregatik, bi anaiok Dominikoen ordenan sartzean, Vitoria hautatu zuten deituratzat, jatorriaren lotura jarraitzeko asmoz, noski.
|
|
|
Garaihonetan Joan Jose Mogelek harreman
|
handia
zuen Bartolomerekin,
|
|
|
FraiBartolomek, batezeresermolarietaidazlezenaldetik, geroagoetaitzal
|
handiagoa
zuen Markinaeta inguruetan; gizonzentzudun, aditueta prestutzat zuten.Honetaz, adibidegisa, Ondarroangertaturikoaaipatukodugu.
|
|
|
Ahalegin horietan, batetik zein bestetik garrantzi
|
handia
dute hedabideek, etahorixe da liburu honek erakutsi nahiko lukeena. Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren, ezin dugu ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik.
|
|
|
Hedabideek nortasunen eraikuntzan eta desegituraketan nola eragiten dutenikusten hasi aurretik, ordea, egokia dirudi talde nortasunak nola eraikitzen direnikusteak. Talde nortasun guztiak ez dira berdinak, jakina, eta nazio nortasuna haietakobat da, agian gaur egungo gizartean eragin
|
handiena
dutenetakoa. Nazio nortasuneneraikuntzan eta birsorkuntzan prozesu ezberdinak agertzen dira.
|
|
|
Nazio nortasuneneraikuntzan eta birsorkuntzan prozesu ezberdinak agertzen dira. Labur aritzekotan, euskal errealitatean presentzia
|
handiena
dutenetara mugatuko gara, beste kasu batzuetan naziotasunaren gorabeheretan bestelako eragile eta prozesuak agertzen direla argiutziz. Euskal Herriari gagozkiolarik, beraz, prozesu bi aipatu nahi ditugu:
|
|
|
Talde nazionaleko kide izatearen pertzepzioan eragin
|
handia
du, eremu publiko, nazionalaren existentziak. Hauxe da, modako terminoa erabiltzearren,, irudikatutakokomunitateak?
|
|
|
Jadanik aipatua dugun izaera minoritarioari, hizkuntza ezagutzen ezdutenak ezin baititu integratu?, hiztun guztiak integratzeko zailtasuna gehitzen zaio.Honen arrazoia honetan datza: hizkuntza komunitatea osatzen duten kide guztiakharremanetan eta kontaktuan jartzeko euskarri eta espazioen ahulezia; eta horretanzeresan
|
handia
dute gorabehera politikoek, muga juridiko politikoen existentziak, eta ekonomikoek, merkatuaren egituraketak?.
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi
|
handia
duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen:
|
|
|
Esatebaterako, gizonen eta emakumeen presentzia orekatua den bezala, markatuagoa daadin ertaina dutenen pisua. Alegia, gazteak (%15, 7) eta adindunak (%31) bainogehiago, 26 urtetik 55era bitartekoak dira pisu
|
handiena
dutenak: %53, 4.
|
|
|
Datuetan ikus daitekeenez, garrantzi
|
handiena
dutenen rankinga ez da gainontzeko herrialdeen berdina, eta behera egiten dute proportzionalki Eusko Irratiarenbarruan dauden programazioek.
|
|
|
Ikusi dugunez, egunkaria erosteko zaletasun
|
handia
du Euskal Herri penintsularreko populazioak. Informazio orokorrekoak izan zein kiroletan edo ekonomianzentratzen diren guztien azterketa egin dugun arren, ondoko taulan informazioorokorrekoak deituriko eguneroko kazetak agertzen dira soilik.
|
|
|
Izan ere, lehen aipatu dugunez, hemenbertan egin eta argitaratzen diren egunkarien ondoan, badira beste pare bat, Madrilenateratzen direnak, honako hainbat orrialde berezi gehituz. Edizio bereziak dituztenegunkari horien artean EL MUNDO DEL PAIS VASCO da arrakasta
|
handiena
duena (21.697, OJD); gainera, lau herrialdeetan saltzen da. EL PAIS DEL PAISVASCOri dagokionez, Baskongadeei begira dago eginda eta bertan 13.193 bat alesaltzen ditu egunero (OJD).
|
|
|
1997an egunkari akitaniar honen ordainduriko hedapena 341.329 aletara iritsizen15, egunkariaren barneratze tasarik
|
handienak
dituztenak Landes ko departamendua, Gironda eta Euskal Herria izanik. Ipar Euskal Herrian egiten den egunkari honen inprimaketa 40.000 alekoa da; hots, 100 etxetatik 36 baino gehiagotan irakurtzen da, beraz, argitalpen hau Ipar Euskal Herriko zabalduena bilakatuz.
|
|
|
Anglet FMk, aldiz, RTL2ko musika saioan harpidetu behar izan du, aurrera segitu ahal izateko. Noski, euskalirratiez gain, beste irrati soziatibo batzuek ere denborari, diru faltari, lehiari, eta baitaberrerosketei ere aurre egin diete, irrati hauek adibidez; Baionako Radio BonneHumeur (%1, 7ko audientzia) 40 urte baino gehiagoko entzuleriari zuzendua eta, beraz, Nostalgieren estatu mailako sare musikalaren ordutegia erabiltzen duena; MaulekoRadio Mendililia, gero eta entzuleria
|
handiagoa
duena? %1, 3, edo Radio BonneNouvelle irrati erlijiosoa.
|
|
|
Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izangolirakete galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira. Hiru euskal irratiek SIADECOri eskaturiko inkesta baten arabera, Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handiadu Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan, bere entzuleria eremurik
|
handiena
duena, %92ko euskaldunekin; hau da, 17.500 pertsonak,, ezagutzen dutela irrati hau, eta entzuleriaren %71 leiala da. Gure Irratiak, entzute eremu nagusia Lapurdin du (48.000 euskal hiztun baino gehiagorekin), eta24.000 entzule ditu Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau %44, 4 da.Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %1240 41.Azken inkesta honen arazoa da, euskal entzuleak bakarrik hartzen dituela kontuan; baina jada zehaztu dugun bezala, Irulegiko Irratiak eta Xiberoko Botzak badituztezenbait emankizun, inkesta, elkarrizketa... frantsesez.
|
|
|
GARAk, Baionan delegazioa eduki arren, oso informazio gutxi eskaintzen die, ordea, Iparraldeko biztanleei beren inguru hurbilaz: bere artikuluen %2, 6 baino ez (geroago ikusiko dugu, ordea, Ipar Euskal Herrian gertatu baina eragina Hegoaldean erebaduten gertakariek presentzia
|
handiagoa
dutela egunkari honetan). Gainerako egunkarientzat, Ipar Euskal Herria ez da erreferentzia eremua.
|
|
|
Nafarroak Ipar Euskal Herriaren kasuaren antzeko joera erakusten du, nahiz etaegunkari abertzaleetan lurralde kontinentalak baino agerpen
|
handiagoa
duen. Hala ere, oraindik urrun geratzen da populazioaren pisuagatik legokiokeen agerpenetik (EuskalHerri osoko %18).
|
|
|
Kanal bakoitzean pisu
|
handiena
duten generoei erreparatuta, alde nabarmenakikusten ditugu. Gaztelaniazko kanalean ia fikzio osoa kanpoan ekoitzia (filmak gehienbat) edo kanpoko ekoizleekiko koprodukzioan (telesailen bat) egina da, euskarazkokanalak eskaintzen duen fikzioaren erdia baino gehiago Euskal Herriko ekoizpena denbitartean (telesailak).
|