|
2000
|
|
|
ekitaldi ofizialetan, omenaldietan, inaugurazioetan... Eta dantza saioekin herriko zati
|
handi
bat mugiarazten du. Oso errekonozituta dago eta herriaren babesa duela uste dugu.
|
|
|
kitarra mota guztiak, akordeoia, xirula, pianoa, saxoa, bateria... Bi disko tipi eta album doble
|
handi
bat grabatu genituen. Orduan aldatu genituen gure kantuen gaiak eta moldeak hein batean.
|
|
|
«Guk» horrela gara. Ez gara espektakulu eta hedabidetarako jendea izan, ez Baiona edo Donostiako antzoki
|
handi
batean kantatzeko arizaleak izan. Gure lekua herrixketan egon da; herri xehe eta apaletik hurbil.
|
|
|
Hasiera hasieratik pentsatu izan dut ETAk egin zuen gogoeta borroka armatua betirako uztearena izan zela, eta erabakia ere, ziurrenik, neurri
|
handi
batean oso bideratua zegoela ildo bere horretan. Beste gauza bat da erabaki hori formalki hartzearena eta publikoki adieraztea.
|
|
|
igaro ditugu, eta ezin esan gauzak zeudenean jarraitzen dutenik. Inongo dudarik gabe, nahiz ete hamalau hilabeteko bake otorgatuaz asko gozatu, esan behar dugu atzera pauso nabarmenak ikusi ditugula, eta batez ere, batzuen bilakaera politiko eta ideologikoan eten
|
handi
bat eman dela, eta larriago dena, inboluzio prozesu batean murgildu direla. Eten eta inboluzio horren adierazle dira su etena apurtzeko erabakia, espainiar hauteskudeen aurrean ETAk eta HBko zenbait sektorek ezarri duten abstentzioaren aldeko zentzurik gabeko jarrera hori, eta hilabete guzti hauetan modu lotsagabe eta etengabean ezagutu dugun kale istiluen presentzia instrumentala.
|
|
|
Neurri
|
handi
batean ez. Hemen ez dago nahikoa sagar mota eta kanpotik ekarri behar dira.
|
|
|
Euskara da eta. Horrek esan nahi du euskalkietan badagoela zati
|
handi
bat guztiok ulertzeko modukoa; lexiko kontuak gorabehera, barneko gramatika horretan baditugula guztiontzat funtsezkoak diren gauzak eta
|
|
|
Nire agurra, laburra. Ia dena daukagu egiteko baina aldakuntza
|
handi
bat egon da. Oraintsura arte, euskara batua eta euskalkiak gauza antagonikoak izan dira, zenbat bider ikusi dugun prentsan «Euskalkiak
|
|
|
Neurgailu ona da zinearena artea eta industria maila
|
handi
batean batzen dituen neurrian. Begira nola gauden.
|
|
|
dira, neurri
|
handi
batean, herrialde aberatsei zor dieten eta ordainezina zaien kanpo zorraren ondorioz. Mugimendu zabal bat ari da eratzen, kanpo zor horren deuseztapenaren alde.
|
|
|
Niri literaturak ez dit dirurik ematen, edo ematen didana ba, agian, egun batetan gizona eta biok afari dotore bat egiteko, ez bizitzeko. Orduan niretzat gehiago da zaletasun
|
handi
bat, ez dakit nondik eta nora datorren zera bat, baina pasa litezke, kasu honetan bezala, 8 urte idatzi gabe... Komunikabideak bai dira nire bizibidea, hortik sortzen da nik irabazten dudan dirua, ez literaturatik.
|
|
|
Hala ere, etorkinak geroz eta beharrezkoak izango dira Europan, eta beraz Euskal Herrian, egungo ongizate estatua mantendu nahi bada. Eta biztanleriaren sektore batek hainbeste gorrotatzen, hain gaizki tratatzen dituen eta gehiengo
|
handi
batek guztiz ahazturik dituen horiek dira gure pentsioak eta ongizate estatua ziurtatu eta bermatzeko lan egingo dutenak, eta, gainera, gaizki ordainduta eta baldintza oso kaskarretan.
|
|
|
12 milioi etorkin ditu gaur egun biztanleria aktiboaren eta pasiboaren artean dugun proportzioarekin jarraitu ahal izateko. Horrek, inolako apaingarririk jarri gabe, produkzio sistema neurri
|
handi
batean etorkinengan oinarrituko dela esan nahi du. Europako Batasunaren kasuan, 2025 urtera begira egindako azterketaren arabera, 159 milioi etorkin dira, hau da, gaur egungo biztanleriaren% 40.
|
|
|
Horretarako herrialde garatuen irtenbide bakarra, adituek diotenez, etorkinen uholde
|
handi
bati ateak zabaltzea izango da. Espainiako Estatuaren kasuan, epe horretan 8 milioi biztanleren galera izango da, eta neurri handi batean biztanleria aktiboari dagokion galera hori orekatzeko 12 milioi langile berri dira; langile berri horiek etorkinak izango dira.
|
|
|
Horretarako herrialde garatuen irtenbide bakarra, adituek diotenez, etorkinen uholde handi bati ateak zabaltzea izango da. Espainiako Estatuaren kasuan, epe horretan 8 milioi biztanleren galera izango da, eta neurri
|
handi
batean biztanleria aktiboari dagokion galera hori orekatzeko 12 milioi langile berri dira; langile berri horiek etorkinak izango dira.
|
|
|
Zentzu honetan, 1997ko martxoan «Euskararen Unibertsoa»k deituta egin ziren jardunaldiei esker, hurbilpen handia eman zen euskalgintzan eta bilgune
|
handi
bat eratu zen bertan, Kontseilua hain zuzen. Bestalde, arestian esan bezala orduko eta gaur egungo egoera politiko eta sozialen arteko aldaketak nabarmenak izan dira.
|
|
|
Hasierako irakasle haiek egin ohi zuten bezala, eskolak emateaz gain, didaktikarako materiala prestatzen ere lan handia egin zuen. Imanol Laspiurrek bere eskolak emateko erabilitako baliabide eta materialen nolakotasuna begiratuz gero, euskarak azken hamarkadetan izandako gorabehera eta eboluzioa ikus daiteke neurri
|
handi
batean: Zabala Aranaren gramatikarekin hasi zen eskolak ematen, gero Xabier Peñaren ikasbidea erabili zuen.
|
|
|
Horretarako, eszenatokian elementu bakarra ipini du: erloju digital
|
handi
bat. Horrez gain, argia eta musika elektroakustikoa erabili ditu.
|
|
|
hautatzailea ere aldatu egin da. Hain zuzen ere, gure gizartetan beste hiritar mota bat daukagu, (populazio osoak irakurtzen badaki eta mende hasieran gutxiengoak, BPGaren zati
|
handi
bat gehiengotik dator eta mende hasieran oso gutxiengo bakanetik, osasun politiken ondorioz bizitza itxaropen altua dago gizartean eta baxua mende haseran, etab). Gainera hauteskundez aparte, beste partaidetza politiko mota batzuk ere erabiltzen ditu (zenbaitetan boto portaera baino eraginkorragoak):
|
|
|
zkutuan baleude egiten dute lan, jardun ixila gehienetan, eta musika talde baten arrakasta edo porrotaren erantzuleak dira hein
|
handi
batean. Nahi edo nahi ez, beti atzean daude, zalapartaren itzalean gordeta.
|
|
|
ETAk berak sortu zuen esperantza berak zapuztu du. Ez da gure asmoa lehengo eszenatokiak errepikatzea baina ETAk badaki bere esku dagoela, neurri
|
handi
batean, hori areagotzea edo konpontzen joatea. ETAren inguruan bada halako harrokeria bat:
|
|
|
Beraz, ahozko iturriak erabili zituzten gehienbat. Neurri
|
handi
batean herri xehearengana jo zuten, baina baita iturri literarioetara ere. Ondoren, iturri herrikoiaren estiloa jaso eta literarioarena apaldu zuten, estilo bateratua sortuz.
|
|
|
Kristina sozietateak Espainiako Estatuko sarean dagoen merkatuaren parte
|
handi
bat okupatu nahi du oraindik behar bezala garatuta ez dagoen arlo batean. Kontsultategi enpresa sortzaile antzeko bat sortu nahi dute Interneten negozioa egin nahi duten konpainia handiei soluzio integralak eskaintzeko xedez.
|
|
|
Zailtasun
|
handienetako
bat txipa pedagogia berrirantz aldatzea da. Programa honek ez dizkie ezagutza asko irakatsi nahi irakasle eta ikasleei, zeren ezagutzek ez baitute iragartzen arriskua, eta ezta sexu osasuna ere.
|
|
|
Dena dela, eta fenomeno horretan parte hartzen duten mekanismo guztiak erabat argitu ez diren arren, begi bistakoa zera da: Estatu Batuetako biztanleen artean obesitate tasek izan dituzten transformaziorik handienak (eta zoritxarrez, ez bertakoen osasunaren mesederako) 90eko hamarkadan gertatu direla, telebista neska mutikoen eta helduen denbora librearen zati
|
handi
bat bereganatzera iritsi denean, hain zuzen ere
|
|
|
Kanpaina abuztuan amaituko denez, hilero 6.666 liberako (166.650 pezeta) alokairuari egin dio aurre kolegioak. Horrez gain, heldu den kurtsoan ikasle kopurua handituko denez, bi gela gehiago eta jangela
|
handiago
bat apailatu dituzte. Horregatik, aurtengo Herri Urratsen lortzen den diruaren zati bat gastu hauek ordaintzeko erabiliko da.
|
|
|
Goizean bat izanen da Europa eta bere aniztasunak gaitzat hartuta, partikularki hizkuntzen eta irakaskuntzen aldetik. Arratsaldean bazkari herrikoi
|
handi
bat izanen da, berriz ere festa giro bat Seaskaren baitan. Gomitatuko ditugu Seaska egin duten guztiak, familia guziak, ikasle ohiak, irakasleak, bulego kide ohiak, lehendakari ohiak eta abar.
|
|
|
Sistema birtuala: pantaila
|
handi
baten baitan dagoen sistema hau beste etxeetako antzeko sistemekin Internetez konektatuta, tenis partidu birtual bat jokatzea edo jokoak partekatzea...
|
|
|
Herri kazetaritzaren indartzea ere ikusi dugu aspaldion, herri aldizkarien bidez batez ere, baina irratiak eta telebistak ere baztertu barik. Eta Topagunearen baitara bildutako elkarteen artean ez da eredu finkorik izan, nork bere egoerari egokitu dio hizkuntza moldea, baina euskarak izan duen aberastasun
|
handienetako
bat herri kazetaritzan dagoela ezin ukatu. Sarri askotan itzelezko onarpenaz gainera.
|
|
|
Bestalde, Adosekin haurrentzako lan bat egingo dugu arrazakeriaren gaiarekin hunkitzeko. Datorren urterako berriz, obra
|
handi
bati helduko diogu.
|
|
|
Globalizazio fenomeno hau multinazionalek kontrolatzen dute osoki, guk argiro ikusten ez dugun arren. Multinazionalek politikoengan agintzen dute, gure bizitza, gure lana, gure elikadura eta hedabideak (izkilu
|
handienetariko
bat beraientzat) kontrolatzen dituzte. Horretarako, haien xedea lor dezaten, Samir Aminen ustez, badauzkate monopolio teknikoa, merkatu finantzieroa, naturaren baliabideen lorpidea eta, azkenean, sekula erabiltzeko prest, arma suntsitzaileen boterea.
|
|
|
Gizonkote
|
handi
bat azaldu zitzaigun orain bi urte Erein argitaletxera, gaztelaniaz hitz eginez, idazle amerikarra zela esanez eta liburu bat galtzarbean: " Cod, A Biography of the Fish That Changed the World" (Bakailaoa:
|
|
|
Operazio kirurgikoetan begiaren mugimenduak jarraitu eta kontrolatu ahal izateko radar sistema bat erabiltzen duen laserra da gaur egun aurrerapausorik
|
handienetako
bat oftalmologiaren munduan, Fernando Castanera doktoreak adierazi duen bezala.
|
|
|
Nik zorte handia izan nuen: osaba txapeldun
|
handi
bat zela momentu hartan. Berak aholku asko ematen zizkidan eta nik nahiko ongi hartu nizkion.
|
|
|
Orain marketingak egiten du lan asko. Asegarcek pilotari gauza
|
handi
bat ekarri badio, horixe izan da. 92an hasi zenetik demostratu du irudi enpresa bat dela, publizitate handia egiten du...
|
|
|
Alde batetik giza hezur oso zaharrak daude, gutxi, baina oso zaharrak, 800.000 urtekoak. Eta gero bada beste multzo
|
handi
bat, beste leku batean; askoz ere berriagoak dira, 300.000 urte dituztenak. Bi horien artean 500.000 urte daude.
|
|
|
Boada, INIren lehendakari izana, 77an itzuli zen AHVra, eta garbi jakinarazi zuen" AHV aurrera atera nahi bada, Euskadiko eta Estatuko Administrazioen laguntza
|
handi
bat" zuela. AHVren nazionalizatze estaliaren garaiari ekin zitzaion, AHVren suntsipenari.
|
|
|
Frustraziotik jalgitzeagatik ez da bortxazko ekimenik egin behar. Alde horretatik sofritzen dut, ikusiz nola erdi hilak garen eta halako urguilu
|
handi
batekin oldartzen garen bizitzan. Umiltasun gehiagoz joan behar dugu munduan, Zuberoan, Iparraldean eta Euskal Herrian orobat.
|
|
|
Komunikabideen globalizazioarekin batera eta, neurri
|
handi
batean, honen eraginez, lokalizazioa ere gertatu da. Mundu zabalekoaz jakin dugunean, hurbilekoaz ere piztu zaigu.
|
|
|
Hortik aurrera, lasaitasunarekin lan egin nezakeela ohartu nintzen, baina ez zen aldaketarik gertatu, nik ez nuelako nahi izan. Ez dut luzemetrai bat egin nahi, ez dut Estatu Batuetara joan nahi, ez dut enpresa
|
handi
batean lan egin nahi... horregatik, ez dut Goya gehiagorik nahi. Asko dira zinean aritu nahi dutenak baina nik laburrak egitea da dudan helburu bakarra eta ikasten jarraitzea.
|
|
|
" Chile-ko auteskundeen ondoren bide egokiak oso mugatuak daudela ikusten baldin bada ere(...), bi gauz nabarmentzen dira. Batetik, Frei ren eta kristau demokraten aldakuntza saioa areago eraman nahi duela Chile-ko herriak eta bestetik, sozialista joerak herriaren zati
|
handi
baten begi ona aurkitu duala inperialismoaren indarkeria puskatxo bat arintzeko".
|
|
|
Publifikazio legearen ostean ia hutsetik hasi zen Ikasberri ikastola, eta inbertsio
|
handi
bat egin behar izan zuten egoera berriari egokitzeko. 1995, ordea, abiapuntua arras desberdina izan zen.
|
|
|
Garrantzitsuena baina," Ingura Mingura" k bide berri baten bila egiten duen saiakera da. Dantza tradizionala ikuskizun
|
handi
baten moduan aurkezteko egokitu dute, eta horrez gain ukitu garaikide batzuekin jantzi dute. Ez da sekulako berrikuntza, baina nabari da zerbaiten hasiera dela.
|
|
|
musika herrikoia hartzen da erreferentzia gisa. Eta ahaztu egiten da musika herrikoiak ere bere jatorria baduela eta jatorri hori, portzentaje
|
handi
batean, kultoa dela eta bakoitzak entzun eta bere erara moldatzen duela. Salbuespen batzuk badaude, baina oso gutxi, Euskal Herrian eta beste edozein lekutan.
|
|
|
EH REN ekimenez, Udalbiltzako hautetsi talde
|
handi
bat bildu berri da Iruñean, baina ez dira izan ez EAJkoak, ez EAkoak, ezta independenteren batzuk ere. Agerikoa da Iruñean bildu dena ez dela hasierako Udalbiltza, azken finean, EAk eta EAJk izoztutako instituzioaren garra nolabait piztuta mantendu gura duela EHk.
|
|
|
Lehenik," berezitasun nazionalekiko" hausturaren beharra nabarmentzen du, beti estatuen mugetan itxita dabiltzan hainbat ohitura sindikalen haustura hain zuzen ere, beren iraupenerako ezinbestekoak zaizkien baliabideen kopuru
|
handi
bat horiengandik espero dituztelako, jokoan dutena eta aldarrikapen eta ekintzen espazioa zehaztu eta mugatzen dietelako. Bigarrenik, pentsamendu bateratzailearekiko haustura proposatzen du pentsamendu eta ekintza kritikoa ahularazten duelako eta gizarte adostasuna gehiegizko neurritaraino balioesten duelako, sindikatuak" menperatuek beren menpekotasuna onar dezaten lortu nahi duen politikako arduretan iritsiz".
|
|
|
Halaber, sindikalgintza honek erresistentziarako estrategia eraginkorrak bilatzen saiatu du neurri multzo
|
handi
bati aurre egin ahal izateko. Horrela, erakunde sindikal bakoitzak beste nazio batzuetako antolamenduekiko harremanetarako tresnak eratu ditu bere baitan, nazioarteko informazioa bildu eta hedatzeko; soldata, lan baldintza eta enpleguaren inguruko gaietan koordinatzeko arauak egituratu dituzte; maila profesional bereko edo mugakide diren eskualdeetako sindikatuen arteko senidetze erakundeak sortu dituzte; enpresa multinazionaletan enpresa komite multinazionalak bultzatzen saiatu dute; eta, besteak beste, inmigranteen aldeko enplegu politikak sustatzen, ekintza eta mobilizazio eredu berriak abiatzen eta alderdi" sozialaren" ikuspegi itxia hautsi eta lanaren inguruko aldarrikapenak osasun, etxebizitza, garraio, hezkuntza, aisialdi eta abarretako eskakizunekin bateratzen ahalegindu dute.
|
|
|
Ez da erraza baserritarra mugitzea. Eta Hegoaldean abertzaletasuna sortu bazen, neurri
|
handi
batean herrietan indar hartu zuelako da: abokatu artean, mediku artean sortu zelako abertzaletasuna, eta horiek tira zuten beste jendea.
|
|
|
Horrek ematen zigun legitimotasuna. Gu ginen Jose Antonio Agirreren Jaurlaritzaren hurrengo, eta guretzat ohore
|
handi
bat izan zen. Hori zen espiritua.
|
|
|
Sariak aterik irekitzen al dizu? Film luze bat egiteko, proiektu
|
handiagoren
batean sartzeko balio al du?
|
|
|
Dena den, musikagile batek aktore nagusi batek baino diru gutxiago mugitzen duenez eta aldizkarietan ateratzen ez denez... Zinearen inguruan dabilen diru kopuru
|
handi
bat festaz festa ibiltzetik dator. Musikagileekin ez da hori gertatzen.
|
|
|
Ni hona etorri nintzenean euskaraz horrelakoak eskura ezinak ziren. Hemengo gazte informatikari batzuk haiek horrelako produktu bat garatzeko gauza zirela esan ziguten eta Aldunditik apustu
|
handi
bat egin genuen: erakuts dezagun horrelako produktuak egin daitezkeela hainbeste milioi erabili gabe.
|
|
|
Betiko gauzak saltzen dira eta gainontzekoa arriskua da. Nirekin Esan Ozenkik arrisku
|
handi
bat hartu zuen. Oso argi daukat zuzenean joz saldutako diskoa izan zela.
|
|
|
" Arro dago itsasoa", jakinarazten zuen editorialgileak, jarraian bere metaforaren nondik norakoa adierazteko: " Indarkerizko olatu
|
aundi
batek gal zorian dauka gizadia". Behin hori garbi utzita, Paulo VI.ari aitatzen entzun berri zizkion auziak mahaigaineratzen zituen:
|
|
|
Bigarren erronkari dagokionez, berriz, IX. Biltzarrean sindikalgintza errebindikatzailearen alde eta afiliazio
|
handi
baten bidez gizartean ondo erroturiko sindikalgintzaren alde hartutako bidetik jarraitzen dute, ordezkaritza soilean eta erakundeetan esku hartze hutsean geratzen den sindikalgintzatik urrundu nahian. Bi edo hiru alderdiko erakunde foroetara lotzen eta baldintzatzen duten euskarri materialak dagoeneko baliorik ez dutela adieraztearekin batera, ponentziak dio aurkako boterea eraikitzean oinarritzen den ereduak, sindikal arloan nahiz gizarte arloan, bere itunak ondo zehaztu dituela, zeren batuketak kenketa bihur baitaitezke sindikalgintza eredu kontrajarriak bateratu nahi direnean.
|
|
|
Argiñeta hilerri misteriotsura iristeko, plazaren atzealdera ailegatu eta gorantz hasten den errepideari jarraitu. Kilometro batera dagoen bihurgune
|
handi
batean ezkerrera eginez (aparkatzeko lekutxo bat dago) bisigodoen garaiko hilobi harrigarriak dauden ermita topatuko dugu.
|
|
|
500 lagunetik gorako zerbait egiteko moldean ere asmatu behar da gero! Zerbait sortu behar da, molde
|
handi
bat, zirraragarria izango dena, nahiz eta gero igual bertan saio eskasagoa atera. Edertasun estetikoa, sentimentala eta dena garantizatzen ez bada, zail izango da horrelako emankizunek arrakasta edukitzea.
|
|
|
Momentu honetan dugun gabezia
|
handienetako
bat zera da: mundu zabalean bat bateko bertsolaritza zer den adierazten asmatu behar dugu.
|
|
|
Azpillaga eta Lopategi zeuden puri purian, bertsolaritza sozial politikoa oso estimatua zen, batez ere gazteriaren aldetik. Horren kontra erreakzio, errezelo
|
handi
bat zegoen betiko bertsolaritza klasiko tradizionalaren aldeko. Bertsolaritzak indar izugarria zeukan:
|
|
|
GALDUA neurri
|
handi
batean. Aditzera eman nahi duena aditzera emateko zailtasunekin.
|
|
|
AHULDUA bere esan indarrean. Entzulegoaren zati
|
handi
batek hizkuntza bakantasunaren xarma ezinbestean galdu egin duelako. Askori berdin zaio hiru" ni" edo lau" gaur" dituen bertso bat entzutea, hitz potoloz borobildua bada.
|
|
|
Askotan aurreiritziz eta topikoz beteta, baina neurri
|
handi
batean horiek guk plazaratzen ditugun kontuak dira. Komunikazio arazo izugarri bat dago eta behin ere ez dugu konpontzen.
|
|
|
Frantses saltoki handietako harategietara iritsi zen krisia eta psikosia era kezkagarrian. Azaroan, berriz, behikiak beste krisi
|
handi
bat jasan du. Aldion gaitzak Europako Batasuna osatzen duten estatu guztiak ukitu ditu ordea, Espainiako estatua barne, Galizian detektatu baitzen lehen behi eroa.
|
|
|
Atsedenleku multzo honen" erdigunea" Landa da (43 km.), aparkaleku
|
handi
bat eta zenbait jatetxe biltzen dituen aisialdirako gune jendetsua. Bidegurutzean momentuz ezkerrera joko dugu (gero itzuli egin dugu), 4 kilometrotara urtegiari izena ematen dion Uribarri Ganboan sartzeko.
|
|
|
Beste hiru kilometrotara ordea, Kurtzeta Mendatearen jaitsiera nabarmenean, errepidearen beste aldean behatzen hasiko garena Legutioko edo Urrunaga urtegi ikusgarria izango da. Horretarako begiratoki
|
handi
bat ere ikusiko dugu.
|
|
|
Kaiera honetan, kritikoek eta komunikabideek Joseba Sarrionandiaren liburuen ganean zer esan daben aurkituko dau irakurleak. Eretxi ezbardinak eta, aldi berean, osagarriak, gure literaturako idazlerik
|
handienetako
baten literaturgintzara hurreratuten lagunduteko.
|
|
|
1980an preso sartu zuten eta hogeita zortzi urteko kondena ezarri zioten ETAko partaidea izateagatik. Kartzelako urte horietan liburuak idazten eta argitaratzen jarraitu zuen, harik eta, 1985ean Martuteneko kartzelan zegoelarik, ihesi joan zen arte, euskal abeslari ezagun baten kantaldiaren okasioaz baliaturik, eta baffle
|
handietako
batean gordeta. Ihesi joanez geroztiko hamabost urte inguru hauetan erregulartasunez iritsi dira argitaletxeetara eta bere izkribuak.
|
|
|
Ekintza horrek [inkomunikazioarenak] hein
|
handi
batean Alvaro ez dela bere belaunaldiaren portabozik egokiena iradokitzen duela deritzot. Horregatik nik uste justifikatzen dela generazio horren argazkia osotzeko Lupi, Alvaroren arreba eta Mikelen izandako pertsonaia.
|
|
|
Urrun dabil menditik, kale artera garamatza, eta, zehatzago esanda, hiri
|
handi
bateko pisuetako etxebizitzetan izaten diren bikoteen barrunbeetara: gizon emakumeen gorabeherak eta miseriak, elkarren behar eta konpondu ezinak... maisutasunez daude deskribatuta, batez ere, zenbait gizon tipo:
|
|
|
desiratzen duguna oso garrantzitsua da. Bizitza, neurri
|
handi
batean, espero izatea da, eta desioa desagertzen denean, moteltzen denean, heriotzetik oso hurbil gaude, nire ustez." (Elizondo, Edurne: Egunkaria VII)
|
|
|
Errealismo handiz narratuta baitaude XIX. mendearen bukaera eta XX. mendearen hasiera bitartean Euskal Herriak jasan zituen arazo nagusiak: Nazionalismoaren sorrera, sozialismoaren indarra, tradizioarekiko haustea, jauntxokeria... baina, batez ere erdal eta euskal kulturen arteko estraineko enkontru garrantzitsua, industrializazioak eraginda neurri
|
handi
batean.
|
|
|
–Hemen guraso eta maisuak falta
|
handi
bat erremediatu behar dute, eta gure Euskal Herriari oraindaino baino mesede gehiago egin. Jenteen artean beste Lenguajerik Euskera baino ditxa gabeagokorik ez da ikusi, eta gure jatorrizko, edo jaiotzako Hizkera ez balitz bezala eta Euskaraz hitz egitea pekaturik haundiena balitz bezala, giza artetik kendu, eta lurpean ondatu nahi dute, eta Eskoletan sortija edo siñalearekin, azote eta kastiguarekin eragotzi nahi dute.
|
|
|
Bedeika nik dakidan Maestra estimagarri errespetu
|
handiko
bat, bere grazia onarekin, eta kastigu gabe ume inozente sei urtekoei ere, Euskeraz, Erderaz eta Latinez berdin, txit trebetasun handiaz eta ederki lotsarik gabe erakasten diena. Ojala hori bera Maisu guziek egiten balute:
|
|
|
L.M.Mujikarenargitalpenhonekhistoriagorabeheratsuaizandu.Lehenengo eta behin, liburua argitaratu aurretik sarreraren parte
|
handi
bat. Anuariodel SeminarioJulio deUrquijo, nargitaratu zuen1983.urtean. Euscal errijetacoolgue
|
|
|
Lehenik eta behin, aipatu beharra dago Hego Euskal Herrian irratia entzuten duenpopulazioaren %77, 1 bost irratiren eskuetan dagoela. Irrati emandegi hauen indarrakbigarren planoan uzten ditu gainerakoak, neurri
|
handi
batean emisio eremu lokalekoak direnak, hain zuzen ere. Ikus ditzagun segidan, entzule kopuru horiek protzentualki eta zenbaki absolutuetan.
|
|
|
(Iturria: SIADECO, Iparraldeko Euskal Irratiei Buruzko Azterketa). Emaitza hau, 1998tik ezarri ziren 26 errepikagailuek Ipar Euskal Herriari eskaintzen dioten estaldura osoarizor zaio hein
|
handi
batean, ETB eta Telediffusion de Franceren (TDF) artean 1995eko urriaren 30eanegindako akordioaren ondorioz, Euskal Kulturaren sostengurako Udalen arteko Sindikatua bitarteko.Angelu hiriak ausarki lagundu zion diruz Anglet FMri 1994/ 1995 artean Ipar Euskal Herriko irratisoziatiborik aberatsena izateko bidea emanez, 65.000 liberatara hurbiltzen zen aurrekontuarekin.Horregatik, irrati hau udalaren... Biarritz eta Getaria hiriek eta Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorrak ere nasaiki lagundu zioten estazio honen finantzamenduari (garai hartan RadioBayonnerentzat bezala). 31ziurtatzeko borondatea barneratuko zuen mailaketa proposatzea zen ildoa.
|
|
|
Izan ere, itun hartatikaurrera Euskal Herriko dinamika politikoak inoiz baino gehiago begiratu dio EuskalHerri osoaren batasunari, eta inoiz baino gehiagoko batasuna lortu da lurralde guztietako alderdien eta gizarteko eragileen artean. Honek isla zuzena izan du hedabideetan, eta, bereziki, Lizarra Garaziko itunaren eragileen politika, neurri
|
handi
batean, Euskal Herri osorako politika gisa aurkeztua izan da. Baina ez alderdi eta talde horienpolitika bakarrik:
|
|
|
egunkariek Euskal Herria islatzean azpimarratzen dituzten erreferentzia eremuak gehiago baldintzatzen ditu hedabideen ideologia politikoak beren hedaduraren araberako izaerak baino. Zehazkiago, gaur egunEuskal Herria zatikatzen duen egituraketa juridiko eta politikoaren onarpenak edoharen aurkako jarrerak baldintzatzen dute, neurri
|
handi
batean, hedabideek gure herriazeraikitzen duten irudia, hurrengo atalean ikusiko dugun legez.
|
|
|
Bestalde, azpimarragarria da honako datu hau: Baskongadetako egunkari erregionalistek Euskal Herriko albisteak ematen dituztenean, proportzio
|
handi
batean EuskalAutonomia Erkidegoko errealitatea dute aipagai (%71tik hasita %80rako bitartean). Hartara, gainerako euskal lurraldeek, agerpen txikia dute. EL MUNDO DEL PAISVASCO eta EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarientzat, ordea, Euskal AutonomiaErkidegoaz gain badira beste euskal errealitate batzuk, komunitate autonomo honekberen albisteen heren bi soilik betetzen baitu.
|
|
|
Agerian dagoenez, alde handia dago EUSKALDUNON EGUNKARIAtik (albisteen hiru laurden Euskal Herriari baitagozkio) EL CORREOra (albisteen erdia diraEuskal Herriarekin lotura dutenak). Baina guztiek, baita Espainiaren batasunaren aldeko jarrera agerian dutenek ere, beren izaera lokala dela medio, Euskal Herriko errealitateaz ari dira neurri
|
handi
batean. Konstatazio honek honako galdera dakarkiguburura:
|
|
|
Bestalde, Lizarra Garaziko itunaren ondorioz, Euskal Herria osotasun politikogisa harturik, egunkariek hedatzen duten irudia koiunturala ala zerbait iraunkorragoaizango ote den erantzuterik ez daukagu. Izan ere, neurri
|
handi
batean hori itun hartatikaurrera abiatutako prozesuaren bilakaerak berak erabakiko baitu.
|
|
|
Aldea nabarmena dela uste dugu, biek zuzendaritza bera dutela kontuan hartuta. Ezberdintasun hori, neurri
|
handi
batean, programen jatorri ezberdinarekin lotuta dago, 29 taulak erakusten digunez.
|
|
|
Horrela, Fikzioa eta Albistegiak dira afalosteko orduetarako lehengairik erabilienak. Fikzioan kanpoko erreferentzialtasuna da nagusi, neurri
|
handi
batean kanpoko ekoizpenak izaten direlako.
|
|
|
Honengatik guztiagatik honako ondorio hau ateratzen dugu: ETBkoeguneroko albiste orokorrak egitean, herrialde kontinentalak ez dira ia kontuanhartzen, Euskal Herria,
|
neurri
handi batean, Hegoaldera mugatuta geratzen delarik.
|
|
|
Azken baieztapenaren ildotik, azpimarragarria da, halaber, Nafarroaren kasua: herrialde honetan gertatzen den gauza gutxi aipatzen dute ETBko albistegi orokorrek.Ipar Euskal Herriko herrialdeek baino agerpen handiagoa badu ere, Nafarroak Hegoaldeko gainerako herrialdeekin alderatuta oso presentzia urria duela nabaria da. Ondorioz, ETBko albistegiek beren berriez erakusten duten Euskal Herria, eguraldi mapek besteladioten arren, neurri
|
handi
batean Euskal Autonomia Erkidegora mugatuta dagoela esandezakegu.
|
|
|
Azkenik, nabarmena da, baita, Espainiar Estatuan botere politikoaren eta komunikazio taldeen artean eman den lotura estua. Prisa taldea, adibidez, gobernu sozialistenbabesean garatutako taldea izan da neurri
|
handi
batean; eta, alderantziz, gobernupopularraren agindupean oztopo garrantzitsuak aurkitu ditu satelite bidezko telebistadigitalean sartzeko. Bestalde, Telefonica pribatizatu berrian mantentzen duen kontrolazbaliatuta, Alderdi Popularra ikuspegi kontserbadoreko komunikazio taldea osatzensaiatzen ari da.
|
|
|
Horrela, Artezarauaren ardatza teknologia berriakzirela eta (kablea, satelitea,..) Europako Batasunaren Estatuen arteko emisioenmarko juridikoa antolatzea bazen ere, errealitatean askoz irispen handiagokoaraua bihurtu zen azkenean, zeren Estatu Batuen aurrean europar ikus entzunezko produkzioa babesteko neurriak finkatu baitzuen, zerbitzu publikokoideien ildotik publizitatea mugatzen zutenak, kopuruan eta modalitatean (pelikulen barnean, adibidez)?. Hain zuzen ere, publizitate tarteak handitzekopresio komertzialak egon dira, neurri
|
handi
batean, Artezarauaren eraldaketaren atzetik.
|
|
|
Gaur egun dituzten sarrera urriekin, nekez lor dezaketetelebista lokalek iraunbizitzea. Etorkizunean ere, konkurrentzia areagotzen bada, zailagoa izango dute oraindik baliabide komertzialekin bakarrik aurrera ateratzea.Sistema publikoaren deszentralizazio gune eta tarteak ere, telebistan bereziki, aginte lokalen laguntza eta sostengu material eta finantzarioari esker zabaldu etamantentzen dira neurri
|
handi
batean. (S.
|
|
|
Konstituzionalismoaren bertute
|
handienetako
bat burujabetasunak abiarazten duenprozesu autoeratzaile baten inguruan kontzepzio ideologiko, kokapen geografikoedota kultura desberdinetako jendea biltzeko gaitasuna da. Konstituzionalismoaberdin plantea daiteke Txetxenia edo Venezuelan, liberalen eskutik edo ideologiasozialistatik, baketsuki zein indargintzaz...
|
|
|
Azken 15 urteotan ondasun eta zerbitzuen ekoizleek sortutako aberastasunarenzati
|
handi
bat, espekuladoreek eskuratu dute, eta, ondorioz, gaur egungo 450 fortuna handienek humanitatearen erdiaren urteroko errenta gainditzen dute. Ekonomiaerrealarekin inolako loturarik ez dutenez, 1995 urtean, kapital trukeen bolumenabilioi eta erdi dolarrekoa izan zen; alegia, planetako banku zentral guztien truke erreserba osoa baino gehiagokoa.
|
|
|
Herritartasunaren alde ekonomikoan aldaketak egonen dira, justuki, geroz etakonpetentzia gehiago Europa mailan finkatzen direlako. Jada hemen, Iparraldean, kasik Barnealde osoa Europari so dago bere dimentsio ekonomikoan, hango biztanleriaren parte
|
handi
bat laborantzatik bizi baita, eta laborantza politika ez baitaParisen finkatzen, Bruselan baizik. Joera hori handituz joanen da.
|
|
|
Diru-laguntzak erakunde autonomikoetatik jasotzen ditugu, baina agente sozialgehiago murgildu behar dira; adibidez, kirolaren munduan sarturik dauden euskal enpresak. Orain dela bi urte baimendutako legea landu litzateke, euskal federazio guztiak elkarrekin lan egin lukete, Euskal KirolKontseilua sortu litzateke... eta hau guztia, estatu
|
handi
baten aurreandiharduen herri txiki bat garela kontuan harturik. Zuzenki aurrez aurre egitea ezda aholkagarria; istilu handia sortuko bagenu ere, ez baikenuke ezer lortuko.
|
|
|
deritzo, esan nahibaita, gorputza mintzabide bilakatzen dela. Eritasunaren eta hitzaren arteko harremanaren aurkikuntza ez dagokio Freud-i; zientziaren diskurtsoan txertatu aurretikere oso ongi zekien medikuntzak, hein
|
handi
batean hitzen bidez eragiten zuela. Etaerlijioak oso ongi ezagutzen du aitortzaren eta barkamen hitzaren arintze balioa.
|
|
|
Europatik Testuinguruko Terapia delakoari ekarpen garrantzitsuak egin zaizkio, hain zuzen ere, konkretuki Heidelberg eko unibertsitateko irakasle den HelmStierlin eremu honetan sartzearekin; honek egin dituen ekarpen garrantzitsuenartean, psikopatologiaren zati
|
handi
baten oinarrian dagoen aita semeen artekoesplotazio moduak diren Ordezkaritza, Atxikipena eta Kanporatzea bezalakokontzeptuen garapena dago (Stierlin, 1979).
|
|
|
Familia Terapiaren aldizkako lehen argitalpena 1987ko urtarrileanhasi zen Espainian, J.A. Rios Cuadernos de Terapia Familiar (Familia TerapiarenKoadernoak) argitaratzen hasi zenean; hori da orain arte agertu den bakarra, etagaur egunera arte 20 zenbaki kaleratu ditu. Gainera, Psikiatriako eta PsikologiaOrokorreko aldizkarien zati
|
handi
batek, azken urteotan, Familia Terapiari buruzkoartikuluen kopuru ederra argitaratu du. Haien artean nabarmentzekoa da Revista dela Asociacion Española de Neuropsiquiatria (Neuropsikiatriako ElkarteEspainiarraren Aldizkaria), argitaratutako artikuluen kopuruagatik eta Familia Terapiari emandako garrantziagatik, bereziki 86 denboraldian, T. Suarezaldizkariaren zuzendari izan zen garaian.
|
|
|
Sexualitatera hurbiltzeko modu honen ezaugarriak, sakabanatzea, ikuspuntuaren atomizazioa eta kultur testuinguruarekiko independentzia dira. XX.mendeko bigarren erdialdera, neurri
|
handi
batean, Europako tradizio aberatsagaldu eta pragmatismo amerikarra ezarri zen. Begi bistakoa da, Amerikaerreferentzia bihurtu zela eta honek Europan gogor eragin zuela.
|
|
|
Araneko etxanderea,* Zelestina, hil zen eta, ohi legez, auzoak hilbegiran bilduziren hurrengo gauean hilaren etxean; haien artean ziren Eulaliren izekoa, JuanaLarrea, eta beste izeko bat. Bat batean, leihoan jo zuten eta, Juana «nor dan atean joanzan, eta periodiko
|
handi
bat erretratuakaz, hiru fraile erretratuakaz,» ikusi zuen. «Zerete da hau?», ikaraturik emaztea, harentzat agerpen bat zelako, are gehiago itzelezkozaratak entzun baitziren, oholekoak, etxean.
|
|
|
Istorioa oso bitxia harrapatu bainuen, beste batean berriz kontatzeko eskatu nionEulaliri, eta bigarren aldi hartan, gertaeren kronologia aldatu zuen, inbertitu, moduesanguratsuz: hilbegiran katu
|
handi
bat (eta ez gizona) sartu zen, gorpua eroan gurazuen erpekaz; jendeak jotzen hasi zitzaizkionean gizon bihurtu zen eta denek ezagutuzuten* Teofilo. Geroago (ez aurrean, lehen bertsioan bezala) jo zuten leihoan etaagertu zen fraileen erretratua.
|
|
|
Ikus dezagun lehenik zeintzuk diren euskararen eremuan nagusiki erabiltzen direnhaize izenak3 Ezer baino lehen aipatu behar da itaunak eta jaso diren erantzunakbatzuetan ez datozela itxi itxian bat. Sarritan gertatzen ez den arren, herriarenorografiak baldintzatzen du noiz edo noiz haizeen norabidea, eta jazotzen da herribatzuetan ez izatea puntu kardinalei zehatz dagokien haizerik, halako puntukardinalera begira mendi
|
handi
bat duelako edo bestelako arrazoiak bitarte. Arazohauek kontuan izanik, hona hemen lehen lehenik jaso diren izen hedatuenak:
|
|
|
Aitak, hamaikaurte egin gabeko haurra zela oraindik, Jutlandiako estepa idorrean ardiak zaintzen, bakarrik, hotzak eta goseak amorratzen eta piztien ikaraz, desesperatuta, muinotxobatera igo eta, bere indar guztiekin, zerura begira, madarikatu egin bide zuen, haurtxiro gaixo bati halako sufrimenduak sufriarazten dizkion Jainkoa. Handik gutxira, Kopenhagen era lan bila joan, aberastu, merkataritza enpresa
|
handi
bat muntatu, etadirutza ederraren jabe, ezkondu egin zen. Baina emaztea laster hil zen, eta urtea igarobaino lehen, aita etxeko neskamearekin ezkondu zen berriro.
|