|
2000
|
|
|
«Gure hizkuntzaren normalkuntzari buruzkoak, hain zuzen ere. `Bai euskarari' kanpainan ikusi ahal izan dugunez, gizarteak kezka
|
handia
du euskararen biziraupenaren inguruan. Guk ere gaiari taxuz heldu nahi izan diogu, egiari zor zaion errespetuz, ideiaren alde tragikoa azalduz, etorkizun itxaropentsua iradokiz, baina»
|
|
2001
|
|
|
Konstruktu teoriko horien arteko erlazio kausalak aztertuaz, hau ikusten da: euskararen erabilera bi aldagaiek baldintzatzen dutela; alde batetik, aldagai soziodemografikoak, hau da, subjektuen testuingurua (jaoiterria eta bizilekuaren euskaldun proportzioa); eta, bestetik, aldagai psikosozialak, hau da, subjektuen euskararen ezagutza maila eta euskal identitatea. Bi aldagai horien artean, psikosozialakpisu
|
handiagoa
du euskararen erabilera azaltzeko.
|
|
|
euskararen erabilera bi aldagaik baldintzatzen dutela, batetik, subjektuaren testuinguruan euskaldunen presentziak (aldagai estari soziodemografikoa) eta, bestetik, subjektuek duten identitate etnolinguistikoak eta euskararen ezagutza mailak (aldagai estari psikosoziala). Euskararen ezagutza altua denean, subjektueneuskararekiko jarrerak ere garrantzi
|
handia
du euskararen erabilera azaltzeko.
|
|
2002
|
|
|
Zalantzarik gabe, trantsizio garaian Hego Euskal Herrian zeuden eta sortu ziren komunikabideek erronka
|
handia
zuten euskara eta euskal kultura ezagutarazi eta bultzatzeko. Berrogei urteko zentsura eta ukazio ofiziala jasan eta gero, Hego Euskal Herriko emisora askok euskaldunen eskakizunei egokitu behar izan zieten irrati hizkuntza.
|
|
|
"!" esango du hizlariak (hori, hoberenean, non eta ez duen" Eguerdi on!" delako hasperen agurra ateratzen patrikatik), eta gero erdarara joko du, euskarak behar duen kuota sinbolikoa bete ondoren. " Esker ikasko" eman zion behin izenburu erdaraz idatzitako artikulu bati" sinpatiko" horietako batek, argi utzi nahi baitzuen zer garrantzi
|
handia
zuen euskarak haren bizitzan. Bilboko lurpeko trenak bere bigarren adarra estreinatu zuenean bazter guztiak bete ziren propagandako horma irudiekin.
|
|
2004
|
|
|
634 Iñaki Garcia: Identitateak pisu
|
handia
du euskararen erabileran, Euskaldunon Egunkaria, 2000/12/13.
|
|
|
Akats hori lehen aurkezten eta ezartzen da," Kulturaren eta kontzeptuen esparrua", non oinarri teorikoak isurtzen diren. Jatorrizko idazkuntza gaztelaniaz egin denez," vasquidad"," vasquismo," vasco" eta antzeko beste kontzeptu batzuk karga eta ondorio
|
handiak
dituzte euskarazko kulturarentzat eta bertsioarentzat; eta erronkatu genituzkeela uste dut.
|
|
2005
|
|
|
Nortasun irmokoa zen Mitxelena eta aginte
|
handia
zuena euskara kontuetan. Doktore tesietan hantxe egoten zen, literatura sarietan ere bai, Euskaltzaindian berea zen azken hitza, beraren gogoaren kontra ez zen erraza inor euskaltzain sartzen.
|
|
2007
|
|
|
Egoera hori, euskarazko irakaskuntza eskaera eta eskaintzaren gorakadari lotua dago zeren biztanleri kanpotar, nahiko gazte, kalifikatu eta dirudun horrek, euskararekiko sentikortasun eta interes bat adierazten duen une berean, eta herri horien biztanleriek azken urteetan nabarmen gora egin dutenez, ikastola eta gela elebidun berriak sortu dira. Hori dela eta, beraien haurrek erraztasun
|
handiagoak
dituzte euskara eskolan ikasteko.
|
|
2009
|
|
|
Bereizi behar ditugu solasaldi informalak familian edo lagunartean gertatzen direnak eta harreman formalak udaletxean edo administrazioetan. Dena dela hiru faktore badira eragin
|
handia
baitute euskararen erabileran:
|
|
|
Euskararen murgilpen
|
handiago
dutenen aldetik euskara ikasteko motibazioa euskaldun izatearena da; alegia, euskara identitate kulturalarekin jartzen dute harremanetan. Hori motibazio sinbolikoa litzateke.
|
|
|
Bi mundu horiek, nekazarienak eta langileenak, lotura
|
handia
zuten euskararen egoerarekin; lehenengoan euskara nagusia zen, baina bigarrenean euskarak atzera egiten zuen. Horrekin batera, industrializazioa modernitatearekin eta aurrerapenarekin lotu zen, eta nekazarien mundua, ordea, atzerapenarekin; eta horrek isla izan zuen hizkuntzetan ere, gai «garrantzitsuak» erdaraz jorratzen ziren, eta etxekoak, aldiz, euskaraz.
|
|
2010
|
|
|
Ez dugu ezagutzen, alabaina, aitzindaritza horren oihartzunik izan den beste egilerik edo lanik. Eta hobe genuke uste horretan oker izatea, gainontzeko giza eta gizarte zientziek bezala, ekonomiak ere zeresan
|
handia
baitu euskararen normalkuntzan, Zendoiaren ahaleginak ongi erakusten duen bezala. Areago, kezkatzeko motiboa litzateke egia balitz ekonomiaren ikuspuntua soziolinguistikara ekarriz beste lanik ez dela egin.
|
|
|
Eta kontaktu hori, hamarretik bederatzietan, euskara batuaren bidez edo euskara batua kontuan hartuz gertatu da. Eskola liburuetan ere hedadura
|
handia
du euskara batuak. Pierre Broussain-en eta R.
|
|
|
arnasguneetako eta, oro har, harreman sare euskaldun sendoenetako bizi giroa erdaldundu egin da batez bestean. Etxeak eta lagunarteak, belaunaldi gazteen ingurumen hurbilak oro har, gero eta zailtasun neke
|
handiagoa
du euskarari eguneroko mintzajardun arruntean bizirik eusteko. Hori dela medio aurrerabidea egin du erdarak ingurumen horretan.
|
|
2011
|
|
|
Euskara eta Literatura irakasgaiko selektibitate azterketa nabarmen da sinpleagoa Gaztelania eta Literatura irakasgaiarenarekin konparatuta. Ingeles azterketaren antza
|
handiagoa
du Euskara probak. Bistan da:
|
|
|
Sistema horrek, beraz, erantzukizun handia jartzen du herritarren bizkar gainean, euskararen berreskuratze prozesuari dagokionez. Hala ere, ereduaren etengabeko gorakadak zein A ereduaren urtez urteko jaitsierak erakusten du herritar gehienek" atxikimendu"
|
handia
dutela euskararekiko. Bada hala eta guztiz ere, sailburuordeak berriz ere meritua eurena dela sinestarazi nahi digu, adore handia behar baita euskararen" hazkundea ulertzeko giltzarri nagusia hizkuntza ereduen sistemaren" balizko baliagarritasunean datzala aldarrikatzeko (179 or.), Jaurlaritzak ikasleen %0 euskalduntzen duen ereduari eutsirik.9 Horrez gain," 70eko hamarkadaren erdialdetik gaur arte", 350.000 ikasle inguru aritu direla EAEko euskaltegietan jakinarazi du Baztarrikak, eta" nekez ikus daiteke [ela] beste inon heldutan eta irakaskuntza araututik kanpo hizkuntza ikasteko halako ahalegin sendoa" nabarmendu du (261 or.). Horri zera baino ez diogu erantsi nahi:
|
|
2012
|
|
|
Konparazioa egin daiteke, hala ere, ofiziala ez den hizkuntza batekin: Ingeleseko probaren antz
|
handia
du Euskarako azterketak EHUko selektibitatean. Testu bati buruzko galderak, egiazko eta gezurrezko esaldiak, eta sinonimoak ageri dira.
|
|
|
Eta berdin Euskal Herrian. Gure hizkuntzaren biziberritzeak antz
|
handiagoa
du euskararenarekin, katalanarenarekin baino. Hasteko, kitxua ere ez baita hizkuntza erromanikoa.
|
|
|
Debaluazioa da, eta ez da batere egokia. Graduetan presentzia
|
handia
du euskarak, baina graduondoetan ia desagertzen da. Hor asko dugu egiteko.
|
|
|
Horrenbestez, albiste arinak hartzaile berriak erakartzeko erabili ohi dituzte hedabideek. Informazio arinak gero eta leku
|
handiagoa
du euskarazko hedabideetan, oporraldietan batez ere. Horregatik, gai aniztasunak lagun dezake horikeriarik euskarazko hedabideetara zabal ez dadin.
|
|
|
Gazteena talde euskaldunena izanik, 16 urte baino gutxiagokoak behatutako kopuruetatik kenduko balira, jasotakoa baino emaitza txikiagoa jasotzea normala litzateke kale neurketan. Haurren presentziak, gainera, eragin
|
handia
du euskararen erabileran, nabarmen igoz. Hala eta guztiz ere, aurreko laukian ikusten denez, adierazitako erabilera behatutako erabilera baino dezente altuagoa da.
|
|
2013
|
|
|
Horixe. Oraindik gabezia
|
handiak
ditugu euskara idatziari dagokionean, adibidez. egiteak bitan jardutea esan nahi du, lana zaigu, eta, beraz, hobetzeko tarte handia dugu, bai barrura eta bai kanpora begira egiten den komunikazioaren arloan.
|
|
|
Haatik, euskarazko liburuak azken hiruhilekoan irakurri dituztenen datuek ez dute joera hori berresten (Kulturaren Euskal Behatokia, 2008). Era berean, aipatzeko modukoa da ikasleek pisu
|
handia
dutela euskarazko irakurketa ohituretan, ikasleen artean% 59,6koa baita euskarazko ohiko eta tartekako irakurleen kopurua; okupatuen artean, berriz,% 32,3koa, eta gainerako taldeetan% 24 ingurukoa (Conecta, 2010). Baina datu hauen xehetasun maila txikiarekin ezin dugu jakin kopuru horiek zenbateraino diren baliagarriak euskal literaturaren ohiko irakurleak neurtzeko.
|
|
|
Bukatzeko, eta laburbilduz, hizlari gehienen iritzia ondoko hau dela esango nuke: eskolaren eraginak bere mugak baditu ere, eragin benetan
|
handia
du euskararen babesean eta erabileran, gotorleku moduko bat da eta bere emaitzak baikorrak dira bereziki adin gazteenetan; adin talde nagusiagoetan, gizartearen eraginez, txikiagoa da, baina hala ere garrantzitsua. Hori Euskal Herrian, eta Xavier Vilak jardunaldian aurkeztu zuen moduan, Katalunian katalanarentzat ere gauza bera gertatzen dela dirudi.J
|
|
2014
|
|
|
Aurten lehen aldiz urrats bat aurrera eman, eta udalerri euskaldun guztiek bertan parte hartzea nahi du Uemak. " Udalerri euskaldunek garrantzi
|
handia
dute euskararen normalizazio prozesuan, ezinbestekoa da gune batzuetan euskara osasuntsu mantentzea beste eremu erdaldunetan eragin dezaten", azaldu du Goizane Arana Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko teknikariak.
|
|
|
Hortaz, baieztatu egiten da, partzialki behintzat, 1 ereduan aurreikusten genuena. Alderdi psikopedagogikoan, euskara eta euskal kultura sustatzeko Proiektua da, hau duten eskoletan, eragin
|
handiena
duena euskararen eta euskal kulturaren ezagutzan eta erabileran ere.
|
|
|
Herritarrak euskararen erabilerarako ezinbestekoak diren ezaugarri nagusien jabe dira: erraztasun
|
handia
dute euskaraz egin eta jarduteko eta, oro har, elebidunen dentsitatea etxean handia da.
|
|
2015
|
|
|
Gasteizen garaitik hona, euskarak izan duen euskararen bilakaeraren inguruko testigantzak eta hizkuntza galtzeko zorian egon beste hainbatetan. Batzuk euskararen irakaskuntzan engaiatu dira eta ohartzen dira euskara belarritik ikasten dutela askok eta etorkinek prestutasun
|
handiagoa
dutela euskaraz ikasteko, hemengoekin alderatuz gero.
|
|
|
Azkenik, EEBBetako Santa Barbarako unibertsitateko irakurleak, ezin izan dizkie inkestak ikasleei helarazi, batetik lehen seihilabetekoan soilik ematen dituelako klaseak, eta bestetik, datuen babesarekin zerikusia duten arrazoi legalak tarteko, ikasleen emailak eskura ez dituelako. Aipagarria da unibertsitate hau dela bigarren ikasle kopuru
|
handiena
duena Euskara eta Euskal Kulturan matrikulatua: 2014ean 131 ikasle ibili ziren.
|
|
|
Ez dugu, hori bai, aurreko zenbakiko analisi sakon gisako artikulurik aurkituko. Zorion Ustelan pisu
|
handia
zuten euskara eta literaturaren inguruko hausnarketek, baina Mermelada Ustelan ia testu guztiak sormenezko eta fikziozkoak ditugu. Horregatik, alea salbuespentzat jo daiteke Saizarbitoriaz geroztik sortutako lerro soziologikoagoan edo (batez ere Oh!
|
|
|
formalagoa izan, orduan eta presentzia
|
handiagoa
du euskarak. Eta formaltasuna, batez ere, komunikazio
|
|
|
EITBk, nolanahi dela, aparteko gogoeta merezi du, bai irismen
|
handiena
duen euskarazko hedabide taldea delako, bai berak daukalako aurrekonturik altuena; hurrengo lau urteetan, gainera, gora egingo du aurrekontu horrek, aldirako kontratu programa tarteko; edozelan ere, Aranbururen ustez (2016),? 2016 eta 2019 artean diru-laguntzak gorakorrak izango diren arren, zifrak, zenbaki absolututan, 2003 aurrekontuak baino txikiagoak dira?.
|
|
|
Ikerketa honen bidez euskararen hitz ordenaren alorra aztertu nahi izan dugu; izan ere, faktore horrek eragin
|
handia
du euskaraz lehiarako aski den dinako komunikazio efizientzia erdiesteko. Zehazki, alde batetik jakin nahi izan dugu nolako irizpideak baliatzen diren maila ohartuan euskaraz idatziriko erranaldi
|
|
2016
|
|
|
Aian egindako inkestek erakusten dutenez herritarren gehiengo
|
handiak
du euskaraz egiteko gaitasuna. Alabaina ia erabat euskalduna izan den herrian eragiten hasteko moduko aldaketa sozioekonomikoak gertatzen ari diren irudipena dut.
|
|
|
Gauzak horrela, Aren eraginkortasun indizea 75ekoa izango da eta Brena, berriz, 16,7koa. Alde horrek adierazten du An euskaldunek joera
|
handia
dutela euskaraz egiteko, Bko euskaldunek baino askoz handiagoa.
|
|
|
«Euskarazko jarduna gazteentzat erakargarri izateko proiektu indartsu bat izanik nekez ulertuko litzateke horrelako zerbait ez babestea», adierazi zuen Baztarrikak. «Arauarekin baino, behar askoz
|
handiagoa
dugu euskara gozamenarekin, plazerarekin eta ludikotasunarekin lotzeko. Galdera gakoa da ea zer eskaintzen dien euskarak gaztetxoei».
|
|
|
Askotan lurralde antolamenduan hartzen diren erabakiek hizkuntza politika publikoek baino eragin
|
handiago
dute euskararengan (Gorri, 2017). Ildo horretan, Zalbidek (2016) euskararen presentziaren arabera proposatzen duen udalerrien banaketa oso interesgarria dela esan daiteke.
|
|
|
Nola datu kuantitatiboen emaitzetan, hala kualitatiboenetan, argi baieztatu den hipotesi garrantzitsua da komunikazio testuinguruak baldintzatu egiten duela nerabeen hizkuntza erabilera. Zenbat eta testuinguru formalagoa izan, orduan eta presentzia
|
handiagoa
du euskarak. Eta formaltasuna, batez ere, komunikazio ekintzaren gidaritza bideratzen duen eta hainbatetan jarduneko hizkuntza arautzen duen pertsonaren (irakasle, begirale edo entrenatzailearen) presentziak edo esku hartzeak ematen du.
|
|
2017
|
|
|
Uemak ezagutza eta eskarmentu
|
handia
du euskararen normalizazioarekin lotura duten gaiak lantzen eta, besteak beste, turismo arloari buruzko lanketa egiten ari da. Halaber, UKUEk eta Turismoko Lantaldeak ezagutza eta eskarmentua du turismoa sustatzeko tokiko ekimenetan.
|
|
|
Subalternizatua eta ezdeusetsia nazional linguistikoki nago (emazteki gisa ere bai, baina horrek patriarkalismoarekikn dauka zerikusia kapitalismoarekin baino zuzenago); h. d., Estatu moderno kapitalista/ jakobinoan ukatua nazionalki nago, hizkuntzaz naiz paria: , gazteleraz edo frantsesez egindako edo esandako orok balio
|
handiagoa
du euskaraz ekoizten eta idazten denak baino?, idatzi du Jule Goikoetxeak. Baina, horregatixe, euskarak matxinatzeko arrazoia eta sua ere ematen dit.
|
|
|
Hedabideek ere rol
|
handia
dute euskararen zabalkuntzan eguneroko bizian. Gaur egun euskarazko hedabideak sendotu eta profesionalizatu dira.
|
|
|
Euskarak elkartzen gaitu, zaindu eta erabil dezagun euskara eta jarrai dezagun lanean, oraingo eta hurrengo belaunaldiek ezagutu dezaten benetako hizkuntza askatasuna?. (Euskara lan hizkuntza duten bost ganbera legegileetako ordezkariak eta Hiztegiaren lantaldeko kideak, Andres Urrutia euskaltzainburuarekin) Herri baten adierazpenaAinhoa Aznárez Nafarroako Parlamentuko lehendakariak ondorengo hau azpimarratu du: . Euskaltzaindiaren eskutik buruturiko lana da, eta euskararen akademiari eskertu behar diogu Euskal Autonomia Erkidegoko, Nafarroako eta Iparraldeko herri mugakideok partekatzen ditugun altxor kulturaletatik
|
handienetakoa
dugun euskararen gramatika legeak babestu, ikertu eta garatzea. Menderik mende gure arbasoek beren gizarte ezberdinak garatzeko tresna gisa erabili zuten hizkuntza dugu, hainbat gorabehera historikoren ondorioz diskriminatua.
|
|
|
Haurren presentziak eragin
|
handia
du euskararen kaleko erabileran. Erabilera daturik altuenak haurrak eta nagusiak elkarrekin daudenean jasotzen dira(% 19,3); eta baxuenak, berriz, nagusiak haurren presentziarik gabe ari direla(% 8,6).
|
|
|
Indoeuroparrak ez diren zenbait hizkuntza familia aztertu ditu, uralo altaikoa (suomiera, estoniera, turkiera), Siberiako batzuk (samoiedoa, kerekoa), eta Ipar Amerikako beste batzuk (aleutianoa, algonkinoa) eta jabetu da gramatika, fonetika zein lexiko aldetiko kidetasun
|
handiak
dituztela euskararekin. Bere ustez, hipotesi ipar eurasiarra arinegi baztertu da, behar bezala ikertu gabe.
|
|
2018
|
|
|
1991n euskaldunen herenak (%34, 6) erraztasun
|
handiagoa
zuen euskaraz hitz egiteko. 2016an, euskaraz erraztasun handiagoa duten euskaldunak laurdena dira (%26).
|
|
|
1991n euskaldunen herenak(% 34,6) erraztasun
|
handiagoa
zuen euskaraz hitz egiteko. 2016an, euskaraz erraztasun handiagoa duten euskaldunak laurdena dira(% 26).
|
|
|
Adin taldeari dagokionez, aldeak nabariak dira herri batetik bestera: zenbat eta gazteago orduan eta gaitasun
|
handiagoa
dute euskaraz aritzeko bi herrietan, baina euskaraz hobeto moldatzen direnen ehunekoa askoz altuagoa da Ondarroan adin tarte guztietan. Gazteen eta helduen ehuneko oso altuak dio euskaraz hobeto moldatzen dela.
|
|
|
Egindakoetatik egiteke daudenei heltzeko behar gorria antzematen da euskalgintzaren baitan. Aldaketa behar hori, ordea, euskaldunez osatutako gizarte osora zabaltzea da eman beharreko hurrengo urratsa eta Euskaltzaindiak horretan akuilu lan handia egin dezake, izan ere, euskal gizartearen luze zabalean onarpen
|
handia
du euskararen Akademiak eta aitormen betea mugaz bi aldeetako herritar eta erakundeen artean. Euskaltzaindiak bere sorreratik badu egiteko nagusi bat:
|
|
|
Horra hiru faktore nire ustez garrantzi gero eta
|
handiagoa
dutenak euskara hizkuntza bizia eta subordinaziorik gabeko adin nagusikoa izateko bidean: atxikimendua, kontsentsu sozial eta politikoa, eta euskarazko jardunaren erakargarritasuna.
|
|
|
Atal honen izenburuan ezarri dugun" Eskribitzen badaustazu" (gaztelaniaz," Ya conoces mi paradero") poemaren kasuan, egileak gaztelaniazko testu herrikoi baten oihartzunaren konnotazioak bilatzen ditu entzuleak berehala ezagutuko duen" Si me quieres escribir" testuaren esanahiaren baitan zifraturiko mezua helarazteko. Arestik gaitasun
|
handia
du euskarazko testuen estiloen pasticheak edota imitazioak egiteko; asmoa sarritan ironikoa edo kritikoa izaten da, baina beste askotan egileak, estilo imitazioaren bitartez, jatorrizko testuaren komunikazio modua eskuratzea du asmoa. Hala, bertsolarien eran ari denean, arau poetikoen loturetatik aske, hizkera laxoan mintzatzeko aukera baliatzen du, Bizkaitarrako testuetan egiten duen moduan, edota P. I. Barrutiaren Gabonetako ikuskizunatik nahiz Axularren Gerotik harturiko moldeetan idazten dituenean bere garaiko gorabeherei buruzko poema kritikoak.
|
|
2019
|
|
|
Bai, halakoa zen. Euskaldun peto petoa zen eta gaztelania ongi ulertzen bazuen ere, berak erraztasun askoz
|
handiagoa
zuen euskaraz mintzatzeko, horregatik askotan joaten zen autobus geltokira ea Beuntzako jendea edo beste herrietako euskaldunak ikusten ote zituen solas egiteko.
|
|
|
Beti egongo da multzo bat (handiagoa ala txikiagoa) lehen sektorearen inguruan, edo egon daitezkeen lantegi zerbitzuetan lanean arituko dena, baina lantegiak herrian bertan edo gertu egotea berdintsu dela esango nuke. ...nala eman behar dute edo ematen jarraitu, arnasgune hauen bizitasunaren garra indartsu eta bizirik manten dadin. testuinguru honetan, ez dut aipatu gabe utzi nahi zaharren zaintzaren gaia, herri txiki eta euskaldunetako kale giroa gehien erdalduntzen ari den faktoreetako bat bihurtzen ari baita azken urteotan, ostalaritzaren erdalduntzearekin batera. eta lan horietan hasi diren etorkinek zailtasun
|
handiak
dituzte euskararen ikasketari ekiteko: ekonomikoak edo denbora aldetikoak gehienetan, eta baita, zenbaitetan, informazio faltak eragiten duen motibazio urria. gai hau ez da erraza eta apenas heldu zaion serioski inon, nik dakidala.
|
|
|
" Teknologiaren garaian gaude, eta 15 urtekoei bost axola albistegiek zer dioten, baina ondo dakite nor den Instagrameko ospetsuena. Eta mundu horretan ere gabezia
|
handia
du euskarak". Ildo beretik, Alaitz Villatek uste du agian ez dela lagungarria euskaldunok kultur eskaintzaren aurrean garbizaleak izateko daukagun joera, zelanbait esatearren.
|
|
|
liburu aldizkariak irakurtzerakoan, batetik, eta telebista kontsumoan, bestetik. Horietan (telebistaren kasuan nabarmenago) gaztelaniazko kontsumoak pisu
|
handiagoa
du euskarazkoak baino. Erabilera eremuetan euskararen erabilerak duen pisuaren hurrenkera hori bat dator, 2015 urtean Euskal Autonomia Erkidegoko DBH 2ko ikasleei buruz Arrue ikerketak (Martinez de Luna Perez de Arriba eta Suberbiola Unanue, 2017) aurkitutakoarekin.
|
|
2020
|
|
|
Erakunde publikoek ardura
|
handia
dute euskaraz dastatzerik eta kontsumitzerik ez daukaguna eskaintzeko bideak jorratuz beste artikulu baterako lana litzateke zerrenda bat egitea, eta talde lana balitz hobe, eta geuk ere badugu zeregina, euskarazko produktu kulturalak galdeginez eta kontsumitzen enplegatuz.
|
|
|
Alegia, eskolek bermatzea euskaraz eta gaztelaniaz maila egokia dutela ikasleek. Horrek eragin
|
handia
luke euskararen irakaskuntzan; izan ere, gaur egungo azterketen arabera, ia ikasleen erdiek euskaraz ez dute lortzen «eskatutako gaitasuna».
|
|
|
Alegia, eskolek bermatzea euskaraz eta gaztelaniaz maila egokia dutela ikasleek. Horrek eragin
|
handia
luke euskararen irakaskuntzan; izan ere, gaur egungo azterketen arabera, ia ikasleen erdiek euskaraz ez dute lortzen «eskatutako gaitasuna».
|
|
|
Itzulpena Mercè Ubach Dorcak eta Paco Rierak egin dute —katalanetik espainierara, bistan dena— Hemen, gure lehendakari ohi eta politikariek zein hizkuntzatan idazten dute haien memorien lehen, jatorrizko bertsioa? Nago kasu gehienetan laguntza premia
|
handiagoa
dutela euskarazko itzulpenaren bertsioa txukuntzeko erdarazko jatorrizko lana idazteko baino. Horretarako haien itzultzaile edo kolaboratzaileak dituzte —espainieratik euskarara, noski— Euskadi, Euskal Herria bihotzean, horixe.
|
|
|
Ez dakigu zer arrazoi egon diren aldaketa horren atzean. Deigarria da bereziki ikasle baten kasua, aldaketa 14 urterekin herriz aldatzean gertatu baita, ikusita gainera gaitasun
|
handiagoa
duela euskaraz hitz egiteko. Horrelako kasuak seinaleak dira irakasleentzat:
|
|
2021
|
|
|
Elkarte zonbait ja anitz bermatzen dira euskararen alde, beste batzuk nahi dute ildo beretik segitu. Denek ikusten dute munta
|
handia
duela euskarari toki gehiagoren emaiteak. Bilkura hori ez zen lehen urrats bat baizik.
|
|
|
Asko ez, gutxi dira euskaradunak beren herrialdeetan. Nekezia
|
handian
dituzte euskaraz hitz egiteko tarteak. Bellaren kasuan, alabaina, lau euskara irakasle dira Montevideon eta gutxi asko egunero jarduten dute euskaraz whatsappez edo bideo-deiak eginez.
|
|
|
Izan ere, gazteek inguruan dituzten gehienak euskaldunak dira (%80tik gora), erakunde gehienetan plangintzak daude, baina eskaria falta da. Inoizko aukerarik
|
handiena
dute euskaraz bizitzeko eta zailtasunak eta eskubide urraketak identifikatu eta salatzeko.
|
|
|
Cerezok eta Morenok ez dute inolako arazorik euskaraz ulertzeko eta berba egiteko, eta metodologiarekin hasi baino lehen ere, euskaraz egiten zioten elkarri, “ia beti”. Xabierrek, baina, zailtasun
|
handiagoa
du euskaraz berba egiteko, baina ikasteko “gogo bizia”.
|
|
2022
|
|
|
2020an emakumezkoak izan ziren parte hartzaileen bi heren eta 30 urte artekoak nagusitu ziren. Asmoen artean, gehienek euskararen erabilera handitzea izan dute helburu, eta belarripresten artean, pisu
|
handiagoa
du euskaraz egiteko aukera berriak bilatzeak.
|
|
|
16 urtetik gorako euskaldunen %26k erraztasun
|
handiagoa
du euskaraz aritzeko gaztelaniaz baino. Nahiz eta elebidunak izan, gehiago kostatzen zaie gaztelaniaz edota frantsesez aritzea.
|
|
|
Hain zuzen, gazteen mundua ez dago euskarari haurrena bezain lotua. Esaterako, haurrei zuzendutako eskaintzan presentzia
|
handia
du euskarak (kultur eskaintza, aisialdi antolatua, udalekuak...); gazteenean, ordea, eskaintza hori helduei eta adinekoei zuzentzen zaienera hurbiltzen da, euskarazko aukerak murritzagoak dira, alegia (sare sozialak, musika, kirola...).
|
|
|
Hala ere, haurretatik gazteetara dagoen jauzia (%6, 8) kezka iturri da: " Haurrei zuzendutako eskaintzan presentzia
|
handia
du euskarak; gazteenean, ordea, eskaintza hori helduei eta adinekoei zuzentzen zaienera hurbiltzen da, euskarazko aukerak murritzagoak dira, alegia".
|
|
2023
|
|
|
Albizuk nabarmendu du euskararen normalkuntzari ere erreparatu nahi diotela. " Euskara Plana osatzean, ikusi genuen hutsune
|
handia
dugula euskarazko aisialdian, ikus entzunezkoetan eta entretenimenduan. Badakigu arazo hori ezin duela udal batek konpondu, eta egiturazko erabakiak behar direla, goi erakundeen aldetik.
|
|
|
Baina irismena zeren arabera? Euskarazko komunikabideok irismen oso
|
handia
dugu euskarazko hartzaile potentzialak kontuan hartuz gero, baina populazio guztiarekiko irismena hartzen da kontuan eta berriro ere kaltetuta ateratzen gara.
|
|
|
Eta ohartarazpena egin du: «Emaitza desberdinak nahi baditugu, zerbait desberdin egin dugu, eta behingoz onartu euskararekiko gaitasunik
|
handiena
dutenak euskararako esposizio handiena dutenak direla». Retolazak «angelu itsu» gehiegi ikusten dizkio zirriborroari, eta horietaz argi hitz egitea ezinbestekotzat jo du, «legeak marko bat jarriko duela ondoren gobernuan dagoenak, edozein dela ere, bete duena».
|
|
|
Norbere pertzepzioak eta trenpu psikologikoak zerikusi
|
handia
du euskarari buruzko gure jarreretan, baina hartutako bideak martxan segitzen du, egindakoa egina dago, objektiboa da. Baina arriskuak eta euskararen kontrako jarduerak ere asko dira.
|
|
|
ikastetxe publikoetan, gure erkidegoko familien %95ek erabakitzen dute ereduaren alde egitea. Uste dut hori izan dela gizartearen bulkada bat egon delako eta gure eragileek badakitelako ereduko eskolatzea dela benetan eraginik
|
handiena
duena euskararen jabekuntzan eta erabileran. Euskara ardatz duten proiektuak bultzatzen jarraituko dugu.
|
|
|
Albizuk nabarmendu du euskararen normalkuntzari ere erreparatu nahi diotela. " Euskara Plana osatzean, ikusi genuen hutsune
|
handia
dugula euskarazko aisialdian, ikus entzunezkoetan eta entretenimenduan. Badakigu arazo hori ezin duela udal batek konpondu, eta egiturazko erabakiak behar direla, goi erakundeen aldetik.
|
|
|
Hedabideetan, hezkuntzan edo arnasguneetan aski frogatuta geratu da euskarak espazio hegemonikoak behar dituela bizirauteko, nagusiki euskaraz funtzionatuko duten lurralde edo komunikazio esparruak. Erdarek plataforman beteko duten lekua argi mugatu ezean, formula baldin bada guztia ele bitan eskaintzea, arrisku
|
handia
dugu euskara bazter bazterrekoa izateko beste behin. Egunkari elebidunen edo EITBren bilakaerak zerbait irakatsi liguke elebitasunaren arriskuez.
|
|
|
1891n, Clémence Richard Grand montagne Larraineko euskaldunarekin ezkondu zen. Haren lanek garrantzia
|
handia
dute euskararen historian, besteak beste euskalkien lehen sailkapen zientifikoa egin baitzuen.
|