|
2001
|
|
|
euskararen presentzia eta erabilera da. Bestalde, ikerketa gehiago eta ezagutza
|
handiagoa
dago euskararen jabekuntza prozesuariburuz, erabilera prozesuari buruz baino.
|
|
2002
|
|
|
Hori bai, barkatzen ez dena da harro eta handiuste izatea, gauza bat egin eta norberak pentsatzea aparteko zerbait egin duenik. Normaltasun eta apaltasunez jokatuz gero errespetu
|
handia
dago euskarazko literatur komunitatean.
|
|
|
Orduko boluntario zibilen ordez, orain funtzionarioekin bete ditugu gelak, eta nik ez dakit interesik ere baden orain hiritar arruntek euskaraz ikas dezaten, hori ez baita egunkarietan ageri, eta hori baino munta handiagoko zeregin eta ardurak baititugu euskaldunok. Baina orduan jendea uholdeka zihoan euskara ikastera, militantziak ukitua, garai hartan militantzia
|
handia
baitzegoen euskararen alde, esan bezala. Bada, halako giroa zegoen hartan sortu zen, beste toki anitzetan gertatu zen gisa, Deustuko Unibertsitatean euskara ikasteko euskaltegia, eta arrakasta handia izan zuen.
|
|
2007
|
|
|
Lege gutxi egongo dira hainbeste denbora pasatu eta egokitu barik, baina honetan ez dago ezer ukitzerik; horretan ados dira UPN, PSN eta CDN eta horregatik egin zuen porrot Legebiltzarrean hizkuntza politikarako ponentziak. Identitateen borroka horretan sartu da euskararena ere eta horregatik beldur
|
handia
dago Euskararen Legea ukitzeko.
|
|
|
erreakziorik eza hizkuntzaren galeraren aurrean, oso berriki arte. Nafarroako Euskarazko Elkargoa osatu arte (1877a arte), ez dirudi kezka
|
handirik
zegoela euskararekiko, eta ordurako bost nafarretik bat bakarrik zen euskaldun eta Erdialdea ia guztiz erdaldundurik zegoen. Salbuespenak salbuespen, Erdi Aroan eta Aro Berrian apezek ez bestek, eta ez apez guztiek, adierazi dute nolabaiteko interesa euskararekiko, maiz arrazoi praktikoengatik (apez euskaldunek abantaila zuten erdaldunen aldean parrokia euskaldunengatik lehiatzean) eta ez hainbeste izugarrizko euskaltzaletasunagatik.
|
|
2008
|
|
|
Hemen zailtasun
|
handiak
daude euskaraz ikasteko. Euskal munduaren aurka dagoen jendea ohartu litzateke, baina, euskarak ez duela ezeren errurik.
|
|
|
Bestalde, 5.000 biztanletik beherako udalerrietan kontsumitzaileen %16, 3 bizi dira (127.000 kontsumitzaile), 5.000 eta 10.000 biztanle arteko udalerrietan %12, 0 (94.000 kontsumitzaile) eta 50.000 biztanletik gorako udalerrietan %7, 4 (57.000 kontsumitzaile). kortasun txikiena hiriburuetan dute. Seguruenik, irismen
|
handiagoa
dago euskararen dentsitatea handiagoa den tokietan, dentsitate honek kontsumoan ere eragiten duten sareak sortzen dituelako.
|
|
|
8 Elebidunen artean ere alde oso
|
handiak
daude euskarazko hedabideen kontsumoan, euren hizkuntza gaitasunaren arabera (aldagai soziolinguistikoen eragina, I)
|
|
2009
|
|
|
Ibarreko herrien artean alde
|
handiak
daude euskararen kontserbazioari dagokionez. Esaterako, Basaburutik gertu dauden herrietan ia biztanle gehienak dira euskaldunak:
|
|
|
Argien artean: alde batetik, jada badira gure artean guztiz modu naturalean eta aparteko konnotazio politikoren premiarik gabe euskaraz hazi, hezi eta bizi ere neurri handi batean euskaraz bizi diren belaunaldi gazteak, eta, bestetik, azken hogeita bost urteotako hazkunde nabarmen eta arrakastatsuari esker inoiz egon den baino neurri
|
handiagoan
dago euskararen etorkizuna herritarron erabakien eta jokabideen esku. Borondate politikoa, giza-eta diru baliabide handiak, hizkuntza politika lasai baina iraunkorra, euskaltzaleen ahalegina eta ekina, eta adostasun politiko eta sozial zabala gurdi berean garraiatu izanak ekarri gaitu hona, hots, euskararen etorkizuna herritarron erabakien eta jokabideen esku inoiz baino neurri handiagoan egotera.
|
|
2010
|
|
|
Erdararen erreinu zen kale giroa, oro har. Aldaketa handiak gertatu izanik ere azken hamarkadetan, tarte edo eten
|
handia
zegoen euskara erdaren erabileran mendi zokondoetako baserrietatik hasi eta hiriburuetara. Etendura hori bat zetorren, gorago azaldu dugunez, kale baserri dikotomiak berekin zuen oinarri demolinguistikoarekin, euskaldun jendearen kontzentrazio edo dispertsio mailarekin eta urbanizazio berriak eragindako pauta soziokulturalekin.
|
|
2011
|
|
|
Seguruenera sektore edo jarduera mota baino esanguratsuagoa da zein enpresa mota den (handia, txikia, familiarra...) eta zein den enpresaren jardun eremua edo merkatua (lokala, estatala, nazioartekoa...). Batetik ikusi dugu zenbat eta txikiago eta lokalagoa, orduan eta probabilitate
|
handiagoa
dagoela euskarazko izena izateko. Hor jokatzen du euska rak hoberen, hor jokatzen baitu identifikazio kode horrek eraginkorren.
|
|
|
Herriari eskarmentu bat eman nahi izan zioten Burgosko prozesuarekin. Frankismoa ahul zegoen, herri borroka gero eta indar handiagoa hartzen ari zen, herria esnatzen ari zen, eta mugimendu
|
handia
zegoen euskararen eta geure kulturaren alde. Herria mila modutara manifestatzen zen, eta Frankismoak beldurra sartu nahi zion herriari.
|
|
|
Ildo beretik, hizkuntza nahiz kultur sormenerako baliabideak hedatzea premiazkoa da. Kultur jardueretan sortzen nahiz zabaltzen den guztian asimetria
|
handia
baitago euskara eta erdararen artean. Halaber, erakunde politikoen programazio erreferentziak kanpoko proposamenetan oinarrituta egon ohi dira bertako sorkuntzan baino.
|
|
|
Izan ere, marka da gero! Berezko hizkuntzaren erabilera arazotzat jo izan da aberastasuntzat baino gehiago menpekotzan; badakigu jakin kultur edukien erabakiguneak hemendik kanpo daudela eta sormenaren nahiz kontsumoaren artean desoreka
|
handia
dagoela euskarari buruz, goian aipatutako menpekotasuna areagotuz. Horren ondorioz, Moroak gara artean?
|
|
2012
|
|
|
ezagutza izugarri zabaldu da," lehen publikoa oso oso leiala zen, baina txiki samarra. Orain publiko
|
handia
dago euskaraz ulertzen duena, nahiz eta oso euskalduna ez izan". Alegia, ulertu bai, baina hitz egiteko zailtasunak dituzte.
|
|
2015
|
|
|
Bileretan, zenbat eta partaide gehiago izan, probabilitate
|
handiagoa
dago euskara ulertzen edo hitz egiten duen pertsona bat egoteko tartean. Kasu batzuetan, kudeatzen da, eta aurrez iragartzen da zein hizkuntzatan izango den bilera.
|
|
|
— Bileretan, zenbat eta partaide gehiago izan, probabilitate
|
handiagoa
dago euskara ulertzen edo hitz egiten duen pertsona bat egoteko tartean. Kasu batzuetan, kudeatzen da, eta aurrez iragartzen da zein hizkuntzatan izango den bilera.
|
|
2016
|
|
|
Euskal abertzaleen eta ez direnen artean alde
|
handia
dago euskararen erabilerari dagokionez. Agerian geratzen da hori ekitaldietan eta legebiltzarretako jardunean.
|
|
|
ikuspegitik baino, erabiliz ikasi, tik hurbilago dagoen paradigmara, hain zuzen. Halako dinamiken sozializazioan eta hedapenean potentzial
|
handia
dago euskarazko erabileraren hazkunderako.
|
|
2017
|
|
|
Hizkuntza kultura praktiken biltegia den neurrian, kultura bakoitzaren esanahi edukiak hizkuntzan jasoak daudela jakinda, hizkuntza ikusmolde erlijiosoen eta estetikoen ganbara izanda, hizkuntza sistema sozialaren adierazpide dela uste dugunontzat, hizkuntza ez da nolanahiko giza balioa: orduan ohartzen gara, bai horixe, asimilazioaren gako nagusia hizkuntza bera dela? 179 Gurean, zoritxarrez, ohitura
|
handia
dago euskara Euskal Herriaren ardatz izaeratik erauzi eta beste, euskal, ezaugarrien pare ipintzeko180.
|
|
2018
|
|
|
Zergatik aztertu, ordea, berariaz hiztun berri goiztiarren eta ezagutza maila handikoen ibilbideak? Pentsa liteke ezin duela alde
|
handirik
egon euskara etxean ikasi dutenen eta euskara txiki txikitan eskolan ikasi dutenen artean. Are gehiago batzuen eta besteen hizkuntza gaitasuna altua baldin bada.
|
|
2019
|
|
|
Erizeren (2018) arabera, aniztasun
|
handia
dago euskararekiko bizipen pertsonalei dagokienez.Baina hala ere, euskararen sustapenerako funtsezko zortzi adostasun identifikatu ditu ikerlariak. Esatebaterako, euskararen eta gazteleraren hiztunen arteko errespetuaren beharra eta euskararekikohizkuntza politika alderdikarietatik banatu beharra.
|
|
|
Harritu egin ninduen Piarresek bere opariarekin, bere adeitasunarekin. Bolonian lertxunditis
|
handia
dago euskara ikasleon artean, baina nik Maddi Oihenart eta Antton Valverde nabarmenduko nituzke: emakume dotorea haur literaturako azokan entzun nuelako, Bolonian bertan, beste hainbat sortzailerekin batera:
|
|
|
Erabilera eremuen azterketari dagokionez, jokabide ezberdindu argia dute nerabeek erabilera eremuen arabera: oso alde
|
handiak
daude euskara gaztelaniaren erabileran eremuz eremu. Eremu gehienetan euskara nagusi bada ere, gaztelania nagusi da nerabeen kultura kontsumoan.
|
|
2020
|
|
|
" Euskal Herrian euskal antzerkigintza bigarren mailakoa da, tamalez. Konplexu
|
handia
dago euskararekin antzerkian. Bai sortzean, baita ekoiztean ere.
|
|
2021
|
|
|
Ikerketa soziolinguistikoei erreparatzea izan zen lehenengo egitekoa. " Eta kezka horretatik abiatuta hasi ginen lanean", esan du Beñat Alzaga taldekideak;" orduan ikusi genuen desoreka izugarri
|
handia
dagoela euskararen ezagutzaren eta erabileraren artean".
|
|
|
Diagnosiarekin bat dator IE2 ere, eta baieztatzen duenez, gero eta eskaintza handiagoa eta zabalagoa dago euskarazko literaturan; Espainiako produkzioarekin alderatu ezin bada ere," oso egile onak" daudela dio, bai eta literatur mugimendu handia ere. Hori kontuan hartu eta ezagutu behar dela uste du elkarrizketatu honek ondoren autoreak zein obrak geletara hurbiltzeko baina, haren iritzian, salto
|
handia
dago euskaraz ekoizten den literatur bolumenaren eta gerora ikastetxeetan gelaratzen denaren artean. Norabide beretsuan hitz egiten du GE2 k:
|
|
2022
|
|
|
Bestalde, plano orokorrago batean, euskalgintzaren testuinguruan (eremu komunitario zein eremu publikoan) gero eta aldekotasun
|
handiagoa
dago euskararen erabileraren normalizazioko ekosistemako eragile guztien artean lan egiteko moduan aldaketa garrantzitsuen inguruan. Aldekotasun horiek diktadura frankistaren amaieratik gaur egun arte hiru aldi eta diskurtso azaleratzen dituzte.
|
|
|
Larrinagaren ustez, euskara kolokialaren deskribapen oso bat falta zen eta eskuliburu honen helburu nagusia hutsune hori betetzea da. Egilearen ustez, une honetan, belaunaldi gazteetan batez ere, hutsune
|
handia
dago euskara kolokialaren ezagutzan. Azken hamarkadetan, hiztun asko eta asko ikastetxean euskaldundu dira, eta, horrenbestez, euskara formala ezagutu dute nagusiki.
|
|
2023
|
|
|
Gaur egun euskara elkarteen ia erdiak ez dauka langile profesionalik. Beraz, ez da erraza mugimenduaren gaineko irakurketa bat eta bakarra egitea arlo honetan (ezta beste batzuetan ere), aniztasun
|
handia
baitago euskara elkarteen izaera eta funtzionamenduan.
|
|
|
IKFko kidea da Kike Diez de Ulzurrun, eta «ezinbesteko beharra» ikusten du gaia mahaigaineratzeko: «Behar
|
handia
dago euskaraz eragiteko pantailen arloan. Egun, hamaika modu dago horiek kontsumitzeko eta, gehienak, guztiak ez esateagatik, erdaraz dira nagusiki».
|