|
2000
|
|
|
proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru
|
handia
duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen.
|
|
|
proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru
|
handia
duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen.
|
|
2001
|
|
|
Estatu barnean eta instituzio pribatuetan kontrol instituzional
|
handia
duten hizkuntz taldeak kontrol instituzionalik ez duten hizkuntz taldeak baino egoera hobeandaude bizitasuna beren talde kolektiboko ezaugarri bezala gorde eta goratzeko.
|
|
|
Edozein modutan ere, kritiko hauek eman ohi dioten baino sakontasun
|
handiagoa
du hizkuntzak identitate eta identifikazio aldetik.
|
|
2002
|
|
|
Mintzaira eta adierazpen berriek bezala, hizkuntza txikiek ere badute beren lekua emisora horietan. Euskal Herriko irrati askeek oso argi izan zuten hasieratik euskarak garrantzi
|
handia
zuela hizkuntza propioa garatzeko. Askok hitzetik ekintzetarako urratsa ematea lortu ez duten arren, irrati gehienek euskararen aldeko apustua aldarrikatzen zuten.
|
|
2005
|
|
|
Honetaz aparte esan beharra dago, bukaeran adierazi bezala, hizkuntzen estudio entziklopedikoak baduela ere" bigarren mailako helburu" praktiko bat, honek hizkuntza ezberdinen ikas irakaskuntzari oinarri eta erreferentzi puntu bat eskaintzen dion heinean. Orokorrean esan dezakegu, beraz, autore honek interes
|
handia
duela hizkuntzaren estudioa beronen aniztasunetik bideratzeko, ze, bere ustetan, hau ezinbestekoa da gizakia bere izate pertsonalean gehiago ezagutzeko eta bere garapen prozesuan hobeto ulertzeko.
|
|
2006
|
|
|
Kroniken arabera, erromatarrek erresistentzia handia aurkitu zuten irlako eskualde honetan duela bi mila urte, hortik Barbaggia izena, legioak eraso eta gero, kobazuloetan ezkutatzen ziren «barbaro»en omenez. Historiak aurrera egin ahala, inperioko hizkuntza nagusitu zen, eta paradoxa bada ere, gaur egun «barbaro» haien ondorengoek hitz egiten dute latinarekin antz
|
handiena
duen hizkuntza erromanikoa.
|
|
2008
|
|
|
Gaztelaniaren tokiaz galdetzeaz bat, ingelesak eta frantsesak duten eraginaz galdetu diegu. Nazioartean eragin
|
handiena
duten hizkuntzak aipatzerakoan sailkapena horrela egin dute: ingelesa, frantsesa, gaztelania eta portugesa.
|
|
|
Zenbat eta estatus gehiago eman hizkuntza komunitate bati, orduan eta bizindar gehiago izango du ziur asko kolektibo gisa. Gizarte— eta psikologia ebidentziek azaldu dute estatus
|
handia
duten hizkuntzak hitz egiten dituztenek nortasun sozial positiboagoa dutela eta errazago mobiZenbat eta estatus gehiago eman hizkuntzakomunitate bati, orduan eta bizindar gehiago izango du ziur asko kolektibo gisa.
|
|
|
Azken hamarkadetan identitate kontzeptua hain erabilia izan da hainbesteren ahotan eta hainbestetan, non gerta daitekeen kontzeptuaren arrastorik ez geratzea, baldin eta batzuek eta besteek kontzeptuaren aztarnak berreskuratu eta kontzeptua berriro eraikitzen ez badute. Berreraikitze horien artean, garrantzi
|
handia
du hizkuntza berezko kultura ezaugarriak —bizituak edota bizitutzat irudikatuak— dituen autokontzientzia kolektibo baten adierazletzat hartzen duen kontzeptuak. Hizkuntza fundatzaile bihur daiteke, sarritan oso desberdinenak diren konfigurazio eta emaitzen arabera.
|
|
|
Azpimarratzekoa da zerrenda hauek duten ikuspuntu funtzionala. Proiektu honen abiapuntuan garrantzi
|
handia
du hizkuntzaren jabekuntza esanguratsua komunikazio testuinguruetan gertatzen dela uste izateak, eta horregatik da beharrezkoa eta baliagarria gurasoen informazioa. Galdetegiak taxutzean, ikertzaileen zeregin nagusia gurasoengandik haurraren komunikazioaren hiru atal hauetako informazioa jasotzean datza:
|
|
2009
|
|
|
25 urte bitarteko adin taldea da, bestalde, erdaldunena. Hain zuzen ere, talde dinamikoena da multzo hori, eta eragin
|
handiena
duena hizkuntza jarrerak finkatzean. Halere, gurasoek ereduaren aldeko jarrera erakutsi dute, oro har.
|
|
|
Horrenbestez, esan genezake hizkuntza ikaskuntza bitarteko gisa erabiltzen denean gehiago erreparatu behar ziola esanahiari formari baino. Jakina, gaitasun kognitiboak eragin
|
handia
du hizkuntzak ikasteko orduan, baina elkarrekintza errazten duen gizarte inputa ezin da inolaz ere ahaztu. Gizarte elkarrekintza komunikazioaren funtsezko oinarri da, eta berekin dakartza informazioa, negoziazioa, interpretazioa, eskolatzea eta abar.
|
|
|
oihartzun handia izan duten argudio horien gaineko lehen gogoeta. Dagoeneko irakurlea ohartuko zen parekotasun
|
handia
duela hizkuntzen auzi honek Espainiako politikaren eremuan umotzen den beste eztabaida nagusietariko batekin. Esan nahi baita, Espainiaren nazio pluraltasunari buruzko eztabaidak eta Espainiaren hizkuntza aniztasunaren gainekoak antzekotasun eta lotura handia dutela.
|
|
|
Hala, mitoek, giza arteko esperientziaren testuingurura ere eramaten gaituzte, alegia sozializazio espazioetara. Mitoak, gainera, autonomia
|
handia
du hizkuntzarekiko, eta hori dela eta badakigu sinboloen eta haien esanahiaren bidez burutzen duela komunikazioa, eta denbora guztian ikusten ari garenez, kantagintza beterik dago sinboloz.
|
|
|
Marc Bioscaren ikerketa lanak erakutsi digunez, adibide bat jartzearren, Euskal Herrian kantagintza lurralde osoan zabaldu eta errotu zen, guztiz makalduta zegoen hizkuntza bati literatur balioa emanez eta, aldi berean, herria egituratuz. Herrialde Katalanetan, berriz, kantagintza Kataluniara mugatu zen ia, Bartzelonara ez esatearren, eta literatura sendo bati esker prestigio
|
handia
zuen hizkuntzaren abantailarekin abiatu zen; ez alferrik kantagintzak harreman estua izan zuen beti literaturarekin, poeta nazional nagusien bitartez. Kantagintza, Herrialde Katalanetan, ez zen Euskal Herrian bezain zabal errotu, baina hiriburu handiaren inguruan kokatu ziren kantari nagusi haien artean herrialde guztietako ordezkariak zeudenez, nazio aniztasuna guztiz bermatuta geratu zen.
|
|
2010
|
|
|
Ez du bakarrik idazle gisa egiten dudan lana saritzen. Nire testuetan erabiltzen dudan hizkuntzari aitorpena ere bada, energia
|
handia
duen hizkuntza moderno eta sortzaile bati egindako aitorpena, gaineratu du.
|
|
|
Gure materiala errazagoa da irensten Euskadi Irratian baino, non hizkuntza den oinarria. Dena den, Di Da saioan presentzia
|
handia
du hizkuntzak, eta oso ongi funtzionatu du. Agian Ekaitz perfektua eta halako saioetan zailagoa da euskaraz ongi ez dakitenak erakartzea.
|
|
2011
|
|
|
Antza gogoeta eta eztabaida identitatea zehazterako garaian hizkuntzak zein toki betetzen duen galdetzetik abiarazteko joera da nagusi. Bada, euskal hiztun garen aldetik, bereziki, uste dut bentaja
|
handia
genukeela hizkuntzak identitatearentzako zer esan nahi duen galdetu ordez, eztabaida abiarazten deneko hurrenkera norantzaz aldatu eta euskararen erabilera normalizatzerako garaian identitateak zein eginkizun duen planteatzea. Alegia, gogoeta hizkuntzatik, eta ez identitatetik?
|
|
|
Bereizkuntza hori ezinbestekoa da, aurrerago ikusiko dugunez, diglosiaren gaineko eztabaidak eta kontzeptu lanketak bere berea duen helburu praktiko nagusirako: lehenengo bi kasuak( (a) eta (b) kasuak) egonkorrak dira, ezinbestean. hirugarren kasua, aldiz, ez da egonkorra. diglosiarik gabeko elebitasun egoera horietan botere indar eta gizartebilakaera osoarekiko babes lotura
|
handiena
duen hizkuntza ateratzen da beti, lehenxeago edo beranduxeago (askotan hiru belaunaldiren epe laburrean), garaile. honela esana digu hori Fishman-ek: " These (arrangements) are characterized not only by language spread but also by language shift.
|
|
|
–Gutxitan aztertzen da zer eragin duten hizkuntz ereduetan beste zenbait politikak, esate baterako, politika ekonomikoak, sozialak, hezkuntzazkoak, eta lurralde plangintzazkoak. Baina ziur aski izugarri eragin
|
handia
dute hizkuntz eremuan; agian hizkuntz politikek beraiek baino garrantzi handiagoa dute. (?) Hizkuntz politika marko zabal baten barnean formulatzen eta inplementatzen da, marko zabal baten barnean ematen ditu bere emaitzak; eta marko hori sare konplexu bat da, prozesu ekonomiko, sozial eta politikoaz osaturiko sare konplexua?
|
|
|
Oro har, herritarrek hizkuntza mailan izan dezaketen edozein zalantza argitzeko kontsulta zerbitzu informatikoa da JAGONET. Hala ere, euskara lanean eguneroko tresna duten sektore profesionalei zuzendua dago nagusiki (irakasleak, kazetariak, itzultzaileak...) beren lanak garrantzia
|
handia
baitu hizkuntzaren modernizazioan eta estandarizazioan.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera sustatzeari buruzko jarrerek zeresan
|
handia
dute hizkuntzaren normalizazioa lortzeko egiten diren urratsen onarpenarekin. Hortaz, arabarrek euskarari buruz erakutsi duten jarrera azaldu du.
|
|
|
6 taulak Europar Batasunean hitz egiten diren Europako hizkuntzak eta hauek dituzten hiztun kopuruak adierazten ditu. Gutxi dira hiztun kopuru esanguratsuak dituzten hiztunak, eta hauek botere
|
handia
duten hizkuntzak dira: espainola, ingelesa, portugesa eta errusiera.
|
|
|
Azpimarra liteke, bukatzeko, hiztun kopuru
|
handienak
dituzten hizkuntzak ez direla zazpi milioi hiztunetara ere iristen (katalana eta tartaroa). Beste muturrean daude 10.000 hiztun ere ez dituzten hainbat eta hainbat hizkuntza:
|
|
|
Psikoanalisiaren esparruan, hizkuntza ez ezik, gozamena ere badago; eta gozamena, esanahiari eta adierazleei ihes egiten dien neurrian, errealaren erregistroan mugitzen da. Lacan-en iritziz, garrantzi
|
handia
du hizkuntzaren eta gozamenaren arteko harremanak.
|
|
|
Inkestaren emaitzak estatuz estatu analizatzen badira nabarmentzeko joera bat dager. Interneten eduki
|
handia
duten hizkuntzen hiztunek tolerantzia txikiagoa dute beste hizkuntzetan dagoen edukiarekiko edo, modu batean esanda, Interneten eduki gutxi duten hizkuntzen hiztunek beste hizkuntza batean dauden edukiak onartzeko joera handiagoa dute. Hori Zipren, Maltan edo Eslovenian nabarmen ikusten da.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, aipatzekoa da euskararekiko jarrerak lotura
|
handia
duela hizkuntza gaitasunarekin. Izan ere, euskararen erabilera sustatzearen v. Inkesta Soziolinguistikoa.
|
|
2013
|
|
|
Aurrez egindako ikerketak (Amorrortu eta al. 2009) erakutsi zuen hiztuna bizi den lur eremuan dagoen euskal hiztunportzentajeak garrantzi
|
handia
duela hizkuntza ikasteko esperientziaren nolakotasunean, eta euskara erabiltzeko aukera izateko, jakina.
|
|
|
Aurrez egindako ikerketak (Amorrortu eta al. 2009) erakutsi zuen hiztuna bizi den lur eremuan dagoen euskal hiztun portzentajeak garrantzi
|
handia
duela hizkuntza ikasteko esperientziaren nolakotasunean, Ane Ortega, Estibaliz Amorrortu, Jone Goirigolzarri, Jacqueline Urla eta Belen Uranga – Hiztun berrien hizkuntza identitatea: " nolako euskalduna naiz?" eta euskara erabiltzeko aukera izateko, jakina.
|
|
|
Euskaraz, euskaldunez eta itxaropenez bete zen hiriburuko arteria nagusia: Bilbon euskararen erabilera datuak baikorrak ez diren arren, Korrikak erakutsi du gero eta atxikimendu
|
handiagoa
duela hizkuntzak. Bilboko euskalgintzarena zen Plaza Biribiletik Moiuarako kilometroa.
|
|
|
hamarkada eta mende askotan zehar Batzar Nagusietan parte hartzeko gaztelania ondo jakitea derrigorrezkoa bazen ere, parte hartzaile batzuek ez zekiten, eta ordezkatzen zituzten herriek multak izaten zituzten horregatik; kasu horietan, legeak derrigortu nahi zuen baina errealitate soziolinguistikoa oso bestelakoa zen eta ezinezkoa zen euskararen errealitatea baztertzea). Teknologia berriek zerikusi
|
handia
dute hizkuntza menderatzailearen eta minorizatuaren arteko indar banaketa berrian: irratia, iragarkiak, ondoren telebista sartu ziren.
|
|
|
" Euskaldun koherente eta konpetente izatea ez da hiritar estandar baten kondizio linguistiko bera. Nahimen tentsio bat darama eta ahalegin bat eskatuko du." Afirmazio hori analisian txertatzeak dirudiena baino eragin
|
handiagoa
du hizkuntzaren norabidea pentsatzerakoan. Besteak beste horregatik ez da funtzionala ‘normalizazioaren’ paradigma, iritzi gidari, agintari eta euskaltzaleen artean ere indarrean izan duguna eta duguna.
|
|
2014
|
|
|
Laburpena: Lurralde antolakuntzaren eta hirigintzaren jakintza arloek zerikusi
|
handia
dute hizkuntza dinamikekin, giza funtzio guztiak espazialki antolatzen dituzten heinean. Hizkuntzalaritzatik gero eta gehiago aldarrikatzen ari da hizkuntza politikaren lurralde ikuspegia.
|
|
|
• Hizkuntza portaera asertiboak onarpen
|
handiagoa
du hizkuntza portaera pasibo edo oldarkorrak baino.
|
|
|
1 HIPOTESIA: HIZKUNTZA PORTAERA ASERTIBOAK ONARPEN
|
HANDIAGOA
DU HIZKUNTZA PORTAERA PASIBO EDO OLDARKORRAK BAINO
|
|
|
Emaitzetan ikusi dugu adinak eragin
|
handia
duela hizkuntza aldagaien aukeran.Gazteek eta adinekoek erabili dituzten hizkuntza aldaerak aztertuta, adina erabilerahorrekin lotua agertu da. Hau da, gure hipotesia bete da eta bertako aldaera edoaldaera zaharrena adinekoek gazteek baino gehiagotan erabili dute.
|
|
|
Sarituak, hunkiturik, bihotz bihotzetik eskertu ditu sari emaileak eta bereziki bere ibilbidean aurkitu dituen lagun suharrak, batzuk baizik ez aipatzeko, Jean Hiriart Urruti zena, Jean Louis Davant, Txomin Heguy, Pantxoa Etchegoin... " Altxorrik
|
handiena
baitugu hizkuntza/ Biharko haurrek dezatela ere mintza".
|
|
2015
|
|
|
mehatxu
|
handia
du hizkuntzak ondoan: «Ingelesaren nagusitasuna
|
|
|
|
handia
du hizkuntzak ondoan. Daniel Cunliffen hitzetan,
|
|
2016
|
|
|
Alegia, euskaraz jakin eta noizbehinka erabili arren, ez dago zertan hizkuntza komunitate horretako kide sentitu. Litekeena da egunerokoan gehienbat baliatzen den hizkuntzaren komunitatearekin identifikatzea, eta komunitateko kide izatearen kontzientziak pisu
|
handia
du hizkuntza komunitatea osatzerakoan:
|
|
|
Eizmendiren esanetan, aldaketa soziolinguistikoak kontuan hartu behar dira: egia da gazte gehiagok dakitela euskaraz, «baina gehiengoaren ama hizkuntza gaztelania da, erraztasun
|
handiagoa
dute hizkuntza horretan, eguneroko harremanetan gaztelania hizkuntza indartsuena den guneetan bizi dira?». Mezu egokiagoak emateko oinarria hau izan behar da, haren ustez:
|
|
|
Julia Sallabank adituak dio (komunikazio pertsonala, k.p.), orain hizkuntza izateko, armada, itsas armada eta web orrialdeetako domeinu propioa izan behar direla. Adibide honek argi eta garbi uzten du hizkuntza baten bizi indarra hizkuntza komunitatearen egoera politiko, militar eta ekonomikoarekin modu estuan lotuta dagoela, eta horretaz gain, hizkuntzaren erabilera eremu berriei emandako erantzunak ere zeresan
|
handia
duela hizkuntzaren osasunean.
|
|
|
Ia denetarik egin daiteke galesez sarean. Hala ere, mehatxu
|
handia
du hizkuntzak ondoan: Ingelesaren nagusitasuna etengabeko mehatxua da galesaren erabilerarako. Hala erakusten du berriki Mentrau Iaith Cymru hizkuntza sustatzeko elkarteak argitaratutako The Welsh Language and Social Networks
|
|
|
Ia denetarik egin daiteke galesez sarean. Hala ere, mehatxu
|
handia
du hizkuntzak ondoan. Daniel Cunliffen hitzetan, ingelesaren nagusitasuna etengabeko mehatxua da galesaren erabilerarako.
|
|
2017
|
|
|
Beraz Gaeltacht eremuko hiztunek jabetza edo eskubide
|
handiagoa
dute hizkuntzaren gain? (G20 I, 147)
|
|
|
...eti, hori delako herriko ohitura. donostiako eta iruñeako ingurune soziolinguistikoetan, hots, euskarak presentzia murritzagoa duen testuinguruetan, ikasleek gaztelera erabiltzeko joera handiagoa agertu dute. gainera, nahiz eta euskaldunen presentzia handiko eremu soziolinguistikoan bizi, ama hizkuntzaren garrantzia ere aipatu du ikasle batek (h6), bere kasuan ama hizkuntza gaztelera denez, joera
|
handiagoa
du hizkuntza hori erabiltzeko. ikasle guztiek jarrera positiboa azaldu dute euskararekiko eta, ezagutza maila ona badute ere, faktore hauek ez dute erabilera ziurtatu eta gaztelera erabiltzearen hautua da ikasleen artean nabarmen. identitateak ere erabileran eragiten duenez, hurrengo atalean azaleratu dira honen ingurukoak.
|
|
|
Erakunde lankidetzaren baitan, euroeskualdeko eta PLE ko hiru lurraldeek interes
|
handia
lukete hizkuntza politika lehentasunetan sartzeko, beren egitasmo aman komunei balizko baliabideak emateko. Baliabide hauek mugaz gaindiko hizkuntza politikaren eragileek erabiliko lituzkete, baita euroeskualdeak berak ere, Lurralde Lankidetzarako Europako Taldearen estatusa duelako.
|
|
|
Horrela, batzuek hizkuntza gutxituak biziberritzeko baliatuko duten bitartean, beste batzuek euren hizkuntza mantentzeko, eta batzuetan beste hizkuntza desagertzeko edo azpiratzeko baliatuko dute. Hizkuntza politika horren helburu eta oinarrietan garrantzia
|
handia
du hizkuntza ideologiak (Ricento, 2000: 4), nahiz eta Sonntag (2000: 134) bezalako egileek harreman hau ez duten hain garbi ikusten.
|
|
2018
|
|
|
Euskara bigarren hizkuntza duten herritarrek, neurri handiagoan edo txikiagoan, erraztasun handiagoa diate beren burua erdaraz azaltzeko, erdaraz bizitzeko. Nork bere izana erraztasun
|
handiena
duen hizkuntzan garatzen dik. Gure bakarrizketak eta gogoetak nekez garatzen dizkiagu gure bigarren hizkuntzan.
|
|
2019
|
|
|
Oro har, ideia hori defendatzen duten lanek baliabide falta dute ardatz. honako hau diote: Iktek eta internetek garrantzi
|
handia
dute hizkuntzentzat, eta hizkuntza gutxituetako komunitateek ez badute hizkuntza Iktetan garatzeko behar haina baliabiderik, horrek haien aurka egingo du. hala justifikatzen
|
|
|
Baina gu ezin gaitezke konformatu azalpen horiekin bakarrik. Begirada gerturatuz, ohartuko gara euskaldungoan gertatu diren aldaketa sozio demo linguistikoek ere eragin
|
handia
dutela hizkuntzen aukeraketan:
|
|
|
Lehen gutxi bagara euskaraz idatzi eta hitz egiten dugunak, horrela hizkuntza galtzen joango da, zentzurik ez duten laburdura horiekin, eta ez besteen erruz, gure erruz baizik(?) Argi eta garbi dago indar
|
handia
duten hizkuntzak(?) ez direla galduko baina euskaldun guztiok euskara horrela idazten hasten bagara euskara galdu egingo da.
|
|
|
Bera da munduko, lingua franca? eta botere linguistikorik
|
handiena
duen hizkuntza. Ingelesaren erabilera gero eta ohikoagoa da nazioarteko harreman politiko edo komertzialetan, goi mailako unibertsitate jarduera eta trukeetan, sare sozialetan, musikan, ikerketetan eta mundu zientifikoan, hizkuntza desberdinetako hiztunen arteko harremanetan eta estatuz gaindiko izaera duen edozein jardueratan:
|
|
|
guztiak diragaitasun handiko euskal hiztunak, euren jardunean erakusten duten jarioak eta zuzentasunak adieraztenduen bezala. Gaztelaniari dagokionez, ez daukagu baliabide zuzenik hizkuntza honetan dutengaitasunari buruz jakiteko, baina guztiak izanik hegoaldeko euskal herritarrak eta are komunikazioarloko profesionalak, baieztatu dezakegu gaitasun
|
handia
dutela hizkuntza honetan ere. Irrati etatelebista saioetako elkarrizketak Muysken en (2000) KAren taxonomiari jarraituz transkribatu etaetiketatu dira sareko datu base batean, zeina laster publikoki eskuragai izango den internet bidez.
|
|
|
Eskoziako familia batean, amamak gaelikoa irakatsi zien bere hiru seme alabei, horietako batek, beste 3 seme alaba izan zituen; nagusiak gaelikoa daki, bigarrenak jarrerapositiboa du orokorrean, baina gehienetan ingelesa erabiltzea nahiago du, eta hirugarrenak, aldiz, jarrera negatiboak ditu hizkuntza gutxituarekiko. Ikerketa horretan ikusten den bezala, seme alaba nagusia hazi ahala, gizartean presentzia
|
handiagoa
duen hizkuntza gero eta gehiagoerabiltzen da hizkuntza gutxiagotuaren kaltetan, eta seme alaba nagusiaren erabakiak gazteenhizkuntza jarrerei eta praktikei eragiten die, gazteenek etxean bertan kanpoko hizkuntza etxekoabaino gehiago hitz egiteraino.
|
|
2020
|
|
|
jendeak bere senitartekoa edo laguna nahi duen bezala agurtu behar du eta guk horretan laguntza eman nahi diogu. Horretan garrantzia
|
handia
du hizkuntzak eta horregatik gure zerbitzu guztiak euskaraz eta gaztelaniaz eskaintzen ditugu. Gure langile guztiak elebidunak dira.
|
|
|
Parte hartzaile helduek horren atzean egon litezkeen arrazoiak zein diren erantzun dute galde sortan. Gure jendarteko egiturazko sexismoa da gako nagusia, hortik eratortzen diren hainbat faktorek pisu
|
handia
baitute hizkuntzen erabileran.
|
|
2021
|
|
|
Hala, abiapuntuan aipaturiko hipotesiak berresten direla esan daiteke. Hots, baieztatu ahal izan da ikerketan parte hartu dutenek jatorri estatuetako hizkuntza hedatuetan hitz egiten dutela, (ofizialak edota ez ofizialak) eta kolonizazioaren ondorioz presentzia
|
handia
duten hizkuntzak ere Euskal Herrira heldu direla. Horiez gain, zenbaitek hizkuntza gutxituak ere hitz egiten dituztela ere baieztatu da.
|
|
|
Bestalde, adinaren aldagaia ere kontuan izan da, izan ere, erabakigarria izan daiteke, harrera gizartean eratzen den integrazioari begira. Esparru horretan zenbait ikerketak erakutsi du jatorri autoktonoko eta atzerritarreko gazteen arteko harremanak errazten edo eragozten dituzten faktoreen artean garrantzi
|
handia
duena hizkuntzarena dela (Epelde Juaristi eta Ochoa de Aspuru Gulin 2017, 818).
|
|
|
Gaitasunaz gain, norbanakoak hizkuntzarekin duen lotura afektiboak zerikusi
|
handia
du hizkuntzaren erabileran. [...]
|
|
|
Gaitasunaz gain, norbanakoak hizkuntzarekin duen lotura afektiboak zerikusi
|
handia
du hizkuntzaren erabileran. Euskal Herriko Ikastolen Elkartea, Pulunparen bitartez, zubi hauskor hori indartu nahian ari da, orain artekoak bere fruituak eman dituela eta aurrerantzean emango dituela sinetsita, nahiz eta formatu berri honekin egin den bidea oraindik laburra izan.
|
|
|
Hiztun horientzat ama hizkuntza ikasgai moduan ikasteko aukera askotan izaten da. eskoletan errusiera, tatarera, txuvaxera, mariera, mordovera, udmurtera eta baxkirera ikasgaiak eskaintzen dira. Unibertsitateetan ere posiblea da tatarerazko ikasgaiak izatea, batez ere giza zientzietako karreretan; administrazioan, kulturan, hedabideetan, Interneten eta bestelako eremuetan nabarmena da tatareraren presentzia baina, hala ere, errusiera da indar
|
handiena
duen hizkuntza.
|
|
|
Lehentasun horiek gaurko eskakizun nagusi bezala ageri zaizkigu eskolari egiten zaizkion eskakizunetan, bereziki hizkuntza gutxiagotuen indarberritzea baldin badute helburu. Garai batean eskolaren helburu nagusia zen ikasleei irakurtzen, idazten eta oinarrizko kalkuluak egiten irakastea, baina helburu hori zaharkitua geratu da gaur egun dugun gizartearen beharrei erantzuteko, are gehiago jomugan eskola eleaniztuna dugunean; izan ere, gaur egun gizartean moldatzeko beharrezkoak diren idatzizko gaitasunak ez ezik ahozkoak ere landu behar dira, eta horrek garrantzia
|
handia
du hizkuntza gutxituan ardaztutako sistema eleaniztun batean ikasi behar bada.
|
|
|
Kasu bietan bertako hizkuntza gutxituaren aldeko sustapenaren eta garapen iraunkorrerako ekimenen arteko lotura ikus daiteke nahiz eta era ezberdinetara eta bide ezberdinetatik egiten den lurralde bakoitzean. ...entsarako neurriak naturaren babesarekin lotuta doazenak, eragile eta maila ezberdinetako elkarlanari ematen diote garrantzia; gurean, berriz, aipatuko genituzke, alde batetik," 17+ 1" aldarrikapenean oinarritutakoa, bestetik, gure komunitatean tokiko enpresak, hizkunGizartean moldatzeko beharrezkoak diren idatzizko gaitasunak ez ezik, ahozkoak ere landu behar dira, eta horrek garrantzia
|
handia
du hizkuntza gutxituan ardaztutako sistema eleaniztun batean ikasi behar bada.
|
|
|
Hizkuntza hegemonikoekin alderatuta, bai: egoera oso ahulean gaude, baina euskarak baino babes juridiko
|
handiagoa
duten hizkuntza gutxituago batzuekin alderatuz gero, esango nuke ez gaudela gaizki; are gehiago, nahiko ondo gaudela ere esango nuke. Sekulako potentzialitatea baitago:
|
|
|
Izan ere, herri administrazioek bermatu egin behar dute herritarrek bi hizkuntza ofizialetako edozein erabiltzeko duten eskubidea, bai eta hizkuntza horien ezagutza bermatuko duten hizkuntza politikak gauzatzekoa ere. Esparru horretan ere esperientzia
|
handia
dugu hizkuntza koofizialen normalizazioan eta hizkuntza horiek ikastea bermatuko duten hezkuntza sistemak sustatzen.
|
|
2022
|
|
|
Horiek dira hizkuntza politika eta plangintzaren maila makroa eta mikroa. Erabaki horiek baina, eragin
|
handia
dute hizkuntzen erabilera eta mantentze eskubidean, eragina dute hizkuntzen estatusean eta horien biziraupen edota desagerpenean. Fishmanen arabera (1972), hizkuntza planifikazioan lau mota nagusi daude:
|
|
|
hizkuntzaren estatusaren plangintza (hizkuntza batek gizartean duen kokapena), corpusaren plangintza (hizkuntza baten egiturari buruzkoa), hizkuntzaren plangintza hezkuntzan (ikaskuntza) eta prestigioaren plangintza (irudia). Hizkuntza politika eta plangintzak eragin
|
handia
du hizkuntza bizikidetzan eta, finean, norbanakoen eskubideetan. Sarritan hizkuntza plangintza komunikazio arazoak konpontzeko egiten da.
|
|
|
" Izan ere, herri administrazioek bermatu egin behar dute herritarrek bi hizkuntza ofizialetako edozein erabiltzeko duten eskubidea, bai eta hizkuntza horien ezagutza bermatuko duten hizkuntza politikak gauzatzekoa ere. Esparru horretan ere esperientzia
|
handia
dugu hizkuntza koofizialen normalizazioan eta hizkuntza horiek ikastea bermatuko duten hezkuntza sistemak sustatzen".
|
|
|
Halaber, neurketak erakusten du haurrek eragin
|
handia
dutela hizkuntzaren erabileran. Haurren eta nagusien arteko elkarrizketetan nabarmen egiten du gora erabilerak:
|
|
|
Eremu horietan euskaldunen proportzioak ere gora egin duelako euskarazko hezkuntza ereduaren hedapenari eta helduen euskalduntzeari esker; alegia, euskaltegien lanari esker. Hala ere, kontuan izan behar da eskolan euskaldundu diren horiek gaztelaniaz hitz egiteko euskaraz aritzeko baino erraztasun dezentez handiagoa dutela, eta gauza jakina da erraztasun
|
handiena
duzun hizkuntzara jotzea dela ohikoa. Hortaz, beste motibazio batzuk behar dituzu ondoen moldatzen ez zaren hizkuntza horretan hitz egiteko.
|
|
|
Eremu horietan euskaldunen proportzioak ere gora egin duelako euskarazko hezkuntza ereduaren hedapenari eta helduen euskalduntzeari esker; alegia, euskaltegien lanari esker. Hala ere, kontuan izan behar da eskolan euskaldundu diren horiek gaztelaniaz hitz egiteko euskaraz aritzeko baino erraztasun dezentez handiagoa dutela, eta gauza jakina da erraztasun
|
handiena
duzun hizkuntzara jotzea dela ohikoa. Hortaz, beste motibazio batzuk behar dituzu ondoen moldatzen ez zaren hizkuntza horretan hitz egiteko.
|
|
|
Hizkuntza bakarraren eremua da Frantzia, eta sona
|
handia
du hizkuntza horrek. Mundu zabaleko eliteena egon da berriki arte, jende ikasiarena," la langue universelle".
|
|
|
Eremu horietan euskaldunen proportzioak ere gora egin duelako euskarazko hezkuntza ereduaren hedapenari eta helduen euskalduntzeari esker; alegia, euskaltegien lanari esker. Hala ere, kontuan izan behar da eskolan euskaldundu diren horiek gaztelaniaz hitz egiteko euskarazaritzeko baino erraztasun dezentez handiagoa dutela, eta gauza jakina da erraztasun
|
handiena
duzun hizkuntzara jotzea dela ohikoa. Hortaz, beste motibazio batzuk behar dituzu ondoen moldatzen ez zaren hizkuntza horretan hitz egiteko.
|
|
2023
|
|
|
Euskal Herrian ere eraikitze prozesuan bete betean dauden belaunaldi horiei buruzko ikerketak izan dira nagusi, Rachel Hoare egileak Bretainiako hizkuntza jarrera eta identitateei buruzko ikerketan adierazi zuen antzeko arrazoiagatik (Hoare, 2001): " Dowiango kasuaren azterketak(...) erakutsi du zaharkitze egoeretan dauden hizkuntzak hitz egiten diren eskualdeetan bizi diren gazteek hizkuntzarekiko duten jarrerek eragin
|
handia
dutela hizkuntza horrek eskualde horretan izango duen etorkizunean".
|