|
2001
|
|
|
Navanethem Pillay, Ruandako genozidioa epaitzen ari den
|
emakumea
|
|
|
Kontu latz eta gogorrak ditu esateko Navanethem Pillay andreak. Hego Afrikako Epaitegi Gorenean epai lanetan aritu zen lehen
|
emakume
beltza da, Mandelak berak propio izendatua. Orain Nazio Batuen erakundeak Ruandako genozidioa epaitzeko Portu zuen Nazioarteko Epaitegiko burua da.
|
|
|
Pillay epaileak orain 59 urte ditu, eta buru belarri ari da lanean justiziaren alde beti.
|
Emakume
horren ustez, hau du orain arteko lorpenik nabarmenena: gerrako bortxaketak genozidioaren eta gizadiaren aurkako krimenen artean sarraraztea.
|
|
|
Pillay andreak badaki epaile den aldetik, epaiketako gai esparruaren barruan ari behar duela, baina, aldi berean, argi dauka protagonista nagusienak ez direla epaitegian azaltzen. Baina, epaile izateaz aparte, pertsona konprometitua da, kezkatua, gogoeta sakonak egiten dituen
|
emakumea
.
|
|
|
Nazio Batuen bi epaitegi hauetaz ari garela, bada gauza bitxi bat, azpimarratzea merezi duena, bi epaitegi horietako buruak
|
emakumeak
direla: Pillay andrea Ruandakoan eta Carla del Ponte epailea Jugoslavia ohian.
|
|
|
Pillay andrea Ruandakoan eta Carla del Ponte epailea Jugoslavia ohian. Pillay epaileak dioenez,
|
emakumeak
adore biziagoz ari dira krimenak eta delituak salatzen, eta azken gudu berrietako gorabehera itsuak argitara ateratzen. Arrazoiak asko izan daitezke, baina gerra horietako biktimak gehienbat emakumeak dira, eta besteak beste, umeen egoeraz arduratu behar izaten dute.
|
|
|
Pillay epaileak dioenez, emakumeak adore biziagoz ari dira krimenak eta delituak salatzen, eta azken gudu berrietako gorabehera itsuak argitara ateratzen. Arrazoiak asko izan daitezke, baina gerra horietako biktimak gehienbat
|
emakumeak
dira, eta besteak beste, umeen egoeraz arduratu behar izaten dute. Pillay.re esanetan, batez ere emakumeak ari dira kontzientzia berri bat sortzen.
|
|
|
Arrazoiak asko izan daitezke, baina gerra horietako biktimak gehienbat emakumeak dira, eta besteak beste, umeen egoeraz arduratu behar izaten dute. Pillay.re esanetan, batez ere
|
emakumeak
ari dira kontzientzia berri bat sortzen. Seattlen Munduko Komertzio Erakundearen aurkako protestak gertatu aurretik, askoz ere lehenago, Afrikako emakumeak protesta bizian aritu ziren munduko zenbait erakunderen aurka:
|
|
|
Pillay.re esanetan, batez ere emakumeak ari dira kontzientzia berri bat sortzen. Seattlen Munduko Komertzio Erakundearen aurkako protestak gertatu aurretik, askoz ere lehenago, Afrikako
|
emakumeak
protesta bizian aritu ziren munduko zenbait erakunderen aurka: OMC, Banku Mundiala, FMI?
|
|
|
|
Emakume
indiar honek 43 urte ditu orain. 1995ean alderdi politiko bat sortu zuen, kasta marjinatuen alde lan egiteko eta, geroztik, diputatu da.
|
|
|
1995ean alderdi politiko bat sortu zuen, kasta marjinatuen alde lan egiteko eta, geroztik, diputatu da.
|
Emakume
honen bizitza gogorra izan da, hunkigarria.
|
|
|
Handik atera, eta bandolero talde batek bahitu egin zuen. Buruzagiak beretzat nahi zuen
|
emakume
gazte hura. Baina, Vikram buru ordeak okasioak izan zituen bere buruzagiarekin eta hil egin zuen.
|
|
|
Baldin eta Aldundiak ez badu astronomi zentro bat jarri nahi. Herri xeheak esaten zuen Zigak txaletetik Iparraldeko hondartzetako
|
emakumeak
ikusten zituela katalejo indartsu batez. Izan ere, txaleta tontor batean dago, eta udan ikusmira ederraz goza daiteke handik:
|
|
|
Elisa
|
emakume
adoretsua zen; esaten zuenez, bera izan omen zen Nafarroan gidatzeko baimena lortu zuen lehen emakumea. Zigatarrak Bertizen ekainaren bigarren hamabortzalditik azarora bitarte izaten ziren, abuztuko hogei bat egun salbu.
|
|
|
Elisa emakume adoretsua zen; esaten zuenez, bera izan omen zen Nafarroan gidatzeko baimena lortu zuen lehen
|
emakumea
. Zigatarrak Bertizen ekainaren bigarren hamabortzalditik azarora bitarte izaten ziren, abuztuko hogei bat egun salbu.
|
|
2002
|
|
|
Maitemindu bai, ordea. Txilen soldadu zebilela sarritan
|
emakume
bat bisitatzen zuen. Han Frantzisko Loiola gisara zen ezagun.
|
|
|
Han Frantzisko Loiola gisara zen ezagun.
|
Emakume
horren lagun mina zen ordea Migel Erauso, Katalinaren neba! Hiru urte eta gero, Migelek andre hura gehiago ez ikusteko esan zion Frantziskori, eta ezpatak aterata konpondu nahi izan zuten afera.
|
|
|
Baina nor izan zen Frida Kahlo
|
emakume
famatua?
|
|
|
besteak beste izan zituen hiru abortuek sortu zioten atsekabea ez zen nolanahikoa izan: horren lekuko dugu utzi zigun bere Henry Ford Hospital izeneko koadro ezaguna(
|
emakume
bat odol-jarioa duela ohean etzanda, Detroiteko industria desertu hotza atzealdean). Hori aski ez balitz, senarrarengandik apartatu egin zen berarekin leiala ez zelako.
|
|
|
Une honetan Indiako Dehraun go' Research Foundation STRP (Science, Technology and Natural Resource Policy)' erakundearen buru da. Orain dela 49 urte jaio zen
|
emakume
hori erreferentzia puntu bihurtu da munduko biodibertsitatearen alde ari direnen artean. ' Biziaren indarrak ezin dira pribatizatu; nola liteke bizia patentatzea?'.
|
|
|
Gogoan du oraindik Indiako jendeak parke batean bota nahi zituzten zuhaitzak besarkatuz, lau mila
|
emakumek
eragotzi zuten eguna. Mobilizazio asko eragin ditu nekazarien artean laborategi globalek egiten dizkieten bidegabekerien aurka.
|
|
|
Ekofeminismoa da oso maite duen beste gaia: '
|
Emakumeen
marjinazioa eta biodibertsitatearen hondamendia elkarrekin lotuta garatzen ari diren prozesuak dira'. Aurrerabidearen eredu patriarkalak ezinbestez monolaborantza eta homogeneotasuna dakar berekin, Francis Baconek formulatu zuen bezala,' lurra ama izatetik mendean hartu behar den eme bihurtzen dute gizasemeek.
|
|
|
Aurrerabidearen eredu patriarkalak ezinbestez monolaborantza eta homogeneotasuna dakar berekin, Francis Baconek formulatu zuen bezala,' lurra ama izatetik mendean hartu behar den eme bihurtzen dute gizasemeek.
|
Emakumeak
, aldiz, errealistagoak dira eta atzematen dute bizi iraupena dibertsitatearen baitan dagoela'.
|
|
|
Atzo Iraken, gaur Afganistanen, eta bihar non? " Bada beste arazo bat burutik kendu ezin dudana, eta
|
emakume
izanik oso kezkatuta naukana, beldurra iturri izanik hain maskulinoa den gezurrezko' patriotismoaren' gaia. Beldurra biziaren indar librearen eta garapenaren aurkakoa da.
|
|
|
Zorionez, gizasemeak eta
|
emakumeak
ikasten ari dira elkarrekin bizitzen. Gizonezko asko konturatzen hasiak dira ez zaizkiela aginte harremanak hainbeste interesatzen, izadiarekin eta gizakiaren konektatzen ikasten ari direlako.
|
|
|
|
Emakume
bizkorra eta bizia izaki, laurogeita hamar urte zituela hegazkin batetik jausgailuarekin salto egin eta zangoa hautsi zuen. Ia ehun urte zituela, oroitzapen liburu bat argitaratu zuen.
|
|
|
Ia ehun urte zituela, oroitzapen liburu bat argitaratu zuen. Lan horretan laburbildurik dago
|
emakume
adoretsu eta trebe honen bizitza polemikoa eta liluragarria.
|
|
|
Teknikaren mirariak eta narrazioaren eraginkortasunak ahalmen handia dute edertasuna, interes dramatikoa eta kiroletarako grina bat egiteko. Hala ere, oso gutxik dakite, gaur egun ere emankizunen estetika gidatzen eta zuzentzen duten irizpideak
|
emakume
berdingabe bati zor zaizkiola. 101 urte zituela hil zen Leni, 2003an.
|
|
2004
|
|
|
Shirín Ebadí Bakearen azken Nobel sariduna da, sari hori lortu duen lehen
|
emakume
musulmana. Irandarra da, Teherango Unibertsitateko irakaslea lanbidez, eta epaile ohi. Emakumeen giza eskubideak aldarrikatu ditu islamaren aurrean, eta horregatik saria.
|
|
|
Shirín Ebadí Bakearen azken Nobel sariduna da, sari hori lortu duen lehen emakume musulmana. Irandarra da, Teherango Unibertsitateko irakaslea lanbidez, eta epaile ohi.
|
Emakumeen
giza eskubideak aldarrikatu ditu islamaren aurrean, eta horregatik saria. Besteak beste
|
|
|
Pertsiako Sha Reza Pahlevi zegoen agintean Shirín Ebadí lehen
|
emakume
epaile bihurtu zenean. 1974a zen.
|
|
|
Pozgarria izan behar zuena tristura, amorru, etsipen bilakatu ziren handik sei urtera. Izan ere, agintari berriek
|
emakumeei
epaile izatea debekatu baitzieten,' irrazionalegiak' omen zirelako andrazkoak, eraman errazak, moldagarriak oso epaia ematerakoan.
|
|
|
Aldarrikapen ugari egingo ditu, esaterako, aita, edo aitaren sendia, ez dela haurraren jabe' oihukatuko' du eta 1988an haurrak gizabanako direla argitaratuko. Honelako eta beste hainbat salaketa bideratzeko asmoz
|
emakume
honek Irango Haurren Defentsarako Elkartea sortu zuen: besteak beste, nesken adin penala 8 urtetik 13 urtera igotzea lortu zuen; gurasoak banatuz gero, zazpi urte bitarteko haurren zaintza amak izatea beti (ordura arte, bi urtetik gorako semeen eta zazpi urtetik gorako alaben zaintza aitak jasotzen baitzuen); ezkontzeko gutxieneko adina 13 urte dira, garai batean 9 urtekoa zena.
|
|
|
aitak diru kopuru bera ematen zieten semeari eta alabei gastatzeko. Ayatola guztiak ere ez omen dira berdinak
|
emakumeen
eskubideei dagokienez: batzuek sutsu diote emakumea ezin dela etxetik irten gizonaren baimenik gabe, baina beste ayatola batzuek, ordea, zera omen diote, velayate fagí titulua ere lor dezaketela emakumeek, hots, buruzagi goren izan.
|
|
|
Ayatola guztiak ere ez omen dira berdinak emakumeen eskubideei dagokienez: batzuek sutsu diote
|
emakumea
ezin dela etxetik irten gizonaren baimenik gabe, baina beste ayatola batzuek, ordea, zera omen diote, velayate fagí titulua ere lor dezaketela emakumeek, hots, buruzagi goren izan. Emakumeak epaile izateko debekua, berriz, 1991n kendu zuten, amore eman behar izan zuen aginteak.
|
|
|
Ayatola guztiak ere ez omen dira berdinak emakumeen eskubideei dagokienez: batzuek sutsu diote emakumea ezin dela etxetik irten gizonaren baimenik gabe, baina beste ayatola batzuek, ordea, zera omen diote, velayate fagí titulua ere lor dezaketela
|
emakumeek
, hots, buruzagi goren izan. Emakumeak epaile izateko debekua, berriz, 1991n kendu zuten, amore eman behar izan zuen aginteak.
|
|
|
batzuek sutsu diote emakumea ezin dela etxetik irten gizonaren baimenik gabe, baina beste ayatola batzuek, ordea, zera omen diote, velayate fagí titulua ere lor dezaketela emakumeek, hots, buruzagi goren izan.
|
Emakumeak
epaile izateko debekua, berriz, 1991n kendu zuten, amore eman behar izan zuen aginteak. Eta agintearen aurrean nork bere burua defenditzea inon lan erraza ez denez, Ebadík berak abokatu elkarte bat sortu du ideia politikoengatik epaitu nahi dituzten irandarrak doarik defendatzeko.
|
|
2005
|
|
|
Toledokoak baita ere,' Torre de San Lorenzo',' Calle del Carmen',' Calle del Horno de los bizcochos'. Garai honek Tillac en iberiar garaia osatzen du, eta garai horretakoak dira baita ere Madrileko eta Cordobako 21
|
emakume
erretratu eder. 1914a gerra urtea da, baina bularreriak jota frentetik urrunago igorri zuten, eta gero etxera.
|
|
|
Berlinen ere bizi izan zen arte ikasle garaian, eta Parisen mimo ikasten ibili zen Marcel Marceau handi eta mitikoarekin, eta Munichen zer lortuko eta, Municheko Max Planck Institutuan Astrofisika Doktore egitea. Wallace Bain kazetariaren eskutik
|
emakume
ikusgarri honen berri izango dugu; Santa Cruz Sentinel egunkaritik hartu eta laburtu dugu ondoren doakizuena.
|
|
|
Ez da besterik' esan zuen behin. 40 urteko
|
emakume
hau malabarista da, eta pailazoa. Beraz, bere ikuskizunak badu zirkotik, baina baita arte komediatik ere.
|
|
2009
|
|
|
Hauxe da agian famarik handien eman zion eleberria, izan ere, aldarrikapen feministen ikur bihurtu baitzen. " Urre koloreko koadernoa" n bere esperientzia kolonialistak, beste
|
emakumeekin
izandako harremanak, Salisbury eta Londreseko giro progresista eta marxistan edukitako hausnarketak, eta idazle eta iraultzaile gisa izandako zailtasun eta desilusioak ageri dira. Zalantzarik gabe, joan den mendean literatur ingelesak emandako harri bitxietako bat.
|
|
|
Eleberriaren hariak izaera autobiografiko handia izateaz gain, hiru esparrutara garamatza: politika gaietan jarrera aktiboa izateko beharrera,
|
emakume
helduaren psikologiara eta belaunaldien arteko borrokara. Eleberri hau feminismoaren Bibliatzat eta literatur obra klasikotzat hartu izan da, baina idazleak berak esan izan du bere asmoa ez zela politikoa izan baizik eta literarioa:
|
|
|
Eleberri hau feminismoaren Bibliatzat eta literatur obra klasikotzat hartu izan da, baina idazleak berak esan izan du bere asmoa ez zela politikoa izan baizik eta literarioa: " Tradizio ingeleseko
|
emakume
idazleak jakin badaki, eta edozein modutara eskertu luke, badela zerbait emakume borrokarik egin gabe bere lanak argitaratu eta balioesteko bidea irekiko diona. Ingalaterran emakume idazleak mendez mende izan ditugu.
|
|
|
Eleberri hau feminismoaren Bibliatzat eta literatur obra klasikotzat hartu izan da, baina idazleak berak esan izan du bere asmoa ez zela politikoa izan baizik eta literarioa: " Tradizio ingeleseko emakume idazleak jakin badaki, eta edozein modutara eskertu luke, badela zerbait
|
emakume
borrokarik egin gabe bere lanak argitaratu eta balioesteko bidea irekiko diona. Ingalaterran emakume idazleak mendez mende izan ditugu.
|
|
|
" Tradizio ingeleseko emakume idazleak jakin badaki, eta edozein modutara eskertu luke, badela zerbait emakume borrokarik egin gabe bere lanak argitaratu eta balioesteko bidea irekiko diona. Ingalaterran
|
emakume
idazleak mendez mende izan ditugu. Baina, honen jakitun naizen eta eskertzen dudan aldetik, neure egin nahi dut Virginia Woolf-en uste hura:
|
|
|
Baina, honen jakitun naizen eta eskertzen dudan aldetik, neure egin nahi dut Virginia Woolf-en uste hura:
|
emakume
idazleak libre izango dira idazten hasi eta emakume modura ari diren edo ez beren buruari galdetzen ez diotenean." Doris Lessing Amerikako Arte eta Letren akademiko eta Amerikako Estatu Batuetako Arte eta Letren Institutu nazionaleko kide zen. Honetaz gain, Royal Society of Literature ko ohorezko kide ere bazen.
|
|
|
Baina, honen jakitun naizen eta eskertzen dudan aldetik, neure egin nahi dut Virginia Woolf-en uste hura: emakume idazleak libre izango dira idazten hasi eta
|
emakume
modura ari diren edo ez beren buruari galdetzen ez diotenean." Doris Lessing Amerikako Arte eta Letren akademiko eta Amerikako Estatu Batuetako Arte eta Letren Institutu nazionaleko kide zen. Honetaz gain, Royal Society of Literature ko ohorezko kide ere bazen.
|
|
|
nagusiena, Nobel Saria 2007an. Idazleak zuen
|
emakumeen
eskarmentua transmititzeko eta zibilizazioen arteko banaketa pasioz eta indarrez narratzeko gaitasuna azpimarratu zuten sari emaileek.
|
|
|
Amarekin zituen etengabeko sesio eta liskarrek ezinegon handia sortu zioten bere baitan erabat gogaikarriak zitzaizkiolako eta ondorioz, ikasketak hamahiru urterekin utzi egin zituen. Doris-ek, beste zenbait idazle
|
emakume
hegoafrikarren antzera (Olive Schreiner eta Nadine Gordimer, esaterako) bere kasa jarraitu zuen ikasten, autodidakta gisa. Doris-ek berak gerora aitortu duen bezala, badirudi zorigaiztoko haurtzaroak fikzio idazle sortzaile direla, baina sasoi hartan ez omen zitzaion hala iruditu.
|
|
2010
|
|
|
|
Emakume
konprometitua Zientzialari aparta honen egitekoen artean arazo etiko eta sozialak konpontzeko egitasmoak sustatzea ere badago. Afrika gosea, pobrezia eta izurriteek jotako kontinentea da eta testuinguru honetan emakumeen heziketa ezak ikaragarri kezkatu izan du zientzialaria.
|
|
|
Emakume konprometitua Zientzialari aparta honen egitekoen artean arazo etiko eta sozialak konpontzeko egitasmoak sustatzea ere badago. Afrika gosea, pobrezia eta izurriteek jotako kontinentea da eta testuinguru honetan
|
emakumeen
heziketa ezak ikaragarri kezkatu izan du zientzialaria. Bere usteen arabera, eroso bizi diren herrialdeen eginkizun da, dudarik gabe, herrialde behartsu hauei garapena eta aukerak eskuratzen laguntzea.
|
|
|
Baina, heziketa da kakoa. Ez bakarrik gizabanakoaren ikuspegitik, baizik eta heziketa egokiaren bidez pobreziari aurre egitea posible dela uste baitu. Lehen hezkuntza jaso ezin duten Afrikako herritar guztien artean, galerarik handiena
|
emakumeek
dute. Ume umetatik neskek familia eginkizun zehatzak dituzte.
|
|
|
Bestela esanda, heziketak eskainiko die egungo gizarteak dituen alor guztietara iristeko giltza. Eta zalantzarik gabe, dio Rita Levi Montalcinik, heziketaren bidez lortuko litzateke
|
emakumeen
osasunarekin zerikusi zuzena duten arazo larriak gainditzea, hala nola, mingarrien artean mingarriena izan daitekeen ablazioak eragindakoak: " Kultur heziketak bakarrik etengo ditu munduan barrena hedatuta dagoen ohitura beldurgarri eta anker hauek".
|
|
|
" Kultur heziketak bakarrik etengo ditu munduan barrena hedatuta dagoen ohitura beldurgarri eta anker hauek". Horretarako, bere ustez, mundu mailako
|
emakume
talde bat osatzea, biktima diren emakumeen aldeko lege eraginkorrak indarrean jartzeko, oso baliagarria izango litzateke. Madrileko Unibertsitate Complutenseak Honoris causa doktore izendatu zueneko hitzaldiaren amaiera hitzak:
|
|
|
" Kultur heziketak bakarrik etengo ditu munduan barrena hedatuta dagoen ohitura beldurgarri eta anker hauek". Horretarako, bere ustez, mundu mailako emakume talde bat osatzea, biktima diren
|
emakumeen aldeko
lege eraginkorrak indarrean jartzeko, oso baliagarria izango litzateke. Madrileko Unibertsitate Complutenseak Honoris causa doktore izendatu zueneko hitzaldiaren amaiera hitzak:
|
|
|
zioen katemeak Orain badakit zein den oihaneko izakirik ederrena:
|
Emakumea
!
|
|
|
2007an hil zen Andrée de Jongh (Dédée), 91 urte bete berritan. Bigarren Mundu Gerra garaian, Espainiako gerra Zibilaren ondoren, nazien aurkako Comète sarearen kide izan zen
|
emakume
adoretsu eta eskuzabal honek, totalitarismoaren aurkako lanean euskaldun prestu eta bulartsuak izan zituen gatazkakide.
|
|
2011
|
|
|
Virginiaren ama ere bazen norbait, arbasoen artean zeukan Maria Antonietaren laguntzaile bat. Eta bere familiako
|
emakume
asko izan ziren pintore eta lehen argazkilarien modelo ezagun. Gainera, familia honek bazuen beste ezaugarri aipagarri bat:
|
|
|
Barne bakarrizketa teknika ere ederki zerabilen. Beste nobela garrantzizko bat A Room of One' s Own da, eta bertan
|
emakumeen
eskubideen alde egingo du. Biografiara itzuliz, Virginiak 13 urte zituenean ama hil egin zitzaion, eta bi urte geroago Stella ahizpaordea. Stella, ezkontza bidaian hil zen peritonitisak jota.
|
|
|
Virginia Woolfek 1922an Vita Sackville West idazle eta lorezaina ezagutuko du.
|
Emakume
ezkondua, bere maitalea izango da 1930 urtera arte edo. Lorezainari eskaini zion Woolfek Orlando liburua, lorezainaren semearen hitzetan" literaturaren historian inoiz idatzi den maitasun gutunik luzeena, ederrena eta liluragarriena".
|
|
|
Erditze naturala
|
emakumearen
fisiologia oinarri hartuta ematen den erditzea da, eta ez da prozedura obstetrikorik erabiltzen (beharrezkoak ez badira). Epidurala, episiotomia, oxitozina, etab. ez dira erditzeko modu horretan sartzen.
|
|
|
Epidurala, episiotomia, oxitozina, etab. ez dira erditzeko modu horretan sartzen. Antzina bezala, haurdun zegoen
|
emakumeari
egokien iruditzen zaion moduan egiten da. Herrialde batzuetan normalean zesarea tasa altuenak dituzten herrialdeetan erditze naturala baginala den erditzea izendatzeko erabiltzen dute.
|
|
|
Erditzeko jarrera hori ez zuten arbasoengandik ikasi, instintiboa zen. Esperientzia eta jakinduria zuten
|
emakumeak
haurdun zeuden emakumeei laguntza ematera pasatu ziren, eta horrela eman ziren emaginaren lanaren lehenengo urratsak. Prozesuak horrela izaten jarraitu zuen ipurmasailei eusteko aulki antzeko tresna bat sortu arte.
|
|
|
Erditzeko jarrera hori ez zuten arbasoengandik ikasi, instintiboa zen. Esperientzia eta jakinduria zuten emakumeak haurdun zeuden
|
emakumeei
laguntza ematera pasatu ziren, eta horrela eman ziren emaginaren lanaren lehenengo urratsak. Prozesuak horrela izaten jarraitu zuen ipurmasailei eusteko aulki antzeko tresna bat sortu arte.
|
|
|
Antzinako Egipton jaso dira aulki obstetrikoen lehenengo aipamenak. Bertako nobleziarentzat besaulki erosoak sortu zituzten; izan ere, nobleen
|
emakumeak
ezin ziren kokoriko jarri herritar soilak bezala, pisu handia baitzuten. Beste horrenbeste gertatzen zitzaien Frantziako nobleziako emakumeei ere; zeukaten pisu izugarria, arropa mordoa eta mugimendu urria zela-eta, ohean etzanda eta gora begira jarrita bakarrik erditu zezaketen.
|
|
|
Bertako nobleziarentzat besaulki erosoak sortu zituzten; izan ere, nobleen emakumeak ezin ziren kokoriko jarri herritar soilak bezala, pisu handia baitzuten. Beste horrenbeste gertatzen zitzaien Frantziako nobleziako
|
emakumeei
ere; zeukaten pisu izugarria, arropa mordoa eta mugimendu urria zela-eta, ohean etzanda eta gora begira jarrita bakarrik erditu zezaketen. 1668 urtetik aurrera, ospe handia hartzen hasi zen jarrera hori nobleen artean.
|
|
|
Umea ateratzen ez bada fortzepsak erabiltzen dira, eta prozesua txarto joanez gero, berriz, zesarea. OME k5 dioenez,
|
emakumeak
ez dira litotomia posizioan jarri behar (buruz gora kokatuta); emakume bakoitzak erabaki luke erditzerakoan. Oxitozinaren erabilera interbentzio handitzat jo behar litzateke dituen arriskuengatik.
|
|
|
Umea ateratzen ez bada fortzepsak erabiltzen dira, eta prozesua txarto joanez gero, berriz, zesarea. OME k5 dioenez, emakumeak ez dira litotomia posizioan jarri behar (buruz gora kokatuta);
|
emakume
bakoitzak erabaki luke erditzerakoan. Oxitozinaren erabilera interbentzio handitzat jo behar litzateke dituen arriskuengatik.
|
|
|
Ugari dira, ordea, erditze naturalaren abantailak. Erdiondoko errekuperazioa oso arina da, eta ez dago prozedura obstetrikoen ondoriorik pairatzeko arriskurik. Zein jarreratan erditu
|
emakumeak
berak erabakiko du, baita bere inguruan nor egongo den ere, eta ez dago inongo presarik; ez da egingo osasun langilearen erosotasun edo praktikotasunaren arabera. Aukera ezberdinak edukiko ditu:
|
|
|
Prozedura obstetrikoen kontrako ondorioak ikusita, eta OMEk esandakoa kontutan hartuz, arrisku kasuetan izan ezik erditze naturalak bultzatu behar lirateke, eta egoera arriskutsuetarako bakarrik utzi prozedura teknikoak. Garrantzitsuena, dena den, ez da emaitzarik onenak dituena aukeratzea; aitzitik, haurdun dagoen
|
emakumeak
zer nahi duen aukeratu ahal izatea da garrantzizkoena, umea izateko esperientzia behar bezain ona izan dadin. Ezin diogu erditzerakoan, ez emakumeari ezta naturari ere bere parpera kendu, beraiek baitira gertaera horren protagonista nagusiak.
|
|
|
Garrantzitsuena, dena den, ez da emaitzarik onenak dituena aukeratzea; aitzitik, haurdun dagoen emakumeak zer nahi duen aukeratu ahal izatea da garrantzizkoena, umea izateko esperientzia behar bezain ona izan dadin. Ezin diogu erditzerakoan, ez
|
emakumeari
ezta naturari ere bere parpera kendu, beraiek baitira gertaera horren protagonista nagusiak.
|
|
|
Horrez gain, Angkor Wat osoa apsara z apainduta dago. Horiek
|
emakume
dantzari batzuk ziren, hinduen mitologian garrantzi handia zutenak. Erdi txori, erdi gizaki diren garuda izeneko irudi mitologiko hinduak ere ugariak dira, edo buru asko dituen naga izeneko sugea.
|
|
2012
|
|
|
Ezin da izan Meka baino handiagoa, musulman leku sakraturik garrantzitsuena baino handiagoa izatea harrokeria litzatekeelako, baina bai bigarrena. Gizonek bere esparrua dute otoitzerako, eta
|
emakumeek
beste bat, aparte. 20.000 gizasemek eta 5.000 andrazkok otoitz egin dezakete batera.
|
|
|
Indiar auzoetan tenplu hinduetara joaten dira gizon eta
|
emakumeak
. Gizonek kopetan puntu gorria daukate, eta emakumeek sari izeneko jantzi bizi biziak.
|
|
|
Indiar auzoetan tenplu hinduetara joaten dira gizon eta emakumeak. Gizonek kopetan puntu gorria daukate, eta
|
emakumeek
sari izeneko jantzi bizi biziak. Dibinitate hindu guztien adierazle diren estatua koloretsuek tenpluen aurrealdeak betetzen dituzte erabat.
|
|
|
Auzoa malaysiarra bada, egoera oso desberdina da. Arropak goitik beheraino estaltzen du
|
emakumeen
gorputza, aurpegia salbu. Eta aurpegia ere bai, emakumeak musulman muturrekoak badira.
|
|
|
Arropak goitik beheraino estaltzen du emakumeen gorputza, aurpegia salbu. Eta aurpegia ere bai,
|
emakumeak
musulman muturrekoak badira. Meskitara otoitz egitera joateko deia entzuten da; eta badirudi Ekialde Ertainera eramaten zaituela janaren usainak.
|
|
|
David Moreno emaginak zazpi bat urte daramatza etxean erditu nahi duten
|
emakumeei
laguntzen, eta dagoeneko 100 erditze baino gehiago artatu ditu. Morenok dio arriskua, oso subjektiboa?
|
|
|
–Profesionalok ez dugu neurtzen arriskua jendeak uste duenaren arabera. Orain jendeak sentsazioa du arriskutsua dela Australian hil den
|
emakumeagatik
. Guk datuetan begiratzen dugu, ikerketetan eta argitaratutako artikuluetan.
|
|
|
4 Profesionalek lagunduta.
|
Emakumearen
etxean profesionalek egon behar dute. Baldintza horiek guztiak betetzen zituelako, Paloma Martinezek Mexikon jaiotako aretxabaletarrak etxean izan zuen bigarren erditzea, 2009ko martxoan.
|
|
|
Ospitaleetan esku hartzea handiegia izaten da gehienetan, Osasunaren Mundu Erakundeak edo kolegio profesionalen gomendioek diotena baino handiagoa?. Emagin gutxi Morenok esan digunez, geroz eta gehiago dira etxean erditu nahi duten
|
emakumeak
, baina ez dago horientzat guztientzat emaginik: –Duela bost urteko emagin kopuru bera dago, nahiz eta etxean erditu nahi dutenen kopurua igo.
|
|
|
Eta horrez gain, gobernuak ez du batere bultzatzen, ezta diruz lagundu ere?. Hala,
|
emakumeek
ekimen propioz jotzen dute emagin hauengana. Gehienetan, etxean erditu den norbait ezagutzen dutelako, edo gai honi buruzko informazioa bilatu dutelako.
|
|
|
Paloma Martinezek ere bere kabuz jo zuen emaginarengana etxean erditzen laguntzeko, eta ez du damurik. Dena den, ez du uste edozein
|
emakumek
egin dezakeenik: –Lehen umearekin ez nuke egingo, ez duzulako erditze baten esperientziarik, baina ospitalean anestesiarik gabe erditu duten emakumeak animatuko nituzke hurrengo erditzea etxean izatera?.
|
|
|
Dena den, ez du uste edozein emakumek egin dezakeenik: . Lehen umearekin ez nuke egingo, ez duzulako erditze baten esperientziarik, baina ospitalean anestesiarik gabe erditu duten
|
emakumeak
animatuko nituzke hurrengo erditzea etxean izatera?.
|
|
|
Erakusketa lau ataletan dago banatua: Moldakaitzak munduarentzat, Kainen arrastoa, Fuga Mundi eta
|
Emakumeen
bizitzak. 1 Moldakaitzak munduarentzat eta Kainen arrastoa Artearen historian, baztertutako jendearen irudi gutxi ezagutzen dira.
|
|
|
Prostitutek eta legenardunek, adibidez, sustrairik gabeko pertsonak izatean, ia ez zuten baimenik ezta kaleetan ibiltzeko ere. 2 Fuga Mundi eta
|
Emakumeen
bizitzak
|
|
|
Gizarte bazterketaren beste eredu bat
|
emakumeena
izan zen. Elizaren egituren barruan, gizonezkoek eta emakumezkoek ez zituzten eskubide berberak.
|
|
|
Batetik betiko
|
emakume
musulmanak, eta bestetik mendebaldeko kontsumismoaren lekuko, jatetxe bat.
|
|
|
Pazko loretsua?,?
|
Emakumearen
erretratua?,. Deustuko Erribera, eta?
|
|
|
Une honetan gu gara Euskal Herrian gai hau lantzen dugun bakarrak, eta herrialde askotako jendeak jotzen du gugana. Etxeko langileez hitz egiten dugunean
|
emakumeez
ari gara. Bai.
|
|
|
Bai. Etxeko langileen %95 edo gehiago
|
emakumeak
dira. Salbuespen dira pertsona nagusiak zaintzeko kontratatzen dituzten gizonezkoak.
|
|
|
Noiz eta nork sortu zuen Bizkaiko Etxeko Langileen Elkartea? 80ko hamarkadaren hasieran, Bizkaiko
|
emakumeen
asanbladaren baitan, etxeko langileen alde lan egiteko ideia piztu zen. Lanean hasi eta gerora, 1986an, elkartea eratu genuen.
|
|
|
Elkarteak ez dauka bazkiderik eta kide guztiak boluntarioak gara. Lan-talde iraunkorra zazpi bat
|
emakumek
osatzen dugu eta mota askotako profilak ditugu: etxeko langileak izandakoak, abokatuak, prokuradoreak?
|
|
|
Aholkularitza juridikoa ematen dugu Bilbon, Basaurin eta Barakaldon, eta urtero ehunka
|
emakumeri
ematen diegu zerbitzua. Aholkularitza zerbitzu horri esker gertatzen ari denari buruzko ezagutza fidagarria daukagu.
|
|
|
Oinutsik ikusi behar da.
|
Emakumeek
sarreran ematen dieten kapa txanodun bat jantzi behar dute, eta gizonezkoek ere bai, galtza motzetan edo besorik gabeko kamisetarekin badoaz. Arabiar herrietako meskita askotan ez bezala, hemen barruan argazkiak atera daitezke; hori du ona.
|
|
|
Husseinen mausoleoa ezinbesteko erromes tokia da Iran, Irak eta Libanoko xiientzat. Meskita beti dago beteta,
|
emakumeak
gorputz guztia estaltzen eta aurpegia bakarrik agerian uzten dien chador izeneko tunika beltza jantzita; eta gizonezkoak otoitzean eta negar zotinka Husseinen martirioa gogoratuz. Xiiek Damaskon badute beste erromes toki bat:
|
|
|
Oroimen historikoa babestu Debagoienean oroimen historikoaren alde lan egiten duen Intxorta 1937 Taldeak ere gizabanakoen ekarpenei esker gauzatu ahal izan du Espainiako Gerrarekin lotutako beraien azken lana: Arrasate 1936
|
Emakumea
, gerra eta errepresioa ikus entzunezkoa. –Elgeta eta Aretxabaletako dokumentalak egiteko erakundeen laguntza izan genuen, baina laguntza horiek gero eta urriagoak direnez, eta salmentak ere kopuru mugatuak dituenez, Arrasaten Gerrak emakumeei nola eragin zien kontatzeko beste bide batzuk bilatu beharrean geunden?, azaldu digu taldeko Julia Mongek.
|
|
|
Arrasate 1936 Emakumea, gerra eta errepresioa ikus entzunezkoa. . Elgeta eta Aretxabaletako dokumentalak egiteko erakundeen laguntza izan genuen, baina laguntza horiek gero eta urriagoak direnez, eta salmentak ere kopuru mugatuak dituenez, Arrasaten Gerrak
|
emakumeei
nola eragin zien kontatzeko beste bide batzuk bilatu beharrean geunden?, azaldu digu taldeko Julia Mongek.
|
|
|
Laguntza horren truke, emaile guztien izen eta abizenak kredituetan jarri dituzte eta bakoitzari ikus entzunezkoaren kopia bat eman diote. Arrasateko Amaia Udal Antzokian egin zuten aurkezpen jendetsua, eta bide batez herriko hainbat
|
emakume
omendu zituzten. Kanpoan ere ezagutzera emango dute lana eta Durangoko Azokan beste aurkezpen bat egitea aurreikusi dute.
|
|
|
Baina Euskararen Egunaz gain, urtean hainbat hitzaldi antolatzen dituzte Nafarroako historiari buruz gehienak, baina baita Euskal Herriko pertsona ezagunekin ere. Arrakastatsuenen artean Barricadako El Drogas eta Ska P taldeko Joxemi Redinek beste musikari batzuekin egindako mahai ingurua; Toti Martinez de Lezearen hitzaldia;
|
Emakumeak
Politikan leloarekin Uxue Barkos eta Baztango alkate Virginia Aleman batu zituztenekoa; eta Javier Clementeren bisita nabarmentzen dira. Orain dela gutxi Motxila 21 musika taldea eraman zuten herrira eta jende ugari batu zen.
|