|
2002
|
|
|
Zentzu horretan, ulertzekoa da Pateman en (1995) haserrea teoriko kontraktualistekiko. Azken horiek, Pateman en iritziz, jatorriko hitzarmenaren alde bat ezkutatzen dute, zehazki, gizonei
|
emakumeekiko
boterea ematen dien, sexu hitzarmena?. Jatorriko hitzarmenak, aldi berean, gizartea eta familia sortuko baditu ere, bien historia oso desberdina da.
|
|
|
Nork hitz egiten du, norentzat, zertarako? Gay eta lesbianen adibidearekin irudikatzearren, beraien boterea egunerokotasuna eta normaltasuna eraldatzean ere badago, familiatik sistema juridikotik barrena erabaki esparru orotaraino hedatzen dena eta zentzu hertsi eta bakarrean ulertutako mundu maskulinoa lehertzen duena,
|
emakumeen
botereak egin dezakeen bezala.
|
|
2005
|
|
|
–Onartu? aditzaren erabilerak, ordea, agintariari
|
emakumeen gaineko
botere bat ematen dio, kasu honetan behintzat EAEko AuzitegiNagusiak agindutakoa bete besterik egiten ez badu ere.
|
|
2006
|
|
|
Azken batean, estimatzen baititugu eta aldarri feministarik sutsuenetan ere maiz isurtzen dela samurtasunaren bertsio etsi edo itxaropentsuren bat. Gizonei benetako mixeria eskuineko
|
emakumeek
boterea lortzen dutenean etorriko zaiela, erabateko kontrola dutenean, beren alderdietako gizonak ere behar ez dituztenean. Ez zidaten sinetsi.
|
|
2008
|
|
|
Edonola ere, 15 eta 20 urte bitarteko neska mutilek ez dute indarkeria sexistari buruzko informazio zehatzik. Arazo larria dela uste dute, baina hirutik batek baino ez du azaltzen gizonen eta
|
emakumeen
botere harremanen ondoriozko gaitza dela. Halaber, batik bat helduen bikoteetan gertatzen dela uste dute gehienek.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, Bono Frantziako Kosta Urdinean zen oporretan eta hainbat kanturen lehen grabazioak ozen entzuten ari zela, zale batek grabatu eta zabaldu egin zuen lehen single gisa aurkeztu dutena. Diskoko kanturik zuzenena da, energiaz beterikoa eta
|
emakumeak
boterea hartzearen aldeko hitzak ditu.
|
|
|
Hizkuntza dugu, hortaz, aurreneko zientzia, munduaren lehenbiziko erredukzioa eta kontrola; zientziak hizkuntzaren lana jarraitu baizik ez du egiten. Zientzia ez da, izan ere, erredukzioaren artea besterik, eta, halakoaren gisan, espresiorik oinarrizkoen eta eraginkorrena gizon
|
emakumearen
boterearentzat eta inguru munduaren [Umwelt] gainean dominazioarentzat. Ezagutzea biltzea da (sintesia).
|
|
|
Horrek esan nahi du harremanen baitan ulertuko dutela emakumeekberen burua, seme alabekiko, bikotekidearekiko, familiarekiko eta gizartearekikoharremanean. Haren osasuna, harreman hauetan afektuak kontrolatzeko gaitasunaren araberakoa izango da, hori baita
|
emakumearen
boterea, afektuena. Baina paperhauek betetzeak osasuna bermatu ordez, ondoeza sortzeko faktore bilakatu diradenborarekin.
|
|
|
Estereotipo sozialen barneratzea:
|
emakumeek
boterearekiko interesik ezdutela edota boterezko postuak betetzeko zailtasunak dituztela dioten estereotipoak barneratzeak postu horiekiko interesa alde batera uztera daramatza emakume asko.
|
|
|
Ahalmena ematea (empowerment):
|
emakumeek
botere eskasia sentitu etaizan ohi dute euren bizitzaren eta erabakien gainean. Besteei egozten dietengarrantziak, maiz, beren burua bigarren maila batean uztea dakar.
|
|
|
Bigarrenak, genero bereizketak, emakumeen eta gizonen ezaugarriaketa portaerak irakurtzeko era osagarria zein lehiakorra barneratzen ditu. Hirugarrenak, heterosexualitateak, hurbiltze saiakera nahiz areriotasun gaia barneratzen ditu.Autoreek konpetentzia atsegintasun dimentsioekin lotzen dituzte ASIren dimentsiook, gizonen egiturazko botereak (estatusa) eta
|
emakumeen
botere diadikoak (elkarren mendekotasuna) eskutik generoen arteko harremanetan duten zeresanaazpimarratuz.
|
|
|
Aitzitik, eragin handia duten federazio/ klubetan badaude presidentetza lortzearren lehiatzen diren hautagaiak. Horren azpian dago presidentetzari loturikdauden irabaziak lortzea, askotan, hautagai den presidente hori murgilduta dagoennegozioetarako kontaktuak; besteetan, boterea edukitzeko eta botere hori erabiltzeko aukera izaten da norbera hauteskundeetara aurkeztera bultzatzen duena.Horrela, literaturan ikusi da
|
emakumeek
boterea besteekin konpartitzeko baliabidegisa kontsideratzen duten bitartean, gizonek kontrolerako bidetzat hartzen dutelaboterea (adibidez, Jacobs, 1991, Druskat en lanean aipatua, 1994; Rosener, 1990).
|
|
|
Konfirmatu egin nuen neure artean:
|
emakumeei
boterearen hizkuntza ostu zaie. Emakumeei potentziaren irudia ukatzen zaie oraindik, askok dominazio patriarkala beste garai batzuetako arrasto arkeologikoa dela argudiatu arren.
|
|
2010
|
|
|
Zergatik da beharrezko enpoderamentua, zuk aldarrikatzen duzun
|
emakumeen
botere hartzea?
|
|
|
3 helburua: generoen arteko berdintasuna eta
|
emakumeen
botere hartzeasustatzea.
|
|
2012
|
|
|
Eta horiek birbideratze aldera, emakumeen partaidetza bermatu behar da irmoki, lehenik eta behin, emakumeenkolektiboak izan litzakeen interesak kontuan hartuz, horrela. Hori aurrera eramateko, ordea, ezinbesteko baldintza izango da kultura politiko berria sustatzea eta horrekgizon eta
|
emakumeen arteko
botere harremanetan aldaketa sakonak eskatzen ditu, nahi eta nahi ez.
|
|
|
Aldi berean, bermatu behar da eremu publikoan, lan merkatuan, politikan edo gizarte bizitzanemakumeek gizonek lortzen dituzten kokapen berak lortzea. Egintza positiboaeta
|
emakumeak
botereaz jabetzea izango dira hautatutako estrategiak aukeraberdintasunak agerian utzitako mugak gainditu ahal izateko.
|
|
|
Sistema horrek zenbait jardueratan parte hartzenduten gizon eta emakumeen arteko zenbakizko proportzioa orekatzea du helburu, esaterako emakumeen ordezkaritza politikoa sustatzea. Botereaz jabetzea egintzapositiboaren ildo beretik doa,
|
emakumeentzat
botere kuota handiagoak bermatzea, alegia.
|
|
2013
|
|
|
Azkenik, Adrianne Richek amatasunaren bi interpretazio proposatzen ditu. Batetik, amatasuna erakunde gisa, eta, bestetik, amatasuna gozamen, ezagutza eta
|
emakumeen
botere gisa. Richek dio amatasunak, erakunde gisa ikusita, instintua inteligentziarekin nahasten duela, norberaren garapena eskuzabaltasunarekin eta besteekiko atentzioa norberarekikoarekin.
|
|
|
% 85 emakumeak dira. Kontua da
|
emakumeek
boterea dutela beren bizitzako alderdi guztietan, eta azpimarratu egiten dute. 3 Amagandiko edoskitzea haurren heriotza tasa murrizteko Irudia:
|
|
|
Gure gizartean
|
emakumeak
boterea izateko aukera bakarra gizon baten bidez da.
|
|
2014
|
|
|
Begoña Gonzalezek Auto mekanika eta etxeko konponketak, tailer praktikoa izeneko ikastaroa eman zuen iaz Eibarko (Gipuzkoa) Andretxean. Horren harira, Gipuzkoako Hitza aldizkariak egin zion elkarrizketa batean,
|
emakumeei
boterea emateko garrantzitsua dela esan zuen Gonzalezek. –Lantxo hauek egiten ikasita, badaude maila pertsonalean hazten diren emakumeak; osoago sentitzen direnak.
|
|
|
Beraz, eragilea patriarkatua genuke. Eragileak subjektuaribehar hori jakinarazten dio (indarkeria sinbolikoaren bidez) eta subjektuak badaki, bere giza hegemoniak bizirik jarrai dezan,
|
emakumeen
boterea neutralizatu beharduela. Beraz, subjektuak objektutzat boterea du eta hori lortzeko emakumeen kontrakoerasoak aktibatuko ditu (indarkeria tipo guztiak).
|
|
|
Ematen zuen kontzeptu horrek nolabaiteko irteera eskainziezaiekeela garai hartan komunitate historiografikoaren alderdi honek zituenzenbait kezkari. Alde batetik, argi zegoen ordura arte isilarazia izan zen iraganarendimentsio bat berreskuratzeko egindako aurrerapenak gorabehera, emakumeenhistoria korronte nagusien ondoan garatu zela, baina horietan sartzea lortu gabe.Bestetik, subjektu femeninoak zapalkuntza sistema patriarkalaren biktima gisaulertu izanak
|
emakumeek
botere aginduen aurrean zuten erantzun gaitasuna ilunduzuen. Hirugarrenik, ikuspuntu horrek berak, emakume guztien kokapen sozialaberdintzeko joera izan zuen, beraien arteko diferentziei behar bezalako arreta jarrigabe, eta emakumeak kontzeptu unibertsal bihurtuz.
|
|
|
kartzelatik atera berri dela arrotz batekinmaindire zikinetan kiribilkatzea. Ohea
|
emakumeontzat
botere neurgailua den bezala, maindire zikinak «zeru horien» metafora bihurtzen dira. Hasera haseratik, beraz, maindire zikinen kiratsa eta kolorea hartzen du narrazioak.
|
|
2015
|
|
|
Errealitatean, izan ere, idazkari lanak emakumeekin lotzen ditugu gehienbat, azpimarratu du Rebecca J. Rosen kazetariak. " Enpresaburu handi sentiarazten gaituzten idazkari digital horien atzean, gizon eta
|
emakumeen arteko
botere harremanak sostengatzen eta bultzatzen dituzten dinamikak daude", gehitu du.
|
|
|
Genero indarkeria gaur eguneko gizartean dauden desberdintasunen ondorioa da, indarkeria baliatzen dutenek
|
emakumeenganako
boterea eta menderatzea adierazi nahi baitute horrekin. Gizartearen eta osasun publikoaren arloko arazoa da, eta, ondorioz, Udalak, bere eskumenen eta erantzukizunen barruan, genero indarkeriaren prebentzioaren eta arretaren arloko planak eta programak prestatu, taxutu, txertatu eta koordinatzeko erantzukizuna du bere gain, betiere berdintasunaren eta emakumeen aurkako indarkeriarik gabeko gizartea lortze aldera.
|
|
|
|
Emakume
boterea!
|
|
|
|
Emakume
boterea eta kaka hori.
|
|
2016
|
|
|
Proposamen ausarta eta ezohikoa denik ezin uka, hortaz. Gizon eta
|
emakumeen arteko
botere harremanak zintzotasunez islatu dituzte Pet (Carles Torrens) eta Haritz Zubillagaren El ataúd de cristal lan bikainek. Pet en gizajo bakarti bat da protagonista, arazo larriak baititu bere inguruko pertsonekin harreman egokiak edukitzeko.
|
|
|
Haren hitzaldi eta idatzietan, ongietorria ematen zien emakume beltzen buruzagitza rol gero eta zabalagoei; izan ere,?(...) isilik baina indartsu ari dira iristen arrazaren buruzagitza intelektualera?. Gizon askok larritzeko moduko gauzatzat joko zuten
|
emakumeen
botere gero eta handiagoa; W.E.B. DuBoisek, ordea, argudiatu zuen egoera zela-eta bereziki garrantzitsua zela emakume beltzei boto eskubidea ematea.
|
|
|
Esklabotzaren aurkako mugimenduan argi ikusi zuen Mott andreak:
|
emakumeek
botere politikoa behar zuten, lehenbailehen; hala ere, emakumeen sufragioari buruzko ebazpena aurkeztearen aurka egin zuen. Haren ustez, zentzugabea eta eskandalagarria gertatuko zen halako erabaki bat, eta, ondorioz, kalte egingo zion biltzarrari.
|
|
2017
|
|
|
Sorgin ehizaren eboluzioa da Federiciren tesia; Arrutiren hitzetan," sorgin ehizaren eta
|
emakumearen
botere galera baten kronika" da liburua. " Gezurrezko salaketetan oinarrituta milaka lagun hondamendira eraman du sorgin ehizak, eta oraindik eramaten du, Afrikan eta Hego Amerikan bizirik jarraitzen duelako".
|
|
|
Besteak beste, tarota irakurteko arteaz aritzeko aukera izan dugu.
|
Emakumeen
botereaz hitz egin du Toti Martinez Lezeak, historian zehar gurtutako jainkosak izatetik erre beharreko sorginak izatera nola igaro ziren azalduz. Bizitzaz eta heriotzaz aritu zaigu Mikel Lizarralde mediuma.
|
|
|
Prostituzioan diharduten emakumeen egoera ezagutzen du, eta haien eskubideen alde lan egiten ditu. Uste du abolizionismoa dela sexuaren industria desagerrarazteko bidea.Zergatik esaten duzu prostituzioa gizonen eta
|
emakumeen arteko
botere harremanen isla dela. Prostituzioan ez dago berdintasunik: emakumea gizonaren desiren menpe dago.
|
|
|
Oso hasierako garaietatik (IV. mendean kristautasuna estatu erlijio bihurtu ostean), sexu grinak emakumeei gizonekiko ematen zien boterea antzemana zuen kleroak, eta hura exorzizatzen ahalegindu zen temati, santutasuna emakumeei eta sexuari uko egitearekin lotuz. Emakumeak liturgiako une guztietatik eta sakramentuak ematetik kanporatu zituzten, bizia emateko emakumeen ahalmen magikoa bidegabe ebatsi zien, janzkera femeninoa erabilita, eta sexualitatea lotsa iturri bihurtu zuen; horien guztien bidez, kasta patriarkal bat
|
emakumeen
boterea eta erakarmen erotikoa ezerezten saiatu zen. Prozesu horretan,, esanahi berria eman zitzaion sexualitateari[?] Aitortzan adierazi beharreko kontu bihurtu zen:
|
|
|
enplegatzaileen eta gizonen mendeko izatera. Ez dio ezertan ere baliorik kentzen irizpide horri gizonen eta
|
emakumeen arteko
botere harreman desorekatuak kapitalismoa etorri aurretik izateak, ez eta sexuaren araberako lan banaketa diskriminatzaileari dagokionez ere. Kapitalismo aurreko Europan, emakumeak gizonen mende zeuden, baina herri lurrak eta beste herri ondasun batzuk erabil zitzaketen, eta lagungarri zen hori.
|
|
|
Hortik dator familia mikro estatu edo mikro eliza batekin identifikatzea, eta langile ezkongabeak nagusi baten teilatupean eta aginduetara bizi zitezen agintariek egindako eskakizuna. Egiaztaturik dago, halaber, familia burgesaren barruan
|
emakumeak
boterea galdu egin zuela neurri handi batean, normalean familia negoziotik kanporatua baitzen, eta etxeko lanak gainbegiratzeko ardurara zokoratua.
|
|
|
Baina, argazki horretan, falta da zerbait, orain arte onartu izan ez dena: goi klaseetan, emazte eta seme alaben gainean senarrei boterea jabetzak ematen bazien, antzera, emakumeak soldatetatik kanpo uzteak eman zien
|
emakumeen gaineko
boterea langile klaseko gizonei.
|
|
|
Espazioaren bereizketa sexualaren bidez ere islatu zen
|
emakumeek
botere soziala galtzea. Mediterraneo aldeko herrialdeetan, emakumeak bota egin zituzten soldatapeko lan askotatik eta kaleetatik:
|
|
|
Izan ere, sorgin ehizak den dena suntsitu zuen: besteak beste, emakumeen jardunbideen mundua, harreman kolektiboak eta Europan kapitalismo aurrean
|
emakumeen
boterearen oinarri izan ziren ezaguera sistemak, bai eta feudalismoaren aurkako borrokan jarraitzeko baldintzak ere.
|
|
|
esan nahi zuena, eta konnotazio gaitzesgarria hartu zuen. Horra hor beste adibide bat
|
emakumeen
botereari eta lotura komunalari azpiak nola jan zizkioten argi ikusteko.
|
|
|
Jazarpen berdingabe baten bidez emakumeen aurka izu kanpaina abiarazita, ahuldu egin zen Europako nekazariek aristokraziaren eta estatuaren erasoaren aurrean zuten erresistentzia indarra; noiz eta lurraren pribatizazioaren, zergak handitzearen eta estatuak gizarte bizitzaren alderdi guztien gain bere kontrola handitzearen ondorioz nekazarien komunitatea desegiten ari zen garaian, zehazki. Sorgin ehizak areagotu egin zituen emakumeen eta gizonen arteko zatiketak; gizonei
|
emakumeen
boterearen beldur izaten irakatsi zien, eta jardunbide, sinesmen eta subjektu sozialen unibertso bat suntsitu zuen, lan diziplina kapitalistarekin bateraezina zelako. Erreprodukzio sozialaren elementu nagusiak definitu ziren berriro horrela.
|
|
|
Edonola, emakumeek jauretxe feudalean zuten lekua ezin da errealitate estatikotzat jo.8 Izan ere,
|
emakumeen
boterea eta gizonekin zituzten harremanak baldintzatuta zeuden une oro, nola euren komunitateek lur jabeen aurka zituzten borroken eraginez, hala borroka horiek jabeen eta mirabeen arteko harremanean sortzen zituzten aldaketen eraginez.
|
|
|
Garapen kapitalistaren historia zabal berreraikitzea izan da emaitza, erdigunean jarrita erreprodukzio sozialean eta batez ere lan indarra erreproduzitzeko jardueretan izan duen eragina. Ardatz horren erdian daude, batetik, Marxengan ezinbestekoa den baldintza bat, soldatapeko proletariotza osatzeko lurrak hesitzea, eta, bestetik, erreprodukzio lanaren debaluazioa, emakumeen gorputza eta erreprodukzio gaitasuna lan indarra ekoizteko makina bihurtzea eta, eraso horien giltza moduan,
|
emakumeen
botere soziala suntsitzea.
|
|
|
Idatzi haien artean, bi hauek izan ziren eragin handiena lortu zutenak: Mariarosa Dalla Costaren The Power of Women and the Subversion of the Community (1971)[
|
Emakumeen
boterea eta komunitatearen subertsioa], eta Selma Jamesen Sex, Race and Class (1975) [Sexua, arraza eta klasea].
|
|
|
14 Konkista aurreko Mexikon eta Perun emakumeen egoera zer nolakoa zen jakiteko, ikusi, hurrenez hurren, June Nash (1978, 1980), Irene Silverblatt (1987), eta Maria Rostworowski (2001). Nashek azteken mendeko
|
emakumeen
boterearen gainbehera jorratu zuen,, ahaidetasunean oinarritutako gizartea, zena, klase egiturako inperio?
|
|
|
Beti ari zaizkigu zelatatzen: gizonak, gure aferetan esku hartzen segitzen dutelako, zer komeni zaigun eta zer ez esanez, baina batik bat beste emakumeak, familiaren bidez, emakumeentzako aldizkarien bidez eta diskurtso nagusiaren bidez.
|
Emakumearen
boterea murriztu beharra dago, ez da-eta inoiz ontzat jo emakume baten esku: «boteredun» eta «gizon» sinonimoak dira oraindik.
|
|
|
Amatasuna emetasunaren alderdirik goretsiena bilakatu da. Eta, Mendebaldean, esparru horrexetan handitu da gehien
|
emakumearen
boterea. Alaben kasuan aspalditik egia zena, amaren nagusitasun erabatekoa, egia bihurtu da semeen kasuan ere.
|
|
|
Haiek dira hobekien dakitenak isilik gelditzen engainatzen dituztenean, onez eramaten iseka egiten dietenean, eta gizonen egoak lausengatzen. Lanposturik hoberenak dauzkaten emakumeak dira hobekien eramaten dutenak gizonen nagusitasuna, jakina, gizonak baitira
|
emakumeak
botere postuetarako onartzen edo errefusatzen dituztenak. Pinpirinenak, xarmagarrienak, gizonekin adeitsuenak direnak.
|
|
|
Feminismoaren baitan bi joera nagusitu direla esango nuke: edo
|
emakumeen
botere eza azpimarratu da, goi mailako ardura politiko edo ekonomikoen egoera tamalgarria eta instituzioetan emakumeak/ feministak sartzearen beharra nabarmenduz; edo instituzioak eta botere egiturak errotik kritikatu dira, botere hartzeari uko eginez. Gaur egun lehenengoa gailentzen dela esango nuke.
|
|
|
Baina, oro har, badugu ohitura
|
emakumeek
boterearekin dugun harremana sinplifikatzeko, gizarte edo eremuen artean dauden ezberdintasunak beren neurrian hartu gabe eta zenbait aspektu nahastuz.
|
|
|
Marko horretan,
|
emakumeak
botere postuetara heltzeko estrategiak zeintzuk izan liratekeen pentsatzea errotik korapilatu zaigu. Izan ere, Euskal Herriko egoera izan lukeenetik urruti dago, ikuskatzen dugun arloa edo erakundea edozein dela:
|
|
|
Inbestidura boterearen transmisioaren subjektu hartzailea izatea litzateke, halako moldez non pertsona horrek beste bati pasatu diezaiokeen. Horrela,
|
emakumeen
boterea aitortua izateko, emakumeek ez lukete beren gainean leudekeen gizonezkoen berrespenik baliatu (Valcárcel, 1997: 116).
|
|
|
Horrenbestez,
|
emakumeen
boterea partikularra litzateke, hauskorra, ahula, ezegonkorra: gaur baduzu, bihar agian ez.
|
|
|
gaur baduzu, bihar agian ez.
|
Emakumeen
boterea etena da, laburbildu du Marcela Lagardek (2012).
|
|
|
Nire ustez, ardura publikoak dituzten
|
emakumeen
botere hauskor, ahul, behin behineko hori egonkortzeko baldintza oinarrizkoa mugimendu feminista sendo bat bultzatzea litzateke. Ez baitago inbestidurarik gizarte mugimendu indartsu barik.
|
|
|
Azken ohar bat.
|
Emakumeak
botere karguetan inplikatzera animatu eta bultzatu behar ditugun modu berean, ondo identifikatu genituzke gizonezkoek baztertu ohi dituzten lanak eta postuak (ohikeriazkoak eta zehatzak diren zereginak, adibidez). Eta horiei ezetz esaten hasi.
|
|
2018
|
|
|
Gizartearen egungo egoeraren isla dela nabarmendu du Gutierrezek. Hau da, beste esparru batzuetan bezala, gizonek dute aginte makila eta
|
emakumeak
botere horren baitan daude. Dani Alvarezek uste du aldaketa goitik beherakoa izan behar dela; EITBk egungo planteamendua berrikusi eta eredu berriak sortu lituzkeela; egunerokotasunean, eskura dituzten baliabideekin, parekidetasuna lortzea zaila dela argudiatuta.
|
|
|
Munduko emakume liderrik eraginkorrenetakoa, ustelkeriaren aurka egin duen lana nabarmendu izan dute. Hitzaldiak ematen ditu han hemen, jasangarritasunaz eta
|
emakumeak
botere postuetan izatearen garrantziaz.
|
|
|
Engelsek, bere konponbidea proposatzean, segurutzat jo zuen jatorrizko kontratua ez zela kontratu sozial bat besterik, eta kontratu sozialaren baldintzak unibertsalak direla; alegia, familiako ezkon harremanak merkatuko harremanen gisakoak direla. Azken batean, Engelsek uste du gizonek, gizon gisa, ez dutela interesik
|
emakumeen gaineko
boterean; emaztea beren mende eduki nahi dute senarrek, bai, baina edozein kapitalistak bere langile gizonezkoa mendean eduki nahi duen modu berberean, besterik gabe. Gainera, Engelsi iruditzen zitzaion sexu ezberdintasunak ez zuela garrantzirik merkatu kapitalistan.
|
|
|
Diotenez, Bachofenek matriarkatuaren porrotaren eta zibilizazioaren sorreraren inguruan eratu zuen historia aieruzkoan, mugarri guztiz erabakigarria izan zen aitatasuna deskubritu izana. Zibilizazioa sortuko bazen,
|
emakumeen
boterea garaitu beharra zegoen, eta aitatasunaren deskubrimendua funtsezko aurrerapen intelektuala eta indar sortzailea izan zen, gizonei modua eman baitzien balentria guztiz garrantzitsu hura egiteko. Estatusaren mundu zaharraren eta kontratuaren mundu modernoaren arteko inflexio puntuari dagokionez, beste istorio bat kontatzen da, azaltzen duena nola munduratu duten gizonezkoek politika.
|
|
|
unibertsal (Mendebaldeko) batez mintzatzeak zentzua du soil soilik honako hau aintzat hartuta: . Ezagun diren gizarteen artean, bakar batean ere ez dute
|
emakumeek
botererik talde gisa gizonen gain erabakiak hartzeko; gizarte bakar batean ere ez dituzte emakumeek zehazten sexu portaeren arauak, ez eta ezkontrukeak kontrolatzen ere?. Lernerrek berak onartzen duenez, dena den, horrek ez du esan nahi emakumeak beti egon direnik posizio berean (alegia, Lernerrek ez du uste emakumeak historiatik at egon direnik, feminista batzuek dioten bezala), ez eta emakumeek sekula burujabetzarik edo botere sozialik izan ez dutenik ere.
|
|
|
Sigmund Freud-ek ere (berr) idatzi zuen jatorrizko kontratuaren istorioa, eta bertsio bat baino gehiago osatu, gainera. Gutxitan aipatzen da Freud halakoetan, eta, beharbada, badago pisuzko arrazoirik horretarako; izan ere, Freuden istorioetan, esplizituki esaten da ezen askatasuna ez ezik
|
emakumeen gaineko
boterea ere bazegoela auzitan jatorrizko hitzarmena egin baino lehen, eta, horrez gainera, argi utzi zuen bi eremu sortu zirela jatorrizko itunaren bitartez. Testu klasikoetan (Hobbesenetan izan ezik), lehen begiratuan, benetan ematen du ez zegoela eremu pribatua sortu beharrik, zeren gizonen eta emakumeen arteko sexu harremanak, ezkontza eta familia lehendik ere existitzen omen baitziren natur egoeran.
|
|
|
Ustez autojustifikatua den autonomia hori saiatzen da zapalkuntza ezkutatzen; zapalkuntza hori da subjektuaren oinarria, baina aldi berean hura oinarri barik uzteko aukera amaigabea da. Esanahia eratzeko prozesu horrek eskatzen du
|
emakumeek
botere maskulinoa islatzea eta hari nonahi berrestea bere irudimenezko autonomia hori erreala dela. Lan hori konplikatu egiten da, gutxiena esateko, autonomia hori eraikitzeko funtsezkoa bihurtzen denean emakumeek subjektu/ adierazle maskulino hori islatzea.
|
|
|
Euskal matriarkatua gizartean oraindik oso errotuta dagoen ustea da, hainbat esparrutatik zalantzan jarri izan den arren. Idealizatu egin al da
|
emakumeen
boterea euskal gizartean. Aditu ospetsuek gai horren inguruan eztabaidatuko dute, antropologia, foru zuzenbide eta artearen historiatik.
|
|
2019
|
|
|
Baten zein bestearen funtzioak, antzinako kulturetatik hona, aldatzen joan dira, baina gizonak, beste atal batean esan dudan bezala, beldur zion bere aurkariari bizitza sortzeko gai baitzen; orduan erritual bat asmatu zuen umea gizon bilaka zedin eta, bide batez,
|
emakumearen
boterea murrizteko.
|
|
|
Hitz gutxitan azalduta, gizonen eta
|
emakumeen arteko
botere harreman asimetrikoen ondorio gisa definitu ohi da genero indarkeria. Gizarte antolamendu jakin batean du jatorria, zeinak, oro har, pertsonak bi generotan sailkatzen dituen:
|
|
|
Gizona inguruko potentziek zapaldurik sentitzen den, edo, harro, potentzia horiek beretzeko gai dela uste duen, horren arabera arbuiatzen edo exijitzen du emaztea birjina irits dakiola. Gizarterik primitiboenetan, non
|
emakumearen
boterea goresten baita, beldurra nagusitzen da; komeni da emakumea desloratua izatea ezkongaua baino lehen. Marco Polok hau zioen tibetarrei buruz:
|
|
|
Eta aurreraxeago: . Zenbat eta legeek azpiratuago, orduan eta arriskutsuagoa izan da
|
emakumeen
boterea[...] Apaldu egingo litzateke baldin eta emakumeek interes gutxiago izango balute hari eusteko, baldin eta hori ez balitz beren burua defendatzeko eta zapalkuntzari ihes egiteko duten modu bakarra?.
|
|
|
Anne-k ondo azaltzen du gizon eta
|
emakumeen arteko
botere desoreka viktoriar garaiko ezkontzetako egitura hierarkiko itogarrian.
|
|
2020
|
|
|
Esan dugunez, Emakumeen Ikusgaitasunaren 2017ko txostenaren arabera, eta 2018 datuak ikusita, EITBk ez du emakumeen ikusgaitasunarekin sinatutako konpromisoa bete parekidetasunaren inguruan eta hizkuntza ez sexistari dagokionez, eta ez ditu Emakundek egindako gomendioak bete, ez eztabaidetan ezta albistegietan ere. Azpimarratu nahi dugu, lan ordainduan eta ez ordainduan bezala,
|
emakumeek
botere edo kapitalen bat handitzen dutenean besteren bat galtzen dutela, gizarteak duen egitura (eta joera, praktika, habitus eta marko diskurtsibo ia oro) patriarkala dela-eta. Gogoan izan soldata handiagoa duten emakumeek (bikote heterosexualetan) lan ez ordaindu gehiago egiten dutela, nomaltasun patriarkalak gizonei ematen baitie soldata handiagoa eta, beraz, lan merkatutik at, berbideratzen?
|
|
|
Edozein kasutan, estatua esaten diogun hori (egituren, praktiken, tekniken eta harremanen multzoa) askoz eraginkorrago jardun daiteke indarkeria sortzen eta erreproduzitzen, eta, ondorioz, askoz eraginkorrago jardun daiteke, baita ere, ongizatea, inklusioa eta berdintasuna sortzen (Goikoetxea, 2017a). Ezberdintasun hori, hots, ez soilik estatuari baizik eta objektu sozialen (erakundea, nazioa, herria, langilea, emakumea, zuria, gizona, beltza, gizartea) existentzia erregimenari heltzeko hurbilketa ezberdin hori, benetan da garrantzitsua gizon
|
emakume
botere harremanak aztertzen ditugunean eta analizatzen dugunean ea botere harreman horiek nola taxutzen dituzten gizartea, norbanakoak eta komunitateak, eta, beraz, demokrazia (Goikoetxea, 2017b).
|
|
|
Soldatapeko lana eta soldata nahiko parekoak dituzten bikoteak (bikote heterosexualetan) dira berdinzaleenak. Baina, emakumeen soldata gizonena baino altuagoa den kasuetan ez da tendentzia hori ematen, hau da,
|
emakumeek
botere sinboliko handiagoa izanda ere. Kasu horietan kontrakoa gertatzen da, emakumeek etxeko eta zaintza lanei denbora gehiago eskaintzen diete eta gizonek gutxiago, eta aipatzen da genero arau bat hausten denez bakoitza bere lekura mugitzen dela hori konpentsatzeko.
|
|
|
Mendez mende, zapalkuntza modu bakoitzak erresistentzia modu bat eragin du. Egunkarietako gertaeren sailetatik gizarte gaietara igaro gara, baina gizonen eta
|
emakumeen arteko
botere harremanak ez dira kabitzen politika hutsezko orrietan: harreman horiek sistematikoegiak dira, sakonegiak, egiturazkoegiak.
|
|
|
Emakumeen mobilizazioak. Mundua eraldatzen duen
|
emakumeen
boterea.
|
|
|
LAIA: Beraz,
|
emakumeen
boterea irudikatzen zuen mundu haren deuseztatzeak asko erraztu zuen gaur egun Euskal Herriko zein Europa mendebaldeko hainbat gizartetan indarrean dagoen sistemaren egituraketa: sistema patriarkal kapitalista.
|
|
|
Guztiek ondorio berbera ateratzen dute: emakumeen sozializazioak eta haien egunerokoa taxutzen duten praktikek, lana eta familia barne, parte hartze kultural eta politikoa murrizten dute, eta horrek eragin zuzena du
|
emakumeen
botere ekonomiko eskasean, hala nola diru sarreretan, baina baita haiek duten kapital sozial, kultural, politiko eta sinboliko debaluatuan ere. Emakumeen egoera estrukturala gizonek erabakia baita eta hori aldatu ahal izateko gizonek duten parte hartze politiko eta publiko egonkorra eskuratzea ezinbestekoa da.
|
|
2021
|
|
|
T.
|
Emakume
boterea binomioagatik. Hizlari eta lider nabarmenak zeuden gerra garaian; Dolores Ibarruri La Pasionaria eta Federica Montseny bezalakoak, gizonek zein emakumeek jarraitzen zituztenak.
|
|
|
Aurrera begira, beraz, Bengoetxeak krisitik ateratzeko irtenbide feminista jarri du oinarrian, bizitzen eta zaintzen aldarria gogoan: «Andreon behar materialak hobetzeko eskatzea ez da gauza txikia egun, eta horrek ere ahalbidetzen du
|
emakumeek
botere pertsonala eta kolektiboa edukitzeko aukerak izatea». Eragileen ustez, horretarako, zaintzaren «demokratizazioan» urratsak egin behar dira.
|
|
|
Akademia hauetako kideak jabetu ote dira feminismoaren diskurtsoak azpimarratu digun funtsezko ideia batez? Alegia,
|
emakumearen
botere estatus makurra ezin dela aldatu gizonezkook gauden lekutik jaisten ez bagara. Genero berdintasunaren kontuan behekoak igotzeko goikoek jaitsi egin behar dutela ebidentzia soziala baldin bada, hizkuntzen auzian zergatik gara horren koldarrak?
|
|
|
Nahitaezkoa da komunitatean garatzeko eta
|
emakumeak
boterea eta konfiantza lortzeko. Ez badugu elkar zaintzen, ez dago segurtasunik, eta emakumeentzat zaila da aurrera egiteko moduak topatzea.
|
|
|
Haren izaera eta manera eztitsuetan kokatzen nuen nik haren jarrera. Sartuta neukan buruan
|
emakumeengan
botere nahia ez zela azken ondorioetaraino iristen, aldaberak zirela, jolas gisa hartzen zituztela gizonontzat serioak diren kontuak. Ni sexu bitasunari hain atxikita ikusteak hitzik gabe uzten zuen Kingsley, desarmatuta, nagi argudioen bila hasteko.
|
|
|
" Gora izan hadi, Suge/ Hi haizenik ene Rege,/ Hi haizenik ene Jainko/ Gau huntan eta bethiko,/ Urrhe buztaneko Suge!". Madonna/ puta dikotomia hautsiz eta emakumeon jatorrizko bekatuaren sinbolotzat erabili den sugearen esanahaia irauliz,
|
emakumeen
botere sexualaren gorazarrea egiten du Mirandek. Euskal lirika queer eta erotikoaren garaipen triunfala, zinez.
|
|
|
Baina paradoxa batekin egiten genuen topo: jabetzen ginen ikaragarria izanen zela hainbeste liluratzen gintuen garaian bizitzea,
|
emakumeak
boteretik urrun egonda, askatasunik gabe, adingabeak izateari utzi gabe sekula. Pilarrek urte asko emanak zituen Greziaren herentzia argitsua transmititzen, eta bazekien garai hartan bizi izatera itzalean egotera kondenaturik egonen zela.
|
|
|
Eraso hauen jatorri matxista ere seinalatu nahi izan dute udalak eta kontzejuak: " Honen aurrean adierazi nahi dugu gertaera hauek egiturazkoak direla eta gizon eta
|
emakumeen arteko
botere harremanekin lotuta daudela, emakumeak gizonekiko menpekotasun egoeran iraunaraztea helburu dutelarik".
|
|
2022
|
|
|
" Indarkeria matxistaren barruko arazoak lantzen dituzten erakundeei eta eragileei aholkularitza eskaintzen die hark. Ikuspegi feministatik, haurtzaroko sexu abusuak indarkeria matxistaren barruan kokatuko ditu, indarkeria mota horren helburu nagusia gizonen eta
|
emakumeen arteko
botere harremanak mantentzea delako".
|
|
|
Obrak emakume guztiek identitatea libreki garatzeko beharrari eusten dio, eraikitakoa hautsi nahian. Eraikitako hori erakusteko, ordea, Bridgerton gisako goi mailako familia aristokrata bateko emakumeen eredua erabili dute, zeintzuen bizitza ikuspegiak gainontzeko
|
emakumeonganako
boterea zein pribilegioak dakarzkien. Konparazioa egokia ote den galdetu diot neure buruari.
|
|
|
«Ez al litzaizuke gustatuko bizitza normal bat bizitzea?», galdegin dio emakume batek besteari, azken horrek prostituta gisa aritzea erabaki izana ulertu ezinik. Funtsean, proxeneten eta
|
emakumeen arteko
botere harremanei buruzko telesail bat da, eta gogoeta plazaratzen du sistemaren bazterrean bizi direnen inguruan. Sortzaileek iradoki dutenez, mespretxaturiko emakumea ez ezik, askatasun sexuala ere etxekoturiko biktima da sistema kapitalistaren atzaparretan.
|
|
|
Besteak beste, desberdintasun horren adibide batzuk aipatu ditu agirian: soldata arrakala,
|
emakumeek
botere eta erabakiguneetara iristeko dituzten zailtasunak, zaintza eta etxeko lanen banaketa desorekatua eta emakumeen aurkako indarkeria.
|
|
|
Feministok behin eta berriz azaldu dugu generoa sexu desberdintasunekin lotuta dagoela, baina sozialki eraikita dagoela, milaka urtetan gizonen eta
|
emakumeen arteko
botere banaketa desberdina ezartzen eta islatzen duela. Eta sozialki eraikitako edozer bestela eraiki liteke politikaren bidez.
|
|
|
Teorialari nahiz aktibisten ikerlanek jaso zituzten emazteek senarrentzako egiten zuten lan ordaingabea, amek etxean jasaten zuten kartzelaratzea eta gizonek egunerokoan zituzten abantailak. Lee Comer ek Wedlocked Women edo ezkon lotutako emakumeak izan zituen hizpide, eta, artean, Selma James-ek eta Power of Women Collective edo
|
emakume
boterearen kolektiboak etxeko lanengatik soldatak eskatu zituzten. Feminista ugarik esperimentatu zuten familia akordio berriekin, gizonekin etxeko lanen banaketa negoziatuta eta haurrak zaintzeko sistema berri batekin71.
|
|
|
3 Hirugarrena, neurri txikiagoan bada ere oraindik existitzen dena, erakundeen hermetismoan oinarritzen da. Erakunde horien osaera nagusiki maskulinoa da, eta kideek oraindik ere
|
emakumeari
botere partzelak lagatzea gai horren gaineko jabari absolutu eta esklusiboaren galera konponezin gisa ulertzen jarraitzen dute (Millan, 2002: 6).
|
|
2023
|
|
|
" Feminismoa boladan dago. Beste herrialde batzuetako emakumeak esplotatuz negozioa egiten duten enpresek ere ateratzen dituzte arropak non aldarrikatzen den
|
emakumeen
boterea, feminismoa, etab."
|
|
|
Feminismoa boladan dago. Beste herrialde batzuetako emakumeak esplotatuz negozioa egiten duten enpresek ere ateratzen dituzte arropak non aldarrikatzen den
|
emakumeen
boterea, feminismoa, etab. Alemaniako Kanpo Arazoetako ministroa feminista da, eta mundu guztiak izan nahi du feminista. Baina hala eta guztiz ere, emakumeen aurkako indarkeriak eta feminizidioek ez dute etenik.
|
|
|
Eta erostuna beti da emakume indibidual bat: hautatu dezake auto hau ala hura erosi, etxe hau ala hura, hau da, badu botere ekonomikoa, are hautu kontsumistaz harago
|
emakumeen
botere kolektiboa ezerezean geratzen delarik ere. Kapitalismoa gizabanakoarengan oinarritzen da, eta, horregatik, gizabanakoa balioesten du.
|
|
|
Halako postuetan koloreko emakumerik ez egoteak adierazten du inork ez duela zalantzan jartzen antolakuntza moldeen hipokrisia; izan ere, haien bidez dirua ematen dutenek etengabe ahultzen dute berez lagundu nahi dituzten
|
emakumeen
boterea, herrialde pobreetako emakume langileak zukutzen dituzten enpresetan inbertituz edo enpresa horiek gidatuz, etekina maximizatzea helburu. Gayatri Spivak teorialari feministak" erreskate misioaren" tropo aski maiztua ekarri zuen hizpidera, hots, emakume eta neskato beltz, marroi eta asiarrak beren egoera tamalgarrietatik salbatuaz batera (zeinak berez baitira babesgabeak eta garatu gabeak), salbatzaile zuriek berek eragindako zapalkuntza istorioak estaltzen dituztela.
|
|
|
Silvia Federici teorialari eta feministari jarraiki, erditzea ez ezik, adingabeak eta adinekoak zaintzea eta esparru pribatura mugatzen den produkzioa mantentzeko beharrezkoak diren zereginak garatzea ere, erreprodukzio sozialaren parte izango dira (Federici, 2013). Banaketa sexual bidezko ordena sozial hori ezkontzaren instituzioaren bitartez gauzatuko da, zeinean desberdinen arteko kontratu baten bidez,
|
emakumeen gaineko
boterea Estatutik senarren esku egotera pasatuko den. Sexualitatea, hortaz, emakumearentzako instituzio biolentoa izango da, eta ez plazerarekin zerikusia duen kontu indibiduala.
|