2000
|
|
Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen: hots, euskal nortasunaren deuseztatzea berealderdi etnikoan eta nazionalean,
|
bai
beste nortasun batzuen eraikuntzaren helburuekin (espainola edo frantsesa), bai globalizazio ekonomiko, politiko zein kulturalaren ondorioz.
|
|
Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen: hots, euskal nortasunaren deuseztatzea berealderdi etnikoan eta nazionalean, bai beste nortasun batzuen eraikuntzaren helburuekin (espainola edo frantsesa),
|
bai
globalizazio ekonomiko, politiko zein kulturalaren ondorioz.
|
|
Adinari dagokionez, hogei urte bitartekoen pisua ez da oso markatua (%10baino baxuagoa) eta
|
bai
, aldiz, 20 bitartekoena (%30 eskas) eta, bereziki, 36 urtetik gorakoena: %60 pasatxo.
|
|
Klase sozialaren arabera, irakurleen erditik gora klase ertain zein ertain baxukoak dira. Hori
|
bai
, Nafarroaren kasuan oso markatua da klase altu zeinertain altukoen pisua (%43, 7); EAEn, aldiz, tipologia horiek ez dira %34tikpasatzen.
|
|
Aipatu ditugun puntuez gain, ETBren kanal biak ikusten dituztenen profil sozio demografikoa eta Euskal Autonomia Erkidegoko gainerako biztanleek dutena antzekoada,
|
bai
rol familiarrean eta bai klase sozialean, zein bizilekua duteneko herrialdearidagokionez.
|
|
Aipatu ditugun puntuez gain, ETBren kanal biak ikusten dituztenen profil sozio demografikoa eta Euskal Autonomia Erkidegoko gainerako biztanleek dutena antzekoada, bai rol familiarrean eta
|
bai
klase sozialean, zein bizilekua duteneko herrialdearidagokionez.
|
|
Herrialde guztietan antzeko joerak somatzen badira ere (altuagoa telebistagintzapublikoaren audientzia eta %24, 5ean ETBren kopurua), aipatzekoa da Araban etaNafarroan hobea dela Madrildik emititzen duten kanalen aurreko erantzuna, etatxikiagoa ETBren audientzia. Arabaren kasuan kanal publikoek ez dute horrenbestekoarrakastarik, eta
|
bai
aldiz telebista lokalek. Nafarroan TVE da nagusi (%36, 9) eta Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurreko erantzuna oso handia da (%79, 1).
|
|
Oparoa da Hego Euskal Herriko irratigintzaren panorama
|
bai
emandegien kopuruaren arabera, bai emisio esparruaren arabera, zein daukaten jabegoaren edo erabiltzenduten hizkuntzaren arabera ere.
|
|
Oparoa da Hego Euskal Herriko irratigintzaren panorama bai emandegien kopuruaren arabera,
|
bai
emisio esparruaren arabera, zein daukaten jabegoaren edo erabiltzenduten hizkuntzaren arabera ere.
|
|
Estado y tendencias de losmedios en España delakotik atereak izan dira. Hori
|
bai
, Hego Euskal Herriko datu globalak guk kalkulatuditugu, CIESen 1999ko lehen olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez dago OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako.
|
|
Kanpotiko ekoizpenari erreparatuta (bai osorik ematen dena
|
bai
berton berrekoizten dena, hots,, nahasketatzat, hartu duguna), beste datu esanguratsu bat ageri zaigu: Espainian ekoitzitako produktuen presentzia ezberdina kanal bietan.
|
|
Gainerakoetan ezberdintasunak daude egunkarien artean,
|
bai
beren hedapen eremuagatik, eta bai beren ideologiagatik ere. Horrela, aurretik ikusi dugunez, egunkarinafarrentzat Nafarroa da erreferentzia eremu nagusia, hortik Espainiara jauzi eginez; kanpoan geratzen dira, beraz, Hegoaldeko zein Iparraldeko lurraldeak.
|
|
Gainerakoetan ezberdintasunak daude egunkarien artean, bai beren hedapen eremuagatik, eta
|
bai
beren ideologiagatik ere. Horrela, aurretik ikusi dugunez, egunkarinafarrentzat Nafarroa da erreferentzia eremu nagusia, hortik Espainiara jauzi eginez; kanpoan geratzen dira, beraz, Hegoaldeko zein Iparraldeko lurraldeak.
|
|
hemen agertzen da nabarmenen egunkari abertzaleen eta erregionalista edomadrildarren arteko aldea. Bigarren multzoarentzat (hemendik SUD OUEST kanpoanutzirik) Euskal Herria Hegoaldeko lau lurraldeek osatzen dute, kasurik onenean ere.Lurralde penintsularrei emandako espazioa Euskal Herriari emandakoaren %93tikgora baitago guztietan, leku gutxi eginez
|
bai
Iparraldeari (ikusi dugun legez) baiEuskal Herria bere osotasunean hartzen duen ikuspegiari ere. Egunkari abertzaleetan, ordea, Hegoaldeak ez du agortzen Euskal Herriko errealitatea, baina bistan da aldenabarmenak daudela beren artean.
|
|
lurraldearen ikuspegitik begiratuta, Euskal Herriaren irudi beraosatzen dute egunkari biek, herrialde eta herrialdez gaineko egitate bakoitzari antzekopisua emanez batak zein besteak. Horrekin batera, arreta bera ematen diete Euskal Herritik kanpo gertatutakoei,
|
bai
Espainia eta Frantzian bai mundu zabalean gertatutakoeidagokienez.
|
|
lurraldearen ikuspegitik begiratuta, Euskal Herriaren irudi beraosatzen dute egunkari biek, herrialde eta herrialdez gaineko egitate bakoitzari antzekopisua emanez batak zein besteak. Horrekin batera, arreta bera ematen diete Euskal Herritik kanpo gertatutakoei, bai Espainia eta Frantzian
|
bai
mundu zabalean gertatutakoeidagokienez.
|
|
mota honetako albisteak EUSKALDUNONEGUNKARIAren albiste guztien %11 diren bitartean, GARAn %4ra jaisten da portzentaje hori. Horren aldean, GARAn zertxobait gehiago agertzen dira Gipuzkoan gertatutakoak, eta
|
bai
orokorrean aldi berean Euskal Herri osoan gertatzen direnak ere.Edozein modutan ere, ezberdintasun txiki horien gainetik antzekotasuna nabarmenageri da.
|
|
EuskalHerria bere osotasunean gai zehatz batzuen inguruan soilik da erreferentzia eremugarrantzitsua: euskara, eguraldia/ trafikoa eta, neurri txikiagoan, politikaren inguruan.Beraz, egunkarientzat Euskal Herria, osotasun bezala ulerturik, ezer baino lehenagoegitate linguistikoa da,
|
bai
eta geografikoa eta, neurri apalago batean, egitate politikoaere. Azken ikuspegi honek (Euskal Herria osotasun politiko gisa) hartzen duen pisuak, dena den, erabat banatzen ditu egunkari abertzaleak eta erregionalistak.
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra,
|
bai
eta norabidebaterantz edo besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
Gizarte gai modura definitu ditugunek herrialde bakoitzaren erreferentzialtasunabirsortzeko balio dute egunkari probintzialetan. Horrela, EL CORREO, DIARIOVASCO, DIARIO DE NAVARRA, DIARIO DE NOTICIAS eta EL PERIODICO DEALAVA egunkarietan, eta
|
bai
DEIAn ere,, gizarte gaiak, ukitzen direnean, herrialdepropioaz ari dira gehienbat berri ematen (DEIAren kasuan Bizkaiaz).
|
|
Kanpotiko ekoizpenari erreparatuta(
|
bai
osorik ematen dena bai berton berrekoizten dena, hots,, nahasketatzat, hartu duguna), beste datu esanguratsu bat ageri zaigu: Espainian ekoitzitako produktuen presentzia ezberdina kanal bietan.
|
|
Azpiatal honen hasieran azaldu dugu albistegien aukeraketa egitean Iparraldearen Orena saioa kanpoan utzi dugula,
|
bai
eta horretarako arrazoiak eman ere. Honainoiritsita, hauxe argudia lezake norbaitek:
|
|
Berriro ere agertzen zaigu jadanik egunkarietan ikusi dugun joera berbera: kiroletan agertzen dira gehienbat Euskal Herria eta Espainia lotuta,
|
bai
eta neurri txikiagoanpolitikan ere. Kirolaren kasuan, bestalde, hauxe ikusten da:
|
|
Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste hainbat egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere. Dohaineko prentsan ere presentziaesanguratsua du,
|
bai
zuzenean. Que facil..., eta baita bere egunkariekin baterabanatzen dituen egunkari lokalen bidez. Prentsaren arloan euskararen merkatua ereesploratzen saiatu da (Zabalik astekariarekin), eta baita nazioartera hedatzen ere, Sud Ouest egunkarian gutxiengoko parte hartzearekin (%6); eta Argentinan Clarin etaLa Nacion enpresekin batera, egunkari erregionalen sare bat egiteko asmoz.
|
|
Enpresa egituraren aldetik, hortaz, desoreka nabarmenak daude
|
bai
bertokoenpresen artean baita hauen eta kanpokoen artean ere. Hego Euskal Herriko prentsanEl Correo eta Diario de Navarra k duten nagusitasunari Sud Ouest ena gehitzen zaioIpar Euskal Herrian, eta honek kontzentrazio arazo larri baten atarian jartzen du EuskalHerriko komunikazioa, baita hedapen multimediatikoari dagokionean ere.
|
|
Erakunde berri honen jarduera, ordea, oso eztabaidatua izan zen, eta handik hiru urtetara, 1989an alegia, hori ere deuseztatu eta gaur egun indarrean dagoena, CSA hain zuzen, ezarri zen ikus entzunezko sektorea araupetzeko, are eskuduntza zabalagoekin, telekomunikazioen gainekoa, berriz, galduegin zuen?. Komunikazio askatasunaren gaineko legea eraldatzeko 2000ko lege berriak ez du funtsezkoeraginik izango CSAren egituran(
|
bai
, ordea, eskuduntzetan, zabalagoak izango baitira hauek hemendikaurrera). Badirudi, hortaz, bere aintzidariek eskuratu ez zuten legitimitatea eta egonkortasuna lortu duelaCSAk.
|
|
Irratiari dagokionean, Espainiar Estatuko irratigintzaren funtsezko ezaugarria, Europako beste lurraldeekiko berezitua egiten duena hain zuzen ere, bertan ekimenpribatuak hasiera hasieratik bete duen zeregin garrantzitsua izan da. Zentzu honetanoso atzera jo behar da denboran,
|
bai
eta lege multzo zabala aintzat hartu ere, gauregungo irratiaren egitura eta horren araupetzea ulertzeko58 Ez da hau horretarakolekua eta, hortaz, arau garaikide garrantzitsuenak aipatuko ditugu bakarrik.
|
|
Oinarrizko legeek, aipaturiko Irrati telebistaren Estatutu Legea eta LOT?, gestio modu zuzena eta zeharkakoa bereizi zituzten irratian,
|
bai
eta Autonomia ErkidegoeiEstatuaren araberako gestio modu zuzena egiteko aukera ezagutu ere, helburu horrekinezarritako korporazio publikoen bidez59; Udalei, berriz, ekimen pribatuari bezala, zeharkako gestioa egiteko aukera ezagutu zaie. Horien guztien zehaztapena etaemakida prozesuen ezaugarriak Soinuzko Irrati difusioaren gaineko zenbait PlangintzaTekniko eta horien ondorioz zabaldutako frekuentziak esleitzeko Deialdi Publikoenbidez finkatzen joan dira60 Horrez gain, Irrati Lokalak araupetzen dituzten Legeaketa, azkenik, bereziki, Irrati Digitalen Araudia eta Plan Teknikoa dira Estatu mailanirratia antolatzen duten funtsezko legeak.
|
|
Berariaz sortutako Araudi eta Plangintza Teknikoak 1999an onartu ziren66; bertan sistema analogikoena bezalako gestio moduzuzen eta zeharkakoaren arteko bereizketa egin da, eta Estatuaren eta AutonomiaErkidegoen arteko eskuduntzen banaketa ere zehaztu da. Estatuak Estatu mailakofrekuentzien gainekoa (zeinetatik batzuek lurraldekako deskonexioak egiteko aukeraemango duten eta beste batzuek, berriz, ez), eta Autonomia Erkidegoek maila autonomiko eta lokalen gainekoa?. Plangintzan frekuentzia blokeen zehaztapena egin da,
|
bai
eta zerbitzuaren ezarpenerako egutegi bat finkatu ere, non, adibidez, 2001ean zerbitzuaren %50eko hedadura aurreikusi den. Hainbat frekuentziaren erreserba ere eginda gestio zuzenerako:
|
|
Frantziar estatuarenarekin alderatuta, ezaugarri oso ezberdinak ditu EspainiarEstatuko ikus entzunezko araudiak: konplexua, nahasia eta zehaztasunik gabea, baizerbitzu publikoaren definizioan eta
|
bai
ildo estrategikoetan ere. Desorekatua, halaber, merkatuaren eta baliabideen gestioan.
|
|
Erakunde Komunitarioak 80ko hamarkadan hasi ziren ikus entzunezkoaz arduratzen eta horren gaineko lehen neurriak hartzen; hori
|
bai
, kezka eta ikuspegi ezberdinetik, zenbaitetan kontradiktoriak ere, abiatuta.
|
|
Honek, funtsean, arauak eta interbentzio publikoak mugatu etagaur egun dauden mailan gordetzera joko dela esan nahi du, alegia, dagoeneko ezarritako tresnak lortu nahi diren interes orokorra bideratzeko nahikoak direla kontsideratzen dela. Zentzu honetan, autorregulazioa bultzatzera joko da,
|
bai
Estatuen zein Europako Batasunaren mailetan, betierezainduz, horrek ez duela ekarriko kudeatzaile nagusiek kudeatzaile txikiagoei beren interesen araberako joko arauak inposatzea.
|
|
Balizko Euskal Herriko komunikazio eremua enpresa aldetik aztertzean, industriaezberdinen dinamika espazial berezituak hartu behar dira aintzat, baina baita, berriroere, Ipar eta Hego Euskal Herrien arteko banaketa Frantziar eta Espainiar Estatuenartean. Prentsan, merkatuaren zatiketa territoriala handia izan da,
|
bai
Frantziar Estatuan zein, bereziki, Espainiarrean. Horrela, bada, industria honetan hainbat enpresatxiki eta ertainek Euskal Herriko eremu geografikoaren gainean sortu eta iraunbizitzeko aukera izan du, bereziki Hegoaldean, non, bestalde, probintzien arteko zatiketa erenabarmendu behar baita.
|
|
Talde hauek Euskal Herrian duten presentzia, Estatu mailako komunikabideen bitartekoa da bereziki. Hori
|
bai
, enpresa hauek indarreandiren bestelako dinamika territorialak, lokalizaziokoak alegia, beren merkatu botereramakurtzen saiatzen dira eta, ondorioz, estrategia berezituak erabiltzen dituzte zenbaitetan Euskal Herrikoa bezalako merkatuak menpean hartzeko: inbertsio zuzenakazpiegituretan; Estaturako egindako produktuen edo programazioen euskal merkatuetarako egokitzapenak (edizionalizazioa, deskonexioak); eta baita, zenbaitetan, bertakoenpresen integrazioa beren taldeetan edota hauekiko aliantza estrategikoak ere.
|
|
Hori
|
bai
, frekuentzia berean emitituko duten zerbitzuen artean koherentzia gordetzen saiatuz.Behin horiek emandakoan, baliabide irrati elektriko bera erabiliko duten zerbitzuen eragileek berengandikezberdina izango den sozietate berri bat izendatu behar dute, multiplearen eragiketaz eta banaketazarduratzeko. Akordiora helduko ez balira, emakida baliabide horren emakida prozesua berriro zabaldukolitzateke.
|
|
Kable eta sateliterako zerbitzuetzarako txikiagoa da: lan zinematografikoak emango dituzten zerbitzuek, ikus entzunezko industriaren finantza sostenguari egin beharreko ekarpena; informazio politikoaeta orokorra ematen dutenek, berriz, aniztasuna eta iritzi korronte ezberdinen adierazpena bermatubeharra,
|
bai
eta interes ekonomikoekiko independentzia ere; eta, orokorrean, birdifusio moduak.
|
|
Bestalde, nazionalitate, erregio eta, oro har, tokian tokiko aginteek, gero eta eraikusgarriago eta nabarmenagoan Estatuekin topo egiten dute,
|
bai
Estatuen barne antolamenduan, bai nazioarteko instantzietan, behin eta berriro hainbat funtsezko arlotan, bereziki estatuen kapazidade edo legitimitate politikoa kolokan jar dezaketenetan: besteak beste, komunikazioetan eta horien antolamenduan.
|
|
Bestalde, nazionalitate, erregio eta, oro har, tokian tokiko aginteek, gero eta eraikusgarriago eta nabarmenagoan Estatuekin topo egiten dute, bai Estatuen barne antolamenduan,
|
bai
nazioarteko instantzietan, behin eta berriro hainbat funtsezko arlotan, bereziki estatuen kapazidade edo legitimitate politikoa kolokan jar dezaketenetan: besteak beste, komunikazioetan eta horien antolamenduan.
|
|
Egia esan, Frantziar Estatukoadministrazioaren deszentralizazioak ez du berarekin ekarri kultur arloko inongo funtzioedo zerbitzuen transferentziarik, Estatuaren partetik tokiko aginteetara. Deszentralizazioaren inguruko legeek kultur ekimenak garatzeko aukerak zabaldu dizkieteerregioei, departamenduei eta udalei,
|
bai
, baina ez dizkiete arlo honen gaineko eskuduntza propio eta bereizirik egokitu. Estatuaren begirada eta kontrolpean garatu behardituzte betiere aginte hauek beren kultur ekimenak, eta edozein kasutan, maila ezberdinetako instituzioen arteko konkurrentzian (erregioak, departamenduak, udalak) (E.
|
|
Lurrazaleko irrati eta telebista analogikoak: ...rria erabiltzen duten heinean, errekurtso hori esleitzeko prozedura zehatzen menpe kokatzen dira13 Telebisten kasuan CSAk aurrez finkatubehar ditu, frekuentziak esleitzeko deialdi baten bidez, aukeran egongo direnfrekuentzien kopurua, zehaztutako zerbitzu motaren eta horietako bakoitzarenhedapen geografikoaren arabera betiere14 Irratien kasuan, aldiz, CSAk ez ditufrekuentziak aurrez finkatu behar?
|
bai
, ordea, ezar daitezkeen zerbitzu motaketa horien hedapen geografikoa?; frekuentzien kopurua, gerora, esleipenaegiteko orduan bertan zehaztuko dela xedatzen da, besteak beste, jasotakoeskakizunen kopurua eta horien ezaugarriak kontuan hartuz15 Kasu bateanzein bestean, telebistaren zein irratiaren kasuan alegia, enpresek zein elkarteekegin dezakete eskakizuna CSAren aurrean, lurrazaleko zerbitzu an... Oinarri ekonomikoen alderdi honetatik, ez da finkatzen dohainekoak ala ordainekoak izan behar diren edo izan daitezkeen zerbitzu horiek.
|
|
Azterketen arabera, launa kanaleko 6 multipleleudeke erabilgarri epe laburrera telebistaren lurrazaleko difusio digitala egiteko, baina ez da finkatu nolakoa izango den horien erabilera, ez eta kanal guztiak hasieratik emango diren ere. Hori
|
bai
, irrati telebista analogikoetan bezala, Estatu mailako eta inguru lokaleko zerbitzuak sortzea aurreikusi da20 Edozeinmodutan, CSAk zehaztuko ditu zerbitzu kategoriak eta horien hedapen geografikoa, bai eta bakoitzean eskainiko diren frekuentziak ere. Halaber, gaur egunlurrazaleko emisio baimena duten zerbitzuek aukera izango dutela xedatu da, sistema digital berrian kanal bana izateko sistema analogikotik ematen dutenprogramazio berbera eskaintzeko (simulcast).
|
|
Azterketen arabera, launa kanaleko 6 multipleleudeke erabilgarri epe laburrera telebistaren lurrazaleko difusio digitala egiteko, baina ez da finkatu nolakoa izango den horien erabilera, ez eta kanal guztiak hasieratik emango diren ere. Hori bai, irrati telebista analogikoetan bezala, Estatu mailako eta inguru lokaleko zerbitzuak sortzea aurreikusi da20 Edozeinmodutan, CSAk zehaztuko ditu zerbitzu kategoriak eta horien hedapen geografikoa,
|
bai
eta bakoitzean eskainiko diren frekuentziak ere. Halaber, gaur egunlurrazaleko emisio baimena duten zerbitzuek aukera izango dutela xedatu da, sistema digital berrian kanal bana izateko sistema analogikotik ematen dutenprogramazio berbera eskaintzeko (simulcast).
|
|
Orain arte aipatu diren baimen eta deklarazioen prozedura hauen guztien menpedauden komunikazio zerbitzuen editore zein banatzaileei, hainbat betebehar ezartzenzaizkie, ikus entzunezko programen produkzioari, emisioari eta edukiei dagokielarik,
|
bai
eta aniztasunari, informazioaren independentziari eta kontzentrazioari dagokielarikere. Komunikazioaren askatasunaren gaineko legean finkatzen diren eskakizunakorokorrak dira gehienetan, nahiz eta, arlo batzuei dagokienean, gehienezko eta gutxienezko mugak ere finkatzen dituzten (programen produkzioari eta edukiei dagozkioneanbezala); alde honetatik, betebehar gehienak, kontzentrazioari dagozkionak izanezik?
|
|
Komunikazioaren askatasunaren gaineko legean finkatzen diren eskakizunakorokorrak dira gehienetan, nahiz eta, arlo batzuei dagokienean, gehienezko eta gutxienezko mugak ere finkatzen dituzten (programen produkzioari eta edukiei dagozkioneanbezala); alde honetatik, betebehar gehienak, kontzentrazioari dagozkionak izanezik? Gobernuaren dekretuz garatu eta zehaztu beharrekoak dira, zerbitzu kategoriabakoitzerako espreski eginiko arauen bidez. Gainera, edo horrekin batera,
|
bai
sistemapublikoaren sozietateek baita baimena lortzen duten sozietate pribatu eta elkarteek ere, cahier de charges edo hitzarmenak sinatu behar dituzte, hurrenez hurren, CSArekin, non aipatutako eskakizun horiek guztiak modu indibidualean egokitutako betebeharbilakatuko diren23.
|
|
– Estatu osorako emititzen duen lurrazaleko telebista baten titularra ezin daaldi berean beste lurrazaleko telebista zerbitzu baten titularra izan, nazionala izan zein lokala izan?;
|
bai
, ordea, satelite bidezko telebistena (bizerbitzurena, gehienez jota ere).
|
|
Zaila da jakitea, irrati/ telebista sisteman zerbitzu publikoko irizpideak zehaztu etahoriek bestelako irizpide komertzial eta teknologikoekin batera garatzeko, azaldutakoarau, instituzio, betebehar eta prozedurek etorkizunean izango duten eraginkortasuna.Hori
|
bai
, horretarako nekez aurkituko da Europako beste inongo lurraldetan, antzekoegitura juridiko konplexu eta, itxuraz behintzat, osatuagorik. Hala eta guztiz ere, sistemaren azken bi hamarkadetako bilakaerak erakusten du ezen, erregulazioa eragile ekonomiko, politiko, teknologiko eta sozialak ordenatzeko mekanismo gisa uler badaitekeere, horien menpe dagoen zerbait ere badela, indar harremanen arabera interes batzukedo besteak babesten dituena.
|
|
Baina horiekin batera, eta hemen jorratzen ari garen ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio modua eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei,
|
bai
eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere. Baina gero ez du maila edo eremu erregionala ezagutzen, ezikuspegi administratibotik ezta politikotik edo kulturaletik ere, ez sistema publikoan ezeta pribatuan ere.
|
|
Baina gero ez du maila edo eremu erregionala ezagutzen, ezikuspegi administratibotik ezta politikotik edo kulturaletik ere, ez sistema publikoan ezeta pribatuan ere. Hortaz, deszentralizazioa herritarrarenganako hurbiltasuna adierazinahi duen maila lokal orokor baten arabera ulertzen da bakarrik, zeinari, hori
|
bai
, tratuona eskaintzen zaion, paperaren gainean behintzat, lege berrian:
|
|
Irratietan, CSAk frekuentzien kopuru esanguratsua hurbiltasuneko zerbitzuakeskaintzeko asmoa duten elkarteei ematea zainduko duela xedatzen da. Halaber, Estatu mailako sare eta zerbitzu lokal eta tematiko independenteen artekooreka zaintzeko agindua du,
|
bai
eta informazio politiko eta orokorra sustatzekoprogramak emateko asmoa duten zerbitzuei lehentasuna ematekoa ere.
|
|
Goazen hedabideetara. Elebitasuna aukera pertsonala denez, elebitasunaren gauzapen edo erabilpena gizakiaren aukera pertsonala denez, euskaldun elebidunak berakdu giltza, erraz asko kontsumi baititzake
|
bai
euskarazko produktu mediatikoa baierdara hutsezkoa ere. Gaur gaurkoz, komunikazio enpresek ez dute euskal hiztunarenmerkatu kuota galtzeko arriskurik ikusten, erdaraz ere gustura irakurtzen baitu euskaldunak.
|
|
Horretan bat datoz EzkerAbertzaleko eta Eskuin Abertzaleko egunkariak: euskarak, batez ere, euskarari buruzhitz egiteko balio du,
|
bai
Garan bai Deian. Eskuineko nazionalisten egunkariarenkasuan, euskarari buruz jarduterakoan, hamar albistetatik sei euskaraz argitaratzen dira.
|
|
Horretan bat datoz EzkerAbertzaleko eta Eskuin Abertzaleko egunkariak: euskarak, batez ere, euskarari buruzhitz egiteko balio du, bai Garan
|
bai
Deian. Eskuineko nazionalisten egunkariarenkasuan, euskarari buruz jarduterakoan, hamar albistetatik sei euskaraz argitaratzen dira.
|
|
Gizarte atalean eta Iritzi atalean aurkitu dugu euskara gehien, gutxi gutxi halaere, datu guztien arabera.
|
Bai
atal batean eta bai bestean ere, nahiz gizarte gaiak izan, nahiz iritzi gaiak izan, euskararen ingurukoak dira, batez ere, argia euskaraz ikustenduten horiek. Euskarak metahizkuntza funtziorik nabarmena du Diario Vascon.Bestalde, euskarari buruzkoak ez diren euskaraz idatzitako artikuluek Euskal Herriadute jomuga.
|
|
Gizarte atalean eta Iritzi atalean aurkitu dugu euskara gehien, gutxi gutxi halaere, datu guztien arabera. Bai atal batean eta
|
bai
bestean ere, nahiz gizarte gaiak izan, nahiz iritzi gaiak izan, euskararen ingurukoak dira, batez ere, argia euskaraz ikustenduten horiek. Euskarak metahizkuntza funtziorik nabarmena du Diario Vascon.Bestalde, euskarari buruzkoak ez diren euskaraz idatzitako artikuluek Euskal Herriadute jomuga.
|
|
Egunkari nafarrek,
|
bai
Diario de Navarrak eta baita Diario de Noticiasek ere, bazterrean utzia dute euskara. El Correo bilbotarrarekin eta Periodico de Alava gasteiztarrarekin batera, egunkari nafarrak dira euskararik gutxien erabiltzen dutenetakoak, gure artean.
|
|
–Euskal Estatua? Beste estatu guztiek bezainbeste
|
bai
, ez espainola baino gehiago, bainaez gutxiago ere. –Orain zertarako nahi dituzue, bada, armada eta mugak??
|
|
Ikus dezagun gure inguruko prentsak zelan ikusten duen Euskal Herria, zelanmarrazten duen Euskal Herria bere mapetan, bere eguraldi tarteetan zelan ikusten duenEuskal Herria:
|
bai
Iparraldea baita Hegoaldea ere.
|
|
Prentsatik hartzeaz gain, masa kulturaren kontsumitzaileak eduki politiko sinboliko ugari hartzen du ikus entzunezko hedabideetatik, telebistatik batez ere.Hedabideak oro har, eta ikus entzunezkoak zehazki, eduki politiko sinboliko horiensortzaile, suspertzaile eta komunikatzaile apartak dira. Eduki horiek
|
bai
fikziozkoproduktuen bidez eta bai informatiboen bidez ere helarazten dira gure etxeetara.
|
|
Prentsatik hartzeaz gain, masa kulturaren kontsumitzaileak eduki politiko sinboliko ugari hartzen du ikus entzunezko hedabideetatik, telebistatik batez ere.Hedabideak oro har, eta ikus entzunezkoak zehazki, eduki politiko sinboliko horiensortzaile, suspertzaile eta komunikatzaile apartak dira. Eduki horiek bai fikziozkoproduktuen bidez eta
|
bai
informatiboen bidez ere helarazten dira gure etxeetara.
|
|
Frantzia du erreferente bakar esatariak, eguraldiari buruzko telebista tarteari hasieraemateko. Esatariak berak eta Frantziako mapa batek protagonizatzen dute TF 1en tartemetereologikoa,
|
bai
hasieran, baita amaieran ere.
|
|
Bilboko El Correo eta Madrilgo El Pais dira adibiderik paradigmatikoenak.Bai bata
|
bai
bestea, Euskal Autonomia Erkidegoaren isla piktografikoarenaldekoak dira. Nola Madrilgoak hala Bilbokoak bazter uzten dituzte gainerakolurralde euskaldunak oro, nahiz eta lurralde horiekin EAEk harreman kultural etalinguistiko nabarmenak dituen.
|
|
Maparen balio estrategiko horretaz, aspaldian konturatu ziren
|
bai
Estatuak berak, bai estaturik gabeko herriak ere. Maparen balio erantsia aspaldian ikusi zuten bailurralde bat bere menpe zeukan botereak, bai botererik eduki ez arren bere eremupropioa eraiki gura zuten herriek ere.
|
|
Maparen balio estrategiko horretaz, aspaldian konturatu ziren bai Estatuak berak,
|
bai
estaturik gabeko herriak ere. Maparen balio erantsia aspaldian ikusi zuten bailurralde bat bere menpe zeukan botereak, bai botererik eduki ez arren bere eremupropioa eraiki gura zuten herriek ere.
|
|
Maparen balio estrategiko horretaz, aspaldian konturatu ziren bai Estatuak berak, bai estaturik gabeko herriak ere. Maparen balio erantsia aspaldian ikusi zuten bailurralde bat bere menpe zeukan botereak,
|
bai
botererik eduki ez arren bere eremupropioa eraiki gura zuten herriek ere. Eskoletan, estatu eskoletan zein estatubakoeskoletan, mapak leku apartekoa du.
|
|
Lehen unebatean Meteosat argazkia eskaintzen da (Espainia gune zentrala eta horren inguruan Europakomendebaldea eta Afrikako iparraldea), ondoren EAEko mapa (Trebiño eta Turtzioz modu nabarmeneanfalta direla). Telenavarra du izena NFKan eskaintzen den albistegiak, horren barruko eguraldi informaziografikoa erabat lotuta dago Penintsulari batetik eta Nafarroa espainiarrari bestetik (Nafarroa Behererikez; Pitilla, ostera,
|
bai
).
|
|
Boterepolitikoaren definizio legez, lurralde markak eta izaera kolektiboen mugak modudinamikoan ikustera ohitu ginateke. Kolektibitateen harreman sozialak etaerakunde politikoen joko administratibo eta militarrek markak eta mugak maiz aldatudituzte lekuz; horiek gaur hemen egotea eta bihar hara eramatea,
|
bai
historia zaharreanbai garaikidean sarritan ikusi dugun afera da. Horretan azpimarragarria da jakitea, ezenkolektibitate sozialen gainean eraikitzen diren entitate politiko eta administratiboekezartzen dituztela normalean marka lerroaren definizioak; eta, ez entitate politiko etaadministratibo horiek zerbitzatzen omen dituzten herriek berek.
|
|
kontzeptuak biak biltzen dituela, nolaaskatasuna nola identitatea. Kontua da, modernia puskatu denetik (puskatzen aridenetik),
|
bai
askatasuna eta bai identitatea zer diren berriz pentsatu beharra dagoela. Horrela, mundu berrian identitateak urtzen ari direla esaten digute, sekula santaidentitaterik izan ez dugun Euskal Herrikooi, ez behintzat identitate aitortua edoegitura instituzionalekoa.
|
|
kontzeptuak biak biltzen dituela, nolaaskatasuna nola identitatea. Kontua da, modernia puskatu denetik (puskatzen aridenetik), bai askatasuna eta
|
bai
identitatea zer diren berriz pentsatu beharra dagoela. Horrela, mundu berrian identitateak urtzen ari direla esaten digute, sekula santaidentitaterik izan ez dugun Euskal Herrikooi, ez behintzat identitate aitortua edoegitura instituzionalekoa.
|
|
delako eskema krisian omen dago, eta guri dagokigunez, burujabetza aldarrikapenaren jadanikotasuna. Izan ere,
|
bai
nazio izaera eta bai askatasuna ere ameskeriak badira, zertangabiltza euskaldunak burujabetzari begira. Zergatik jarraitzen dugu estatua aldarrikatzen (halakorik egiten badugu bederen), mundu zabalean gero eta nabarmenagoikusten dugun joera estaturik nahi ez izatea denean?
|
|
delako eskema krisian omen dago, eta guri dagokigunez, burujabetza aldarrikapenaren jadanikotasuna. Izan ere, bai nazio izaera eta
|
bai
askatasuna ere ameskeriak badira, zertangabiltza euskaldunak burujabetzari begira. Zergatik jarraitzen dugu estatua aldarrikatzen (halakorik egiten badugu bederen), mundu zabalean gero eta nabarmenagoikusten dugun joera estaturik nahi ez izatea denean?
|
|
Kapitalismoaren laugarren globalizazioa jarduera industrialean, finantza elkartrukeetan eta banaketarako sistemetan gauzatzen da bereziki; gaur egungolurralde industrializatuetan kokatzen da, eta nahiz Asian, nahiz etanahiz Europan, makroeskualde horien barnean garatzen da bereziki, Afrikako kontinente ia osoa eta Amerika Latinako zonalde zabalak baztertuz. Baina, hori
|
bai
, nahiz eta mundu mailako prozesu integratzaile orekatua ezin bideratu, mundu barneko zonalde eta jarduera guztiak baldintzatzen ditu.
|
|
eta zenbait baldintza sozial betetzen ez badira, azpikontratazioa, soldata txikiak, gastu sozialen murrizpena eta malgutasun laborala denen kalterakohedatuko dira. Etorkizuna argitzeko,
|
bai
produkzioari dagokionez eta bai ekosistemari dagokionez ere, ezinbestekoa da mundu mailako erregulazio ekonomiko soziala.
|
|
eta zenbait baldintza sozial betetzen ez badira, azpikontratazioa, soldata txikiak, gastu sozialen murrizpena eta malgutasun laborala denen kalterakohedatuko dira. Etorkizuna argitzeko, bai produkzioari dagokionez eta
|
bai
ekosistemari dagokionez ere, ezinbestekoa da mundu mailako erregulazio ekonomiko soziala.
|
|
iragartzen zituen arrisku gehienek hor diraute. Dirudienez, estatu aberatsek ez dute ikusi informatikan eta telematikan berenindependentziarako arriskurik; agian, kontrakoa
|
bai
, hots, beste herrien gaineanduten kontrola bermatzen dutela.
|
|
izen abizenak, jaiotza data, helbidea, eta dokumentuaren araberako beste zenbait: egoera zibila, gurasoen izenak, gurasoizanez gero seme alaben izenak, eta
|
bai
itxura fisikoari lotutakoak ere, gehientsunetan argazki arautu baten bidez agertzen direnak. Horiez guztiez gain, beste datubaten berri ematen dute agiri guztiek:
|
|
Anderson-en arabera (1998: 17) industria aroaren eraginez zabaldu ziren, kapitalismoarenbermerako. Nazionalismoak bete betean ziren garaian. Europan batez ere?, estatuaren eskumen bilakatu ziren
|
bai
jaiotza agiria eta bai pasaportea ere. Ordurako, Elizak hartua zuen bere gain aski aspaldidanik bere mende ziren, arimen?
|
|
Anderson-en arabera (1998: 17) industria aroaren eraginez zabaldu ziren, kapitalismoarenbermerako. Nazionalismoak bete betean ziren garaian. Europan batez ere?, estatuaren eskumen bilakatu ziren bai jaiotza agiria eta
|
bai
pasaportea ere. Ordurako, Elizak hartua zuen bere gain aski aspaldidanik bere mende ziren, arimen?
|
|
Gaur egungo panorama politiko modernoan ezinbesteko ezaugarri unibertsala dela esan beharra dago (Brubaker, 1992: 21), estatu modernoaren bilakaerarekin lotura estua duena, nazionalitatearekin gertatzenden antzera. Gehienetan estatuak norbanakoari automatikoki biak ematen dizkio, salbuespenak salbuespen6,
|
bai
nazionalitatea eta bai hiritartasuna ere. Zenbaitzutan, bat onartua izatea bestea eskuratzeko nahikoa izaten da, Alemanian jatorri alemana duten Ekialdeko etorkinekin gertatzen den bezala.
|
|
Gaur egungo panorama politiko modernoan ezinbesteko ezaugarri unibertsala dela esan beharra dago (Brubaker, 1992: 21), estatu modernoaren bilakaerarekin lotura estua duena, nazionalitatearekin gertatzenden antzera. Gehienetan estatuak norbanakoari automatikoki biak ematen dizkio, salbuespenak salbuespen6, bai nazionalitatea eta
|
bai
hiritartasuna ere. Zenbaitzutan, bat onartua izatea bestea eskuratzeko nahikoa izaten da, Alemanian jatorri alemana duten Ekialdeko etorkinekin gertatzen den bezala.
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, juridikoki definizioz desberdinak badira ere, sarritan elkarren sinonimo gisa erabili ohi dira,
|
bai
eguneroko jardueran, eta baitatestu akademikoetan ere, frantses eta ingeles testuinguruetan gertatu ohi den bezala, estatu baten kide denaren kualitate legala adierazteko. Brubaker ek berak ere, auziari beste ñabardura bat gehituz,, hiritartasun nazionala?
|
|
Euskal Herritarrok. Ondorengo atalean aipatuko diren agirietan ere erabili izan da, hiritartasuna eta nazionalitatearen pareko batzuetan, ikus
|
Bai
EuskalHerriari ekimenak kaleratutako sinadura bilketarako dokumentua, adibidez, baibiak uztartzeko.
|
|
Nazionalitate kontuak, jarraian ikusi ahal izango dugunez, estatuaren etabere menpe dauden herri eta nazioen arteko liskar iturri dira oraindik ere. Arestianaipatu dugun bezala, estatuaren bilakaeran, nazio estatu izateko bidean berebizikogarrantzia dute
|
bai
gailentzen den naziotasunak eta baita honi dagokion eta unehorretatik aurrera bere adierazle agerikoa izango den nazionalitateak ere. Naziotasuna onartuz gero, nazionalitate jakin bat esleituko zaio estatu horri, nazioarteanbermatua izatean onetsia izango dena.
|
|
1989an Iruñean ezker abertzaleak ospatutako Aberri Egunean zabaldu zenberriz ere Euskal Herriko pasaportea, tamainaz eta itxuraz beste pasaporteen neurrieta egite bertsukoa, gorria, eta azalean Euskal Herriko mapa zuela, izar gorri batekin.Urtebete beranduago, eta berriz ere Aberri Egunean, Euskal Herritartasun Agiriakaleratu zen; itxuraz Carte d, identite frantsesaren ereduari jarraituz, hiru ataletantolesten zen agiria. Agiri biak,
|
bai
pasaportea eta bai Euskal Herritartasun Agiria, ASK erakundeak jaulki zituen. Agiri horien zabalkundeak, erabilera kanpaina osatua baino gehiago, dokumentuen balio sinbolikoa testimonialki azpimarratzea ez otezuen pentsarazten du, zabaltze egunaren hautuak agerian uzten duenez12 Pasaportearen kasuan, badaude bidaiatzeko erabilia eta onetsia izan deneko frogak, zenbaitzuk urte hartako oporretan mugetan erakutsitako dokumentu bakarra izaki.Dokumentuaren balio sinbolikoaren lekuko, orduko Egin egunkariak haren berrijaso zuen.
|
|
1989an Iruñean ezker abertzaleak ospatutako Aberri Egunean zabaldu zenberriz ere Euskal Herriko pasaportea, tamainaz eta itxuraz beste pasaporteen neurrieta egite bertsukoa, gorria, eta azalean Euskal Herriko mapa zuela, izar gorri batekin.Urtebete beranduago, eta berriz ere Aberri Egunean, Euskal Herritartasun Agiriakaleratu zen; itxuraz Carte d, identite frantsesaren ereduari jarraituz, hiru ataletantolesten zen agiria. Agiri biak, bai pasaportea eta
|
bai
Euskal Herritartasun Agiria, ASK erakundeak jaulki zituen. Agiri horien zabalkundeak, erabilera kanpaina osatua baino gehiago, dokumentuen balio sinbolikoa testimonialki azpimarratzea ez otezuen pentsarazten du, zabaltze egunaren hautuak agerian uzten duenez12 Pasaportearen kasuan, badaude bidaiatzeko erabilia eta onetsia izan deneko frogak, zenbaitzuk urte hartako oporretan mugetan erakutsitako dokumentu bakarra izaki.Dokumentuaren balio sinbolikoaren lekuko, orduko Egin egunkariak haren berrijaso zuen.
|
|
norbanakoaren identifikaziorakoerabilgarri izatea, hots, orain arte bestelako identifikazio agiriek bete duten funtzioabetetzea, eta baita euskal nortasuna formalki bermatzea ere. Hau dela eta, behin etaberriro azpimarratzen da agiria erabiltzearen garrantzia,
|
bai
maiztasunaren aldetik, eta baita erabile kopuruaren aldetik ere, erabileraren poderioz gizarteratua eta bermatua izan dadin. Elkarteko kideen esanetan, datu zehatzak eskuratzea zaila badaere,, egunero 400 bat bider inguru erakusten da dokumentu hau?
|
|
Orain arte egindakoez gain, ordea, ENA taldearen iritziz, euskal nortasuna formalki bermatzen duen dokumentuaren ardura (definizioa, jaulkipena eta zabalpena, besteak beste) eta, ofizialtasuna lortzeko, Euskal Herri osoa eremutzat duen instituzio batek Euskal Nortasun Agiria bere gain hartzea ezinbestekoa da?. Beste batzuen artean, eskaera honi irtenbide bat eman nahian, 2000ko ekainean?
|
Bai
EuskalHerriari, ekimena aurkeztu zen, Euskal Herriko Herritarren Eskubideen eta EskubidePolitikoen Aldeko Herri Ekimena.
|
|
Legeak uzten dituen zirrikituak inoiz ez dira alferrik galduak izaten. Hala erakustendigu behin eta berriro nazionalitate bikoitza duten pertsonen jarduerak,
|
bai
EuskalHerrian, eta bai, beste testuinguru batzuetan, inmigrazioaren inguruko ikerketa lanek ere azaltzen dutenez. Instrumentalizazioa, ordea, ez da beti begi onez ikusten.
|
|
Legeak uzten dituen zirrikituak inoiz ez dira alferrik galduak izaten. Hala erakustendigu behin eta berriro nazionalitate bikoitza duten pertsonen jarduerak, bai EuskalHerrian, eta
|
bai
, beste testuinguru batzuetan, inmigrazioaren inguruko ikerketa lanek ere azaltzen dutenez. Instrumentalizazioa, ordea, ez da beti begi onez ikusten.
|
|
Arestian, estatuareneskumenari muzin eginez, nortasun formal propioa adierazteko tresna eta baliabideak zertan diren ikusi ahal izan dugu. Paper hutsak baino zerbait gehiago dira, baiberen nortasuna adierazteko erabili eta aldarrikatu nahi dutenentzat, eta
|
bai
estatuarentzat ere. Alta, eta azken atalak honela erakusten du, balio sinbolikoaz gain, erabilera praktikoa ere sustatu eta bideratzeko tresna gisa ulertu eta erabiltzen dira.Frantzian azken hamarkada honetan burutu den nazionalitatearen erreformareninguruan, batez ere magrebiar jatorrizko populazio eta inmigrazioari begira, nahizeta beste jatorriko etorkinengan eragin zuzena duen?, nazionalitate frantsesa izateko eskubidea murrizteko eskatuz, eskuineko erreakzio sutsu batek honako hauzioen:
|
|
Euskaldunon Egunkaria,,?
|
Bai
Euskal Herriari herri ekimena. Euskalherritartasuna aldarrikatuko du Bai Euskal Herriari ekimenak, desobedientziabidez?.
|
|
Euskaldunon Egunkaria,,. Bai Euskal Herriari herri ekimena. Euskalherritartasuna aldarrikatuko du
|
Bai
Euskal Herriari ekimenak, desobedientziabidez?.
|
|
Orientabide gisa, 2000 12arteko berrietan honako erabilera kopuruak agertzen dira (zenbakiak berri kopuruei dagozkie): hiritartasuna (750), nazionalitatea (145) eta herritartasuna (75). Edukiari dagokionez, esanguratsua da aipatzea kopuruz guztiz nagusitzen direla inmigrazioaridagozkien berriak,
|
bai
eta kirol mundukoak ere, kirolarien nazionalitate aldaketak aipatuz batezere, gaur egun kirola eta naziotasunaren artean dagoen lotura estuaren seinale.
|
|
Luix Barinagarrementeria,
|
Bai
Euskal Herriari ekimeneko partaidea, Euskaldunon Egunkaria, Sans papiers hitza?, paperik gabeak, alegia?, Frantzian legez kanpoko inmigrazio egoeran dauden pertsonez erabiltzen da.
|
|
Kinka larri honetan, Nazio Estatuaren eta honi dagokion subirotasunaren eraldaketak etengabe eztabaidatzen ari dira. Kapitalismoaren aro keynesiarra amaitutzat eman ondoren, erabaki politiko ekonomikoak errotik aldatzen saiatu dira baigobernu kontserbadoreak eta
|
bai
gobernu sozialdemokratak ere. Politika ekonomikoaren aldaketa horiekin batera, burujabetasun nazionalen (estatalen zehazki erranda) esanahia ere aldatu da, hots, burujabetasunaren eduki praktikoa aldatu da.
|
|
Egitura politikohoriek, ekonomia globalari eusteko eta haren sekuritate sarea ziurtatzeko sortu dituzte estatu nazioek.
|
Bai
ordezkari ofizialek bai aferetako exekutiboek egitura horiekbeharrezkoak direla aitortu dute, haiek gabe merkatuek sortuko lituzketen emaitzakinork ez bailituzke gustukoak izanen.
|
|
Egitura politikohoriek, ekonomia globalari eusteko eta haren sekuritate sarea ziurtatzeko sortu dituzte estatu nazioek. Bai ordezkari ofizialek
|
bai
aferetako exekutiboek egitura horiekbeharrezkoak direla aitortu dute, haiek gabe merkatuek sortuko lituzketen emaitzakinork ez bailituzke gustukoak izanen.
|
|
Logika berberari jarraituz, nazioarteari begira, politika ekonomiko kontserbadoreak, ekonomia irekia? delako ideala azaleko xede modura aurkeztu badu ere, baiGATT izenekoa (General Agreement on Tariffs and Trade Merkataritzaren etaMugasarien gaineko Ituna),
|
bai
Mundu Merkataritzako Erakundea (MME)? 1995an lehenengoari txanda hartu ziona, ondasun eta zerbitzuen nazioartekomerkataritza arautzen ibili dira.
|
|
Lan pribatuak ezberdinak eta banakakoak dira. Alderaezinak ere
|
bai
. A prioriez dute ezer komunik.
|
|
E) Subiranotasunaren oinarrizko sustraiak ulertu ez dituztelako, huts egiten aridira
|
bai
gobernu sasiliberal kontserbadoreak eta bai gobernu sozialdemokratak ere.Burujabetasun nazionala ziurtatzeko, moneta zirkuitu nazionala babestu behar da, atzerriko ordainketaren kudeaketa egokiaren bitartez.
|
|
E) Subiranotasunaren oinarrizko sustraiak ulertu ez dituztelako, huts egiten aridira bai gobernu sasiliberal kontserbadoreak eta
|
bai
gobernu sozialdemokratak ere.Burujabetasun nazionala ziurtatzeko, moneta zirkuitu nazionala babestu behar da, atzerriko ordainketaren kudeaketa egokiaren bitartez.
|