|
2000
|
|
|
Maparen balio estrategiko horretaz, aspaldian konturatu ziren bai Estatuak berak, bai estaturik gabeko herriak ere. Maparen balio erantsia aspaldian ikusi zuten bailurralde bat bere menpe zeukan botereak,
|
bai
botererik eduki ez arren bere eremupropioa eraiki gura zuten herriek ere. Eskoletan, estatu eskoletan zein estatubakoeskoletan, mapak leku apartekoa du.
|
|
2002
|
|
|
Abertzaleak iraun egin behar dugu hiru probintzien kontrolatzen. Hor dauzkagu, bai dirua,
|
bai
boterea, bai Euskal Herriari bultzada emateko gogo eta ahaltasunak. Euskal Herriak bakea behar du.
|
|
|
Bestalde, lan merkatuaren asimetriek, botere eta informazio asimetriek, desberdintasun eta ziurgabetasun izugarriak sortzen dituzte behartsuenengan.Gainera, alde bakoitzak (enpresariak eta langileek) bete beharreko arauak ere aldakorrak dira, eta eztabaidara edo interes kontrajarrietara irekita daude. Hori dela eta, lan merkatuaren partaideak etengabe saiatzen dira jokalegeak aldatzen, bai lan eremuko instituzio berezien bidez (langileen sindikatu eta erakunde patronalen bidez),
|
bai
botere publikoen laguntzaz.
|
|
|
Hirugarren bide hori ere aukera bat da, lortu eta bermatu beharreko aukera bat. Politikaren erronka zukeen izan, bai gizartearen zerbitzura egotea,
|
bai
botere banaketa, baina elkarrekintzan bermatzea.
|
|
2006
|
|
|
Eutanasia hitzak arbuioa eragiten du jende askorengan, baina Sampedroren jarrera irmoak atxikimendu ugari lortu du aldi berean. Dena den,
|
bai
botere publikoak bai erlijioa eutanasiaren aurka daude, «nork bere bizitzarekin zer egin askatasunez erabakitzearen aurka dauden heinean».
|
|
2007
|
|
|
Aukera bakoitzak bere arriskuak ditu, eta arrisku bakoitzak bere aukerak. Na
|
Bairi
boterearen kudeaketa egiteko aukera heldu zaio eta hazkunde edo kolapso fase batean sar daiteke. Bere barne kontraesanak azkartu daitezke, baina boteretik kanpoan geratzea ere arriskutsuegia izan daiteke, boto eman dioten askok UPN boteretik kendu nahi duelako.
|
|
|
GARRIDO FALLAk idatzi duen bezala, Espainiako Konstituzioan, 9.1 artikuluaren edukia (Konstituzioa eta gainerako antolamendu juridikoa herritarrentzat eta botere publikoentzat lotesleak izatea) zuzenbideko estatuaren konstituzio adierazpenaren baliokidea da, 1.1 artikuluan ezarritakoa osatzen du eta Konstituzioak gainerako arau juridiko guztien aurrean nagusitasuna duela argi uzten du. Konstituzio Auzitegiaren arabera, zuzenean aplikatzeko moduko gorengo araua da (ekainaren 15eko 21/ 1981 KAE), auzitegietan alegatzeko modukoa (apirilaren 28ko 16/ 1982 KAE), loteslea bai partikularrentzat (ekainaren 22ko 55/ 1983 KAE)
|
bai
botere publikoentzat, nola ez, botere legegilea barruan dela (abuztuaren 5eko 76/ 1983 KAE). Baina Konstituzioan zuzenbideko estatuari buruz egiten diren adierazpenez gain, oinarrizko arauak estatu sozialaren berezko edukiak ere baditu, Konstituzio Auzitegiak berak adierazitakoak:
|
|
|
Espainiako Konstituzio Auzitegiak argi eta garbi utzi zuen hori hasiera hasieratik (3/ 1981 KAE, otsailaren 2koa). Hori dela eta, loteslea da guztientzat, bai herritarrentzat,
|
bai
botere publikoentzat, 9.1 artikuluan ezarritakoaren arabera (izaera loteslea 53.1 artikuluan berretsi da botere publikoei dagokienez); horrez gain, testuan ezarritakoaren aurkako xedapen guztiak indargabetzen dira (xedapen indargabetzaileko 3 paragrafoa), eta testua zuzenean aplikatu daiteke manu batzuen garapen legeak egotea beharrezkoa izan gabe (adibidez, oinarrizko eskubideen arloan).... Manu horiek auzitegi arruntetan eta Konstituzio Auzitegian alegatzeko modukoak dira, EKren 53.2 art.an ezarritakoaren arabera.
|
|
|
Baina beste aldetik, Oñatiko kongresua entzutetsua eta guztiz garrantzitsua izan zen jardunaldirako gonbidatuak
|
bai
botere zibila bai buruzagi katoliko eklesiastikoak izan zirelako; horrela, lau diputazioetako buruekin batera, Baionako, Gasteizko eta Iruñeko apezpikuei egin zien gonbidapena. Idoia Estornesen hitzetan:
|
|
|
“Aurten udal hauteskundeak egingo direla baliatuta, pentsatu dugu une aproposa dela politikagintzan emakumeen parte hartze handiagoa aldarrikatzeko. Erabaki politikoetan parte hartzerakoan oztopo ugari dituzte, bai etxeko lanak, seme alabak eta mendetasuna duten pertsonak zaintzeko lanak banatzean egiten den sexu bereizketagatik,
|
bai
boterea izateko duten gaitasunaren gainean aurreiritziz beteriko jendartean bizi garelako oraindik”, dio Iñaki Urkiza Gizarte Zerbitzuetako zinegotziak. Besteak beste, otsaileko udalbatzarrean, Gizon eta Emakumeren arteko Berdintasunaren aldeko Europako Gutunari atxikimendua ematea onartu zuten aho batez Getxoko Udalean ordezkaritza duten alderdiek.
|
|
|
Nolabait pre politikoa zela esan dezakegu, ideologizaziorik apenas zuen. Instituzioetan parte hartzearen aldekoa baina justiziarekin lotzen zuen; ez zegoen boterearen kontra baina
|
bai
boterearen abusuen aurka. (Askoren artean 2000, 94)
|
|
2009
|
|
|
Protoprentsa horri esker nabarmen areagotu zen iritzi politikoak plazaratzeko aukera, eta horrek ardura sortu zuen agintarien artean; izan ere,
|
bai
botereak eta baita boterearen aurkako disidenteek ere euren helburuak eta ideiak helarazteko tresna berria zuten erabilgarri. Ondorioz, prentsaren hazkundea prentsaren jazarpenarekin edo prentsaren aurkako errepresioarekin batera garatu izan da beti, botereak bere betebehar bezala hartu izan baitu une oro prentsa kontrolatzea.
|
|
|
Mundu guztiak ez du kritika hori ulertuko. Baina konplexutasun maila asko eduki dezake, horregatik uste dut poetikoa behar duela, ez zuzena, baina
|
bai
boterearekiko sendoa eta adeigabea. Politikoa behar du, zu eta biok politikoak garelako.
|
|
|
Estatua, haren ustez, deabruaren eremua zen. Baina Estatua boterearen eta diruaren eremua ere izanik,
|
bai
botere politikoa bai dirua deabruaren atributu bihurtzen ziren. Halako aurreiritziekin historiari buruz ikuspegi orekatua eta zehaztua ematea zaila zen, forma, diferentzia eta kolore guztiak zulo mistiko hartan ezabatzen baitziren.
|
|
|
Izan ere, ezinbestekoa da giza indibiduoen gorputza moldatzea giza komunitate baten partaideak izateko. Eta bai herriminak
|
bai
botere nahiak gorputzak eraldatzeko ahalmena ematen digute, hain zuzen. Horrela, gizarte masa eratuz, herria nahiz Estatua eraikitzea ahalezkoa da.
|
|
2010
|
|
|
ikusten duzu, Damaso?!?; mistikoa, beraz, gauza guztiak nahasten dituen miserable ezjakin bat da, paradoxek eta kontraesanek ehundutako errealitatea gainditu nahiko lukeena?. Gatazkaren eta kontraesanaren erdian agertzen da Jainkoa? esaten zuen Mertonek?, baita, helburua lortzeko, hizkera berezi bat asmatu behar izaten duena ere. Entréme donde no supe/ y quedéme no sabiendo/ toda ciencia transcendiendo esaten zuen Fontiveroskoak?, ezinbestean; tipo xelebre bezain barregarria da, ondorioz, funtsean,
|
bai
boterearentzat eta bai zientzian ezin iaioagoak diren zu bezalako jakintsuentzat ere; muturreko ortodoxia zaintzen zutèn inkisidoreek eta beste jende batzuek. Avilako puta, tzat zuten Santa Teresa; Donibane Gurutzekoa, berriz,, gizagaixo goitik beherainoko, bat zen, lurrean esertzen zena,, morisko txiro mutur beltz?
|
|
|
Independentziak galdakizun nagusi bat jartzen dio
|
bai
Botere Judizialaren antolakuntzari, bai Botere Judizial Politikoari: epaileek eta magistratuek, jurisdikzio ahalaren eta funtzio jurisdikzionalaren egikaritzan, legearen menpe bakarrik behar dute egon (EKren 117.1 art.) 29 Beraz, eta ondorioz, epaileek eta magistratuek epaitu eta epaitutakoa betearazi eta bi funtzio horiek bereziki babesten dituzten bitartean, ezin diete beste inoren (estatuko Botereak zein bestelako erakundeak:
|
|
|
Independentziak galdakizun nagusi bat jartzen dio bai Botere Judizialaren antolakuntzari,
|
bai
Botere Judizial Politikoari: epaileek eta magistratuek, jurisdikzio ahalaren eta funtzio jurisdikzionalaren egikaritzan, legearen menpe bakarrik behar dute egon (EKren 117.1 art.) 29 Beraz, eta ondorioz, epaileek eta magistratuek epaitu eta epaitutakoa betearazi eta bi funtzio horiek bereziki babesten dituzten bitartean, ezin diete beste inoren (estatuko Botereak zein bestelako erakundeak:
|
|
|
Hutsaren gainean bizi den gizaki bat da mistikoa, hutsaren jabe baizik ez dena, eta kimera baten —benetako errealitatearen? — jabe; ezereza du ondasun, eta horregatik, lurreko aberastasunak bereizgarri dituen gizartean ez da inor; heterodoxoa da eta, artaldearen dinamikatik atera behar badu, atera egingo da, zeren mistikoarentzat ez baita absolutua artaldearekiko harremana, legea eta ordena oinarri dituena, baina bai Absolutuarekiko harremana; herritar eta eliztar bazterrekoa ohi da, botere zibil eklesiastikoen dogmak dogmatzat hartzen ez dituena; poeta bat da, zientziaren ekarpenak bere esparrura eraman eta sinbolo edo metafora gisa erabiltzen dituena, adieraziezina adierazteko ahaleginean, astuntasunari graziaren kontzeptua kontrajarriz, adibidez, Arkimedesen printzipioaren interpretazio sui generis batean —ni ere izan naiteke zientzietakoa: ...errealitatea gainditu nahiko lukeena —" Gatazkaren eta kontraesanaren erdian agertzen da Jainkoa" esaten zuen Mertonek—, baita, helburua lortzeko, hizkera berezi bat asmatu behar izaten duena ere —Entréme donde no supe/ y quedéme no sabiendo/ toda ciencia transcendiendo esaten zuen Fontiveroskoak—, ezinbestean; tipo xelebre bezain barregarria da, ondorioz, funtsean,
|
bai
boterearentzat eta bai zientzian ezin iaioagoak diren zu bezalako jakintsuentzat ere; muturreko ortodoxia zaintzen zutèn inkisidoreek eta beste jende batzuek" Avilako puta" tzat zuten Santa Teresa; Donibane Gurutzekoa, berriz," gizagaixo goitik beherainoko" bat zen, lurrean esertzen zena," morisko txiro mutur beltz" bat iduri; gizon ezdeus bat zen, gainera —fra... " Ez hau, ez hau eta ez hau; ezer ez, ezer ez, ezer ez; oro biluz eta oro gau", bereari ohi bezala eutsiz, segurtasun guztien bestaldean, non erbestea egurats gorriak bakartutako txori zauridun bat den.
|
|
|
Numiden eta erromatarren arteko borroka antzinako historiako pasarte ahaztezina da Caius Salustiusen Bellum lugurthinum edo ‘Jugurtaren gerla’ liburuari esker. Jugurtak erromatarren taktikak imitatu zituen,
|
bai
botere erlazioetan eta bai jardunbide militarrean, leialtasunen erosketa esate baterako. Gure aroa baino lehenagoko 111tik 105era arte gerla gogorra sostengatu zuen.
|
|
2011
|
|
|
Paranoideak goragoko mundu batera iritsi nahi luke, bai maitasunean,
|
bai
boterean, baina bere akats eta dohainak ez ditu ongi ezagutzen eta jomugak lortzera bideratutako proiektuan ez du aurrera egiten. Hala ere, barne herstura eta atsekabea sortzen dizkion mundu errealetik ihes egin eta mundu idealean babesten da.
|
|
2014
|
|
|
Zer esan nahi dugu? Egiaz, diru laguntza zuzenen beharrak bere horretan jarraitzen du, baina bere mugen jakitun izan behar dira
|
bai
botere publikoak, bai enpresak, bai sindikatuak, eta zer esanik ez baita euskalgintza ere. Ezinbestekoa egiten da pilatutako ezagutza hori guzti hori enpresa planak orokortzearen mesedetan jartzea, eta horretarako beharrezkoa da ezagutza sareei sakonera handiagoa ematea, berauetarako bultzada publikoa egotea, bai leku administrazioetatik, bai foru aldundietatik, bai Jaurlaritzatik ere.
|
|
|
Badago Espainian kasta bat, orain modan dagoen hitz hori? erregearen gainetik, sozialki ez bada ere,
|
bai
botereari dagokionez. Diruak mugitzen ditu horiek.
|
|
2015
|
|
|
Diruak ez du zerikusirik ametsekin, eta
|
bai
boterearekin. Kasu honetan Zaplanaren boterea.
|
|
2017
|
|
|
Zein, miseria gorrian? Interesgarria da irakurketa hori aplikatzea bai ekonomiaren, bai kulturaren, bai hizkeraren,
|
bai
boterearen, bai justiziaren, bai moralaren... ikuspegitik.
|
|
|
Aisialdi hezitzailea azken denboraldian garrantzi gehiago hartzen joan da, bai haurtzaroan
|
bai
botere publikoan ere. Azken urteekin konparatuz, orain aisialdi hezitzailean parte hartzen duten ume gehiago daude, besteak beste, eskaintza hau garatzen duten agente sozial gehiago baitago.
|
|
|
Gero zuzenean bozkatzeko ahala eman zaigu, eta aurten bigarren aldiz akitaniar kontseilariak hautatu ditugu denek, enfin bozemaile potentzialen erdiak. Baina badakigu eskualdeko buruzagiek ahalmen eskasak dituztela,
|
bai
boterez, bai diruz.
|
|
2018
|
|
|
Horregatik, oso ohikoa da gobernu bateko lehendakariak, politika errepresibo gogorrak ezarri arren, inolako gaitasunik ez izatea munduko finantza botereen aurrean; edo ospitale bateko gerente arraro batek, zintzoki eta gogotik euskaldunen alde egin nahi badu ere, benetan gutxi egin ahal izatea. Kontua da euskal hiztun herria, nolabaiteko erkidegoa denez, erretikula ahulenetan egituratuta dagoela, bai dentsitatearen aldetik
|
bai
botere moten aldetik. Euskal hiztun herria, herri gutxiagotu guztien antzera, botereaz desjabetutako herri bat da.
|
|
|
Gordon Schochetek, VII. mendeko eztabaida batzuen inguruan idatzi zuen azalpen baliotsu (baina patriarkal) batean, Patriarchalism in Political Thought lanean, nabarmendu zuen XVII. mendearen amaieran bukatu zela jatorriari erreparatzen zion arrazoibide politikoa (hark arrazoibide genetiko izendatu zuen): ? 1690az geroztik, galtzen hasi ziren bai justifikazio genetikoa eta
|
bai
botere familiarraren eta politikoaren arteko identifikazioa?. Locke Sir Robert Filmerri gailendu zitzaionean, botere familiarra eta (are garrantzitsuago) ezkonboterea botere politikotzat jotzen zuen ideia hura desagertu egin zen, baina horrek ez du esan nahi justifikazio genetikoa ere desagertu zenik.
|
|
|
Eduardoren ustez, bai diskurtso hiperiraultzaileek eta
|
bai
botere guneek ezker abertzaleari ezker inoperantea izaten jarraitzeko eskatzen diote, aurreko berrogei urteko borroka inertzietan tematu dadila, kontra boterearen alorrean. Kalean oihuka, pankartekin, greba liskartsuetan, pintadaka, haserre mezuekin Twitterren edo keinu histerikoetan indarrak xahutzen," miserableki bezain heroikoki".
|
|
2020
|
|
|
—Politikarien ohiko kexua da hori irakur bedi" hori
|
bai
boterearen jonkien sasiauhena".
|
|
2021
|
|
|
Ez dakit. Han hainbat neurri prebentibo hartu dituzte hemen
|
bai
botere legegileak, eta bai exekutiboak, asko pentsatu dituztenak. Estatu deszentralizatuetatik egin beharreko gogoeta bat bada hor, kogobernantza deitua behar dugunona.
|