|
2001
|
|
|
Usaimena erabiliz, ingurunetik informazio garrantzitsua geureganatzen dugu,
|
bai
animaliek eta bai gizakiok ere
|
|
|
zaharrenetarikoa. Zentzu hau erabiliz eta garatuz,
|
bai
animaliak eta baita gizakiok ere, ingurunetik informazio garrantzitsua geureganatzeko gai gara.
|
|
|
Barazki barietate batekin egindako menuak dira, eta haragia edo bestelako arraina gehitzen zaie. Osagaiak hertsiki kontrolatuta daude, bai landareak
|
bai
animaliak, eta potetxo horien kalitatea eta nutrizio ekarpena bermatzen dira, haurrak garapen egokia izan dezan. Beren produktuak hornitzaile ebaluatu eta homologatuen lehengaiekin egiten dituzte, eta haien elikagaien kontrola ziurtatzen dute, hasieratik elaborazio instalaziora iritsi arte.Marka batzuek oliba olioa erabiltzen dute, eta guztiek gutxieneko gatz edukia dute.
|
|
|
Hasiera hasieratik, sojaren garrantzia ikusgarria izan da. Gaur egun, proteina eta olioen funtsezko iturria da soja, eta erabilera ugari ditu, bai pertsonentzat
|
bai
animalia pentsuentzat. Halaber, industria aplikazio ugari daude hazi garrantzitsu eta aldakor horren osagaietarako.
|
|
2002
|
|
|
Andrew Ratto Negua urteko hilabeterik zorrotzena da. Tenperatura baxuak direla eta, naturako izaki asko, bai landareak
|
bai
animaliak, egun bero eta lasaiagoen zain geratzen dira. Hala ere, landare eta loreen edertasunaz goza daiteke estazio honetan.
|
|
|
Europan agertu diren azken elikadura krisien ondoren, kontsumitzaileek argi eta garbi adierazi dute prest daudela gehiago ordaintzeko, betiere mundu garbiagoa, elikagai osasungarriagoak eta hobeto tratatutako animaliak bermatzen bazaizkie. Beraz, gaur egungo ekoizpenarekin, prezio lehiakorretara iristen ari dira, eta hainbat elikagai gainekoizten ari dira,
|
bai
animalia jatorrikoak, bai landare jatorrikoak. Kasu horretan, etorkizunean aurkeztuko diren beste kasu batzuetan bezala, komeni da adieraztea zer beste abantaila eta eragozpen dauden, halakorik bada, kontsumitzaileen itxaropenak ikuspegi zabal batetik, ez ikuspegi ekonomiko hutsetik, nola betetzen diren jakiteko.
|
|
|
Azterketaren helburu nagusia zen egiaztatzea ea karraskari txiletar hori eredu ona ote zen gaixotasun hori aztertzeko. Horretarako, txosten zorrotza egin zen parametro biokimiko eta fisiologikoei buruz, bai odolean,
|
bai
animaliaren plasman. Era berean, karraskariaren pankrearen Langerhans espezieetan estimulazio estimulazio estimulatuaren azterketa egin zen intsulina jariatzeaz arduratzen direnak, geroago animalia hipergluzemikoan, kontrolekiko aurrez aurreko balioak aldatzen edo mantentzen baziren, geroago animalia hipergluzemikoan bizkortzeko.
|
|
|
zakurrak elkarrekin borrokan ikustea. Adiskidetasuna eta maitasuna, ahal izanez gero, on dira bai pertsonen artean eta
|
bai
animalien artean ere.
|
|
2003
|
|
|
Hala ere, urte hauetan zehar gauzak bere lekuan jartzeko agindu da. Transgenesia (genetikoki eraldatutako organismoen sorrera) sendotuz joan da, gero eta sendoagoa den teknologia gisa, bai landareetan
|
bai
animalietan, baina ez da gauza bera gertatu klonazioarekin, ez helburu terapeutikoei dagokienez, ez ugalketari dagokionez. Ikono baten historia Sortu zenetik (6 hilabete geroago, munduko zientzia komunitateari jakinarazi zitzaion), biologia zientzien aurrerapenaren eta haien eragin etiko eta moralaren ikono bat izan da Dolly, eta ez esperimentu arrakastatsu bat.
|
|
|
Frantziako elikagai iturri ohikoenak txerri produktuak eta etxeko landare kontserbak dira. Espainian, arrazoi nagusia etxeko kontserbak egitea da,
|
bai
animalia jatorrikoak, bai landare jatorrikoak. Kutsaduraren arrazoia mikroorganismoaren ubikuotasunarekin lotu behar da, nonahi aurki baitaiteke, baina bereziki lurzoruetan eta hautsean.
|
|
|
Merkatu kuotarik ez galtzeko, mundu osoko hainbat administrazio publikok eta enpresa erakundek prestakuntza ekintza partikularrak egiten dituzte, legeak ezartzen dituen betebehar berriak ezagutzeko. Erregistratu aurreko betebeharrak AEBko legeria berriak elikagaien horniduraren segurtasun nazionala bermatu nahi du Elikagaiak ekoitzi, prozesatu, ontziratu, banatu edo biltegiratzeko jarduerak egiten dituzten Estatu Batuetako nahiz atzerriko elikagai instalazioek, bai gizakiek
|
bai
animaliek kontsumitzeko izan, FDAn erregistratu behar dute 2003ko urriaren 12tik abenduaren 12ra. Horrez gain, jakiak zer prozesutatik pasatu diren (hornitzaileak, bilgarriak, garraioa, biltegiak…) identifikatzeko beharrezkotzat jotzen dituen erregistro guztiak sortzera eta gordetzera behartu ditzake FDAk, sartu aurretik.
|
|
|
Eta urte sasoien eraketa ere bi horietaz beterik 188 dago, eta oraintxe aipatu ditudan bero eta hotz, lehor eta heze horiei elkarrekiko maitasun neurrizkoa egokitzen zaienean eta harmonia eta nahasketa orekatua jasotzen dutenean, gizakiei, gainerako animaliei eta landareei oparotasun eta osasuna ekarriz datoz eta ez dute kalterik eragiten. Baina harrokeriazko maitasuna urte sasoietan garaile gertatzen denean, gauza asko suntsitu eta kaltetzen ditu, eta horrelab koetatik izurriteak sortu ohi dira eta beste gaixotasun desberdin asko
|
bai
animalia eta bai landareentzat. Horrelako maitasunen elkarrekiko nagusitasun eta nahasmendutik sortzen baitira izotzak, txingorrak eta ezkabiak; hauen ezagupenak astroen orbitekiko eta urte sasoiekiko astronomia du izena.
|
|
2004
|
|
|
Hartzidura kontrolatua Ustez onuragarriak diren intereseko espezieen artean, laktobaziloen taldeko guztiak aipatu dira. Bakterio talde hau oso hedatua dago produktu hartzitu gehienetan,
|
bai
animalia jatorrikoetan, bai landare jatorrikoetan. Oro har, mikroorganismo horiek elikagai gordinetan egoten dira, kopuru txikitan bada ere, eta, ondoren, egindako produktuan ugaltzen dira, kontsumitzaileengana iristen den azken elikagaian nagusi izan arte.
|
|
|
Bizirik irauteko, gizakiak energia eta elikagaiak behar ditu, eta, beraz, gose eta asetasun sentsazioen aurrean erantzungo du (gosearen asebetetzea eta bi janari irensten arteko gose sentsaziorik eza). Oro har, pertsonek elikagaiaukera zabala dute,
|
bai
animalia bai landare jatorrikoak, eta horietatik hautatzen ditugu jaten ditugun elikagaiak. Gose eta asetasun sentsazioak prozesu fisiologiko konplexuen ondorio dira.
|
|
|
Ke likidoa zuzenean aplika daiteke lehengaietan edo azken produktuaren azalean. Listeria eta produktu ketuak Gaixotasunaren epidemiologia ez da oso ezaguna oraindik, baina badirudi eramaile asintomatikoen kopurua, bai gizakietan,
|
bai
animalietan, oso handia dela, eta, beraz, oso garrantzitsua litzateke transmisioan. Hauek dira kutsatzeko modurik ohikoenak:
|
|
|
Espiritualtasuna, bada, ez dagokio bizitza hutsari, areagoko zerbait izango da. Bai giza gorputza
|
bai
animaliak sen hutsera murrizten ditu, makina izatera, eta ez die gaitasun analitikorik ezagutuko, ezta erabakiak hartzeko inolako gaitasunik ere. Dena izango da mekanikoa eurengan, ez espirituala, beraz.
|
|
2005
|
|
|
Gorputz tamaina handiak, izatez, soilik ingurune egonkor, aurresankor eta nahikoa baliagai trofiko duten tokietan ager daitezke.
|
Bai
animaliek eta bai landareek ere denbora ebolutibo luzea behar izan dute ondare energetiko hori beren egituretan gauzatzeko. Animalien kasuan, lur lehorra kolonizatzeko gai izan ziren talde gutxi batzuek lortu dute soilik.
|
|
|
Eskrezioak, osmorregulazioak eta ioien erregulazioak gorputza hondakin potentzialki toxikoez garbitzeko balio dute, eta bai ere gorputzeko fluidoen osagai desberdinen kontzentrazioak jarduera metabolikoetarako maila egokian mantentzeko. Aipatutako prozesuak, egiturari eta funtzioari dagozkiela, animaliaren konplexutasunarekin erlazionatuta daude, eta bai dauzkan beste sistema fisiologikoen izaerarekin eta
|
bai
animaliaren habitatarekin ere.
|
|
|
Orain, ahalik eta modurik seguruenean ezabatu behar dira, eta, aldi berean, ezabatze horren kostuek ez dute arriskuan jartzen nekazaritzako elikagaien industriaren edo abeltzaintzaren bideragarritasuna. Zalantzarik gabe, Europar Batasuneko Erregelamenduak planteamendu berri bat ekarri du, batez ere, abeltegietan, haragi industrietan, bai hiltegietan, bai zatiketa aretoetan, bai arrantza industrietan,
|
bai
animalia jatorriko produktuen handizkako eta txikizkako salmenta establezimenduetan sortzen diren produktu mota horiek ezabatzeko. Bereziki, legeria horrek oso zorrotz ezartzen eta mugatzen ditu azpiproduktu horiek izan ditzaketen erabilerak eta eman behar zaien tratamendua, pertsonen edo animalien osasunerako edo ingurumenerako arriskutsua izan daitekeen ezabatze desegokia inoiz gerta ez dadin.
|
|
|
Proiektuak «elikagaien kalitatea eta segurtasuna» lehenestea aurreikusten du. Proiektuaren helburuetako bat da, gainera, GEOen eta haien eratorrien trazabilitatea bermatzea,
|
bai
animalien bai gizakien elikaduran. Hori guztia landatik kontsumitzailearen platera arte.
|
|
|
Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzaren Batzorde Zientifikoak (EFSA, ingelesezko sigletan) ikuspegi zientifikoz eta harmonizazioz hornitzea proposatu du, bai gizakien
|
bai
animalien elikaduran agertzen diren propietate genotoxiko eta kartzinogenoak dituzten substantziei buruzko arriskuen ebaluazioa egiteko.
|
|
|
Horrenbestez, eta substantzia horien eraginpean ahalik eta gutxien egoteko, osasun agintariek kasu bakoitzerako erabakiak hartzeko tresna bat izan dezakete. Orain, Europako Batzordeak interesa duten alderdiekin hitz egingo du HMen ikuspegi bat aplikatzeari buruz, bai gizakien
|
bai
animalien elikaduran dauden substantzia horiei lotutako arriskuen kudeaketan. Gaur egun, agintariek onartzen dute propietate genotoxikoak (DNA, zelulen material genetikoa, kaltetu dezaketenak) eta propietate kantzerigenoak dituzten substantziek ondorio kaltegarriak izan ditzaketela osasunean, nahiz eta dosi txikitan izan.
|
|
|
Lyonen, sivaritismo finenaren hiriburuan, INSERMko (Institut National de la Sante et de la Recherche Medicale) zientzialari talde batek argi utzi du proteinek asetasun handiagoa sortzen dutela eta pisua berme handiagoarekin galtzeko aukera ematen dutela, duela urte batzuk Robert Atkins ek AEBn ikusi zuen bezala, eta tradizio dietista sortu du. Gilles Mithieuxek eta beste aditu batzuek frogatu dute,
|
bai
animalia ereduetan, bai gizakiengan, proteina ugariko dietak kaloria gutxiago irensten duela. Hasieran uste zen leptina, intsulina, kolezistozinina edo PYY3 hormonek gosea galarazteko erabiltzen zutela, baina ikertzaile galiarrek azpimarratu dute hormona horien jarduera ez dela inola ere aldatzen proteinak irentsiz.
|
|
2007
|
|
|
Bizidunen populazioak ere bai (edozein bizidunenak, bai bakterioenak, bai landareenak eta
|
bai
animalienak); hazteko mugarik ez duten bitartean, zenbakiaren menpe hazten dira. Beste adibide asko daude zenbakiaren menpeko hazkunde esponentziala dutenak, maldan behera doan elur pilota baten hazkundetik hasi eta bankuek ematen, edo, batez ere, kobratzen dituzten interesetaraino.
|
|
|
Bederatzi aleko taldea zeukan jada, eta gainera bere kumeak sortzeko aukera, urtaro egokian.
|
Bai
animalia harrigarria! Garaitu, zauritu eta taldetik bota arren, borrokari zaildu horrek ez du inoiz etsi.
|
|
|
AEBetako farmakoen eta elikagaien administrazioa. (FDA) adierazi du ez dela arriskutsua gizakientzat, baina
|
bai
animalientzat. FDAren arabera, Xuzhou Anying Biologic, Technology Development eta Binzhou Futain Biology Technology enpresak dira eskandalu horren arduradunak, eta dagoeneko atxilotu dituzte.
|
|
|
Europako Batzordeak duela egun batzuk argitaratutako urteko lehen txostenak dioenez, 2007 urtean 12 jarduera eremu gehiago izango dira, 2006ko bosten aldean, eta kontrol agintariei elikagaien segurtasunari buruzko Erkidegoko araudia ezagutzeko lan egingo da. Elikadura seguruagoa izateko prestakuntza handiagoa programaren giltzarria da Europar Batasuneko araudia osorik ezagutzea, elikagaiek, bai pertsonentzat
|
bai
animalientzat, eskura duenari erantzun ahal izateko. Hasitako programen artean, dagoeneko aipagarriak dira EBra arrainak eta frutak inportatzeko estandarrei eta oso patogenoa den hegazti gripearen birusaren kontrolari buruz hirugarren herrialdeentzat egindakoak.
|
|
|
Literatura zientifikoan asko idatzi da antioxidatzaileek, hala nola bitaminak, ugalkortasunean duten eraginari buruz, bai gizakietan
|
bai
animalietan. Emakumearen ugalketa gaitasunari dagokionez, arnasketan organismoan modu naturalean sortutako erradikal askeen oxidazio estresari aurre egiteko antioxidatzaile egokiak funtsezko eginkizuna betetzen du haurdunaldiaren aurretik eta bitartean, eta erditze arrunta ahalbidetzen du.
|
|
|
Aldi berean tokiko telebistatan animazio iragarkia proiektatuko da eta mailing baten bitartez Udalak erroldatuta dituen txakurren jabeei eskuorri bana bidaliko die, bere animalien gorotzak berdegunetan batzea eskatzeko zein horiek eragin ditzaketeen arazoak eta kalteak azaltzeko. Udalak onartu duenez, “kanpainaren tonua apur bat alarmista da”, baina “nahita” egin dute horrela, “ahalik eta pertsonen kopuru handienaren arreta erakartzeko”, hau da,
|
bai
animaliak dituztenena bai gainontzekoena, azkenean “kontzientziazioak ere bere eragina” eduki dezakeelako. Argazkian, Errekagane kaleko lorategiak.
|
|
|
Zer basapiztia motak egin diezaioke horrelako zerbait zahartzen ari den emakume bati? Gorrotoa, pentsatu du gizonak, hori
|
bai
animalia bortitza eta ezustekoa, segundo batean erraldoi bihurtzen dena.
|
|
2008
|
|
|
Horrela, lurpeko onddo berezi horrek animalia askoren arreta bereganatuko du. Kontuan izan behar da gizakia ez dela lurrin hori hautemateko gai berau lurpean dagoenean, baina
|
bai
animalia ugari: zerriak, basurdeak, zakurrak, azeriak...
|
|
|
Bizidunek leku jakin bat kolonizatu ahal izateko, haraino iritsi behar dute, noski. Mugitzeko gai diren bizidunak beren kabuz sakabanatzen dira, eta mugitu ezin dutenek (landareek, esate baterako) inguruko baliabideak erabiltzen dituzte haziak, esporak edo dena delakoak sakabanatzeko, hala nola haizea, ura edo animaliak(
|
bai
animalien gorputzei atxikita, bai animalien barruan sartuta, haientzat elikagai diren fruituetan gordeta, adibidez).
|
|
|
Bizidunek leku jakin bat kolonizatu ahal izateko, haraino iritsi behar dute, noski. Mugitzeko gai diren bizidunak beren kabuz sakabanatzen dira, eta mugitu ezin dutenek (landareek, esate baterako) inguruko baliabideak erabiltzen dituzte haziak, esporak edo dena delakoak sakabanatzeko, hala nola haizea, ura edo animaliak (bai animalien gorputzei atxikita,
|
bai
animalien barruan sartuta, haientzat elikagai diren fruituetan gordeta, adibidez).
|
|
|
Ez puruak gizon hila esan gura du, eta jaiotzatik hartzen den estatusa da hil berri den arbasoren batengandik. Ez puruek heriotzaren inguruko errituak egiten dituzte eta debekatuta daukate hogonaren lursailean ibiltzea; puruek berriz, erabat galarazita dute heriotzarekin zerikusia daukan oro, bai gorpuak ehorztea
|
bai
animalien sakrifizioak prestatzea.
|
|
|
' Salmonella',' Campylobacter',' E.coli' dira euliek dituzten patogenoetako batzuk. Organismo horiek hainbat gaixotasun kutsa ditzakete bai gizakietan
|
bai
animalietan. Patogeno horiek pertsonei transmititzeko moduak askotarikoak izan daitezke.
|
|
|
EBn, eskortako hegaztien ekoizleek segurtasun arau zorrotzak betetzen dituzte, ez bakarrik animalietan ‘Salmonella’ agertzen dela kontrolatzeko, baizik eta abereengan eta, ondorioz, haragian ongizate maila handia lortzeko. Hala ere, COPA COGECAren arabera, AEBn. bai ustiategietako segurtasun baldintzak,
|
bai
animalien ongizatearekiko kezka oso mugatuak dira. Haragia mikrobioen aurkako substantzia kimikoak dituzten hiltegietan tratatzen da, ‘salmonella’ gutxiago egon dadin.
|
|
|
Animalia jatorriko elikagaien segurtasuna Haragia, esnea eta animalia jatorriko produktuak dira munduan gehien merkaturatzen eta inportatzen direnak. Elaborazio prozesu osoan segurtasuna bermatzeko eta kutsadura saihesteko, parametro zorrotz batzuk ezarri dira,
|
bai
animaliengandik ateratzen diren produktuek bai eratorriek jarraitu behar dituztenak, prozesatuak izan ala ez. Animalia biziak ere sartzen dira, hala nola otarrainak eta moluskuak.
|
|
|
Geroztik area horri Brocaren area deritzo, eta gaur ondo ezagutzen dugu bere garrantzia mintzairaren fisiologian. Aurkikuntza horren atzetik lokalizazioen bilaketa areagotu egin zen, bai kasu klinikoen autopsiak eginez,
|
bai
animaliekin egindako esperimentuen medioz. Horrela finkatu ahal izan ziren zentzumenekin zerikusia zuten areak edota motrizitatearenak.
|
|
2009
|
|
|
Gibelaren zeregina araztea izaten da, bai gizakietan eta
|
bai
animalietan, eta, ondorioz, elikadura naturala izan duten animalien gibela erostea komeni da.
|
|
|
|
bai
animaliak bai gladiadoreak.
|
|
|
Swingly uretatik ateratzeko modurik seguruena sarea erabilita da,
|
bai
animaliarentzat bai zaintzaileentzat.
|
|
|
Identifikatutako osagaien artean, polisakarido proteina konplexu bat nabarmentzen da, eta horri propietate onuragarriak eman litzaizkioke. Elikagai horren ezaugarri osasungarriei buruzko literatura zientifikoa osorik aztertu ondoren, azterketa gehienak laborategian egin dituzte hainbat teknikaren bidez (in vitro, in vivo),
|
bai
animaliekin bai giza zelulekin. Atariko azterketetan gojiaren baien (LBP) polisakarido proteina konplexuaren ahalmen antioxidatzaile handia ikusten da, eta immunitate sistemako zelulak estimulatzeko gaitasun pixka bat ere antzematen da; hala ere, goji zukuak gizakiengan duen eraginari buruzko azterketak urriak dira oraindik.
|
|
|
Hala ere, ezin da 4,5 baino balio txikiagoekin hazi, edo 9,0 baino balio handiagoarekin. Horrek guztiak azaltzen du zergatik ugaltzen den hain erraz salmonella,
|
bai
animalia organismoetan, bai elikagai freskoetan (haragia, arraina, arrautzak edo esnekiak). Omnipresentzia horren arabera, salmonella edozein elikagai kutsa dezakeen hozia da, eta, beraz, oso zaila da elikagai kate zabalean kontrolatzea.
|
|
|
Alde batetik, kontsumitzaileen osasunerako mehatxua dira, patogenoa bada. Kasu horietan, elikagaien bidez transmititzen diren gaixotasunak agertzen dira, bai gizakietan
|
bai
animalietan. Baina haien presentzia ez da beti desiragarria, nahita baizik.
|
|
|
), pertsona batzuek" sweet tooth" zergatik adierazten duten eta beste batzuek ez zergatik ulertzen saiatu ziren. Teknika genetiko eta molekularrak erabili zituzten bai gizakietan
|
bai
animalietan (primateak, katuak, saguak eta arratoiak), zapore gozoaren hautematearen jatorria ulertzeko. Haren ikerketek fruitua eman zuten, bi proteina identifikatu baitzituzten(" taste hartzailea type 1 member 2" eta" taste hartzailea type 1 member 3"), eta, gizakietan, TAS1R2 eta TAS1R3 geneek kodetuta daude, hurrenez hurren, gozoaren aldeko gosea iragartzen baitute.
|
|
|
Aurkikuntzak bide berri bat irekitzen du patologia hori tratatzeko,
|
bai
animalietan bai gizakietan
|
|
|
Bakterio onbera eta beharrezkoak ekoiztearen ondorioz, bakterio horiek dauden eremua bereziki azidoa da, eta horrek bakterio kaltegarri askoren hazkuntza eragozten du. Traktu gastrointestinalean, bai gizakienak
|
bai
animalia batzuenak floraren parte dira. “Laktobacillus” espezieetako batzuk industrian erabiltzen dira jogurta eta esnekiak ekoizteko, bai eta beste elikagai hartzitu batzuetan ere.
|
|
|
Gaur egun, egiten dudan lanaren aitortza jasotzen dut,
|
bai
animaliak beraiek kanpoan ikusita, bai parasitoen kontrako produktu kimikorik ez erabilita, eta bai larreetan kimikarik ez sartuta. Gainera, zuzeneko salmenta egiteko aukera ematen dit, eta nire bezeroek ere produktua baloratzen dutela ikusten dut.
|
|
2010
|
|
|
273 zientzialari ospetsuk egindako ikerketa bat aipatu zuten kideek atzo. Ikerketan, animaliei tratu txarrak emateak
|
bai
animalientzat eta bai pertsonentzat dituen ondorio txarrak aipatzen dituzte. Umeen kasuan, gai honek garrantzi handiagoa hartzen duela uste dute plataformako kideek:
|
|
|
Horretarako hainbat arau jarri dira, eta bai Metro Bilbaok eta Euskotrenek, bere zerbitzuetan,
|
bai
animalien jabeek zorrotz bete dituzte.
|
|
|
Garraio Sailaren asmoa da maskota baten jabe direnek arazorik gabe bidaiatu ahal izatea garraiobide publikoan, eta horrela, garraio publikoaren erabilera bultzatzea. Horretarako hainbat arau jarri dira, eta bai Metro Bilbaok eta Euskotrenek, bere zerbitzuetan,
|
bai
animalien jabeek zorrotz bete dituzte.
|
|
|
Nazioarteko frijitzea: bai landare jatorriko
|
bai
animalia jatorriko koipeak eta gantzak erabiltzen dira (hazi olioak, gurina, txerri gantza, giltzurrun gantza?)
|
|
|
Ingurune koipetsua: elementu koipetsua hainbat motatakoa izan daiteke, bai landare jatorrizkoa (oliba olioa, hazi olioa)
|
bai
animalia jatorrizkoa (gurina). Oliba olioa da tenperatura altuak hobekien jasaten dituena, baina zenbait plater kozinatzeko bestelako koipeak ere erabiltzen dira.
|
|
|
Antzeko propietate itsaskorrak dituen beste entzima bat da transglutaminasa, eta ez da gehigarritzat hartzen. Substantzia horrek proteinetan eragin dezake,
|
bai
animalietan bai landareetan, eta proteinen arteko lotura bultza dezake, oso egitura gogorrak eratu arte. Hasieran, ehunetatik edo organoetatik zetorren, baina elikagaietan aplikatzeko mugak zituen, kantitate txikia lortzen zelako eta kalitate txikiagoa zuelako.
|
|
|
Bibalbioetan fitoplankton toxikoa egotea prozesu naturala da, eta, beraz, animaliek beren organismotik pixkanaka kentzen dute. Andaluziako Juntako Arrantza Baliabideen Kalitatea Kontrolatzeko Laborategiak, bai urei
|
bai
animaliei dagokienez, etengabe egiten dituen azterketen emaitzen ondorioz ireki da, irenstea osasunerako kaltegarria den eta moluskuaren osasun kalitatea bermatzeko, Batzordeak jakinarazi duenez. Doñana aldean, zehazki, kokinak, txirlak, txirlak, txitxi txirlak eta longueiroiak ekoizten dira.
|
|
|
Parke nazionalen Espainiako sareak bertako 153 espezie babesten ditu, bai landareak
|
bai
animaliak. Gure herrialdeak 14 parke nazional ditu; horietako bi itsasokoak dira, eta guztira 347.000 hektarea hartzen dituzte, hau da, lurralde nazionalaren %0, 7 Ingurumen, Landagune eta Itsas Inguruetako Ministerioak (MARM) haren kontserbazioa koordinatzen eta gainbegiratzen du, nahiz eta parkeen kudeaketa 2007an autonomia erkidegoei transferitu zitzaien.
|
|
2011
|
|
|
Urte hauetan guztietan bilakaeraren jarraipena egin dugu, eta ikusi dugu, oro har, Abrako flora eta fauna leheneratzen joan direla, Bilboko Itsasadarreko uraren kalitatea apurka apurka hobetzen joan den heinean. Orokorrean, bai landaretza
|
bai
animaliak ugaritzen joan dira, eta komunitateen egitura gero eta konplexuagoa da, eta horrek esan nahi du uraren kalitatea hobetzen joan dela.
|
|
2012
|
|
|
Animaliaren urduritasuna, agertzen denean, hitz atseginekin lotu behar da, txakurra arnesarekin lotuz, ihes egin ez dezan eta betiko laztanak izan ditzan. Txakur bainuaren sekretu batzuk ezagutzeak lagundu dezake bainuaren unea esperientzia atseginago bihurtzen,
|
bai
animaliarentzat bai jabearentzat. Bainatzeko uraren tenperatura behar bezala erregulatzea (39 °C inguru) edo garbiketa burutik hastea funtsezkoa da garbiketa atsegina egiteko.
|
|
|
Esterilizazioari buruzko egia Animaliaren izaera, bizitasuna, maitasuna, adimena eta jolasteko gogoa ez dira aldatzen. Portaera gogaikarri batzuk saihesten dira,
|
bai
animalientzat bai haien jabeentzat. Arren kasuan, etxean egiten den gernu markatzea murrizten da, eta emeena, berriz, odol galera, eta horrek sortzen dituen eragozpenak.
|
|
|
Bederatzi asteko ernaldiaren ondoren, dena ondo ateratzen bada, ohea prest egongo da amaren sabeletik kanpo bizitzeko. Erditzearen unean, txakurrak giro lasaia eta arrotzik gabea izan behar du, bai etxekoak ez diren pertsonak,
|
bai
animaliak, animaliaren bizitzako gertaera garrantzitsu eta delikatua alda dezaketenak. Egiaztatu txakurkumeak ez duela arnasa hartzen bihotz arnasetako masajea baino lehen.
|
|
|
Ogitartekoak eta antzekoak (sandwichak, kebaba, buratoak…), beroak zein hotzak, osasun neurri guztiekin egin behar dira, kutsadurarik ez izateko. Ogitartekoaren betegarria, bai landarezkoa bada,
|
bai
animalia jatorriko proteina zatiak baditu (atuna, urdaiazpikoa, gazta, oilaskoa ondo kozinatua, tortilla, arrautza gogorra), hotzetan eduki behar da hozkailu eramangarrian kontsumitu arte, gastroenteritisa eragin dezaketen kutsadurak saihesteko. Arrautza eta arrautzaz egindako platerak, hala nola tortillak eta nahaskiak, saltsez gain, saihestu egingo dira 8 ºC inguruko tenperaturak bermatu ezin badira.
|
|
|
4 Frantziako Santiago bidea animaliarekin Done Jakue Bidearen zati bat txakurrarekin batera egitea mendi ibiliak modu desberdinean gozatzeko modu bat da. Bai jabeak
|
bai
animaliak naturarekiko harremana izango dute. Abentura hori txakurrarekin batera hasten denean, kontuz planifikatu behar da, ibilbideko ostatu sarea erabili ahal izateko eta aukeratutako establezimenduak lau hankako laguna apopilo gisa onartuko duela ziurtatzeko.
|
|
|
Non joan erreskatatutako txakurrarekin? Albaitaritza klinika aukera ona izan daiteke udan abandonatutako txakur batekin joateko, bai mikrotxipik duen egiaztatzeko,
|
bai
animaliak jasotzeko konfiantzazko zentro bateko telefonoa eman diezaguten. Animalia aurkitzen duenak animalientzako aterpe batera eraman dezake autoz.
|
|
|
Albaitariak ere ez daude ados BEZaren igoera tarifetan. Taldeko kide batzuk beren zerbitzuen gaineko zergaren igoeraren aurkako sinadurak biltzeko antolatu dira. Ekialdea prezioen igoera negatiboa da, bai jabeentzat,
|
bai
animalientzat, Lópezek gaineratu duenez, «BEZaren igoera horren aurkako edozein ekimeni babesa ematen dio». Animalien jabeak, soka lasaian Eta zer iritzi dute animalien jabeek BEZaren igoerari buruz albaitarian?
|
|
2013
|
|
|
Bedian XX. mendean familia gehienak aldea etxeetatik bizi izan dira. Horrek esan gura dau
|
bai
animaliak bai soloak euki izan dabezala, eta etxerako jenero asko hortik hornidu izan dabela.
|
|
|
Errezeta ugari egiteko oinarrizko osagaia da esnea,
|
bai
animalia jatorriko elikagaiak (behia, ardia, ahuntza…), bai begetala (soja, oloa, almendrak, hurrak, kokoa…). Aurkezpenari dagokionez, askotarikoa da (osoa, erdigaingabetua, gaingabetua, hautsezkoa, kondentsatua…).
|
|
|
Animalietan antibiotikoak gaizki erabiltzeak medikamenduekiko erresistenteak diren bakterioak agertzea eragin dezake. Agintari nagusiek ematen duten oharretako bat da mikrobioen aurkako erabilera neurritsua egitea, bai giza gaixotasunetan,
|
bai
animalia ekoizpenean. Elikadura Segurtasunerako Europako Agintaritzaren arabera, antibiotiko askoren aurkako erresistentzia lortu duen bakterio baten adibidea Staphylococcus aureus da.
|
|
|
Kandelaren gorputza estaltzen du, eta kanpoko munduko infekzioetatik eta germenetatik babesteko hesi handi gisa jokatzen du. Horrek esan nahi du zakurraren azala zaintzea garrantzitsua dela
|
bai
animaliarentzat bai familiarentzat. Txakurraren azalak bakterioak ditu, eta horiek gaixotasunetatik babesten dute Txakurraren parapeto natural horrek bat eta bost milimetro arteko lodiera du, gorputzeko atalen arabera.
|
|
|
Ontzi enpresak aldez aurretik jakin behar du zer bidaiari mota duen animaliak. 4 Zeharkaldian maskota zein egoeratan bidaiatzen duen Kubiako zenbait konpainiak txakurra paseatzeko aukera ematen dute Txakurra edo katua ontziratzeko, bidaiatzeko eta lehorreratzeko prozesuari buruzko informazioa funtsezkoa da antsietatea eta urduritasuna eragiten duten ezustekoak saihesteko, bai jabeengan,
|
bai
animaliengan. Hala, hau jakitea komeni da:
|
|
|
Hauek dira aztertutako elikagaiak: sagarrak, porruak, letxugak, udareak, oloa, marrubiak, txerrikia eta tomateak, besteak beste, 157 izan dira, bai landare jatorriko elikagaientzat,
|
bai
animalia jatorrikoentzat. Guztira, 12.168 lagin aztertu dira, horietatik 197 (%1, 6) HMR gainditu dutenak, eta 5.802 lagin (%47, 7) LMR eta 6.169 laginen azpitik zeuden (%50, 7).
|
|
|
gerrikoaren euste puntuak haustea zein. Horrek lesio larriak eragin diezazkieke
|
bai
animaliari bai gainerako bidaiariei, istripuren bat gertatuz gero. Automobileko maletategiko garraiolaria Gailu hau soilik erabiltzen da bai puxika bai garraioa handiak dira.
|
|
|
Hala ere, batzuetan bakterioa animaliaren organismoan egoten da, gaixotasuna eragin gabe. Ganadutegietan gaixotasun hori agertzea galera ekonomiko handia da,
|
bai
animaliak hiltzeagatik, bai mugimendua debekatzeagatik, bai eta kontrol eta desagertze kanpainengatik ere. Asturiasko osasun agintariek adierazi dutenez, azken urtean 100 animalia baino gehiago hil dira tuberkulosiaren kontrolean positibo eman dutenak, eta, 2011 urtearen amaieratik, eragin handiagoa izan dute inguru horretan.
|
|
|
Salmonella eta Camppylocter laginek, Europako Batasunean elikagaiek transmititutako infekzioak eragiten dituzten bakterio nagusietako bik, etengabeko erresistentzia erakusten diete mikrobioen aurkako agenteei, horiek balaztatzeko erabiltzen baitira. Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzaren (EFSA) eta Gaixotasunak Prebenitzeko eta Kontrolatzeko Europako Zentroaren (ECDC) txosten berriak, 2011n bildutako datuetan oinarrituta, hainbat farmaziarekiko erresistentzia eta mikrobioen aurkako erresistentzia aztertzen ditu, bai gizakietan
|
bai
animalietan. Datu berrien arabera, mikrobioen aurkako erresistentzia maila baxuan mantentzen bada ere, kezkatzeko modukoa da.
|
|
|
Amorrua birus infekzio hilgarria da,
|
bai
animalietan bai gizakietan, txertoarekin prebenitzen ez bada.
|
|
|
Horrela, 50 egunez. Azken bospasei egunetan, janaririk eta urik gabe, gizon, emakume eta haurrak desertuko zuztar eta landare urriez elikatu ziren, eta bai gizakiak
|
bai
animaliak egarriak erotu beharrean zeuden ura lortu zutenean. Bi zaldik estomagoa
|
|
2015
|
|
|
Terrarioaren gainean eguzkiarena egiten zuen bonbilla pizten nien, eguzki apur bat har zezaten, Benidormen zeudela sinets zezaten. Ondoren jaten ematen nien,
|
bai
animalien dendan haientzat erositako janaria, bai nik neuk klaseetan zehar harrapatzen nituen euliak. Azal sikuak ere kentzen nizkien, banan banan, ezkata berriak agerian utziz.
|
|
|
Aurreko bi ikerketa horietan ikusi duzunez, bai landareek
|
bai
animaliek, badute egitura unitate
|
|
|
komun bat. Hau da,
|
bai
animaliak bai landareak, den denak, zelulaz osatuta daude.
|
|
|
Indarrean zegoen munduaren ikuspegi organizistaren arabera,
|
bai
animaliak eta landareak bai mineralak sorkuntza eta hazkunde prozesuetara lotuak zeuden, eta Lurrak bere mugak areagotzen zituela uste zen. Ekonomia diziplina gisa ezarri zen Lurrak sorrarazitako aberastasunen hazkundea sustatzearen zeregina bere gain hartuz.
|
|
|
Arazoa, albaitariak azaldu ondoren, gaizki erabiltzeak eragin kaltegarriak ekar ditzake harburuetan eta feloetan. Automedikazioa,
|
bai
animalietan eta bai gizakietan, praktika desegokia da; izan ere, berehalako ondorioak sor ditzake, maskota ez sendatzetik intoxikatu edo alergia izan arte. «Arriskutsua da txakurrak eta katuak autokarabatzea:
|
|
|
Irudia: hatch. m Praktika horrek osasun publikoko arazo larria eragin dezake, gaixotasun infekzioso sendaezinak sortuko bailitzateke,
|
bai
animalienak bai pertsonenak, eta horiek hainbat baliabideren bidez sakabanatuko lirateke. «Gero eta ohikoagoak dira antibiotikoekiko erresistentziak albaitariei eragiten dieten maskotetan.
|
|
2016
|
|
|
–moztu dio berriketaren haria amonak?. Zeu
|
bai
animalia ederra, bi oinekoa, gainera. Zaude isilik bandera jaitsi eta igotzearekin, zamak pilatu eta animalien garraioarekin:
|
|
|
1.1 Animalien errespetuari eta babesari dagokionez, gero eta zabalduago dago kontzientziazio soziala. Hala ikusten da bai gizarte mugimenduetan,
|
bai
animalien babesari, ehizari, arrantzari, zezenketei eta animaliekiko saiakuntzari dagozkien legeen orientazioan eta edukian ere.
|
|
|
Aurreko bi ikerketa horietan ikusi duzunez, bai landareek
|
bai
animaliek, badute egitura unitate komun bat. Hau da, bai animaliak bai landareak, den denak, zelulaz osatuta daude.
|
|
|
Aurreko bi ikerketa horietan ikusi duzunez, bai landareek bai animaliek, badute egitura unitate komun bat. Hau da,
|
bai
animaliak bai landareak, den denak, zelulaz osatuta daude.
|
|
|
Eskuz egiten bada, erabat urpetuta dagoela ziurtatu. Oso sentikorra den pertsonetan, komeni da agerraldi batetik urrun egotea,
|
bai
animaliekin, bai ehunekin, adibidez, artilea edo histamina ugariko elikagaien kontsumoa, adibidez, itsaskia, marrubiak edo fruitu lehorrak. Tenperatura aldaketa bortitzek, muturreko beroak edo estresak ere izerditzea eragin dezakete, eta horrek areagotu egiten ditu sintomak.
|
|
|
Toxiko naturalak elikagaietan Elikagaiei eta toxikotasunari buruz hitz egiten denean, oro har, substantzia kimikoekin lotzen da, hala nola pestizidekin, gehigarriekin edo elikagaiari eransten zaion bestelako substantziarekin. Hala ere, kontuan izan behar da elikagaiek, bai landarekoek
|
bai
animaliakoek, modu naturalean toxikoak izan daitezkeela giza osasunean. Landare jatorriko substantzietan, hauek dira substantzia horietako batzuk:
|
|
2017
|
|
|
Mendaren familiakoa da landare hori, eta haziak ez ezik, olioa ere estimu handitan izaten dute, zeina elikadura arloko gehigarri gisa erabiltzen den bai pertsonetan eta
|
bai
animalietan ere.
|
|
|
Gakoa da gure dietan elikagai gutxi prozesatuak sartzea, bai landare jatorrikoak eta
|
bai
animalia jatorrikoak: zerealak, lekaleak, frutak, barazkiak, fruitu lehorrak, patatak, haragiak, arrautzak, arrainak eta esnekiak.
|
|
|
171). Kataroek, halaber, ezkontzea eta ugaltzea arbuiatzen zuten, eta begetariano zorrotzak ziren,
|
bai
animaliak hiltzea gaitzesten zutelako, bai sorkuntza sexualetik eratorritako janari guztiak, arrautzak eta haragiak esaterako, saihestu nahi zituztelako.
|
|
|
Behi eroen gaitza eta oreinen kaukexia bezala, buztina prioiak aldatzeak eragiten du, eta agente transmitigarri bat da, ohiko infekzio ez konbentzionala eragiten duena hiruren artean. Prioiak proteina normaletatik datoz, PrP izenekoak, eta ohikoak dira bai pertsonengan
|
bai
animalietan. Gaixotasun espongiformeak eragiten ditu bere forma anomaloak.
|
|
|
Eta gure inguruan ere gehiengoa da: naturan gehien aurkitzen dena da,
|
bai
animalien munduan, bai landareetan. Bere ugaritasunaren arrazoia energia erreserba izatea da, eta horregatik behar da.
|
|
2018
|
|
|
Txakurrari edo katuari haragi gordina ematea pentsatzen ari bazara, jakin ezazu zientzialariek kritikatu dutela. Izan ere, askotan, prestatu gabeko elikagai horrek bakterioak eta parasitoak izaten ditu, eta horiek arriskutsuak izan daitezke
|
bai
animalientzat, bai haien giza familiarentzat. Ondoren, maskotentzako haragi gordinaren elikadurari buruzko informazio gehiago emango dugu, baita adituek diotenari buruzkoa ere.
|
|
|
Eta hori guztia, arrisku gehigarri batekin: parasito horiek eritasunak eragin ditzakete, gero gizakiei kutsatzeko, bai elikagaiak prestatzean kutsadura gurutzatuaren ondorioz,
|
bai
animaliarekin kontaktuan egoteagatik. Izan ere, parasito gehienek izoztu ondoren osasunarentzat arazo izateari uzten dioten bitartean, ez da gauza bera gertatzen bakterioen kasuan.
|
|
|
Ezaguna da argi kutsadura arazo handia dela, eta ez soilik arlo estetikoari dagokionean. Gero eta hobeto ezagutzen dira argiaren eta iluntasunaren arteko erritmoen apurketak dituen ondorioak,
|
bai
animaliengan zein gizakiengan ere. Gaiaren inguruan ikasleak kontzientziatu nahi dituzte, funtsean, haien esku egongo delako etorkizunean egoera bideratuko duten politikak asmatzea eta martxan jartzea.
|
|
2019
|
|
|
Badakizu dagoeneko zenbat espezie,
|
bai
animalia bai landare espezie, desagertu diren?
|
|
|
Asierrek burua are eta gehiago makurtu zuen, ostruka balitz bezala. luke
|
bai
animalia hura izan, hiru ergel haiek alde egin arte burua lur azpian ezkutatu ahal izateko.
|
|
|
Hiru urte eta erdi nituenetik hamaika bete arte[...] Erantzunik ez hurrengo urteetan egin nituen galderei. Zazpi urte nituenean, hara non ikusi nuen bat batean, nire untxiari jaten ematen ari nintzaiolarik, haren azpitik kumeak larru hutsik ateratzen arrastaka[...] Amak esan zidan
|
bai
animalietan eta bai gizakietan txikiak amaren sabelean handitu eta albo batetik ateratzen direla. Albo batetik jaiotze hori zentzugabea iruditu zitzaidan[...] Inude batek gauza asko kontatu zidan haurdunaldiaz, sabelaldiaz, hilekoaz[...] Azkenean, nire azken galderan, aitari galdetu nion ea zein zen egiaz bere funtzioa, eta polenaren eta pistiloen istorio ilun batzuekin erantzun zidan.
|
|
|
Hori dela eta, ezinbestekoa da kontsumitu aurretik albaitaritza ikuskapena egitea eta zenbait neurri hartzea, hala nola animalia horien hondakinak ingurumenean uztea saihestea, bestela patogenoek beste animalia batzuk kutsa ditzaketelako. Bestalde, ehiza haragia denean, kontuz ibili behar da arrisku kimikoekin, batez ere, muniziotik eratorritako berun kontzentrazio altuak egon daitezkeenean,
|
bai
animaliaren muskuluarekin zuzenean kontaktuan egoteagatik, bai ingurumenean perdigoiak irentsita. Arriskua murrizteko, munizioak kaltetutako haragia moztu eta kendu egin behar da, eta arreta berezia jarri haragi xehatuari; izan ere, beruna metal biguna da, eta haragiarekin batera birrindua izan daiteke, konturatu gabe.
|
|
2020
|
|
|
Albaitaritzako fisioterapia lehiaketako animaliekin lotuta egon zen hasiera batean. Baina denboraren poderioz, diziplina horrek hainbat aplikazio garatu ditu mota guztietako animalientzat,
|
bai
animalia handientzat (zaldiak batez ere), bai txikientzat (txakurrak eta katuak), bai exotikoentzat, ebakuntza ondoko prozesuetan eta era askotako minen tratamenduan. Albaitariek eta fisioterapeutek behar horiei erantzuten diete, baina ez polemikarik gabe:
|