|
2000
|
|
|
Desterru hura, beraz, distantzian eta legoatan ez zen luzea ez neurtezina, baina nola amorante batzuei gorputzen urruntzerik tipienak arimen urruntze guztizkoa dakarkien, hala egiten zitzaien gure odoleko gizon emazteki haiei eskumenean zirudiena eskuragaitz, desterrua kasik jasanezin egin arteraino. Sentimendu haren gutitzeko eta leuntzeko, eta, bide batez, habia berrirat moldatzeko eta estatu hartarat ohitzeko, on zuketen bakezko eta soseguzko giroa; ordea, bai Lapurdin,
|
bai
Nafarroa Beherean, eta bai Zuberoan ere, noiznahi den pizten ziren katoliko eta protestanten arteko aharrak eta liskarrak —hala nola Charles de Luxe eta Belzunzeko jaunaren artekoak—, etxegoiendarrak saihesterat eta ekiditerat entseiatzen zirenak, eta ekidin ere zituztenak nola edo hala, baina beren baitarik eta beren gorputz arimetarik baztertu ezinik, aldi berean, arrisku eta peril se...
|
|
2001
|
|
|
BERAZ, gatazkari irtenbidea emateko negoziazioari ekiteko eta erabaki foroak bai Eusko Legebiltzarrean eta
|
bai
Nafarroako Parlamentuan abian jartzeko, indarkeria bertan behera geratzea edo HB ETAren indarkeriatik aldentzea beharrezkoa da. Hori gertatuz gero, gai estrategikoetan sar gintezke.
|
|
2002
|
|
|
Hirurogeikohamarkadako hazkundeak lau herrialdeetan izan zuen eragina, baina bereziki Araban eta Nafarroan; azken horiek industria hartu zuten beren jarduera ekonomikonagusi gisa eta Euskal Herriko industrian zuten garrantzia areagotu zuten. 1974an, bai Arabak
|
bai
Nafarroak bakoitzak Hego Euskal Herriko produktu industrialarenehuneko hamabi inguru hartzen zuten. Industrializazio gutxieneko herrialdeakgarapen industrialaren bidean sartu ziren orduan, industriaren tamainan herrialdegaratuenekiko aldea murriztuta.
|
|
|
Bestalde, bai Eusko Jaurlaritzak
|
bai
Nafarroako gobernuak sustapen politikaugari aplikatu dituzte: inbertsiorako laguntzak, industria lurraren eskaintza, teknologia politikak, etab. Teknologia politikaren bitartez, adibidez, I+G gastuetanEuropako mailara hurbiltzen joan gara.
|
|
|
PPz ez dago zer esan handirik, berauek, bai Euskal Autonomia Erkidegoan eta
|
bai
Nafarroan, beti argi utzi baitute beren antieuskalduntasuna. Bestalde, Espainian botere zentrala daukate eta begien bistan dago Euskal Herriak lortuko lituzkeen eskumen handiagoak berek galdu lituzketela.
|
|
2004
|
|
|
Baten batek gaizki begiratuko du, baina ikasleei ez zaie inporta". Bestalde, bai Araban
|
bai
Nafarroan dabiltzanek udalen laguntza hutsaren hurrengoa izan ohi dela gogorarazi dute, zenbait herritan eskolak emateko lekua utzi badute ere.
|
|
|
Eta guk ere ikasi dugu hizkuntza bat ez dela ia inorendako bere horretan eta mekanikoki gizatalde batetik bestera inolako oihartzun, lotura edo atxikimendu sentimentalik gabe iragaten den corpus kulturala: euskara ikasten dutenen arrazoien artean identitate kolektiboarena196 da nagusi eta garrantzia du ogibidea bilatzeko ematen duen aukerak ere; uste dugu arrazoi kulturalen leloa arestiko beste bi horien gibeletik doala,
|
bai
Nafarroan eta bai nonahi?. 197
|
|
2005
|
|
|
Lurrikararen ondoren, Euskal Herria jardun eremutzat jotzen dutenak pentsatzen hasi ei dira ekialdeko foru ortuaren irudia berriz mugitzen jartzeaz.
|
Bai
Nafarroa Bai, bai ezker abertzale ortodoxoa. Batzuk koalizioari eutsi eta zabaltzeko asmoz, bertzea Nafarroa euskal gatazkaren gakoa delakoan.
|
|
|
Autodeterminazioaren helburua subiranotasunaren bidean dago eta helburu estrategikoa bezala ikusi behar dugu, eta horretara iristeko dugun eta behar dugun helburu bakarra indar metaketa egitea da
|
bai
Nafarroan, nahiz EAEn zein Iparraldean bere unean. Horretaz gainera, kontsulta eta erabaki esparruak funtsezkoak izaki, esparru horiek eraiki beharra dago.
|
|
|
Era horretan askoz ere onarpen handiagoa eta konbentzimendu sinesgarritasuna izango duen jarduna izango da hizkuntz politika. Eta horrek
|
bai
Nafarroan bai Iparraldean eragin onuragarria izango luke.
|
|
2006
|
|
|
Bakea eta demokraziak ekarri ahal duen aldaketa politikoaren aurrean kokatzeko urratsak eman ditu herri honek. Egia bada ere gure Euskal Herri honetan errealitate oso ezberdinak egon badaudela, zalantzarik ez dago Euskal Herriaren etorkizun politikoaren inguruko eztabaida sakona gure lurraldearen eremu ezberdinetan zabalduta dagoela; bai Ipar Euskal Herrian, bai Araba Bizkaia eta Gipuzkoako eremuan,
|
bai
Nafarroan ere.
|
|
|
Errioxako monasterioak,, botoen? dokumentuaren harira, auziak izan zituen, alde batetik, Kalagorriko apezpikutza eta Naiarako Santa María la Realekin; eta, beste alde batetik,
|
bai
Nafarroako bai Gaztelako ia kontzeju eta eliz ororekin eta Aragoiko bi herrirekin.
|
|
|
Laburbilduz, Nafarroan Erronkari eta Burundako foruak ezin dira onartu hiribildu gisa,
|
bai
Nafarroa Garaiko hegoaldean diren Funes, Mendigorria, bilauei eta ez burgesei dagozkien foru txikiagoak jasoagatik ere, populazio lurraldean egoteagatik hala onartu dituelako tradizionalki historiografiak.
|
|
|
Hortaz, erreinuaren legedia eta boterea erreinu beraren mugetaraino bakarrik zeuden indarrean. Gogoan hartu behar dugu, XV mendean, Hondarribiaren kokapen geopolitikoa,
|
bai
Nafarroako bai Frantziako erreinuekin (Urtubiako lurren bitartez) mugan zegoen.
|
|
|
Kingston ere
|
bai
Nafarroa baita
|
|
2007
|
|
|
P. KASARES. Nafarroaren gaia ezin da egon bakegintza eta normalizazio prozesu baten mahaian, batetik ez litzatekeelako demokratikoa eta, bestetik, kaltegarria litzatekeelako bai prozesuarentzat eta
|
bai
Nafarroarentzat.
|
|
|
Hasieran, orga zaldi modura edo zamabere modura erabiltzen ziren. Baina nekazaritza lanak mekanizatu zirenetik, zeregin horrek bere balioa galdu zuen eta haragia ekoizteko edo hazitarako zaldi modura merkaturatzen hasi ziren (bigarren erabilera oso ongi balioetsita dago
|
bai
Nafarroan bai Nafarroatik kanpo).
|
|
|
Hasieran, orga zaldi modura edo zamabere modura erabiltzen ziren. Baina nekazaritza lanak mekanizatu zirenetik, zeregin horrek bere balioa galdu zuen eta haragia ekoizteko edo hazitarako zaldi modura merkaturatzen hasi ziren (bigarren erabilera oso ongi balioetsita dago bai Nafarroan
|
bai
Nafarroatik kanpo).
|
|
|
Amaitzeko,
|
bai
Nafarroak baita Arabak ere, aipatu hamarkada horretan, lanabes egokia zuten zerga funts ugari eskuratzeko. Ondorioz, azpiegiturak egokitu zituzten industriarentzat eta enpresak apurka apurka erakartzea ahalbidetu zen.
|
|
2008
|
|
|
Txostena prestatzean, lehen ariketa izan zen inkestaren azterketa, diagnosia konparagarri bat eginez Iparraldea eta Hegoaldearen artean. Plan Nagusia idatzi zelarik,
|
bai
Nafarroak, bai Ipar Euskal Herriak parte hartu genuen Kultur Sailako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak eraman zuen lanetan. Hiru lurraldeetako hizkuntza egoerak aztertu genituen, lurralde bakoitzeko indarguneak eta ahulguneak neurtuz.
|
|
|
Bestetik, esan behar da historizismoaren beste ezaugarri bat ere badutela aztergai ditudan curriculumek: bai EAEkoan
|
bai
Nafarroakoan literatur edukiak kronologikoki daude antolatuta, pedagogia berritzaileek proposatzen dutenarekin kontrajarrita. Izan ere, ikasleari denbora tarte batean egondako testuen eta gertaeren informazioa helaraztea proposatzen dute, testuen arteko eta gertaera historikoen batasunik gabe.
|
|
|
Horrez gain, Hego Euskal Herriko curriculumetan baino gehiago azpimarratzen da sorkuntzaren garrantzia, eta ebaluazio irizpideetan jasotzen da sorkuntza ere baloratu egin behar dela. Kontuan hartuta bai EAEko curriculuma
|
bai
Nafarroakoa Errege dekretu horretan oinarritu direla, ez da erraz ulertzen zergatik kendu dioten euskal curriculumek idazketa literarioari garrantzia.
|
|
|
Horrela laburtuko zaie eta errazago egingo etxetik euskaraz ez dakien ikasle horiei inguruko euskaldunekin jardun ahal izateko bidea15 Hau da, inguru erdalduneko eskola baterako hemen proposatzen dugun ereduaren arabera, euskara batuak hartuko luke lehentasuna, nahiz eta eredu bateratzaile hori modu zabalean ulertzen dugun (tokian tokiko edo inguru hurbileko ezaugarriak biltzeko joera duena) eta ez eredu murritz, estu eta gogortu baten gisa. Tafallan, esate baterako, ezin ditugu Bortzirietako edo Sakanako bereizgarriak erabili, baina
|
bai
Nafarroa osoan hedatuta daudenak (esan/ erran, bultzatu/ bulkatu, ezer/ deus, ibai/ ugalde, eta abar... aurreragoko baten zehaztu dira zein ezaugarri diren horiek eta zein jarraibide proposatzen den ahozko eredurako eta idatzizkorako).
|
|
|
«Oraingo gazteek gutxi erabiltzen dute. Hori
|
bai
Nafarroa aldean gehiago», gaineratu du Albisuk.
|
|
|
Konstituzioak izugarrizko aukerak ematen dizkie
|
bai
Nafarroari bai foru lurraldeei. Nafarroarekin zera gertatu da:
|
|
2009
|
|
|
iturri ez berriztagarriak berriztagarriez ordezkatzea eta efizientzia energetikoa. Alabaina, bai Europar Batasuneko, bai Espainiako eta
|
bai
Nafarroako politika horiek derrigorrezkotzat jotako ekonomia hazkundea alde batera utzita egiten dira. Energia berriztagarriek ikusgarri egin dute gora, baina ahalegin horrek ez du ezertarako balio energiaren kontsumoak ere asko egin duelako gora.
|
|
|
Nafarroako kasuan, gainera, emakumeek ezin dute Foru Erkidegoan abortatu, inguruko erkidegoetako zentroetara bidaltzen dituzte Emakumeentzako Laguntza Zerbitzuen bitartez. HIES kasuetan, emakumea presondegian dagoenean edo beste egoera berezi batzuetan, administrazioak ordaintzen ditu abortuaren kostuak bai EAEn,
|
bai
Nafarroan.
|
|
|
Ikuspuntu teknikotik, badago bertako herritarrek ETB ikusten jarraitzeko aukera; baina lege kontuak direla eta, kontua zailagoa izango dela ematen du. Horregatik, bai Euskadiko
|
bai
Nafarroako agintariek Industria Ministerioarekin biltzeko asmoa daukate, ETBren seinalea Nafarroan bermatuta gera dadin.
|
|
|
Instituzionalizazioa horrela ulertzen dut: presentzia eta eragina, bai Iparraldean
|
bai
Nafarroan bai Euskal Autonomia Erkidegoan, beharrezkoak ditugulako euskararen
|
|
|
Azken batean, euskararen normalizazio bidean, ortografia, hiztegia, gramatika... bezalaxe, izenak ere arautu behar dira hizkuntzaren kalitatearen eta duintasunaren mesedetan. Gainera, alor honetan badu Onomastika batzordeak erantzukizun berezi bat, kontuan izan behar baita, bai EAEn
|
bai
Nafarroan, Euskaltzaindia dela erakunde aholkulari ofiziala hizkuntza gaietarako eta espresuki toponimiarako.
|
|
|
Zentzu horretan, bai EAEn eta
|
bai
Nafarroan biktimen ezagupenerako pausobatzuk eman dira, ebazpen publikoen bidez batez ere. Baina Egiaren Batzordeengaia ez da oraindik jorratu, estatu mailako testuinguruaren faltan.
|
|
|
Lautik hiru liburu Hegoaldean inprimatu dira. Gipuzkoak jarraitzen du aurren, baina Bizkaiak batez ere egin du gora58 Proportziotan jaitsi egiten dira
|
bai
Nafarroa eta bai Araba».
|
|
|
Garrantzi berezia du duela bi aste agentzia horrek berak Espainiako Erresumari kredituen gaineko kalifikazioa AAAtik AA+ era jaitsi ziolako. Mugimendu hori dela eta, bai Eusko Jaurlaritzak
|
bai
Nafarroako Gobernuak pentsatzen zuten automatikoki jaitsiko ziela eurei ere, ustez ezin delako Estatuarena baino kalifikazio hobea eduki. Subiranotasunaren sabaia deitzen zaio muga horri.
|
|
|
Bestalde, arartekoak, gertaera haiek Estatuko Administrazioaren jarduna izan zirela oinarri, agerturiko eskumenik eza funsgabea da oso. Eta horrela da, aurkezturiko kexan espresuki adierazten zen bezala, salaturiko gertaerak eta egin ezekoak bai Iruñeko Udalari (ez 1978ko Udal hari, hura duintasun osoz aritu baitzen, gerokoei baizik),
|
bai
Nafarroako Parlamentuari zein Foru Gobernuari buruzkoak baitira eta erakunde horien jardun/ jardunik ezaren inguruan Arartekoak eskumena duelako (Foru Legeko 1.3 artikuluak, a), b) eta c) atalak).
|
|
|
Askotan EAEko politikatik uste izan da lerroak markatu behar direla eta gainera lezioak eman behar direla. Berak egiten zuen gogoeta justu kontrakoa zen, hain justu
|
bai
Nafarroan eta bai Iparraldean abertzaleek desberdintasunen gainetik jakin dutela indarrak batzen, eta hemen, horretatik zer ikasia badugula. Horrek ez du esan nahi mimetikoki berdina egin behar dugunik.
|
|
|
Ez zaizkigu txarto etorriko
|
bai
Nafarroan eta bai EAEn dauden gobernu unionistak, haiek euskal abertzaletasuna suspertzera eramango dutelako. Baina planteatzen dudan guztia bide baketsu eta politikoetatik lortuz, alegia.
|
|
|
Autonomia Erkidegoan izan duela euskarak bilakaerarik positiboena, alde handiarekin gainera
|
bai
Nafarroarekiko bai Iparraldearekiko. Horrexegatik da bistakoa, halaber, Euskal Autonomia Erkidegoko hobekuntzari esker pasatu dela" arriskuan" edo" arrisku larrian" egotetik" ahulezian" egotera oro har.
|
|
2010
|
|
|
Baina, oraingoz, ez da halakorik bilatu. Hala ere, bai EAEn
|
bai
Nafarroan, aldaketarako aukerak ikusten ditugu, nahiz eta egoera politiko ezberdinak izan. Izan ere, Nafarroan badago subjektu bat, Nafarroa Bai, EAEn ez dagoena.
|
|
|
Niretzako, estatu estrategia, baita alderdi politikook ere, herri honetan, proiektuak gauzatu, sendotu, zehaztu ditugu garai hartatik honantz. Estatuak estrategia bat hartu zuen, eta instituzionalki
|
bai
Nafarroan bai erkidego autonomoan aplikatu egin du, ahal izan duenean aplikatu du. Nahi dute kontrolatu mapa politikoa eta elektorala, baita funtsean inportanteagoa dena ere, herri honen norabidea.
|
|
|
Hitzaldian, Aznarrek terroristen eta haien bozeramaleen iruzurrean ez jausteko deia egin du, ezker abertzalea datorren urteko udal hauteskundeetatik kanpo utziz, bai EAEn eta
|
bai
Nafarroan.
|
|
|
Bagliettoren arabera,
|
Bai
Nafarroako eta Eusko Jaurlaritzaren aldetik, bai agintari polizialen aldetik Zigor Kodearen 578 artikuluan aurre ikusi eta zigortzen den terrorismoaren aldeko edozein goraipamenen erabilera txarra eta libertatisaren kontrako hedakor eta ezohiko erabilera salatu nahi dute Eskubideak elkarteko abokatuek.
|
|
|
Nafarroako EA-tik zuzendaritza nazionalak Ezker Abertzalearekin izenpetu duen akordio estrategikoaren aurrean itxaropentsu agertu diraEuskal Herri osoan egindako hausnarketa baten ondorioa da. Euskal Herrian bide independentista zehaztearen beharrean gaudela uste dugu. Akordio honek eztabaidak sortu ditu Nafarroako EAren barruan Eztabaidatzen ohituta gaude, bai elektoral koalizioen inguruan,
|
bai
Nafarroa Bairen inguruan. Orain erronka historiko baten aurrean gaude.
|
|
|
Maizegi entzun ohi dugu 1939ko erbesteaz hitz egiten. Euskal erbestea 1936kouztailaren 18an hasi zen ordea,
|
bai
Nafarroan zein Araban ere. 1936ko uztaileanbertan pairatu zituzten Nafarroan eta Araban hainbat herritarrek lehenengoheriotza edota espetxe zigorrak eta uda horretan bertan ihes egin zuten ahal izanzutenek lehen aldiz erbesterantz, Baztandik pasa eta Iparraldera batzuk, Gipuzkoaraeta Bizkaira besteak.
|
|
|
Horiez gain, proiektuaren berri emango diete herritarrei, edozein alderdi politikori, gizarte eta kultura eragileei eta ekonomia taldeei, besteak beste. Informazio prozesu horretan, bai guk eta
|
bai
Nafarroako errege etxeak ere azken urteetan burujabetza erdiesteko egindako pausoak ezagutaraziko ditugu, esan zuen Zorrozuak. Argi utzi zuen hori guztia Nafarroako Estatuaren burujabetza osoa berreskuratzeko helburuarekin egingo dutela.
|
|
|
Bai EAEko administrazioak
|
bai
Nafarroakoak ontzat eman dituzte datu horiek, egoera hobetzen ari dela erakusten dutelako. Gemma Zabaleta Eusko Jaurlaritzako Lan sailburuaren hitzetan, erregulazio eskaera berrien kopurua motelago handitzen ari dela erakusten dute datuok.
|
|
2011
|
|
|
Hauteskunde kanpaina hasteko 12 ordu baino gutxiago geratzen dira eta PSE, EAJ, Amaiur eta Geroa
|
Bai
Nafarroako koalizioa haien hautagaiak aurkezten hasi dira.
|
|
|
Edaten edo erretzen ari zirenengana joaten ziren eta zer kontsumitzen ari ziren esplikatzen zieten». Bai eskolan landutako informazioarekin eta
|
bai
Nafarroa Oinezen egindako kanpainarekin ere «gustura» gelditu zela aitortu digu Esnaolak: «zuzenean ‘ez egin hori’ erran beharrean, erakusteko modu hobea da hori».
|
|
2012
|
|
|
Espainiak, ordea, ez du bete ebazpena, eta helegitea jarri zuen urriaren 4an. Atzo bertan, ebazpen hori betetzeko eta Del Rio eta beste sei preso nafar aske uzteko eskatu zioten Espainiako Gobernuari Bilduk, Nafarroa Baik, Ezkerrak eta Geroa
|
Baik
Nafarroako parlamentuan. UPNren, PSNren eta PPren ezezko botoekin, ordea, atzera bota zuten mozioa.
|
|
|
Interesgarria zera da, beste behin ere, Vianako printzearen kasuan bezala, Nafarroa askean bizi izan ziren pertsonek aldarrikatu zutela okupazioarenbidegabekeria. Luis XIII.a Frantziakoak aldarrikatutako Batasunerako Dekretuakeragin zuen bi erresumak batzea. Nafarroa eta Frantzia?, eta berezko erakundeenmurrizketa handia,
|
bai
Nafarroako erakundeena, bai Lapurdi, Zuberoa etaBiarnoko erakundeena. Halere, Oihenarten aldarrikapenak, espainiar okupaziosistemarekiko pertsona erabat independentea?
|
|
|
Uhartek garai horretan bere leku garrantzitsua zuen erreinuaren defentsarako eskeman" adierazi zuten. " Gaur egun
|
bai
Nafarroan eta baita Uharten Herri bat bizi da burujabetza berreskuratuz bere etorkizuna erabaki nahi duena. Munduan beste herrien artean leku bat nahi duena". Uharte Arakilgo harresien inguruko aipamena egin zuten:
|
|
2013
|
|
|
Greba orokorra deitzen dugunean, arduraz jokatzen dugu, eta galdera zuzena egiten diegu bai Eusko Jaurlaritzari,
|
bai
Nafarroako Gobernuari, eta baita foru aldundiei ere: zer geratu behar da zutik?
|
|
|
Bai gure Estatutuak
|
bai
Nafarroakoak legezko egiten dute erreferendum bat egitea, ea nafarrek nahi duten probintziekin, denbora zaharretan esaten zen bezala, hartu emanik izan. Errealitatea da nafarrek ez zutela nahi.
|
|
2014
|
|
|
Bere trinkoenari begira balioko dio Kongresuko mezu gisa, baina aurrera begira ez du ezer adierazten, ez baldin bada irabazle eta galtzaileen eskemari lotutakoa. 2011n ETAk armak uztea erabaki zuenetik gero eta argiago dago, herritarrek garai hura gainditu nahi dute, eta iraganeko lokatza etorkizuna baldintzatzeko erabili nahi duenak jai izango du, bai EAEn
|
bai
Nafarroan. Giza katearen izpiritua guztiz alderantzizkoa zen, eta hori erabakigarria da gizartea irabazteko:
|
|
|
izan ere, EAEko informazioa ez ezik Euskal Herri guztikoa damaigu V. Inkesta Soziolinguistikoa k (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza, 2011b), eta Nafarroakoa Mapa Sociolingüístico de Navarra k (Euskarabidea, 2011). Bi lan horietan ageri denaren arabera, urbanizazio prozesua motelagoa da bai Ipar Euskal Herrian (Lapurdi barnealdean eta Nafarroa Beherea eta Zuberoan baino euskaldun gutxiago bizi da BAMen),
|
bai
Nafarroa Garaian (hala ere, euskaldunen bilakaera nabarmen doa goraka Iruñean: Nafarroako hiriburuan %5 dira elebidunak 65 urtetik gorakoen artean, eta %18, 8 16 urte bitartekoen artean).
|
|
|
Franco hil ondotik (1975), espainiar estatuan laster eratu ziren Autonomia Erkidegoak, eta Autonomien Estatua delako antolamenduaren barrenean (el estado de las autonomías) erkidego horiek zenbapaitekoerabakimen politikoa erdietsi zuten. Horrek bidea irekia utzi zuen hizkuntza politikak beste norabide batean jartzeko, bai Euskadiko Autonomia Erkidegoan eta
|
bai
Nafarroako Foru Komunitatean, euskarari dagokionez. Estatu frantsesean, berriz, errateko moduan euskarari ez ikusia egiten zioten agintaritzatik.
|
|
|
2010 urteko infografietan ez dago Euskal Herri osorik mapetan. Hego Euskal Herriko datuak lau aldiz agertzen dira infografietan, baina lau kasu horietan ondo bereizita ikusten dira bai Euskal Autonomia Erkidegoa,
|
bai
Nafarroako Foru Erkidegoa. 2010eko apirilaren 19ko albistegian, esaterako, etxebizitzen prezioek behera egin dutela esaten dute.
|
|
|
Dirutza horretatik, 3.285.616,20 euro Udalaren ardurapeko azpiegituretan eta eraikin publikoetan eragindako kalteei dagozkie. Kalte horien konponketa finantzatze aldera, Baztango Udalak finantza laguntza eskatu dio
|
bai
Nafarroako Gobernuari bai Estatuko Gobernuari eta, aldi berean, Udalak bere aseguruari eman dio parte, udal eraikinei dagokienez.
|
|
|
Egoera hau izanik, Baztango Udalak jakinarazi nahi die herritarrei
|
bai
Nafarroako Gobernuan eta baita Madrilen ere kalteen %100 ordaintzeko eskatuko duela. «Hondamendi egoera batean udal batek ez duelakoz bere gain hartzen ahal lana eta gastu guztia.
|
|
|
Hau, 13: 00tan irtengo da Mikel Laboa plazatik. LOMCE jada inposasatzen daude,
|
bai
Nafarroa Garaian eta bai EAEn. Horregatik, ikastetxe eta Lanbide Heziketetan desobedientzia astea izango da azaroaren 24tik 28ra.
|
|
2015
|
|
|
Ahozko hizkuntza gaitasuna hobetzeko asmoz lanean hasi ginenean, hasteko irakasleei galdetu genien ea ahozko hizkuntza gelan lantzen ote zuten eta ea nola lantzen zuten jakiteko. Egia esan, irakasleen aldetik ere kezka handia zegoen gai honen inguruan, eta azken 5 urteotan hainbat ikastaro eskaini ditugu, bai ikastetxeko egitasmo bezala lantzeko
|
bai
Nafarroako irakaskuntzako irakasle solteei prestakuntza eskaintzeko. Esperientzia horiekin batera ikasi dugu, eta guk ikasitakoa erabili nahi duen edonoren esku jarri nahi dugu.
|
|
|
EAJk mendebaldeko lurraldeetan eta Geroa
|
Baik
Nafarroa Garaian emaitza bikainak lortu zituzten igandean aldundietarako eta Foru Parlamenturako hauteskundeetan. Haiena izan zen garaipen politiko elektorala, zalantzarik gabe.EAJk espero bezalako nagusitasunez eutsi dio bere Bizkaiko gotorlekuari eta, gainera, urrats berriak eman ditu Ezkerraldean zein herrialdeko ekialdeko hainbat udaletan.
|
|
|
Apirilak berri hoberik ekarri zuen, hala ere. Hilabete bukaeran, bai Confebask ek eta
|
bai
Nafarroako Enpresaburuen Konfederazioak adierazi zuten ETAren gutun bana jaso zutela, jakinarazteko iraultza zerga edo mehatxu bidezko diru eskeen kanpaina bertan behera utzi zuela, behin betiko. Urtarrileko su eten, orokorrak?
|
|
|
Tolosa, Andoain, Hernani eta Donostia eta, gehienbat, XVIII. mendearen erdialdetik aurrera izan zuen eragina. Dena dela,
|
bai
Nafarroan eta bai Gipuzkoan, beste eremu nagusi bina ageri dira. Sartalde/ sortalde norabidean datoz euren mugak.
|
|
|
Aski ezaguna da Erdi Aroan zehar,
|
bai
Nafarroan, bai beste euskal lurraldeetan, ez zela hizkuntza batasunik izan, eta hitz egiten zirela, neurri ezberdinetan noski, mintzaira bat baino gehiago. Latina, Elizaren hizkuntza ofiziala, abade eta jende kultuek mintzatua.
|
|
|
Geroa
|
Bai
Nafarroako Gobernura iritsiz gero, arlo ekonomikoan eta zehatzago esanda enplegua sustatzeko proposamenak martxan jarriko lituzke. Urtebetean 800 lanpostu sortzeaz gainera, Nafarroako aurrekontuetatik %0, 5 enplegu publikoa sortzeko bideratuko lituzke.
|
|
|
Kartzelaren kontrako hainbat protesta egin ziren, baita greba orokor bat ere Iruñean. Bai sindikatuek
|
bai
Nafarroako eta presoen jaioterrietako udal anitzek, presondegia ixtea exijitu zuten. Ordurako, sindikatu eta ezkerreko alderdien kideen artean" San Kristobal" izena zorigaitzez ezagun bihurtua zen Estatuko espetxerik gogorrenetakoa eta errepresiboenetakoa izateagatik.
|
|
|
Gazteluko Plazatik ikusita, ekain urdinaren goiz konkabo hura egokia zen itxaropenaren era xume batentzat. Udal hauteskundeak burutu berriak, ba omen zegoen benetako aukera, bai Iruñean
|
bai
Nafarroa osoan, koalizioko gobernu presentableak osatzeko; ahazmenaren apostoluek ez kontrolatutako udal gobernuak eratzeko, alegia. Baina eraikinen gibeletik, Ezkabaren gailurraren gainetik, agertzen hasiak ziren errealitate gordinez zamaturiko lehendabiziko hodei beltzak.
|
|
|
Ondoko urteetan burutuko ziren beste asmo komun batzuk,
|
bai
Nafarroa Beherearekin, bai eta Lapurdi eta Zuberoarekin lotzeko ere:
|
|
|
Hain zuzen, gero eta beharrezkoagoa zen jendeak bere euskara maila frogatzeko baliabide ofizial bat ukan zezan, erakaskuntza arloan aritzeko Euskal Herrian edo atzerriko Euskal Etxeetan, bai eta lan munduan ere, edozoin sailetan, gero eta gehiago ahozko edo idatzizko hein bateko euskara maila galdegiten zaielako langileeri. Jakin behar da Iparraldeko bi agiri horiek ezagupen ofiziala daukatela kasik sortzetik bai Euskadi Erkidegoan
|
bai
Nafarroan, eta beraz mugazgaindiko langileriarentzat dagoeneko baliagarri izan zitezkeela.
|
|
|
Eta inguruko gaztainondoez baliatuz, eskortzia dute ere eraiki, gaztainak beren mokotsekin pilatzeko, hilabete osoak berdin egon daitezkeela barnean, geroxeago atseginez murtxatzeko. Lurdes Ibarluzea Igantziko auzapezak eta Maitena Ezkutari nafar gobernuko turismo saileko zuzendariak beren atsegin handia erakutsi dute, ikatz museo berria eta oro har parke osoa leiho miresgarria baitzaie bai Igantzirentzat
|
bai
Nafarroako turismoarentzat. Hor ziren ere Iruñeako Paris 365 (jantoki solidarioa) eta Pasaiako Albaola (euskal ontzigintza) elkarteetako ordezkariak, Saioa eta Raul, bi elkarteek baliatu izan baitute IrriSarri Landen ekoitzitako ikatz saltzeen etekinez.
|
|
|
Ondoko astetan jakinen da diputazioek nor izanen duten buru. Hor ere aldaketak izanen direla dudarik ez da eta hor ere EAJ PNV Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban (nork daki?), eta Geroa
|
Bai
Nafarroan izanen ote ditugu lurraldeen buruan?
|
|
2016
|
|
|
Hiru esparru geoadministratibo horien araberako datu lanketak ez digu ordea, sarritan, ezaugarri demolinguistiko askoren benetako aldakortasun geoespaziala behar bezain xehe erakusten uzten: bai EAEn,
|
bai
Nafarroan eta bai Iparraldean diferentzia handiak daude leku batetik bestera, E4edo ET hiztunen kopuru absolutuz zein portzentualez. Hori dela medio, arrazoiz gure ustez, hiru esparru geoadministratibo zabal horien datu soziolinguistikoak bederatzi lurralde eremu xumeagotan banaturik datoz askotan, V. Inkesta Soziolinguistikoan.
|
|
|
EAE/ Nafarroa/ Iparralde mailako datu hirukoitz horiek ez digute, ordea, benetako aldakortasun geoespaziala behar bezain xehe erakusten: bai EAEn,
|
bai
Nafarroan eta bai Iparraldean diferentzia handiak daude, E4edo ET hiztunen kopuru absolutuz zein portzentualez, leku batetik bestera. Hori dela medio, arrazoiz gure ustez, hiru esparru geoadministratibo zabal horien datu soziolinguistikoak bederatzi lurralde eremu xumeagotan banaturik datoz V. Inkesta Soziolinguistikoan.
|
|
|
Halako sintonia soziologikoa edukiagatik, egungo jokalekuan posizio antagonikoetan daude UPN eta Geroa Bai. Bien arteko hurreratze bat bilatzetik oso urrun, Geroa
|
Baik
Nafarroaren kontzepzioari buruzko ikuspegia lehiatu nahi dio UPNri. –Zorionez, Geroa Baik asmatu du zentro eskuineko putzu horretan sarea botatzen, eta espero dezagun hemendik aurrera ere gehiagotan arrantzatuko dutela hor?, azaldu du Gaizka Arangurenek, eta gogora ekartzen du Nafarroan gizartearen %40 inguru zentrotik eskuinera dagoela.
|
|
|
Geroa Baik lortu du EAJk lortzen ez zuen zerbait; lan asko dago egiteko, baina ireki dute bide bat?. Neurritasunean datza Geroa
|
Baik
Nafarroako esparru soziologiko horretan bidea irekitzeko giltza; CDNk ez bezala, euskaltzaletasunetik egiten du, gainera. –Geroa Bai ilusioa da, ma non troppo, ez asko.
|
|
|
Hori bai, ikasleak sexuaren arabera banantzen dituzten zentro katolikoen finantzaketa ez da inoiz arriskuan egon. Hori bermatzea izan da UPNren helburu nagusietako bat, bai Madrilgo Kongresuan eta
|
bai
Nafarroan. Horregatik, legealdia bukatzear zela, aldaketa politikoa etor zitekeela ikusita, opari pozoitua egin nahi izan zion Hezkuntza kontseilariak gobernu berriari:
|
|
|
Eskarmenturik eza izan da, hain zuzen, aldaketaren lehen urtebetea baldintzatu duten faktoreetako bat, bai Iruñeko Udalean eta
|
bai
Nafarroako Gobernuan.
|
|
|
Halaber, harridura adierazi du" soilik EiTBri egin zaiolako agindua, antzerako egoerak daudenean
|
bai
Nafarroan baita beste Autonomia Erkidegoetan ere, erakunde publikoen eta enpresa pribatuen partetik".
|
|
|
“Horrela bada, araudia beteko du, eta Nafarroako Gobernu osoari hori betetzeko eskatzen dio. Horretarako,
|
bai
Nafarroako Parlamentuak bai Nafarroako Gobernuak beharrezko baliabideak erabili dituzte”. Parlamentuak eskatzen du, halaber, “Genero berdintasunari buruzko Foru Legea prestatzeko prozesua abiaraz dadin agente guztiak biltzen dituen partaidetzazko prozesuarekin”.
|
|
|
“Horrela bada, araudia beteko du, eta Nafarroako Gobernu osoari hori betetzeko eskatzen dio. Horretarako, bai Nafarroako Parlamentuak
|
bai
Nafarroako Gobernuak beharrezko baliabideak erabili dituzte”. Parlamentuak eskatzen du, halaber, “Genero berdintasunari buruzko Foru Legea prestatzeko prozesua abiaraz dadin agente guztiak biltzen dituen partaidetzazko prozesuarekin”.
|
|
|
Ez Ibarrak ez Daranatzek, ez zuten aipatu azken idazki undats hau, ez bereziki lausengatu, edoskitze eza nabaria leporagarri topatzen ziotela. Horrela izanda ere, ezin uka lan berean dagerkigun olerkiaren garrantzia, bai ontze edo jasotze urtearengatik, nola Uharte beraren sorterriarengatik, ezpada literatur balioagatik,
|
bai
Nafarroako euskararen historiaren berria denez bezanbatean. Ez dakiguna, ordea, zera da, ea ordurako Uharteko tipulak famazkoak zirenentz.
|
|
2017
|
|
|
udako edo neguko solstizioetan, sanjoanetan, Gabon Zaharretan, Eguberrietan. Errege bezperan ere
|
bai
Nafarroan, eta Santa Ageda bezperan, egutegi zaharrean Kandelariotik Santa Ageda bitartean, negua ahuldu edo indartu egiten zela uste zutelako; iragarpenak egiteko une giltzarria zela, alegia.
|
|
|
Ezaguna da 1972 urtean Euskaltzaindiak euskararen ezagutza egiaztatu ahal izateko bi titulu sortu zituela, D eta B tituluak. Hurrengo hamarkadan, bai Eusko Jaurlaritzak,
|
bai
Nafarroako Gobernuak tituluen gaia bere esku hartu zutenean, D titulu hura EGArekin baliokidetu zen, eta Europako Erreferentzia Markoa abian jarri zenetik, C1 izeneko ziurtagiriarekin. Kontua da urte haietan jende franko izan zela, interes eta ilusio handiarekin D titulua lortzeaz gain, maila altuagokoa zen B titulua ere lortu zuena.
|
|
|
Gure eskualdean eta ekialdeko hizkeretan oro har, bai Lapurdi ekialdean (Epelde 2003: 6567),
|
bai
Nafarroa Beherean (Camino 2016: 158), u bokalaren palatalizazioa ezaguna da.Aspaldiko gertakaria da, izan ere, B. Etcheparek XVI. mendean jadanik ua > uia epentesia dakar, hala nola, comdenatuya, delicatuya, escuyac, parabiçuya, saynduyac, orduyan, varcamenduya (2013 [1545]).
|
|
|
Artikulu honen xedea aztertzea da, batetik, Euskal Autonomia Erkidegoak (EAE) eta Nafarroako Foru Autonomiak beren politika ekonomikoa gauzatzeko dituzteneskumenak, eta, bestetik, noraino baldintzatzen duten politika ekonomiko horiarautegi komunitarioak eta estatukoak. Printzipioz, bai 1979ko AutonomiaEstatutuak
|
bai
Nafarroako Hobekuntza Foralerako legediak ahalmen ugari jasotzendituzte politika ekonomiko autonomoa gauzatzeko. Horretarako lanabes egokiak diraEAEko Itun Ekonomikoa eta Nafarroako Hitzarmen Ekonomikoa.
|
|
|
Horrela daude jasota indarreandauden Itun eta Hitzarmen Ekonomikoetan. Horrela, enpresen sozietateen gainekozerga, bai EAEn
|
bai
Nafarroan, hitzartutako zerga bat da, EAEko lurralde bakoitzeanbertako Batzar Nagusiek arautuko dute eta Legebiltzarrak Nafarroan. Halaber, arautegi hori enpresei aplikagarri izango zaie, lurralde horietan eragiketa gehienakburutzen baldin badituzte, eta arautegi hori lurralde komunekotik bereiziko da.
|
|
|
Gerra guztiek bezala, Penintsulako eta Ameriketako gerrek ere ankerkeria ekarri zuten, eta giro hartan harrigarria da Xabier Minaren gizatasuna gerra egiteko maneran, alferrikako bortizkeriak saihestuz. Ikusi dugunez, beste buruzagi militar batzuek ez bezala, Xabier Minak eskuzabal eta gizalegez jokatzen zuen presoekin, normalean ez baitzien zigorrik ezartzen eta horrek,
|
bai
Nafarroan bai Mexikon, izen ona eman zion lagunen zein etsaien artean.
|
|
|
Minak eskuzabal eta gizatasunez jokatzen zuen presoekin, normalean ez baitzien zigorrik ezartzen eta horrek,
|
bai
Nafarroan bai Mexikon, izen ona emango zion lagun zein etsaien artean
|
|
|
Proklama horretan Mina saiatu zen argitzen zer zentzu zeukan ordura arte berak egindako borrokak,
|
bai
Nafarroan eta bai Mexikon ere. Bide batez, bere soldaduei ulertarazten zien zergatik, zeren alde eta zeren kontra borrokatzen ziren.
|
|
2018
|
|
|
1 EAErekin soilik egin dut kalkulua, helburua eremu funtzional horren ordukako estimazioa egitea baino ez zelako.
|
Bai
Nafarroan, bai Iparraldekoak' grosso modo' datu bertsuak izango dira.
|
|
|
Juan Jose Hassanz Ezina jauna esan zion Joxemielek nahasten ari zara gauza gehiegi helburu bakar batekin. Euskaldunak nahastea eta anai arrebak,
|
bai
Nafarroakoak zein kanpokoak muturka jartzea onddoak direla medio. Jakin ezazu gu geu behintzat errespetuz etortzen garela lur hauetara eta lagun asko ditugula, zuk zeuk baino askoz gehiago ziur nago eta ez duzula lortuko zure mihi pozoitsu horrekin gure harremanak haustea, beraz gomendio zuhur bat egin nahi dizut:
|
|
|
Bi herrialdeak lotzen dituzten errepide nagusiak, A eta N autobideak, itxi egin behar izan zituzten aldian aldian, elurrak hartutako asfaltoan harrapatuta geratu zirelako dozenaka auto. Alerta laranja ezarria zuten erakundeek, gorria ere
|
bai
Nafarroa erdialdean?, baina, kasu batzuetan, iragarritakoa gainditu egin zuen elurrak. Eusko Jaurlaritzak, adibidez, alerta laranja emana zuen 700 bat metrotik gora botako zuelakoan elurra, baina 100 metrotik behera ere zuritu egin zuen.
|
|
|
Elkarteak, ordea, politikagintzan porrot egin eta ez zuen segidarik izan, baina zalantzarik gabe, hura tresna ona izan zen karlistak eta integristak elkarrekin ongi moldatzeko. Izan ere, 1907an," Liberalen aurkako Aliantza Katolikoa" osatu, eta ekimen horri esker, erabateko nagusitasuna izan zuten bai Foru DiJendetza Iruñean manifestazioan bildua, Canalejasen gobernuaren politikaren aurka (1910) (Iruñeko Udal Agiritegia, Emilio Pliego). putazioan,
|
bai
Nafarroak Gorteetan zuen ordezkaritzan. Bitartean, erlijioaren aldeko gar sutsuaren erakusgarri, karrikan jende olde izugarria bildu zen bi manifestaziotan:
|
|
|
Dekretuak, halaber, xedatu zuen udalen batzarrak eginen zirela probintzia bakoitzean zer estatutu mota nahi zuten erabakitzeko; hau da, estatutu bakarra, probintzia bakarrekoak edo estatuturik batere ez. Nafar ordezkariak 1932ko urtarrilaren 31n bildurik, estatutu bateratuaren alde egin zuten, baina Azarola erradikal sozialistaren zuzenketa ere onetsita, hau da, estatutua erroldaren hi herenek onetsi zutela bai hiru probintzietan
|
bai
Nafarroan. Hurrengo urratsa estatutu berria prestatzea izan zen; testuak aurrekoaren autonomia murriztu zuen, erlijio arloan Estatuaren arauetara egokitu zen, eta indar handiagoa eman zien biztanleria handieneko erregioei etorkizuneko parlamentu erregionalaren osaketan.
|
|
2019
|
|
|
Ezi, Frantziako Errege Luis XVI.ak 1789ko urtarilan deitu zutuan Batzarre Nausietarako urte hortako maiatzean ziren hasiko Lapurdiko euskal probintziaren ordezkari bezala hautaturik izan zen. Baxenabartarrek ez zuen ordezkaririk igorri nahi izan Versailleserat, haiek, arrazuekin ere, erran beitzuen ez zirela frantses herritar, bena
|
bai
Nafarroako herritar. Zuberotarrek, berriz, berantarekin izentatu zutuen ordezkariak.
|
|
|
Ez, ez! Badugu oraino egitekorik
|
bai
Nafarroaren alde!
|
|
|
Agramondarren jatorrizko etxea Burgue Erreitin zegoen, baina Aturri ibaiak itxasorantz zuen irteeragatik, agramondarrak sortetxea utzi eta XIV. mendean Bidaxuneko gaztelura etorri ziren bizitzera, eta, harrezkero, agramondarren leinu nagusiaren egoitza bihurtu zen. Eragin handiko familia izan zen, bai inguruko lurraldeetan
|
bai
Nafarroako Erreinuaren bilakaeran ere. Bibiano, Agramonteko jauna, Antso VII.a Azkarraren basailu izan zen; hura eta bere leinua beti Nafarroako erregearen zerbitzura egongo zirela zin egin zuen, 1203an.Elizaren atari nagusiaren paretik Jondoki Jakobe kale nagusian zehar abiatuko gara.
|
|
2020
|
|
|
«Gure semea ez da itzuliko, baina, gutxienez, hau ez dakiola beste inori gerta», adierazi zuen lehengo astean BERRIAri eskainitako elkarrizketa batean Manzanoren amak, Arantxa Altunak. Eskari hori gogoan hartuta, Geroa
|
Baik
Nafarroako Gobernuko zerbitzu juridikoei eskatu die aztertzeko zer bide jorra daitekeen.
|
|
2021
|
|
|
Positiboen kopuruan beheranzko joera mantendu arren, positibotasun tasak goraka egin du atzoko datuen argitara, bai Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan (%6, 8tik %7, 2ra),
|
bai
Nafarroan (%5, 5etik %5, 7ra).
|
|
|
COVID gaitza indarra galtzen ari dela erakusten dute datuek, bai EAEn, eta
|
bai
Nafarroan.
|