|
2000
|
|
|
lurraldearen ikuspegitik begiratuta, Euskal Herriaren irudi beraosatzen dute egunkari biek, herrialde eta herrialdez gaineko egitate bakoitzari antzekopisua emanez batak zein besteak. Horrekin batera, arreta bera ematen diete Euskal Herritik kanpo gertatutakoei, bai Espainia eta Frantzian
|
bai
mundu zabalean gertatutakoeidagokienez.
|
|
|
Logika berberari jarraituz, nazioarteari begira, politika ekonomiko kontserbadoreak, ekonomia irekia? delako ideala azaleko xede modura aurkeztu badu ere, baiGATT izenekoa (General Agreement on Tariffs and Trade Merkataritzaren etaMugasarien gaineko Ituna),
|
bai
Mundu Merkataritzako Erakundea (MME)? 1995an lehenengoari txanda hartu ziona, ondasun eta zerbitzuen nazioartekomerkataritza arautzen ibili dira.
|
|
|
Berehala eman zizkidan osabak argibideak: " Izan ere, nik ere ez diat komunionean sinesten... zeren komunionean sinetsiko banu, antropofagoa bainintzateke", eta, haren jarraikian, nola ikusi baitzuen ez niola hitz hotsez bete hura ulertu, azaldu zidan ezen bai Afrikan, bai Indietan eta
|
bai
mundu osoan tribu batzuk zeudela, zeinetan gizonek elkar jaten baitzuten, eta katolikoak ere halakoak zirela, komunione bakoitzean Kristoren gorputza jaten zutelako eta haren odola edaten. Eta oroitzen dut irri egin niola, neure esker onaren adierazteko:
|
|
|
Erran dizut, urte haien aldetik denaz bezainbatean, ezen aitonak sentitzen zuena erraiten zuela, edo hala iduritzen zitzaidala neuri bederen, zeren gizon ona baitzen, hondoz eta erroz —onegia ere
|
bai
mundu hartarakotz—, eta hargatik onartu zuela bere huts egite hura ere, jauregia eta negozioen ardura gure aitaren eskuetan uzten zituela.
|
|
2001
|
|
|
Bai Europako hainbat erakundek (Gastroenterologia eta Nutriziorako Pediatriaren Europar Elkartea, adibidez)
|
bai
mundu zabalekoek (OMS edo Osasunaren Mundu Erakundea, besteak beste), amagandiko edoskitzea areagotzeko egitarauak eratu dituzte, hurrengo arrazoietan oin harturik:
|
|
|
Aurreko hamarkadan Ipar Euskal Herrian (1933), batez ere, Piarres Lafitteren eskutik" Euskalherrizaleak" elkarteak eta lehen aldikoAintzinaaldizkariak ereindako hazitik datorrena; hainbat puntutan bere burua haren ikasletzat duen Xarriton jaunak historiaren irakaspenez hornitu eta Iparraldearen egoera historikora egokitua. Bestalde, Lafitte Frantziari lotuago ageri zen,
|
bai
mundu gerra baino lehen eta baita mundu gerra bitartean ere Petainen gobernu kolaborazionistak agindutako Frantzia eskualdekatzeko xedean itxaropena izan zueino. Xarr itonek berak aipatua du handik urte askotaraAintzin akogaraian Iratzederren bidez eskuratu zuela Engrazio Aranzadiren La Nacion Vasca, eta honek erakutsi ziola" nazionalismoak" politika bide asko zabal ditzakeela, independentzia ez ezik autonomia mota franko3.
|
|
2002
|
|
|
Europak asmatu zituen kultura, klase gizartea eta iraultza industriala. Europako batasun ekonomikoak indartu egin du diskurtso hori, bai gure artean eta
|
bai
mundu zabalean ere. Eurozentrismoak demokrazia liberalaren jardunaren menpe jartzen du gizarte harremanen zilegitasunaren bermea.
|
|
|
|
Bai
munduaren ezagutzan, baita komunikazio publikoan ere, nonahi aurkitzen dugu zentzu politikoa eta ideologikoa dituen zeinua. Komunikazioa eta politika, gaur, bereiztezinak dira.
|
|
2003
|
|
|
" Lur maitea emen uztea/ da negargarriya, emen gelditzen dira/ ama ta erriya... urez noa ikustera,/
|
bai
mundu berriya: oraintxe, bai, naizela,/ urrikalgarriya.
|
|
|
Eta Askatasun lehiari eratxikitzen baldin bazaio Zuzentasunaren eta Elkartasunaren ardura, Nazio Batuen Erakundea ez da gehiago izanen Estatu arteko administrazio antolamendu hotz soil bat, baina
|
bai
Munduko Nazioen familiarentzat beti zabalik dagoen Etxondo gozoa.
|
|
|
Eta zuk uste duzu Porto Alegreko eredua eta iazko Florentziako adibidea ikusirik edota datorren urtean Indian egingo dena, nolabait, foro sozialak moduegonkor batean emango direla? Hau da, foroak ugaltzen joango direla, bai kontinentalak
|
bai
mundu mailakoak eta bai lokalak?
|
|
|
Azkenean bariante bat eraikitzea erabaki zenean egon zenbeste plataforma bat trazaketaren inguruan. Ikusten dugunez, auzo mugimenduaeta mugimendu ekologistaren arteko mugak oso malguak dira (askotan Weberrentipo idealen moduan eraikitzen ditugu honako kategoria hauek) gure kasuan, bestehainbat kasutan eta historian zehar, bai Euskal Herrian (Urrutia, 1987/ Barcena, 1995)
|
,
bai munduan zehar (Castells, 1997), azpimarratu den bezala.
|
|
|
Gainera, behar energetikoak asetzeko konponbideak diseinatzerakoan, eta, hori baino lehen, behar horiek kalkulatzean? debate tekniko eta ekonomiko, funtsean politiko eta sozial, zabal eta sakona dago, bai Euskal Herrian,
|
bai
mundu osoan zehar (Allende, 2001; Martinez, 2002; Bermejo, 2001, Fernandez Duran, 1992, Riechmann, 1998; Barcena, Ibarraeta Zubiaga, 2000).
|
|
|
Horretan laguntzen dute hazi transgenikoak ekoizten dituzten enpresa gehienek, baita barietate berriak baimentzearen alde egiten duten zientzialari garrantzitsuek ere, betiere jokoaren arauak errespetatzen badira. Komunitate zientifikoaren zati handi batek uste du indarrean dagoen zuzentaraua nahikoa argia dela kontrol mekanismoei dagokienez, eta merkataritza erabilerako instalazioei aplikatutako bioteknologia alternatiba bat dela,
|
bai
mundu garatuan produkzioak hobetzeko, bai garapen bidean dauden herrialdeentzako aukera berrietarako. Bestalde, Greenpeace edo Amigos de la Tierra bezalako erakunde ekologistek diote arauak laxoegiak direla eta oraindik ez dagoela giza osasunerako edo ingurumenerako arriskurik erakusten duen ebidentziarik.
|
|
|
Bestalde, Euskal Herriko administrazioek konpromiso argiagoa erakutsi lukete euskararekiko, zeren egungo banaketa juridikoak eta administratiboak arriskuan jartzen baitute euskararen aldeko politika sustatzaile arrakastatsuak abian jartzea. Gauzak horrela, XXI. mendeari begira,
|
bai
mundu administratiboa, bai akademikoa eta bai soziala bere egin behar ditu euskarak, bizirik irautekotan.
|
|
2004
|
|
|
Baina ez dugu etsiko. Gero eta gehiago gara horretan dihardugunok, bai palestinarrak bai israeldarrak
|
bai
mundu guztiko solidarioak ere. Baina ez gara nahiko Sharon eta Bushen bihotzak biguntzeko.
|
|
|
Eskubideen inguruan dagoen ideologia doilorra gizalegearen aurkakoa izan da gehienetan.
|
Bai
mundu zabalean eta bai hemen. Eskubide moten izaera berez osagarria izanik, bata ez betetzeak bestea hutsaltzen duelako, bestearen hutsuneak bataren osaera murrizten duelako, esan bezala, nagusien ideologia horrek, mendekoen eskubideak ezereztu besterik ez ditu egin historian barrena.
|
|
|
Gouid, S. J. 2000:
|
Bai
mundu zoragarria: Burgess Shaie eta Historiaren izaera, Donostia, Gaiak (jatorrizkoa:
|
|
|
Enric Canela biokimikariak eta nutrazeutikoetan adituak denbora eman behar dela uste du. Hau da, ikerketan sakontzea, egungo dietaren defizitean fintzea eta metatutako ezagutza erabiltzea, bai industrian
|
bai
mundu akademikoan, zer gehigarri behar ditugun hobeto definitzeko.
|
|
|
Helburua itsas santutegi handiak ikertzea zen. Argi dago proiektu honek ez zuela lortuko inguruan zituen aberastasun guztiak gordetzea, baina
|
bai
munduko beste ikertzaile eta erakunde batzuk inspiratzen laguntzea ekimen bera hartzeko. Bere garaian, proposamena aitzindaritzat hartu zen.
|
|
|
Eta ondorio hau agertu da: ez politikan, noski; baiña
|
bai
munduaren ikuskera dan aldetik, hizkuntzak moldatzen duela funtsean herrien pentsakera. " Hizkuntzaren estruktura batetik, eta mintzatzailleen pentsakera, giza-instituzioak eta zibilizazioak bestetik, sustraian alkarri lotuak dirala, ziurtzat eman diteke" (Perrot, La Linguistique, 127).
|
|
|
Manex bere garaiari, bere herriari engaiaturik bizi izan den idazlea izan da, eta haren obra herria ren bizi nahiaren eta ezinaren arteko gatazkaren emaitza da. Eleberrian nahiz olerkietan gizartearekiko kezka eta konpromisoa aurkitzen ditugu, kritika zorrotza eta salaketa,
|
bai
mundu osoan gudarik eta zapalkuntzarik bizi duten lurraldeei dagokienean, bai hurbiletik bizi duen Euskal Herriko errealitate gatazkatsuari dagokionean.
|
|
|
Era paraleloan, ideia sentigarriek benetan existitzen den zerbait adierazi balute, euren hastapena Jainkoarengan aurkitu lukete. Eta horrela, azken argumentua bertsua da, bai pentsamenduaren munduaren objektibotasuna frogatzeko orduan,
|
bai
mundu sentigarriarena frogatzerakoan. Jainko iruzurtiaren ideiaz ariko da hemen ere eta ez dugu errepikatuko ezertan aldatzen ez den argudioa; baina nabarmenduko dugu, garrantzitsua delako, Jainkoa naturan bertan sartzera behartuta sentitzen duela bere burua, naturan bere osotasunean.
|
|
|
—esaten zuen biotako batek, eta hurrengo mementoan bagindoazen, bagindoazen biok martxa politean baso hartarantz, bagindoazen trostan. Horixe, trostan ez genuen zaldiek bezain dotore egiten, baina
|
bai
munduko beste edozein behik baino hobeto. Beharbada horregatik izan ginen zoriontsu, behi errariak izan ginelako.
|
|
2005
|
|
|
Zaldi zoro abiatu batenak bezalako bihotz taupadek hegaz eroien pisurik gabeko gorputzaren antzera aidetik zehar, handik goitik bai bere herria
|
bai
mundu osoa be jango ebalako ustean, bera bezala bihotz taupadek hegaz eroango eben maitalea bere ondoan ebalarik.
|
|
|
Junioratuko urteetan, esan bezala, ikasketa klasikoak egiten genituen, Greziako literatura, Sofokles, Demostenes, Platon..., erromatar literatura, Virgilio, Horazio..., eta bai Espainiako
|
bai
munduko idazlerik onenak, Shakespeare, Dostoievski, Faulkner... ikasten.
|
|
2006
|
|
|
Ez da hau aspektu horiek aztertzeko lekua, eta ondoko aipuarekin konformatuko naiz, jesuiten ereduan puritanismoarekin zenbait antzekotasun badaudela ikustearren, besterik ez: «, jesuiten aszetismoa emantzipatu egin zen bai birtuosismo hutsagatik nork bere burua etengabe torturatzetik,
|
bai
mundutiko ihes anarkikotik; horrela, jokabide arrazionalerako metodo sistematiko bihurtu zen, status naturae hura gainditzeko helburuarekin, gizakia apetitu irrazionalen ahalmenetik salbu jarriz, eta munduaren eta naturaren aurrean gizakiari askatasuna itzuliz; era horretan, planifikaturiko borondatea lehenesten zen, bere egintzak autokontrolpean zeuden noiznahi; monjea Jainkoaren erresumaren zer... Horrela, bada, nor bere buruaren menderatze aktibo hura. San Ignazioren exercitia haien helburu eta monjeen bertute
|
|
2007
|
|
|
Aurten 75 urte beteko dira Aldous Huxleyren
|
Bai
mundu berria argitaratu zela. Ia kritikari guztien esanetan, eleberri hori da, George Orwellen 1984rekin batera, distopia generoaren gailurra.
|
|
|
Nork egingo lioke uko etorkizunaz ari den eta gainera arrakasta eduki duen liburu batek zertan asmatu duen eta zertan ez aztertzeari? Tentazioa politegia da, eta Aldous Huxleyk berak hala onartu zuen,
|
Bai
mundu berriaren argitalpen berantiar baten hitzaurrean: «Etorkizunari buruzko literatur lan batek modu bakarrean beregana dezake gure arreta:
|
|
|
1984rekin batera,
|
Bai
mundu berriarenak dira gehien aztertu diren iragarpenak. Akaso, Huxleyren mundua Orwellena baino are ikaragarriagoa delako, axaleko begirada batek gozoagoa dela pentsaraz diezagukeen arren.
|
|
|
1984ko estatuak opresioa darabil bere biztanleak mendean hartzeko.
|
Bai
mundu berrian, boteredunek askoz gauza zailagoa lortu dute: herritar guztiak zoriontsuak dira, egokitu zaien bizimodua maitatzeko programatuta daudelako.
|
|
|
Ikaragarriena,
|
Bai
mundu berrian, ez da antolamendu hori, hari eusteko erabiltzen den sistema baizik. Ez norabide biko telebistarik, ez Pentsaeraren Poliziarik:
|
|
|
Huxleyk urruneko garai batean kokatu zuen etorkizun hori, baina hark esandako batzuk iritsi dira. Kontsumismoa, gogoaren atsegin bideak baztertu eta gorputzarenak soilik goratzea…
|
Bai
mundu ezaguna!
|
|
|
Gaur egun politika neoliberalak bakarrik egin daitezkeela saltzen digute, bai hemen eta
|
bai
mundu osoan eta hori ez da egia. Ongizate estatua bideragarria ez dela eta desegin egin behar dela entzuten dugu behin eta berriz, baina hemen oraindik ez gara ongizate estatu horren gauzatzera iritsi.
|
|
|
Alegia, oro delako razionaltasunaren, izpirituaren? agerketa modu bat,
|
bai
mundua eta bai gizakiaren arrazoimena. Arrazoimena eta natura, biak arrazoimena dira (hots, biak izpiritua, izpirituaren gauzatzeko eta agertzeko bi modu ezberdin).
|
|
|
...o herriok elkarren artean ñabardura historikoak, linguistikoak, sozialak eta ekonomikoak baditugula, eta gaur egun haiekgaratu nahi ditugula, zenbaitetan baturik, beste zenbaitetan zein bere bidetik, aitaren agintea bilatzen ez duten familiakideen antzera, baizik eta kideen nortasunakgaratzea helburu dutena, ikuspegiak erakargarria dirudi gizatasunaren araberakoetorkizunari begira bai Europan eta
|
bai
munduan.
|
|
|
tatu egiten du; munduari buruz baieztatu ez du ezer egiten. Ez da, beraz, munduaren interpretazio, ulerkuntza bat, baina
|
bai
munduaren antolaketa bat, hizkuntzaren mundu irudia, ikuskera. Mundu ikuskera hori abiapuntua da hausnarketarako:
|
|
|
gaixotasun oportunista ez ezik (immunitate sistema deprimituta dagoenean agertzen da), «leishmaniasi eta hiesarekin koinfekzioa gertatzen denean, bi gaixotasunak elkar indartzen dira», dio Alvarrek, eta, tratamendurik gabe, gaixoaren bizi itxaropena izugarri murrizten da. Bi gaixotasunen arteko indartze fenomeno hori ez da arazo larria Espainian; izan ere, hiesa duten gaixoek gai antirretrobiralak erabil ditzakete, baina
|
bai
mundu azpigaratuan. «Etiopiako zenbait eremutan, dio Alvar ek?
|
|
|
Edukiek, berriz, bidaia poetiko bat eskaintzen diote bisitariari euskal munduen bihotzean, kulturaren, ekonomiaren, geografiaren eta sozialaren bidez. Baina, oroz gainetik, bi gauza nahi nituzke azpimarratu: alde batetik, jendeen lekukotasun ugari agertzen da erakusketa horretan, garrantzitsua iruditzen baitzaigu lehenestea, euskaldunek —eta bertzeek— nola bizi duten beren euskaltasuna edo kultura eguneroko bizian, bai hemen,
|
bai
munduan gaindi; eta bertzetik, filmen bitartez, askatasun osoa eman diegu gazteei, beren ikuspegia ager zezaten euskal mundu horietan gaindi.
|
|
2008
|
|
|
Distopien eremuan, Aldous Huxley ingelesaren Brave new world Xabier Amurizak
|
Bai
mundu berria itzuli zuen 1932koa da; William Faulknerrek As I lay dying (Hilzorian nagoela) eta Absalom! Absalom!
|
|
|
–Printzesek beti erabiltzen ditizten takoi altuak, bai hemen, bai Txinan eta
|
bai
mundu guztian.
|
|
|
Joxe Antonio Artze poetak guk baino modu ederragoan adierazi zuen guk orain aditzera eman nahi genukeen aburua: . Euskara hemen galtzeak/ ez lituzke erdarak aberastuko/ eta
|
bai
mundua errotik pobretuko/ mintzaira hau hiltzeak?.
|
|
|
Alegia, galera saihetsezinez jadanik aski pobretua den euskal teatroa lehen baitlehen argitaratua izan dadila behar bezalako aurkezpen, ohar eta ikerketekin, honela bai belaunaldi berriek
|
bai
munduko antzerti ikerleek ezagutu ahal dezaten euskal tradizioaren altxorra.
|
|
|
Zientzia eta Berrikuntza Ministerio berriaren arduradunek atzo jakinarazi zuten anbizio handiko proiektuak dituztela Espainiarentzat, bai ikerketa bikaintasunean,
|
bai
munduan garapenaren eta berrikuntzaren punta puntako sektorean okupatu behar duen lekuan. Irudia:
|
|
|
Europan jaramon gutxi egin diote, eta ez du batere oihartzunik izan hedabideetan, hautazko hedabide komunitario ohoragarri batzuetan izan ezik; hala eta guztiz ere, Foro horrek ezinbesteko garrantzia izan du, hainbat arrazoirengatik. Lehenik, eta batik bat, garai zeharo itxaropentsuan egokitu delako, bai Latinoamerikarentzat,
|
bai
mundu osoarentzat, bai eta Latinoamerikan gertatzen ari diren eraldaketa politiko, ekonomiko eta sozial horiek mundu osoan ezinbestean gertatu duten aldaketen ernamuin direla uste duten guztientzat ere. Eta, bigarrenik, sistema kapitalistaren kolapsoarekin batera etorri delako, eta horrek arrazoia ematen dielako aspaldidanik esaka ari direnei sistema hori ezin eutsizkoa dela eta bestelako eredu eta hautabideak bilatu behar direla.
|
|
|
–Printzesek beti erabiltzen ditizten takoi altuak, bai hemen, bai Txinan eta
|
bai
mundu guztian.
|
|
|
Unibertsitateak duen betekizunaren inguruko hausnarketa dela eta, azken urteotan hainbat azterketa, txosten eta aitorpen egin dituzte
|
bai
mundu mailako bai Europa mailako erakundeek.
|
|
2009
|
|
|
Han eguzkia da erlojua, eta hemen dena da erlojuaren aurka.Gogorragoa da hona berriz etortzea, hara ohitzea baino.DeialdiaAinarek bere esperientzia hurbiletik bizitzeko gonbitea luzatzen du. Drilla desagertzeko arriskuan dago, eta lan asko egin behar da azken urteotan bai berak eta
|
bai
munduko beste hainbat adituk egin duten lana alperrik ez galtzeko.Horretarako, baina, boluntarioak behar dituzte. Sei hilabete oihanean tximinoekin batera bizitzeko prest dauden boluntarioak.Edozein informazio gehigarrirako jo http://www.pandrillus.org elkarteko atarira.
|
|
|
Lascaux eta Altamirako andre gizona ez da bizi borrokan ari. Baina
|
bai
munduaren eta bere buruaren kreazioan.
|
|
|
Eta horren guztiaren arabera egituratzen dugu mundua. Ez dugu guk ipintzen munduaren izatea, baina
|
bai
munduaren zer izatea: munduan zer ikustea, unibertsoa legeen peko ordena izatea, dena zentzua duen errealitatea izatea.
|
|
|
Zure buruz buru ipinia daukazu, hor aparte, Jainkoa ere ipinita daukazun moduan, eta harekin hola edo hala operatu ahal duzu. Minbizia daukazula esaten dizutenean, mundua pixka bat aldatu egiten da, aldatu egiten da denboraren esanahia, zure lekutxoa ere
|
bai
munduan, eta bizia bilatzen duzu zure barruan, zure inguruan. Oso gaixo ja, Bitorianok, bizia maite dut?
|
|
|
Gaur nahiago izaten da isil isilik pasa, baina Ilustrazio hain goraipatu horrentzat, edo, hobe, Ilustrazioetako batentzat bederen, zientista razionalistarentzat hain zuzen?,
|
bai
mundua zientifiko razionalki ulertzeko, eta bai moral soziala eta ordena politikoa irme oinarritzeko ere, absolutuki ezinbesteko elementua zen Jainkoa. Jakina, horretarako, aurrena Jainkoa bera debozio herritar xumetik erauzi eta filosofiara ekarri, eta herriaren, superstizioetatik?
|
|
|
Izeba Ernestinari hitz eman zion arren ezen ez zela mihitik joango, zenbatetan etortzen zitzaion Domingori bere egia esateko gogoa, bai anai arrebei eta
|
bai
mundu guztiari ere: –Benjamin Maria da gure jauregiak behar zuèn izaki fantastikoa, orbetarron jauregia benetako jauregi izan dadin!
|
|
|
Odol garbikoak, halako bortz. Eta ministroak, halako bortz ez, ez bainuen ministrorik ikusi, baina
|
bai
munduko apezeria eta fraideria guztia, ministroak Pauen halako hamar?, kolore guztietan jantzia eta beztitua.
|
|
|
Testu bilduma euskaraz (2007). Hizkuntzazuzenbidearen inguruko xedapen nagusiak euskaratu dira lan kolektibo honetan, bai Europakoak,
|
bai
mundu mailakoak; bereziki, Espainiako Erresumako eta Frantziako Errepublikako xedapenak. Azken batean, lurralde euskaldunetan aplikatu beharreko
|
|
|
Legez kanpoko, aitortu gabeko eta arautu gabeko arrantza (AEBak, ingelesezko sigletan) milioi askoko negozioa da, eta ondorio ekologiko eta ekonomiko larriak ditu. Hala salatu dute
|
bai
mundu osoko erakundeek bai hainbat erakunde ekologistek. Gobernuek gero eta arau zorrotzagoak onartzen dituzten arren, haiek kontrolatzeko baliabiderik eza eta legezko hutsuneak arrantza piratek baliatzen dituzte legez kanpoko jarduerarekin jarraitzeko.
|
|
|
Hazkunde ekonomikoari dagokionez, esan zuen euroguneko Barne Produktu Gordina (BPG) %1, 5 jaitsi zela 2008ko azken hiruhilekoan, hiruhilekoen artean, eta aurreratu zuen informazio berrienak adierazten duela jarduera ekonomikoa are gehiago hondatu dela 2009ko lehen hiruhilekoan. Trichetek ziurtatu zuen eskariak oso ahula izaten jarraituko duela aurten ere,
|
bai
mundu mailan, bai eurogunean, 2010ean mailaz maila errekuperatu baino lehen.
|
|
|
Musika eta politika egiteko modu berri bat lantzen dute. Hala, oso letra konprometituak dituzte bai katalanaren eta Herrialde Katalanen eskubideen alde
|
bai
munduko injustizien kontra. Frankismo garaiko bakarlarien mugimenduaren ondotik 80ko urteetan egon zen geldialdiaren ondoren, 90eko urteetan sortu eta rock català etiketaren baitan sailka daitekeen taldeetariko bat da Obrint Pas. 90ean sortu eta 2005ean desegindako Brams edo Inadaptats musika talde haien bideari segi die.
|
|
|
Errusia, Errumania, Albania, Alemania, Espainia, Portugal... , eta baita AEBetako agintariek bai bertan eta
|
bai
munduan egin dutena ere...?.
|
|
|
Izeba Ernestinari hitz eman zion arren ezen ez zela mihitik joango, zenbatetan etortzen zitzaion Domingori bere egia esateko gogoa, bai anai arrebei eta
|
bai
mundu guztiari ere: " Benjamin Maria da gure jauregiak behar zuèn izaki fantastikoa, orbetarron jauregia benetako jauregi izan dadin!
|
|
|
Eta, noski, garai horretan begirada kokatzeak Greziara itzultzea ere eskatzen du. Eta ez dugu ahantziko, inolaz ere, Descartesek aurrerantzean (gaur egundaino) izandako eragina, bai bertze filosofoengan (Kant bera),
|
bai
mundu ikuskeran, bai eguneroko bizitzan bertan ere. Beraz, nahiko urrunera egingo dugu geure oraingo bidaia motz hau.
|
|
2010
|
|
|
kapitalismoa, eliza eta Via Campesina. Horrek ahalbidetu digu borrokak antolatu eta bultzatzea, bai maila lokalean
|
bai
mundu mailan, beti ere kapitalismoaren erakunde korrosiboenen aurka. Gu gara kapitalismoaren mundu mailako krisi honen errudunak.
|
|
|
Hori da entenditu eta onartzea izugarri kostatzen zaiguna. Baina hala dira kontuak, bai hemen eta
|
bai
munduko lau hegaletan, gurea bezalako kontestuetan.
|
|
|
IBON beno virginia eskerrik asko kresalan izateagatik, eta zorte onena
|
bai
munduko txapelketan, bai ironman ean eta parte hartzen duzun beste probetan ere.. hala ere, agurtu baino lehen desafio bat egitea gustatuko litzatdake, zuk aukeratu igerian, piraguan â? ¦. Nahi duzun moduan.
|
|
|
Gainera, behar energetikoak asetzeko konponbideak diseinatzerakoan, eta, hori baino lehen, behar horiek kalkulatzean? debate tekniko etaekonomiko, funtsean politiko eta sozial, zabal eta sakona dago, bai Euskal Herrian,
|
bai
mundu osoan zehar (Allende, 2001; Martinez, 2002; Bermejo, 2001, FernandezDuran, 1992, Riechmann, 1998; Barcena, Ibarra eta Zubiaga, 2000).
|
|
|
Urpean ere hainbat ekipo jarri ziren. Horietako bat hiru osagaiko itsas sismometroa da, eta, lurzoruaren mugimendua neurtzean, lurrikarek sortutako uhin sismikoak atzemateko gai da, bai lokalek,
|
bai
munduko lurrikara handiek. Hiru osagaiko itsas azelerometroa ere badago, eta sismometroaren osagarri da lurrikara handiak gertatzen direnean, ingururik hurbilenean.
|
|
|
Hori dela eta, gaur egungo Europako kontsumoa eta ekoizpena ezin dira munduko gainerakoetara transferitu ekosistema globalen zerbitzuak behin baino gehiagotan gehiegi ustiatu gabe. Europaren aztarnak hazten jarraitzen du, eta biztanleko bioahalmen erabilgarria, bai Europan
|
bai
munduan, hazkunde demografikoak eta ekosistemen degradazioak murrizten dute. Europarrak ingurumenarekin kontzientziatutako kontsumitzaileak dira?
|
|
|
Itsaso polit hori, zein ondo amamaren etxean afaldu eta amamaren frituak
|
bai
munduko onenak, baietz. Bilbon ez dago honelakorik, ezetz?
|
|
|
Rockak gure herrian izan duen pisua ez da izan debaldekoa; rock gogorrari balio jakin batzuk lotzen zaizkio. Baina aspaldi lehertu da estilo aberastasuna gure herrian,
|
bai
mundu zabaletik iristen zaizkigun olatu berriekin, bai gure herrian bertan zabaldu den panorama estilistikoarekin. Agian garaia da gai horiek guztiak mahai gainean jartzeko, eta gure kulturgintzan irizpide komunikatibo kulturalen araberako analisiak hedatzeko:
|
|
|
Guztien meritua da hori: aurreko gobernuek asmatu egin zuten aurreikusita zein garrantzitsua den bai Europan eta
|
bai
munduan egotea, eta oraingo gobernuak ere ildo beretik jarraitzen du.
|
|
|
|
Bai
mundu zirraragarria!
|
|
2011
|
|
|
«Ikerketaren ondorioa argia da:
|
bai
mundu mailan eta bai eskualde mailan ere neurriak hartu behar ditugu», aditzera eman du Javier Francok, AZTI Tecnaliako ekologoak.Euskal kostaren azterketari buruzko txostena Eusko Jaurlaritzak finantzatutako K Egokitzen proiektuaren barruan dago. Bizkai eta Gipuzkoako kosten inguruko informazioa bildu dute, eta etorkizunera begira egindako aldaketa aurreikuspenak ere kontuan hartu dituzte.
|
|
|
bai grezieraren analisi konkretuaz ari direnak (hasierako guztiak eta geroxeagoko ez gutxi) eta bai beste hizkuntza egoera diglosikoak (arabiera, koptoa) azaltzeko idatzi zirenak. hori guztia horrela izanik ere, bistan da 1959tik honako iturriak interesatzen zaizkigula bereziki.
|
Bai
mundu zabalean eta bai hemen, etxean, 1959tik hona diglosiaz idatzi direnak. Lana erraztu egiten dugu, urte gutxiagotako produkzioa anaMikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz.
|
|
|
bai. Eta sona eta oihartzun handiko diseinatzaileak ere
|
bai
munduan barrena.
|
|
|
bai. Eta sona eta oihartzun handiko diseinatzaileak ere
|
bai
munduan barrena.
|
|
|
Hori da entenditu eta onartzea izugarri kostatzen zaiguna. Baina hala dira kontuak, bai hemen eta
|
bai
munduko lau hegaletan, gurea bezalako kontestuetan? .
|
|
|
Hori da entenditu eta onartzea izugarri kostatzen zaiguna. Baina hala dira kontuak, bai hemen eta
|
bai
munduko lau hegaletan, gurea bezalako kontestuetan. Euskaldunek euskaldunekin euskaraz (euskara hutsean edo batez ere euskaraz) jarduteko esparruak, harreman sareak eta situazio komunikatiboak ez dira azken mende laurdenean nabarmenki indartu.
|
|
|
Testamentu solidarioa ere egin daiteke, GKE bati edo gehiagori ondare bat uzteko. Espainian oraindik ez da oso formula hedatua, baina
|
bai
munduko beste leku batzuetan. Ondasunak legatu daitezke, hala nola higiezin bat, auto bat, bitxiak edo artelanak, edo ondarearen, diruaren edo ekintzen ehuneko bat.
|
|
|
–
|
Bai
mundu txikia, ezta. Hezurrei begiratuta ikuspuntu neurologiko batetik torturatuak izan zirenik ziurtatzea ezinezkoa dela defendatuko du, esaiozu zure abokatuari kontuan hartzeko.
|
|
2012
|
|
|
80 urte dira aurten
|
Bai
mundu berria, Aldous Huxley ingelesaren eleberri ospetsua argitaratu zela. Distopien generoko nobela bati dagokionez, behin denbora nahikoa igaro delarik, saihestezina da aztertzea egileak zertan asmatu zuen, eta zertan huts egin.
|
|
|
Gaixotasuna, gerra, pobrezia eta zahartzaroa desagertu diren gizartea deskribatzen du
|
Bai
mundu berriak. Haatik, ustezko paradisu horretan kokatzen da distopien generoko obra gorenetakoa, urrezko domina eskuratzearren 1984rekin etengabeko lehian, eta hura baino etorkizun beldurgarriagoa deskribatzen duela, egile askoren iritziz.
|
|
|
Huxleyren eleberriaren analisi kanoniko batean ezin falta daitekeenez Orwellenarekin konparazioa Huxley bera ez zen tentazioari eusteko gauza izan, hortik abiatuko gara gu ere, bien arteko diferentzietatik bat nabarmenduz: 1984 barrutik zein kanpotik da distopikoa;
|
Bai
mundu berria, neurri handi batean, kanpotik baino ez. Saia gaitezen esandakoa argitzen.
|
|
|
George Orwellen eleberriko pertsonaiak giro itogarrian bizi diren hein berean dira zoriontsuak
|
Bai
mundu berriakoak. Huxleyren nobelan, irakurlea da gizarte antolamenduaren izugarrikeriaz ohartzen den bakarra.
|
|
|
|
Bai
mundu berriak ez dio baliabide horri uko egiten, bere kasuan bereziki sinesgaitza izanik ere. Literaturaren historiak emandako mundu distopiko guztietan, Huxleyk asmatutakoa da akaso errepresioan oinarritzen ez den bakarra.
|
|
|
Ez gara horrekin gehiegi tematuko. Azken batean, etorkizunak ekar ditzakeen gizarte egituren analisiarengatik izan da goratua batez ere
|
Bai
mundu berria, ez literatur lan gisa daukan mailagatik. Huxleyren merituetako bat, honenbestez, gizarte aberatsenetan hedonismoak erdietsi duen garrantzia aurreikusi izana da, obra inperfektu baten bitartez bada ere.
|
|
|
Pasarte batean, Houellebecqek Bruno izeneko pertsonaiaren ahoan ipintzen du Huxleyren lanari buruzko hausnarketa. "[
|
Bai
mundu berria idatzi zenetik] mendebaldeko gizarteak eredu horretarantz hurbildu besterik ez du egin. (...) Farmazeutikaren aurrerapenei esker, bizitzaren adinen arteko aldea ezabatuko da.
|
|
|
Pixka bat aurrerago, Brunok, edo Houellebcqek, nahiago duzuena, Huxleyren kontraesanak utzi nahi ditu agerian. Idazle ingelesak Island (Uhartea) eleberria argitaratu zuen 1962an,
|
Bai
mundu berria baino 30 urte geroago. Jendarte idilikoa deskribatu zuen bertan, baina Bruno Houellebecqen ustez bien arteko antzekotasunak askoz handiagoak dira Huxleyk onartuko zukeena baino.
|
|
|
Huxleyrentzat laudorio gehiago ere bada Les particules elementairesen, egur adina. Brunok dioenez, gizartearen bilakabidea, gero eta gehiago, zientziaren garapenaren araberakoa izango zela ederto igarri zuen egile britainiarrak, baina ez zuen kontuan hartu horren ondorioetako bat, azken batean hala interpretatzen dugu Houellebecqen hitzetatik ezinezko bihurtzen duena
|
Bai
mundu berriako gizartea: heriotzaz kontzienteago garen heinean, indibidualismoa gailentzen da, eta horrek desiora garamatza; areago, desioa da gizartearen hauspoetako bat.
|
|
|
Mintzaira
|
bai
munduaren, bai jendearen eratzeeta osatze bidea da. Baina aldi berean, mintzairak bere gainean tolesteko gaitasuna du.
|
|
|
inguruan dugun semiosfera, ilusio komunen ehundura. Mintzaira, beraz,
|
bai
munduaren, bai jendearen eratzeeta osatze bidea da. Gutxienez, matrize bizia den artio.
|
|
|
Gizartearen kontrola kontzientzien kontroletik hasten da. Gaia behin eta berriz eta modu askotan erabilia da literatura garaikideko distopietan, George Orwellen 1984 eta Aldous Huxleyren
|
Bai
mundu berria bi klasiko baino ez dira.
|
|
|
bata, bizi da, hitz horren zentzuari bete betean atxikirik; besteak, ordea, pentsatzen du, eta lehena epaitu. Lehenak, beharbada, ordubete barru agur esango dizue betiko bai zuri eta
|
bai
munduari; baina bigarrena... zer gertatuko da bigarrenarekin?... Aizu, doktorea:
|
|
|
Horrelako gertaerak egon badaude, eta horrekin lotuta arte garaikidearen beraren gaineko gogoeta bat egitea komenigarria litzateke. Arte garaikidea deitzen dugun horretan, bai euskal arteari dagokionez
|
bai
mundu mailan ere, eztabaida bati irekia dago. Abangoardiako arteak tradizioaren herentziarekin talka egiten du, norabide guztietan eztanda egitea ez delarik hain harrigarria.
|
|
|
Horretarako, hainbat tresna, blog eta tutorial eskaintzen ditu Sareak, enpresaren hasiera errazteko. Arkitektura horrek, gutxienez, produktu bat, web orri bat, ordaintzeko modu seguru bat eta marketin plan bat izan behar ditu,
|
bai
mundu errealean, bai birtualean. Internet bidez negozioa irekitzean nortasun juridikoa, erantzukizun fiskalak eta legezko erantzukizunak hartu behar dira Baina informazioaren teknologiak (Iktak) ezagutzeaz gain, blog bat diseinatzea edo denda birtual baterako PayPal kontu bat irekitzea posible bada ere, merkataritza digitalaren ukiezinak ez du legezko planoa ulertzen.
|
|
|
Batzuek nahi lukete Euskal Herriko gatazka laburtu, alde batetik zuzenbideko estatua eta beste aldetik terrorismoa dituzula esanez; gatazka sailkapen hori ETAk bere lehendabiziko hilotza utzi zuenetik hasten omen da, 1968an Pardines Guardia Zibila hil zuenean. Baina ikuspegi hori anakronikoa iruditzen zait, ETA sortu zenean diktadura gorrian ginen, ez zen zuzenbideko estaturik, eta borroka armatuari buruz zeuden ikusmoldeak bai Espainiako Estatuan, bai Euskal Herrian, eta
|
bai
munduan, ez ziren batere gaurkoak.
|
|
2013
|
|
|
Gizarte mailak edo diruak ikaratzen ez dutela, Elizabethek lotsarik gabe zuzenduko du bere ironia Darcyrengana, eta gizonak halakoetara ohituta ez dagoen baina halako inteligentzia apreziatzen dakienaren harriduraz eta sinpatiaz erantzungo du. Azken batez, zentzugabeko gauzei buruzko ironia ezaguerara heltzeko giltzetako bat izango da, bide ematen baitu
|
bai
mundua eta bai nork bere burua distantziatik ikusteko eta jokabideak birplanteatzeko. Darcyren bilakaeraren azken pausoa, Elizabethek nobelaren amaieran aditzera ematen duenez, besteek beraren lepotik barre egitea onez eramaten ikastea izango da.
|
|
|
Batzuk,
|
bai
munduan eta bai Euskal Herrian, estatuaren boterea mitifikatuta dagoela dioskute. Hala jardun izan du, adibidez, Joseba Zulaikak Renotik mezuak bidaltzen:
|
|
|
Ez dizute deusetarako balio. Ikusi zaitut ezpainak hozkatzeraino amorratzen,
|
Bai
mundu berria nobelako pasartea kopiatzen zenuen bitartean. Ez zara afaltzera jaitsi.
|
|
2015
|
|
|
"(...) Hirugarrenik, nazioarteko esparruan euskararen informazioa eta euskararekiko estimazioa zabaltzen jarraituko dugu, bai Euskal Etxeekin elkarlanean,
|
bai
munduko hainbat unibertsitaterekin hitzartuta, bai eta hizkuntza eta kulturari buruzko bestelako foro, topagune eta sareetan presentzia aktiboa izanda(...)
|
|
|
Horietaz landa, nabarmentzekoak dira, esaterako, Sarasolaren Poemagintza (1969) eta Lertxundiren Hunik arrats artean (1970), haren narratibazko opera prima. Itzulpenak ere argitaratu zituzten, hala nola, Franz Kafkaren Itxura aldaketa, Nazim Hikmeten Lau gartzelak, Aldous Huxleyren
|
Bai
mundu berria eta Voltaireren Kandido, denak ere goi mailako literatur lanak, bistan denez. Arestian aipatutako Arregik zuzentzen zuen Hastapenak saiakera lanen saila ez da ahantzi behar orobat.
|