|
2000
|
|
|
Sakratua eta Profanoa liburu ezagunean horretaz luze mintzatu zen Durkheim. Era berean, Bibliako hiztegietan datorrenez," santu" hitza ez omen dator hebraieraz" berri eta garbi izan" aditzera eman bide zuen hadasetik, baizik eta moztu, bereiztean aditzera ematen zuen
|
hitzetik
. Alegia, mundu profano honetatik ihes egin eta Jainkoaren zerbitzura jartzetik.
|
|
|
Badira hogeita hamar urte Arantzazun euskara batua jaio zenetik, eta sorreran hainbat aldek enoratu ostean, onarpen maila handiena bizi du egun. Beharbada horrexegatik, oinarri sendoa hartu duelako, egindako bidea egokia izan ote den eta erdialdeko euskalkiek emandakoa bizkaiera edo mendebalekoaren kalte ez ote den izan eztabaida interesgarria dabil
|
hitzetik
hortzera azken urteotan. Orriotan euskalki hau berrindartzeko hainbat esparrutatik egin den lana, egun bizi duen bultzada eta normalizaziorako ematen ari diren urratsak eta dauden kezkak bildu nahi izan ditugu.
|
|
|
Edo Bilbon erabiltzen den eta slang bihurtu den bizkaierazko berba bat agian Iruñean ez dute ulertuko. Unai Iturriagak, esaterako, bost
|
hitzetik
sei horrelakoak erabiltzen ditu elkarrizketa arrunt batean. Bere azkeneko liburuan ahalegin bat egin behar izan du denok gutxi gorabehera ulertzen ditugun hitzetara jotzeko.
|
|
|
Jatorra dirudi, bestela. Hala ere, Hawai' i salbu, gainerako estatuez ari denean," Lower 48°" izen sintagma (Kanadaren hegoaldeko mugaren latitudea 48 paralelotik beheiti dago)
|
hitzetik
hortzera darabil, han ohi den legez. Ez dakit zergatik, baina ez zait laket," Ebrotik behera, Mirandatik behera, Pirinioetatik behera" ezagunekin lotzen dudalako, apika.
|
|
|
Gaiz aldatuz, Goñi pilotaria
|
hitzetik
hortzera dabil, bere maila baina baita bere izaera dela eta. Irabaziko al du inoiz buruz buruko txapela?
|
|
|
Euskal Herrian autodeterminazio berba
|
hitzetik
hortzera badabil ere, beraiek jakitun dira ideia zehatz honen inguruan lan egitea zer den: dozenaka kide batzuekin hasi ziren eta gaur egun 300 bazkide dira.
|
|
|
Montxina hitza montesino
|
hitzetik
eratorritako terminoa izanik, izenak berak adierazten digu behi arraza hau mendiko bizimodura moldatutakoa dela. Erdi basa tia, urte osoan mendian bizi da, eta animalia hiltzeko soilik eramaten da baserrira.
|
|
|
Eta, hatsa barreneraino hartzen zuela,
|
hitzetik
hortzerat erran zidan:
|
|
|
—Zer erran nahi didazu horrekin, andere Graziana, txakur bat baino gehiago zela Luthero...? —ihardetsi zion osabak,
|
hitzetik
hortzerat— Ordea, behin baino gehiagotan aditu izan dut, baita jauregi honetan ere, ezen Luthero txakur bat zela. Eta, baldin Luthero txakur bat bazen, nola uste baitut nik ere, zer hobeki txakur honi izen horren jartzea baino?
|
|
|
Zein goriak eta zein bortitzak istant erabakigarri haiek... eta zein arretaz beteak, bertzalde, jaun André, kapitainari begia gainetik kentzen ez niola, ene bizia haren keinuetarik edo haren lehen
|
hitzetik
dilindan balego bezala...! Eta zein barrenaino sartu zitzaidan irri tipi hura, hark, mintzatzen hasi baino lehen, egin zidana, zeren irri hura baitzen nik orduan behar nuen karga arintgarria eta gutigarria... eta leiho tipi bat ere zen, esperantzaren lur ezin loratuagoetarat jotzen zuena, eta ni hain nengoen esperantzaren beharrean...!
|
|
|
Ordea, anaia ez zitzaidan gehiegi urduritu; aitzitik,
|
hitzetik
hortzerat atera zitzaion errepuesta:
|
|
|
—Zer ari haiz hemen? —hark,
|
hitzetik
hortzera.
|
|
2001
|
|
|
" 89 aldiz azaltzen dira zapatak Hamaika pauso n, aipatuko ez den filologoaren esanetan. Mila
|
hitzetik
bat, eta zerbait esan nahi omen du horrek." (172.or.). Era berean, ez da kritikaren ikuspuntu oso" laudagarria" honako paragrafo honetan azaltzen dena:
|
|
|
Horixe dugu betiko leloa, irakasleok
|
hitzetik
hortzera darabilgun aitzakia, sarritan geure erantzukizuna ezkutatzeko eta porrot guztiak zuritzeko erabiltzen dugun giltza hitza. Hona hemen arrazoibidea:
|
|
|
Perfume hitza latinezko per fumum
|
hitzetik
dator,, kearen bidez, alegia
|
|
|
Esan denez, perfume hitza latinezko, per fumum?
|
hitzetik
dator, eta era honetan egiten zitzaizkien eskaerak jainkoei. Eskaerak oso bidaia luzea egin behar izan zuenez, garraiatzeko bitartekari onena kea izan zitekeelakoan erabili omen ziren.
|
|
|
Erromatarrek, “botuluak” edo “boteluak” bezalako hestebeteak ikusten zituzten, gaur egun Galizia, Asturias eta Leongo botilek ordezka ditzaketenak. Odolkiak “murcella”
|
hitzetik
eratortzen dira; saltxitxak, bere kalibre eta lodiera handiagatik, “farta salcicia” esan nahi du. Nutrizio balioa:
|
|
|
Aguakate izena, Hego Amerikan" palta" izenekoa, jatorrizko
|
hitzetik
dator: “aoacatl” edo “ahuacatl”.
|
|
|
Haurdun zenean, gizonak, jotzeaz gainera, lodi eta itsusia zegoela egozten zion
|
hitzetik
hortzera. Haurra galtzea nahi zuen.
|
|
|
" Goi gorengo  irakurgaia, berebizikoa, aparta, txanbelina"? Zer balio dute
|
hitzetik
hor  tzera barreiatzen ari garen hutsaren hurrengo hitz merke horiek?
|
|
|
Eusko Legebiltzarrean UA, PP eta PSE EE alderdietako politikari askoren artean, azken aldian batez ere,
|
hitzetik
hortzera dabilen kontua da euskara hausturagailutzat hartzea. Euskararen inguruan ba omen zegoen kontsentsua edo bateratasuna eten zenetik eguneroko leloa da hori.
|
|
|
Historiaren beste edozein unetan —eta batez ere beste edozein tokitan— gertatu balitz, genozidio hitza
|
hitzetik
hortzera ibiliko litzateke euren burua kultura munduko kidetzat dutenen artean eta zeresanik ez politikan aritzen direnen artean, edota giza zientzietan aritu eta adituak omen direnen artean. Nafarroako Diputazioak euskararen kontra abian jarritako ehizak izango du historian aurrekaririk, dudarik gabe, baina XXI. mendean bere burua zibilizatutzat daukan gizarte batean gertatzea onartezina da, edonondik begiratuta ere, eta ez da besoak gurutzatuta gelditzeko modukoa.
|
|
2002
|
|
|
Beharbada, hemen ez da ezaguna. Frantseseko" courage"
|
hitzetik
dator, gazteleraz," corage" izango litzateke.
|
|
|
Euskal Herria eta Espainia osoko arkeologoen artean urteko eskandalutzat jo da Gaztelu Plazako indusketa. Gasteizen otsailaren 18, 19 eta 20an egin zen Arkeologia Kongresuan
|
hitzetik
hortzera ibili zen gaia. Kongresu horren gainean ETBk emandako informazioan ere hori azaltzen zen:
|
|
|
Kontsigna bailitzan, esamolde bat dabil
|
hitzetik
hortzera Espainiako sargori politikoan, opor atarian osatutako Partiduen Legea frogatzeko asmo nabarmen nabarmenaz ETAk Mediterranioko kostaldean burututako atentatuen segizio politikoan: " konplexurik gabe".
|
|
|
Euskal Herrian ere ingurumenarekiko kezka eta diskurtso ekologista indarreandira azken urteotan. Halaber, garapen jasangarriaren leloa
|
hitzetik
hortzera darabilgu guztiok, bereziki agintari politikoek. Arrazoirik ez da falta horretarako:
|
|
|
Azken urteotan
|
hitzetik
hortzera barra barra darabilgun kontua da ingurumenarena.Izan ere, gaur egun ageri agerikoa da ingurumenarekiko begirunea gizartearenbaitan: biztanleon kontzientzia eta sentikortasun ekologista, itxuraz eta teorianbehinik behin, punta puntakoa da.
|
|
|
Euskal Herriko irrati askeek oso argi izan zuten hasieratik euskarak garrantzi handia zuela hizkuntza propioa garatzeko. Askok
|
hitzetik
ekintzetarako urratsa ematea lortu ez duten arren, irrati gehienek euskararen aldeko apustua aldarrikatzen zuten. Egon ziren hasieratik euskaraz aritu zirenak, oso eremu erdaldun batean kokatuta bazeuden ere, Getxoko Bost Axola, adibidez.
|
|
|
Eta XX. mende horretan, azken hamarkada izan da benetan globalizazioaren eztabaida piztu duena. Globalizazioa eta lokalismoa,
|
hitzetik
hortzera, mende zaharraren azken urteetan hasi gara erabiltzen. Globalizazioa berniz berdintzaile moduan ulertu izan dugu; lokalismoa, aldiz, distira propioaren erreibindikazio moduan.
|
|
|
Propagandak eta publizitateak duten helburu nagusia ez da informazioa ematea, gizartean eragina edukitzea baino, eta, sarri askotan, helburu hori betetzeko, gezurra darabilte
|
hitzetik
hortzera; propagandaren eta publizitatearen eskuetan, informazioa, benetakoa edo asmatutakoa, arma bat da.
|
|
|
Proposamena honako hau da: herritarrari pertsona publiko bat baloratzeko eskatzen zaionean, herritar inkestatuak oso kontuan izaten du hedabideetan une horretan
|
hitzetik
hortzera erabiltzen den modako gaiaren aurrean baloratu beharreko pertsonaia horrek erakutsi duen jarrera. Alegia, baldin eta modako gaia terrorismoa bada, inkestatuak oso kontuan izaten ei du pertsonaia horrek esfera publikoan gai horri buruz izan dituen azken interbentzioak.
|
|
|
Errealitate birtuala, horra hor gizarte modernoan
|
hitzetik
hortzera darabilgun gaia. Irreala erreala da.
|
|
|
Haren izen zientifikoak, Ficus caricak, agerian uzten du ezen, eite desberdintasunak alde batera utzita, barneko ficuen genero berekoa dela. Hain zuzen, “piku” hitza etimologikoki “ficus”
|
hitzetik
dator. Zuhaitz hau jatorriz Ekialde Ertainekoa da, baina gaur egun modu naturalean hazten da Mediterraneo osoan eta munduko beste eskualde batzuetan, hala nola Indian, Txinan, Brasilen, Mexikon eta Estatu Batuetan.
|
|
|
Poztekoa da zinez, horrelako eztabaidek pizten duten parte hartze maila. Baina, drogen gaia beti ibili izan da gazteon artean
|
hitzetik
hortzera. Hori ez da berria.
|
|
|
Eta hori ez zen apalestegatik, edo gutxiesteagatik, orain batzuekin gertatzen den gisa eta horretan tematzen badira ere, baizik euskaldun anitzen ohitura naturala. Mitxelenaren Historia de la literatura vasca ikustea baizik ez da, berak ere hitz hori baitarabil
|
hitzetik
hortzera. Ez dakit zergatik tematzen garen batzuk eta besteak, gure harreman nahasi hauetan, beti erabili izan ditugun hitzak, dela euskaraz(" Euskal Herria"), dela gaztelaniaz(" vascuence") pozoitu nahian.
|
|
|
Barkatuko didazu, bide batez," Euskal Herri" izena erabiltzen badut hemen, eta ez" Euskadi", azken hitz honek aise zama politiko handiagoa baitu niretako besteak baino. Eta ez da politika kontuetan sartu nahi ez dudala edo sartzeak beldurra ematen didala, baizik berriz ere ekarri nahi dudala lerro hauetara azkeneko mendeetan, ez azkeneko urteetan (azken urteetan batzuk ahalegindu dira izena zikintzen), euskaldunok
|
hitzetik
hortzera erabili izan dugun aspaldiko deitura zaharra, ezjakin batzuek, bere ezjakinean tematuak, kontrakoa uste badute ere.
|
|
2003
|
|
|
Era horretako aurrerakuntzak garapen teknologikoa du eskakizun, besteak beste; garapen teknologikoak, berriz, energia horni gero eta handiagoa. Funtsean, energia gehiago behar da, eta, horrenbestez, justifikatu egiten dute Boroako zentral termikoa, nahiz eta haien
|
hitzetik
hortzerako ongizatearen, kalitatezko bizimoduaren, osasunaren eta ingurumenaren kontrako emisio kutsagarriak igorri. Ekintzekin jaten dute hitza, bistan denez.
|
|
|
mintzo zaizkigu. Baina oker dabiltza sasi jakintsu horiek ere; ez dakikete ber gauza direla grekozko ethnos
|
hitzetik
datorkigun, etnia, eta latinezko natio hitzak sortu digun, nazioa?.
|
|
|
Ekonomia terminoa bera ere grezierazko oikos
|
hitzetik
(habitat a, etxea, bataren zeinbestearen gobernua) ei dator. Izena eta izana batera doazela erakusten digu adibide honek ere, ezenterminoa bestelakotzearekin batera, errealitatea bera ere antzaldatu egin baita:
|
|
|
Gabonetako dekorazioari oso ondo egokitzen zaion beste landare bat, kasu honetan, bere formari esker eta ez bere koloreari esker, alce adarra da, Santa Klausen lera botatzen duten animalia atseginekin lotzen dena. Landare mota honen izen botanikoa platycerum da, grekozko “platys”
|
hitzetik
datorrena, zabalera esan nahi duena, eta “keras”, adarra. Alce adarra Afrikako, Australiako eta Asiako hego ekialdeko eskualde tropikal eta subtropikaletako iratzea da.
|
|
|
Zenbaitek inposatutako eredua da, eta zelan edo hala eredu horren jarraipena bermatu behar da; noren bitartez eta, Euskal Herrira heldutako etorkinak bertan eskolatuz. (Eta inork ez dezala “etorkin”
|
hitzetik
ezer susmagarri atera).
|
|
|
e, Kroma? Iraultza hitza irauli
|
hitzetik
zetorrela esan hien behin, auskalo nori en  tzunda. " Bai, lurra irauli egiten da goldearekin, buelta ematen zaio", esaten hien, eta ras, ras, ras... keinua egiten huen bi eskuekin, eta denak uzten hituen iraultza hitzaren baserritar jatorriarekin txora txora eginda.
|
|
|
|
hitzetik
hortzera
|
|
|
hau da, euskaraz bizi ahal izatea. Nola gauden jakiteko atzera begira dabilenak ez bide daki, hori eta horrenbestez zehazki zer adierazi nahi duen
|
hitzetik
hortzera darabilen normalizazioaren paradigmak.
|
|
|
Eklesian hizlari trebetasunaren bidez lortu zitekeenaren beste adibide bat ostrazismoa da. Ostrazismo hitza" ostraka"
|
hitzetik
dator(" buztin pusketa" esan nahi du), eta buztin pusketa hauek hiritik bota nahi zuten hiritar baten izena idazteko erabiltzen zituzten. Hiritarren baten izena" ostraka" gehienetan agertzen bazen, hiritik botatzen zuten hamar urtez.
|
|
2004
|
|
|
Iparraldean Toloño mendia du muga, hegoaldean, berriz, Ebro ibaia. " Bastio"
|
hitzetik
datorkio izena herriari eta harresia, gotorlekua esan nahi du. Izan ere, Erdi Aroko herria da eta harresiz inguraturik dago.
|
|
|
Terminoak, Gertaerak, Erakundeak da, eta Erdi Arotik aurrerako laurehun bat kontzeptu historiko biltzen ditu, haietako bakoitzaren esanahiaren azalpena emanez. Absolutismo
|
hitzetik
hasi eta zuzeneko ekintza arte, Euskal Herriko historiarekin zerikusia izan duten terminoak aukeratu ditu Txubillo taldeak lan hau osatzeko. Jakina, ondorioz, Espainiako eta Frantziako Estatuen garapen historikoarekin eta munduko historikoarekin lotura duten terminoak, gertaerak eta erakundeak ere agertzen dira hiztegian.
|
|
|
Ihardespena
|
hitzetik
hortzera dator: espero eta enpirikoki ezagun dugun horrek, koherentziaren abala dakarren horrek.
|
|
|
Ezkertiar eta eskuindarren gaia jorratzen denean hemisferio bat edo bestearen nagusitasuna zehazteko finkatu den terminoa dator
|
hitzetik
hortzera: lateralitatea, alegia.
|
|
|
jakina, nola lotuko ditugu bada hain modu estu eta gogor horretan hizkuntza, pentsaera eta herritasuna euskal? Berak
|
hitzetik
hortzera darabilen totalitarismo horren asmatzaileek gure herrian etnozidioa azken bururaino eraman ondoren, nola hasiko gara bada gu errealitate ñabar hau euskaldun huts bihurtu nahirik. Jainkoarren!
|
|
|
Mendigurenek sentitzen duen hozki berbera sentitu izan dugu geuk ere behin baino gehiagotan. Askotariko nazio nortasunaren aldarria
|
hitzetik
hortzera darabilen asko, gehienak esango nuke, aldez aurretik eskuratua duten statu quo zale amorratuak izaten dira maiz; hauek, hala, eskutik duten hogeita hamaikari eutsiko diote kosta ahala kosta. Elebitasunaren mozorropean hizkuntza egoera diglosikoaren bazterkeria zuritzeko ez baitute arazorik izaten, testuinguru ideologikoa eta politikoa aldeko dutenez.
|
|
|
Elebitasunaren mozorropean hizkuntza egoera diglosikoaren bazterkeria zuritzeko ez baitute arazorik izaten, testuinguru ideologikoa eta politikoa aldeko dutenez. Non dago, dena dela,
|
hitzetik
hortzera darabilten hizkuntza aniztasunaren paradisu hori?
|
|
|
Globalizazioaren amaraunean sartu eta hor, euli errukarriaren gisa, norbaiten atzaparretan erori baino lehen aldez aurretikako zertzelada bat. Intentzio maltzurrenez ondutako adigai horren harian dagoeneko aski garatua dagoen diskurtsoan bikoizkeria adierazgarri bat agertzen zaigu
|
hitzetik
hortzera. Batetik, globalizazioa bera eragin duten indar ekonomiko eta teknologiko erraldoien sarea; bestetik, horren mirabe bihurtzen ari omen den Nazio estatuaren estatus indargea.
|
|
|
Diskurtso jakin baten printzak ditu kritikagai: . Azken bolada honetan
|
hitzetik
hortzera dabilen diskurtso jakin baten printzak dituzu hauek, irakurle, euskarazko hedabideetan sarri samar agertzen ari direnak: euskararen desideologizazioaren beharra aipatuko dizute batetik, euskara besteek ere bereganatu behar dutela gogorarazi hurrena, eta honako hau erantsi segidan:
|
|
|
Eta datu horrek are larriago bihurtzen du Mitxelenaren ardura: batetik, egiantzeko tesiak aldeztu zituen euskaldunon hizkuntzazko jatorriari zegokionez; bestetik, berriz, ez zuen aintzat hartu behar bezala nolako testuinguru nazionalean bota zuen
|
hitzetik
hortzera erabilia izan den bere esakunea. Ezin esan behinik behin zuhur hitzik itzuri zitzaionik, holako egoeretan hobestekoak izan arren.
|
|
|
orain arte ez da herritarren borondate eta nahia izan hizkuntza aldaketa eta ordezkapena eragin duena, Frantziako Errepublika demokratikoan, esate baterako, ez baita politika hori aplikatu, eta haiek ez dira kontsideratzen, ageriko gauza denez, Euskal Jaurlaritzan hizkuntza politika diseinatzen dutenak baino antidemokratikoagoak. Are gehiago, Lakuan lanean dihardutenek ere ez nuke esango Frantzian eta Espainian egun indarrean dagoen Estatu eredua demokraziaren areriotzat daukatenik,
|
hitzetik
hortzera darabilten elea, Estatu bi hauek izendatzerakoan, erdarazko. Estado de derecho, izaten delako.
|
|
|
Zeri zor zaio euskarazko trebetasunetan komunikazioaren berbaldia behar bezala taxutzeko daukan ezina? Izan ere, euskarazko berbaldiak eraikitzeko orduan sumatzen dugun ezintasunean ahozko kodearen izaera murritza nabarmentzen zaigu
|
hitzetik
hortzera: hots, kodearen murriztasunak ez dio hiztunari biderik ematen beste hizkuntza batean jadanik moldatua daukan irudi mundua eta pentsamendu eremua euskaraz ekoizteko.
|
|
|
Berba jario bizi bizia da zure erdara, belarrien gozagarri, baina euskaraz hasi eta buruko ileak laztu egiten zaizkit: gatzik gabeko hizkera ortopedikoa duzu, gramatikari
|
hitzetik
hortzera ematen dizkiozun ostikoak aintzat hartu gabe ere?. 529
|
|
|
Giza aniztasunaren oinarrian hizkuntza aniztasuna dagoela frogatu nahi izan du. Euskal Herriaren pluraltasuna
|
hitzetik
hortzera darabilenarentzat ikasgai ederra, ederrik bada: halakorik zinez nahi baduzu, zaindu ezazu euskara, eta euskarari dagokion Euskal Herria, hala munduko hizkuntza ekologiaren lorategian euskararen koloreak dirdira egingo baitigu.
|
|
|
Orain, iltzearen erdi erdi erdian jo ondoren, azter dezagun behar komunikatiboen auzi hori, auziak arazoaren muineraino eraman gaitzake-eta. Hizkuntza didaktikaren munduan
|
hitzetik
hortzera darabilgun kontzeptu horren esanahia arakatu nahi nuke gaingiroki bederen. Zeren eta, hiztunaren behar komunikatiboen luzezabala ezin da murriztu banakoaren esperientzia komunikatibora, komunikazio behar horiek asetzen diren testuinguru soziolinguistikoa ez delako hain zuzen hizkuntzen ezarpen eta hegemonia gaiarekin zerikusirik ez duen jarduna.
|
|
|
Ez alegia soil soilik euskara erabileraren kopurua.358 Darabilgunean nola eta zertarako darabilgu? Komunikazioaren betekizunak oro beteaz, ala
|
hitzetik
hortzera erdal makuluak tartekatuz. Darabilgunean ere, sarrienik ez baitarabilgu erdaldunek erdara darabilten mailan.
|
|
|
Euskal hiztunen hazkunde liluragarria
|
hitzetik
hortzera darabilenak hobe luke, hobe lukeenez, euskararen egungo erabileraren nolakoa pixka bat aztertuko balu. Hobe luke, hain zuzen, gorago aipatu dugun zilborrestearen papera betetzen duen mintzaira zein den jakitea.
|
|
|
–Faktore garrantzitsua da ereduen hori, erabakigarria ere bai hainbat kasutan, baina inola ere ez bakarra. eredurik hoberenak ere nekez sortzen ditu, normalean, 16/ 18 urtera iritsitakoan
|
hitzetik
hortzera euskaraz egiten duten gazteak. (...) ereduaz aparte bestelako baldintzak behar izan ohi dira normalean horrelako hiztun trebeak lortzeko.
|
|
|
Nagusi dugun elebitasun diglosikoaren sareetan ainguraturik, eskolari eslei dakiokeen eginkizunik garaiena egoera diglosiko horren aurkako gotorlekua eraikitzea izango litzateke. Erdarara
|
hitzetik
hortzera jotzen duen haur eta gaztetxoaren aztura aldatzea gaitza izanda ere, gizarte diglosikoaren aurka jarduteko jarrera gaitasunak eskolan bertan landu behar. Neurri batean, besterik ez bada.
|
|
|
Nola ulertu behar dugu giza bizitzaren izari linguistikoari eta kulturalari dagokienez, askotariko mundu baten izaera anizkorra? Nola hauteman behar genuke, alegia,
|
hitzetik
hortzera darabilgun pluraltasunaren aldeko aldarriaren esanahi zehatz eta sakona. Gaizki ulertuak esku artean dugun auzi honekin lotuak daudela iruditzen zait.
|
|
|
Mari Karmen Garmendiak
|
hitzetik
hortzera erabili izan duen arrazoia, arrazoi funsgabea dela aitortuko bagenu, hanka sartze handia egingo ote genuke. Ez dirudi.
|
|
|
Bai horixe. Arraiok ez badu,
|
hitzetik
hortzera aniztasunaren eta elebitasunaren aldeko aldarriak isildu gabe dabiltzan garai hauetan, horra non zebilen otsoa ardi larruz jantzita. Gauza bat esan, baina esandako horretan ez sinetsi.
|
|
|
Dakienak ez du jakin nahi, etadeus ez dakienak hutsaren ideia mikorik cz du. Eros gosea da, jakin mina, eta hitz hori latineko eura
|
hitzetik
datorrela eta kezka adierazi nahi duela ikusirik, zer zait falta. Zer jakincta zcrgatik edo zertako?
|
|
|
Erantzuna erraza da: hizkuntzaren berezitasuna edo jatortasun hori HERRIAK EMAN DIO LIBROKI. Hizkuntza sorkari logikoa ez dan ezkero, hizkuntza HERRIAK moldatu du
|
hitzetik
hortzera; bere ikuskera xoillaren arabera, HERRIAK sortu eta mamitu du. Herriak hortaratu du hizkuntza.
|
|
|
Euskal kulturaren planarekin sor daitekeen lehenengoetariko arazoa da, hain zuzen,
|
hitzetik
ekintzara dagoenta rtean asmo polit guztiak lurperatzea. Iaz Kultur Sailak urrezko aukera izan zuen frogatzeko Euskadi Sariak egiatan zirela urteko literatura onena saritzeko pentsatuak, eta ez autopromoziorako muntaia hutsa.
|
|
|
Pluralismoa eta globalizazioa bezalako kontzeptuak askok
|
hitzetik
hortzera darabiltzate, baina funtsean besteeiezartzeko batez ere. Ez herri, ez hizkuntza, ez pertsona... hori guztia irentsi beharra ikusten dut zalaparta horrenguztiaren atzean, eta nik, egia esan, beste zerbait dut maiteago, elkarrizketan zehar azaltzen saiatu naizen bezala.°
|
|
|
Gai honetan polemika gehien sortu duenape rtsonaadierazteko hitzen arteko aukerarik egokiena zein zen erabakitzea izan da. Gizon hitza erabili izan da bai maskulinoa bai generikoa adierazteko euskararen historian zehar, maskulinoa izanik, eta gizaerroa gizon
|
hitzetik
datorrela aintzat hartzen badugu, etimologikoki gizaki k maskulino izaten jarraitzen du. Honen aurrean bi jarrera egon dira:
|
|
|
" Horrek ezin dik tanatorioa izan" erantzun zion Harakinek. " Seguru leku egokira ekarri gaituela?" bota zuen
|
hitzetik
hortzera.
|
|
|
Ez zezakeen Carlosek beste bat aukera, Ike izan behar; ez sortzeagatik, ez zion ezta morborik txikiena ere sortzen. Ikerengatik bolada txar hartan liskarra izan zuten batean aurpegiratu zion Carlosi morboarena, eta morboa berari sortu behar ziola Ikek erantzun zion
|
hitzetik
hortzera. Marckek isildu baino ez zuela eduki, akordatu da orain erresumin punttu batekin, bestelako familia bat osatzeko Carlosen asmo haiek gogoan:
|
|
|
Mariaren
|
hitzetik
hortzera mintzatze hartaz harritu zen Jexus Mari.
|
|
2005
|
|
|
Horiek guztiak izan dira Zornotzan azken urteetan egin diren herritarren mobilizaziorik garrantzitsuenak. Hala ere, herritarren nahia ez dute errespetatu egunero egunero
|
hitzetik
hortzera herriaren nahia darabilten horiek »Ibarretxe lehendakaria tarteko». Horregatik diote herri plataformako kideek eta oro har herritar guztiek Boroa" inposaketaren monumentua" dela.
|
|
|
Berriki, EHUk dituen finantzaketa arazoak lau haizetara zabaldu dira eta, egunotan, berriro ere agertu da gaia Eusko Jaurlaritzarekin sinatu den akordioaren karietara. Noizean behin, Bolognako mamua ibiltzen da
|
hitzetik
hortzera, eta Europa mailako unibertsitate erreforma horrek zer ote dakarren jakin genuke. Euskararen presentzia are murritzagoa islatuko ote du ikasketen antolakuntza berriak?
|
|
|
Mintzairak berak diotsu: novela
|
hitzetik
novelería (huskeria) sortu zen baina poesia hitzetik ezin deus atera.
|
|
|
Mintzairak berak diotsu: novela hitzetik novelería (huskeria) sortu zen baina poesia
|
hitzetik
ezin deus atera.
|
|
|
hainbat errepikatzetik datorrela irrati telebistan, gaur?
|
hitzetik
hortzera erabiltzea. Albistearen sarreratik ateratzea proposatzen du Alsius ek, Block en hitzak erabiliz
|
|
|
" Mostaza" latinezko" mustum ardens"
|
hitzetik
dator, mosto sutsua esan nahi baitu. Erromatarrek haziak nola erabiltzen zituzten, birrindu eta muztioarekin nahasten baitzituzten.
|
|
|
Saltsa hitza latinezko salsus
|
hitzetik
dator, gatzez ondua esan nahi baitu. Saltsak azken ukitua dira, eta, kasu honetan, plater prestatu edo gordin bat osatzen dute, ñabardura, testura eta zapore gehiagorekin.
|
|
|
Bakarrik ibiltzen zen auzoan, tabernatik etxera, etxetik tabernara, non baitzuen jaten, edaten, mozkorra harrapatzen, kasu egiten zionarekin hitz egiten. Neurriz gain edaten zuenean,
|
hitzetik
hortzera irain egiten zuen. Auzoko jendeak, ezagutzen baitzuten, ez zituen aintzakotzat hartzen haren irainak; morroi arriskutsutzat zeukaten denek, eta nahiago zuten harekin ezer ez izan.
|
|
|
Halaxe gertatzen da, gure ustez, Garapen Iraunkorra kontzeptuarekin:
|
hitzetik
hortzera dabil, baina, aldi berean, inor gutxik daki zehaz  ki zer den. Agenda aipatuz gero, esaterako, 21 menderako egutegiren bat dela uste du batek baino gehiagok.
|
|
|
Dueloa bitaz esan ohi da, bakea batasunari esaten diogun modu berberean. Grekoek ere gerra izendatzeko zuten hitza multzo esanahi duen
|
hitzetik
ekarri zuten; antzinakoek ere fakzio hitzarentzat berba bat hartu zuten, haren desegitetik datorrena, gorputzaren zatiak desegiten diren bezalaxe.
|
|
|
Zuzenbide jainkotiar eta borondatezkoa zer den, egoki ulertzen dugu
|
hitzetik
bertatik, hau da, jatorria Jainkoaren borondatean daukana. Zuzenbide naturaletik bereizten da, hori jainkotiar izatera iritsi badaiteke ere.
|
|
|
1 Zuzenbide jainkotiar eta borondatezkoa zer den, egoki ulertzen dugu
|
hitzetik
bertatik, hau da, jatorria Jainkoaren borondatean daukana. Zuzenbide naturaletik bereizten da, hori jainkotiar izatera iritsi badaiteke ere.
|
|
|
Artean bi hilabete pasatu zituen lanik gabe. Euskaldun gazte gehienak juntatzen ziren Etoile aldeko Grenelle karrikako dantzaldian,
|
hitzetik
hitzera, Gaxton atzeman zuen. Taberna batean leku bat libratu zela jakinarazi zion, haren partez aski zuela bihar berean presentatzea gehituz.
|
|
|
Lankide ohiek barre egiten diote, galdu dituela printzipioak. Baina berak, behintzat, ez du bere burua egunero zuritu behar, konpromisoa edo zintzotasuna edo objektibotasuna
|
hitzetik
hortzera. Gorkak erosotasuna aukeratu du:
|
|
|
Zirkulua egina zioten ingurukoek," Hau izan da!" adierazi nahirik. Galdera ona zen hala ere, baina erantzuna hobea izan zen, misionista hark honela erantzun zion
|
hitzetik
hortzera, lasai, isiltasun hartan mailuka ematen zigula zirudien.
|
|
2006
|
|
|
30 urtez horrela pasatu da Iparraldean eta 30 urte luze da. Orain botere publikoak
|
hitzetik
obretara pasatu dira, eta ez da aski tresna baten eraikitzea, baina tresnarik gabe ere ezin da politikarik egin. Uste dut koherenteak diren etapetatik pasatzen ari garela:
|
|
|
Hasteko jakin behar da «lana» hitza nondik heldu den. «Travail» heldu da «tripalium»
|
hitzetik
. Eta «tripalium», ferratu behar zirelarik, zaldien atxikitzeko muntadura bat zen.
|
|
|
«Transbersalitatea» aipatu ohi dute
|
hitzetik
hortzera, baina emakumeek ez dute sekula uste izan gizonez soilik osatutako ekintzak transbertsalak direnik. Are gehiago, horrelakorik egingo balitz, adar jotzea irudituko litzaieke.
|
|
|
Atari horrek gaztelaniazko era guztietako hitzen itzulpena eta sinonimoak bilatzeko aukera ematen du,
|
hitzetik
bertatik edo hainbat hurrenkeratatik abiatuta, erabiltzailea hitzaz zehazki gogoratzen ez bada.
|
|
|
â?, nummusâ?
|
hitzetik
dator: â?, txanponaâ?
|
|
|
etiketa, popular?
|
hitzetik
badator ere, ondo gauzaezberdina da guretzat. Postmodernitatean pop kultura nagusitu da eta literaturabera ere nahiko pop bihurtu da.
|
|
|
Alfontso XI.ak 1320an Orereta (orrea
|
hitzetik
eratorria) deituriko lekuan eratu zuen hiribildua, Villanueva de Oyarçun, hain zuzen ere. Hiribildu berri hori, Oiartzun Haraneko populazioak jendeztatu zuen arren, Oiartzungo familia batzuek haranean ezarrita jarraitu zuten.
|
|
|
Hirugarren talde bat ere kontuan har daiteke Legazpiko olak erakarri zirenean babespean gera zitezen. Ola edo errementaldegi horiek, ferrerias masuqueras (masuca
|
hitzetik
eratorria dena), ur indarrik gabe lan egiten zuten egile batzuen arabera. L. M. Díez de Salazar, adibidez? (Aspiazu, 1999:
|
|
|
Hacker terminoa ingelesezko hack (moztu)
|
hitzetik
dator, eta teknologia berrien eremu jakin batzuetan erabiltzen den hitza da, programa bati egin dakizkiokeen aldaketa txikiak izendatzeko. Haren eratorria,' hacker', Massachussets eko (MIT) Institutu Teknologiko ospetsutik datorrela dirudi.
|
|
|
Zenbakizko ordezkapena gehi Sareko ezaguna ‘l33t’ jargoia da, eta hizkia ordezten du ‘e’ 3 zenbakiagatik, ‘a’ 4 zenbakiagatik, ‘l’ bat zenbakiaz eta horrela hurrenez hurren. ‘l33t’ ‘elite’
|
hitzetik
eratorria, eta 80ko hamarkadan modan jarri zen Sarearen lehen erabiltzaileak eta kanal teknikoenak IRCrena. Bi hatz parean dituen cracker orok sartu du kalkuluetan.
|