|
2001
|
|
|
Jose Mari Iturraldek liburuaren
|
hitz
atzea egiten duenean" salaketa krudela egiten eta kritika akuilagarria burutzen" duela azpimarratzen du," pesimista samar azaltzen" dela ahaztu gabe.
|
|
|
1 Artikulu hau Mitxelenaren idazlan hautatuak liburuari Mitxelenak berak propio ezarritako
|
hitz
atzea da; beraz, egilearen" liburu honi" buruzko aipamenak liburu hari dagozkio. Patxi Altunarena izan zen" esku adiskidea" testuak hautatu zituena eta, argitaratzeko paratu ez ezik, hainbat filologia ohar jakingarriz hornitu zituena aurreneko hiru artikuluak.
|
|
2002
|
|
|
Parnellek eskatuta, Benthamek Gutunak orraztu zituen horiek argitaratzeko, horiek idatzi zituenetik urte asko igaro zirenean, eta berrikuspen sakona behar zutela ohartu zen. Honela hasi zen
|
hitz
atzeetan lanean, hutsuneak betetzeko, eta hitz atze horiek jatorrizko Gutunak baino askozaz ere luzeagoak bihurtu ziren. Hitz atzeen izenburuek ere erakusten dute Panoptikoak espetxe gisa zuen indarrean jarria zuela arreta Benthamek, horren gainerako funtzio posibleetan baino gehiago10 Gutunak eta Hitz atzeak 1791n11 argitaratu ziren Dublinen eta Londresen, hiru grabatu argigarrirekin batera; edizio horri esaten zaio sarritan lehenengo" argitalpena", nahiz eta Benthamek berak zera esan zuen:
|
|
|
Parnellek eskatuta, Benthamek Gutunak orraztu zituen horiek argitaratzeko, horiek idatzi zituenetik urte asko igaro zirenean, eta berrikuspen sakona behar zutela ohartu zen. Honela hasi zen hitz atzeetan lanean, hutsuneak betetzeko, eta
|
hitz
atze horiek jatorrizko Gutunak baino askozaz ere luzeagoak bihurtu ziren. Hitz atzeen izenburuek ere erakusten dute Panoptikoak espetxe gisa zuen indarrean jarria zuela arreta Benthamek, horren gainerako funtzio posibleetan baino gehiago10 Gutunak eta Hitz atzeak 1791n11 argitaratu ziren Dublinen eta Londresen, hiru grabatu argigarrirekin batera; edizio horri esaten zaio sarritan lehenengo" argitalpena", nahiz eta Benthamek berak zera esan zuen:
|
|
|
Honela hasi zen hitz atzeetan lanean, hutsuneak betetzeko, eta hitz atze horiek jatorrizko Gutunak baino askozaz ere luzeagoak bihurtu ziren.
|
Hitz
atzeen izenburuek ere erakusten dute Panoptikoak espetxe gisa zuen indarrean jarria zuela arreta Benthamek, horren gainerako funtzio posibleetan baino gehiago10 Gutunak eta Hitz atzeak 1791n11 argitaratu ziren Dublinen eta Londresen, hiru grabatu argigarrirekin batera; edizio horri esaten zaio sarritan lehenengo" argitalpena", nahiz eta Benthamek berak zera esan zuen: lana," inprimatu den arren, ez da sekula publiko egin hemen" (Londresen, alegia) 12; eta geroago adituak bat etorri ziren lana ez zela" argitaratu, hitzaren zentzu hertsian" 13.
|
|
|
Honela hasi zen hitz atzeetan lanean, hutsuneak betetzeko, eta hitz atze horiek jatorrizko Gutunak baino askozaz ere luzeagoak bihurtu ziren. Hitz atzeen izenburuek ere erakusten dute Panoptikoak espetxe gisa zuen indarrean jarria zuela arreta Benthamek, horren gainerako funtzio posibleetan baino gehiago10 Gutunak eta
|
Hitz
atzeak 1791n11 argitaratu ziren Dublinen eta Londresen, hiru grabatu argigarrirekin batera; edizio horri esaten zaio sarritan lehenengo" argitalpena", nahiz eta Benthamek berak zera esan zuen: lana," inprimatu den arren, ez da sekula publiko egin hemen" (Londresen, alegia) 12; eta geroago adituak bat etorri ziren lana ez zela" argitaratu, hitzaren zentzu hertsian" 13.
|
|
|
Benthamen bi
|
Hitz
atze luzeak hogeita bat Gutunak baino bi aldiz luzeagoak, eta are luzeagoak, dira bien ala biak. Gutunak atzerriko herri batean idatzi zituen, eta han Benthamek ezin zituen eskuratu hainbat liburu edo bestelako erreferentzia material; presaka idatzi zituen, eta damutuko ez bazen, gutxienez errepasatu eta osatu egingo zituen, bere denbora librean.
|
|
|
Arkitektura berriztatzailea eta zuzendaritza sistema berriztatzailea batzen dituen eskema Panoptikoaren oinarrizko elementuak Gutunetan ageri dira, jakina, xehetasunak luze zabalean garatzen ez badira ere. Nahiz eta baden bai Gutunetan eta bai
|
hitz
atzeetan jorratzen den gai ugari, hitz atzeetan garatzen dira ideiak eta xehetasun guztiak osoki azaltzen. I. hitz atzea xehetasun arkitektoniko eta teknikoei dagokie gehienbat.
|
|
|
Arkitektura berriztatzailea eta zuzendaritza sistema berriztatzailea batzen dituen eskema Panoptikoaren oinarrizko elementuak Gutunetan ageri dira, jakina, xehetasunak luze zabalean garatzen ez badira ere. Nahiz eta baden bai Gutunetan eta bai hitz atzeetan jorratzen den gai ugari,
|
hitz
atzeetan garatzen dira ideiak eta xehetasun guztiak osoki azaltzen. I. hitz atzea xehetasun arkitektoniko eta teknikoei dagokie gehienbat.
|
|
|
Nahiz eta baden bai Gutunetan eta bai hitz atzeetan jorratzen den gai ugari, hitz atzeetan garatzen dira ideiak eta xehetasun guztiak osoki azaltzen. I.
|
hitz
atzea xehetasun arkitektoniko eta teknikoei dagokie gehienbat. Adibidez, XIX. atala materialei dagokie; Benthamek ala adreilua ala burdina gomendatzen ditu, eta ez zura, su arriskua ekiditeko.
|
|
|
Adibidez, XIX. atala materialei dagokie; Benthamek ala adreilua ala burdina gomendatzen ditu, eta ez zura, su arriskua ekiditeko. Aholku honen zuhurtasuna frogatu egin zen 1818an, errusiar Panoptikoa, beste materialik izan ez eta zurez eraiki zena, suak kiskali zuenean19 II.
|
hitz
atzea zuzendaritza sistemaren garapenari dagokio.
|
|
|
Dumonten aipamenari dagokionez, hark testua ia osoki II.
|
hitz
atzean oinarritu izana da harrigarriena. Dumonten izenburuak Benthamenekin alderatuz berehala ikusten da Dumonten testua, gehiena, II. hitz atzean oinarrituta dagoela, salbuespen batekin:
|
|
|
Dumonten aipamenari dagokionez, hark testua ia osoki II. hitz atzean oinarritu izana da harrigarriena. Dumonten izenburuak Benthamenekin alderatuz berehala ikusten da Dumonten testua, gehiena, II.
|
hitz
atzean oinarrituta dagoela, salbuespen batekin: ‘Avantages essentiels de ce plan’ VI. Gutunetik moldatua da.
|
|
|
Esaterako, Dumonten ‘De la Propete et de la Sante’ atala Benthamen XI. atalean, ‘Osasuna eta Garbitasuna’ deritzanean, ez ezik, X. atalean, ‘Aireztatzea eta Ariketa’, eta XIII.ean, ‘Denboraren antolamendua’ atalean ere oinarritzen da. Ezinezkoa da jakitea zeinek erabaki zuen, Benthamek ala Dumontek, Idatzi Panoptikoetako zein zati erabili behar ziren frantsesezko aipamenean, baina argi dago benthamdarrek ikusi zutela II.
|
hitz
atzeak I. hitz atze teknikoak baino interes orokorragoa zuela. 1791n idazten ari zitzaionean, Samuel Benthamek St.
|
|
|
Esaterako, Dumonten ‘De la Propete et de la Sante’ atala Benthamen XI. atalean, ‘Osasuna eta Garbitasuna’ deritzanean, ez ezik, X. atalean, ‘Aireztatzea eta Ariketa’, eta XIII.ean, ‘Denboraren antolamendua’ atalean ere oinarritzen da. Ezinezkoa da jakitea zeinek erabaki zuen, Benthamek ala Dumontek, Idatzi Panoptikoetako zein zati erabili behar ziren frantsesezko aipamenean, baina argi dago benthamdarrek ikusi zutela II. hitz atzeak I.
|
hitz
atze teknikoak baino interes orokorragoa zuela. 1791n idazten ari zitzaionean, Samuel Benthamek St.
|
|
|
1791n idazten ari zitzaionean, Samuel Benthamek St. Helensko Baroiari adierazi zion ez jartzeko arretarik I.
|
hitz
atzeari, lanari oro har begiratzen bazion, honek" ez baitauzka eraikitzeko moduari buruzko xehetasun aspergarriak besterik" 20 1793an Jeremy Benthamek lanaren kopia bidali zion Loughborough baroiari, eta harekin batera bidalitako gutunean honako hau idatzi zuen:
|
|
|
lehendabizikoz, arkitekturari zegozkion xehetasunak ulertzea zaila zen, eraikuntzaren eredu baten erreferentziarik izan gabe; eta bigarrengoz, plana ordurako hobetua izan zen. Beraz, ikusten dugu Benthamek berak bigarren
|
hitz
atzea zuela lanaren zatirik ulerterraz eta orokorrentzat, eta segur aski horregatik jarri zuen arreta Dumontek II. hitz atzean bere aipamena prestatzerakoan.
|
|
|
lehendabizikoz, arkitekturari zegozkion xehetasunak ulertzea zaila zen, eraikuntzaren eredu baten erreferentziarik izan gabe; eta bigarrengoz, plana ordurako hobetua izan zen. Beraz, ikusten dugu Benthamek berak bigarren hitz atzea zuela lanaren zatirik ulerterraz eta orokorrentzat, eta segur aski horregatik jarri zuen arreta Dumontek II.
|
hitz
atzean bere aipamena prestatzerakoan.
|
|
|
Luzerarena da desberdintasunik nabariena, goian aipatu dugun legez. Benthamen I.
|
hitz
atzearen edukia distilatu egin da Dumonten testuan, orri gutxitan emanez22 Laburpenik zorrotzena da hau, eta bertan alde batera utzi dira I. hitz atzean Panoptikoaren eraikuntzari buruz ematen diren xehetasunetatik asko eta asko, jakina. Dumontek onartu egiten du hori zera dioenean:
|
|
|
Luzerarena da desberdintasunik nabariena, goian aipatu dugun legez. Benthamen I. hitz atzearen edukia distilatu egin da Dumonten testuan, orri gutxitan emanez22 Laburpenik zorrotzena da hau, eta bertan alde batera utzi dira I.
|
hitz
atzean Panoptikoaren eraikuntzari buruz ematen diren xehetasunetatik asko eta asko, jakina. Dumontek onartu egiten du hori zera dioenean:
|
|
|
Dumontek honela justifikatzen du I.
|
hitz
atzetik gehiena alde batera utzi izana:
|
|
|
Eta jarraian I.
|
hitz
atzean eztabaidatzen diren puntuetarik gutxi batzuk aipatzen ditu motzean25.
|
|
|
Dumonten testuaren bigarren zatitik gehiena, II.
|
hitz
atzean oinarritzen dena, Benthamen testuaren itzulpen zuzen eta leiala da. Halaz guztiz, laburpena da oraindik ere.
|
|
2003
|
|
|
Juntagailu eta lokailuen arloan, aipagarria da be eta ere aldaeren artean egiten duen erabilera osagarria, ere aurreko
|
hitzak
atzean k duenerako utziaz: iñork ere.
|
|
2004
|
|
|
Lizardi eta Mitxelena Zarautzeko auzo berean jaioak ziren. Horregatik hartu zuen Inurritza izenordea liburu horretarako Salbatorek, eta saiakera argitaratu ere, Lizardi hil zeneko zilar ezteietan egin zuen gorazarre moduan, Zillar eztaiak
|
hitz
atzean Lizardiri ziotsonez. Saiakeraren 20 ataletik aurrera Unamuno eta Abendats elkarrizketan jarri orduko Salbatore Mitxelenak egiten duen lehen inbokazioa etengabea gero Lizardirena da.
|
|
2005
|
|
|
Gure ustez, autoreak testua hartu du eta esanahia aurkitzeko asmoz testua morfemetan banatzen hasi da BASER/ OKE/ IUN/ BAIDA bere hiztegiko euskararen argipean (berak euskararik ez baitaki). Hala ere egileak zera dio, morfema anitzdun
|
hitzak
atzetik aurrera irakurri behar direla,, el núcleo de la secuencia morfemática aparece habitualmente al final, seguido de un posible artículo y precedido por las otras determinaciones? (Román del Cerro, 1990:
|
|
2008
|
|
|
2009an euren jaioterrian kontratatutako etorkinen kopurua murriztuko dela esan zuen Celestino Corbacho Lan eta Immigrazio ministroak, herenegun, ostera, bere
|
hitzetan
atzera egin zuen eta zeresan handia eman du horrek.
|
|
2009
|
|
|
|
Hitz
atzea MOST HOLY TRINITY CEMETERY
|
|
|
|
Hitz
atzea MOST HOLY TRINITY CEMETERY
|
|
|
Begi txikiz begiratzen zigun Xantik bioi, baina ez nuen hasieran haren azken
|
hitzen
atzean ezkutatzen zen erronka harrapatu. Ugartek bai ordea.
|
|
2010
|
|
|
Dena ikuskizuna zen, botere hutsa, minak indartua eta liraindua?. Hurrengo egunean, maiatzaren 28an, Mendekoste igandean,
|
hitz
atze bailitzan, gosaldu ondoren, Apokalipsia irakurtzen bukatu zuen eta honekin batera 1941eko irailaren 3an hasi zuen Bibliaren irakurketa.
|
|
|
Azken batean, elkartera gerturatzen direnak edo erabiltzaileak askoz gehiago dira erdaldunak eta aldez aurretik jarrera irekiagoa dute. Euskaldunon lehen
|
hitza
atzera egitekoa da, ez dute beren burua egoki ikusten. Jatorduetan edo beste ekintzetan agertzen dira, baina lanerako orduan atzera egiten dugu normalean.
|
|
2012
|
|
|
Sarrerako atea danbateko batez itxi nuen, Bladiren azken
|
hitzak
atzean utzita. Fabien korrika hasi zen nire atzetik berriro ere, nik amari deitzen nion bitartean.
|
|
|
–Honezkero denok dakigunez, oratu dio
|
hitzari
atzera zuzendariak?, hala izan baitzitzaigun klaustrokide guztioi iragarria, ikasturtea behar den moduan bideratzeko kontuan eduki genituzkeen zenbait gorabehera ditugu gaurkoan aztergai...
|
|
2014
|
|
|
Woolfen Emakumeen lanbideak edo Etxeko Aingerua hiltzea saiakera ere bildu dute liburuan. Saiakera Ana Isabel Moralesek itzuli du, eta bi testuak lotzen dituen
|
hitz
atzea ere haren eskuek idatzi dute. «Bi lanak oso lotuak daude, edo, gutxienez, lotura egitea oso aberasgarria egin zait niri», azaldu zuen Moralesek Iruñean, Zaldiko Maldiko elkartean egindako aurkezpen antzeztuan.
|
|
2015
|
|
|
310). Arestik gutuna liburuaren
|
hitz
atze gisa jarri zuen, hurrengo poema liburua Arrizubietari eskainiko ziola aginduz. Eta horrela egin zuen, Harri eta Herri Mundakako apaizari eskainia baitago.
|
|
|
2Tralima Itzulik ikerketa taldearen webgunean kontsulta daiteke katalogoa: http://www.ehu.eus/tralima/consultas.PhPduten elementuen azterketa egin dugula (jatorrizko eta xede egileen inguruko informazioa, hitzaurreak,
|
hitz
atzeak, kredituak, izenburuen itzulpena, azaleko irudiak...). Makrotestuaren azterketatik lortutakoemaitzei esker, sorburu eta xede testuaren (edo testuen) arteko harremana xeheago deskribatu dugu.Besteak beste, ondorioztatu dugu itzulpenak ezin direla bi multzo trinkotan banatu, zuzenekoetan etazeharkakoetan; alegia, nabardurak daudela bi mutur horien artean.
|
|
2017
|
|
|
Hori jakin nuenean, ahalik eta azkarren joan nintzen bulegora, ea zerrendatik kentzea banuen galdetuz, ea joateko emandako
|
hitzetik
atzera egiterik banuen, baina bai zera!
|
|
2019
|
|
|
Baztandar bati, Iparraldeko bati entzuterakoan, hain arrotz egiten zaigun gibel
|
hitza
atze esanahirik, barra barra erabilia izan zen gurean ere aurreko garaietan, toponimiak erakusten duenez.
|
|
2021
|
|
|
Hitza gruista garunetako autobidean bere joanean geldiarazi,
|
hitzari
atzera etorri eragin, eta berriro kontrol neuronen iragazgailuaz pasatu nuen hitza.
|
|
2022
|
|
|
Maitasun | maitetasun
|
hitzak
atzean maite adjektiboa du, eta eratorbidez, maitatu aditza edo maite izan aditz multzoa. Horrexetatik dator maitale erato rria ere, gaztelaniazko" amante" giza izenaren kidekotzat.
|
|
|
Oso inozentea haiz gero! Eta nori esan behar hion zientziaren azken
|
hitza
atzera egin beharra dela?
|
|
2023
|
|
|
Txiskero bat atera nahi genuen, diru estra bat egiteko hastapen haietan. Euskal
|
hitzak
atzera eragiten zuen testuinguru hartan, zera ekarri zuen Markosek:
|
|
|
Arinago sentitu da. Tortura
|
hitzari
atzerako ispilutik begiratu, eta zazpi hizki horiek bistatik galdu nahiko lituzke, zerrien kamioitik urrundu den bezala. Zuk Jabi maite duzu, entzun du bere barruan mantra hori eta, bai, hala da, erantzun du berak.
|