|
2000
|
|
|
Azken hilabeteotan gure
|
herrietako
kaleetan perretxiko mota berri bat agertu da. Ohiko edukiontzi berde eta urdinaren ondoan edukiontzi horia ugaldu da, etxean erabiltzen diren ontziak biltzeko jarri dena.
|
|
|
Baten batek hartu du gidaritza eta proposamenak egiten hasi baina jendea modu askotara bildu da lanera, besteei begira egon gabe. Jende asko dago eskoletan, udaletan,
|
herrietako
txokoetan... eta guztien artean gauza asko egin daiteke.
|
|
|
Gutxi dira aragoeraz mintzo direnak, baina ez daude geldi. Eta mendeko azken laurdenean egin duten lana handia izan da, beste
|
herrietako
hizkuntza borroken aldean itzalean egon balitezke ere. Baina atzerabidea handia izan da gaur arte, ondorioz, bere gain hartzeko borroka zaila zen.
|
|
|
Pasaiak jaso du gonbite hori lehenengoz aurten. Lankidetza horren ondorioz, artea, musika, animazioa eta
|
herrietako
elkarteen harremanak burutuko dira.
|
|
|
Eta saiotik kanpo, eskolarteko txapelketa da beste
|
herrietako
bertsozaleak ezagutzea, eta" benetako" bertsolariak ikustea, eta betiko herritik atera eta leku berriak ezagutzea, eta gainera matematikako klasea galtzea, eta hurrengo txapelketara arte egindako lagunak agurtzea.
|
|
|
Arrazoia da
|
herrietako
udal politikan garatzen diren harremanak oso bereziak direla. Durangoko Jesus Mari Pedrosa zinegotzia hil zuten unean, esaterako, Zarautzen alderdi politiko guztiak barne batzordean zeuden; PP barne.
|
|
|
Edukin zerbait baduela antzematea zaila da, zinez beste garai bateko kazeta baten tankerakoa baita" Le Miroir". Tamaina handikoa,
|
herrietako
berri arruntez (sortzeak, heriotzak, ezteiak eta abar...), eztei argazkiz eta kiroletako albistez osatuta gehien batez. % 98 frantsesez idatzita da.
|
|
|
Zuberoan jendearekin sortu ditudan harremanek biziki aberastu naute. Zuberoako
|
herrietako
bizizaleekin garaturiko harremanei esker, gustura bizi naiz ene espirituarekin, artistikoki nolabaiteko legitimitatea atzeman dut Zuberoan, eta hori ez da beti aise.
|
|
|
kirol emanaldiak, kultura ekitaldiak, herrietako festak eta abar. Dudarik ez da honek jauzi kualitatibo ikaragarria dakarrela,
|
herrietako
ordezkaritzetatik ez ezik, bailarako edozein bazterretatik ere zuzenean emititu dugulako" erantsi du Aldanondok.
|
|
|
" Bailarako edozein tokitako gertakariak edo ekitaldiak zuzenean eman ahal izango ditugu unitate ibiltariari esker: kirol emanaldiak, kultura ekitaldiak,
|
herrietako
festak eta abar. Dudarik ez da honek jauzi kualitatibo ikaragarria dakarrela, herrietako ordezkaritzetatik ez ezik, bailarako edozein bazterretatik ere zuzenean emititu dugulako" erantsi du Aldanondok.
|
|
|
AZKEN hilabeteetako euskal politikagin tzaren norabidea ikusirik, badirudi iragarrita zegoela HBk Eusko Legebiltzarrera ez joateko hartu duen erabakia. Batzar Nazionalaren erabakia izan da, dena den, eta orain
|
herrietako
batzarrek onetsi dute erabakiaren egokitasunaz. Dena den, gehienetan gertatzen den legez, ez dirudi aurkakorik aterako denik.
|
|
|
Izan ere, Oiartzunaldean hasiko dugun bidea nafar Bidasoaldetik segitu, Lapurdi Garaian barneratu eta azkenik Baztanen bukatuko dugu, hau da, herrialde bakoitzean euskal nortasuna bizi bizirik mantentzen den eskualdeetan zehar. Oiartzundik ekarriko gaituen Aritxulegi mendate bihurgunetsuaren ostean, Lesaka, Bera eta Etxalar
|
herrietako
etxe eta baserri ederrak ikusiko ditugu, geroago azken herri honetako usategi ospetsuak bisitatzera joango garelarik. Lapurdin dagoeneko, bertako herririk polit ederrenetako batetik pasako gara, Ainhoatik, hain zuzen.
|
|
|
Denen ardura da. Orain arte Jaurlaritzak eskolari, unibertsitateari edo enpresa handiei erantzun badie, orain udalei ere badagokie,
|
herrietako
euskara elkarteek egin duten moduan, bertako beharrei erantzutea. Udaletako zinegotziek jabetu behar dute kultura esparruaren barruan euskararen transbertsalitateaz.
|
|
|
Estrasburgon Europako Kontseiluak eskualdeetako edo gutxituriko hizkuntzei buruzko Eurogutuna 1992ko otsailaren 19 aurkeztu eta laster European Ombudsman Institute erakundeak batzarra antolatu zuen, bere eskualdean hizkuntza bat baino gehiago mintzatzen ziren
|
herrietako
arartekoak deituaz. Ombudsmanok, Bonn-eko Legebiltzarrean bildurik, Eurogutun horren aurrean, bakoitzak bere iritziak agertzea eskatzen zitzaigun.
|
|
|
Euskarari eta euskaldunei begira, guretzat ulertezina baita Jaurlaritzako zein Diputazioetako goi karguetan elebidunak ez jartzea. Txarrago oraindik euskaldun
|
herrietako
zenbait Udaletan euskararik ez dakiten alkateak jartzea. Jokaera horrek euskalduna, bere burua gutxietsiz, etsipenean uzten baitu.
|
|
|
piel: herrietacoagintariari, elizateetakoburuarigaraibateanemanohizitzaionizena; (FraiBartolomekbereiziegitenditupielakalkateak eta:
|
herrietako
burupielakalkateak zirenetahiribilduetakoak);, urijeetacoalcatejaunac ta erri jetacopieljaunacnaibalebeebere, quenduezin leguijeez, urijac edoerrijacnaiez davela, sarritan icusi dogunleguez? (Euscal errijetaco... 151).
|
|
|
Bata, hizkuntzaren alorreko fenomenoak ahalik eta ongienik ezagutzea. Lehenbizijakin egin behar da, egia ezagutu behar da albait zehazkienik, beste
|
herrietako
saioak, arrakastak eta porrotak aztertu behar dira.
|
|
|
Euskal Herriko frankismoaren barruan, euskararena izan zen paper ofizialetaraeta Prentsaraino iritsi zen lehenengo auzi larria, Ministroaren eta Gasteizko Administrari Apostolikoaren artekoa, eta urak mantsotu ez ziren arte
|
herrietako
eliz jendeaurduri egonarazi zuena.
|
|
|
Berorren arabera,
|
herrietako
ohiko eliz jarduera arrunta delituzko deklaratu zen, zigorgarri. Eta salaketa sistema bat jarri zuen indarrean, eliza eta elizgizon guztiaksusmagarri bihurtuz, edo, gutxienez, alde horretatik elizetako eta Diozesiko artzain lana salatari ofizialen (tokian tokiko agintari zibil edo militarren) ardurapean ezarriz.
|
|
|
Zenbait pentsalarik, hiri zibilizazioa?
|
herrietako
kulturaren aurka jartzen dute. Spengler en ustez, esaterako, zibilizazioak, goi gizakiak hel daitezkeeneko egoera artifizialenak eta kanpokoenak dira?; kultura, berriz,, bizitza, bat batekotasuna, jazoerak, arima kolektiboaren umezaroa?.
|
|
|
Beste bat. " Archivo protegido..." Alboko
|
herrietako
aterpetxe guztien izenak. "... protegido con..." Gero" Lahinch" izena.
|
|
|
Azpimarratzekoa da Grupo Correo aurrera eramaten ari den ekimena bere egunkari guztiak sarean ager daitezen, eta kalitate maila handiarekin gainera. Zalantzarik gabe, webgune hauen guztien produktu izarra hiri edo
|
herrietako
informazioa da, tokian tokiko berriak, alegia. Albiste gune hauek ikaragarrizko arrakasta izan dute Estatu Batuetako egunkarietan.
|
|
|
" Diari electronic independent" lelopean agertzen den webgune honek baditu informazio arrunta eskaintzen duten sail arruntak eta erabiltzaileen parte hartzea bultzatzen duten beste batzuk ere; besteak beste, chat direlakoak (berriketa guneak) eta eztabaidarako foroak. Zerbitzu hauez guztiez gain, Europa Press berri agentziak eskainitako azken orduko albisteen atala ere badu eta baita
|
herrietako
berriak jasotzeko gunea ere.
|
|
|
Buruntzara joan nintzen, Belkoainera, Andatzara... Trena edo autobusa hartuta inguruko
|
herrietako
mendietara ere joaten hasi nintzen gero, baina mendi txiki eta ez oso urrunetara beti: Intxurre, Otsabio, Mendikute, Illaun, Irukurutzeta, Atxolin, Azkonabieta, Gaintxipitxa, Gaztelu, Ertxin, Indamendi, Aldura, Igoin, Urdaburu, Zaburu, Urdelar...
|
|
2001
|
|
|
" Hori hor dago, escabeche ozpin oliotan da eta kito". Baina ez du iritzi bera
|
herrietako
hizkera edo monografien gainean: " Hori oso ondo dago, baina horra nor helduko da?
|
|
|
Dorre zaharra adibidez. Hemendik eta antzeko kokapen estratejikoko beste tontor batzuetatik deitzen omen zituzten
|
herrietako
ordezkariak Gernikan egiten ziren herrialde batzarretara. Dorrearen hondakinen artean gerra garaiko lubakiak makilatu eta landatu dituzten pinuen artean txonkatilaren parean muarrotutako otsolizar bat topatu genuen.
|
|
|
Gaur egun ez dago arrantzale bakar bat oriotarren tostetan, beren lanagatik ezinezkoa dute eta denak lehorrekoak dira. Gainera, inguruko
|
herrietako
mutil batzuk ez ezik, Asturiaseko bat ere badoa oriotarren txalupan. Beste ontzi batean errumaniarrak ere badabiltza.
|
|
|
Gaur egun, abiadura eta urrats ezberdinekin, sei energi proiektu dira ekinean Hego Euskal Herrian, guztiak Bizkaian, Eusko Jaurlaritzak bultzaturik eta etengabeko protestak eragiten ari dira proiektuak egingo diren
|
herrietako
biztanleen artean. Hainbat gizarte plataforma eratu da denen ahaleginak elkartzeko, eta, diotenez, bertan gerta daitezkeen leherketek eta kutsadurak Bizkaia osoan izan dezakete eragina.
|
|
|
Interneten (www.consumer revista. com/ caminodesantiago) bakarrik aurki daitekeen edizio berri horretan berrikusita eta eguneratuta aurkituko ditu datuak irakurleak, aterpetxe bakoitzaren eta Bidean zehar dauden
|
herrietako
argazkiekin batera.
|
|
|
Euskaraz egundaino inork idatzi ez duen maitasun istoriohandia eskatzen zigun, berriki, literatur kritikari batek. Baita familia saga bat ere, inguruko
|
herrietako
nobelagintzaren eredura. Erotismoa, bertzalde, ez da bartetorri gure artera, eta azkeneko argitalpenek erakutsi dute badela alor hau landu etazabaltzeko gogoa.
|
|
|
Egia esan, horietako batzuk ez daude horren atsekabetuak. Beraien
|
herrietako
giroa eta bizitza ez ziren askoz hobeak.
|
|
|
ohitura burdinazko katea baino lokarri etengaitzagoa baita. Eta euskara biziko baldin bada âeta gure aurrekoena ez baina geure izaera benetan azalduko baldin baduguâ, gure
|
herrietako
biziera nahasia euskaraz jarri behar nahitaez: gaurko ezinegona, bizibeharra eta ezin bizia, handinahia, diru gosea, maitasun gorrotoak; gaurko gizonen ametsak, zuhur edo zoro; ezerezaren gau beltzean âhiltzeko sortuaâ, nondik datorren eta zertarako den ez dakienak daraman huskeriazko ibilera galdua eta bera baino goragoko zerbaiten alde gizona bere buruari uko egitera behartzen duen indar ezkutua.
|
|
|
Kontseiluak beste batzuen artean bi ekimen garrantzitsu abiatu ditu aurten:
|
herrietako
euskararen plan estrategikoak eta euskalgintzaren plan estrategikoa (EPE). Lehena urtearekin abiatu zen eta bigarrena prestaketa lanetan da, 2002arekin hasteko.
|
|
|
Euskal Herriko jende mota horrengan liburu gai asko zegoela ikusi nuen; eta atera ere egin ditut. Era berean, erdal
|
herrietako
jende horrengan liburu gairik bazegoela berehalaxe ikusi nuen. Baina euskarazkoekin nahiko lana baneukala eta nire buruari atzeraka tiratzen nion.
|
|
|
Gai hau sarri xamar egon da prentsan:
|
herrietako
izenak direla, seinalizazioak direla. Gogoratu Ibaizabal ibaiaren, Barakaldo herriizenaren inguruan izan den zalaparta.
|
|
2002
|
|
|
Barrualdean ez dago itsasoari parez pare begira egoterik, baina horren ordez Larrunera trenez edo Artzamendira kotxez igotzen bagara sekulako bistetaz gozatuko dugu. Miarritzeko luxuak sortzen digun mirespenari berriz, Biriatu edo Azkaine bezalako
|
herrietako
apaltasunaren edertasuna konpara diezaiokegu. Bestalde, euskalduntasun sentimendua difuminaturik topatu dugun kostaldetik oso kilometro gutxira antzinako (Sarako lezeak), atzoko (Itsasuko ageria) eta gaurko (Senpereko lakua) euskal sena berraurkituko dugu.
|
|
|
Zudaireraino itzuli eta bere ostean datorren bidegurutzean (etorreran jaramonik egin ez diogu egin bidegurutze honi) ezkerrerantz joko dugu, Eulate Kontrasta norabidean (76,5 km. daramatzagu). Laster San Martin igaroko dugu, aurrekoekin batera Ameskoabarren udalerria osatzen duten
|
herrietako
bat.
|
|
|
Miarritze jainkoek «ukitutako»
|
herrietako
bat dela esan al daiteke. Hego Euskal Herrian Donostiarekin gertatzen den bezala, itsas ertzeko naturaren usaina alde guztietatik somatzen da Miarritzen.
|
|
|
pirateoa da une honetan gure fantasmarik ilunena eta(...). Kontua ez da bakarrik euskal musika iadanik era industrialean pirateatzen dela baizik eta, kanpoko musikak pirateatzen direnean, gure
|
herrietako
musika denda txikiak ixtera kondenatzen dira eta denda horietan gure musika ere saltzen da, beraz, kanpoko nahiz bertako musika bat pirateatzen denean, gure industria kulturalari eta, beraz, gure kulturari kalte ikaragarria egiten zaio. Pirateatzearen delituan parte bi daude gutxienez:
|
|
|
«Yakintza» aldizkariko harpidedunen zerrenda oso osorik dago. Harpidedunen artean, eliz jendeaz eta Alderdiko sareaz gain,
|
herrietako
idazkari, farmazilari, mediku, alkate, maisu eta jende ilustrea. Diasporan, misiolariak, eta horien artean adibidez Pablo Mandazen nafarra, iazko euskaldun unibertsala, sasoi hartan Colombiako Barranquillan zegoena.
|
|
|
Presoaren aldeko askatasunaren aldarrikapena herritar guztien oihu bateratua bihurtu da harrezkero. Joan den martxoaz gero, Zigor Kodearen 92 artikulua aplikazioa eskaera bizi bizia da Sakanako
|
herrietako
karriketan.
|
|
|
Eta horrela,
|
herrietako
eta artzainen zenbait zakurrek egiten die kalte abelburuei, basoan libre dabiltzanean, baina errua otsoek ordaintzen dute azkenean.
|
|
|
Bilakaera hori azaltzeko, mendebaldeko
|
herrietako
gizarteak izan dituen aldaketak aipatu behar dira: mentalitateen aldaketa, emazteen emantzipazioa eta ekonomiaren tertziarizazioa, bertzeak bertze.
|
|
|
Dena den, hazkunde tasa garaiak ezagutu dituzten arren, enpresentzako zerbitzuek euskal ekonomiaren BPGan duten zatia Europako Batasuneko herrialdegehienetakoaren azpitik dago9 Ondorioz, esan daiteke euskal ekonomian dagoenzerbitzuen bitarteko eskariak oso garapen maila apala erakusten duela, kontuanhartzen bada bertako industria sarearen indarra eta
|
inguruko
herrietako enpresentzako zerbitzuen garapen erlatiboa. Hala ere, enpresentzako zerbitzuen beharrazela eta, euskal ekonomia zerbitzuen inportatzaile izatetik esportatzaile izateraigaro zen 1990eko hamarkadan, bost urteren buruan.
|
|
|
Nolanahi ere, Estatu eskandinaviarren eta txikienen mailatik zerbait urruntzen da euskal esportaziorako joera. Jakina da, merkatu mugatuko
|
herrietako
produkzio enpresek nazioarteko merkatuetara jotzeko ahaleginak biderkatzendituztena, produkzio eskalak handitzeko eta eskala ekonomiak zein dimentsiohandiagoaren hobariak erdiesteko. Europako txikienei hurbiltze aldera, nahizorain arte berezkoa izan den merkatu espainiarra dimentsio ertainekoa den?, Euskal Herriko ekonomiaren txikitasunak eskatuko lukeen ahalegin kanporatzaileaegiteke dagoela adieraziko luke aurrekoak, lehen behaketa batez.
|
|
|
Bigarren ikastunitatean ohiturak, jaiak eta sineskeriak ditugu hizpide:
|
herrietako
jaiak, etxeko ohiturak, zenbait lanbideren deskribapenak, hemendik kanpokohainbat ohitura zahar, garai bateko eta gaurko ohituren arteko aldea, sineskeriak...). Hizkuntza ezaupideei dagokienez, unitate honetan ohiturak eta bizimoduaaitzakitzat hartuta, konparazioa eta kontrastea lantzen dira batik bat, betiere iraganekoak abiapuntu hartuta.
|
|
|
Beste
|
herrietako
historiografian ez bezala. Italia litzateke adibiderik garbiena?, Euskal Herrian, Gipuzkoan eta Bizkaian batez ere, agirien urritasunak eraginda, ondo ikertu gabe daude oraindik Erdi Aroko parrokia sarearen sorrera etagarapena, beren barneko antolaketa eta erakundeak, eta parrokiari loturiko erakundeak (kofradiak edo anaidiak).
|
|
|
barruan ziren eta gestio propioa zuten arren, Arrasate Irratia Udalaren ardurapean zegon zuzenean, eta langileak tokiko administrazioak kontratatzen zituen, ez enpresak. Esan bezala, gaur egun Goiena Kooperatiban daude, inguruko
|
herrietako
beste komunikabideekin batera; etorkizunean Oinati Irratia sartzea aurreikusten dute.
|
|
|
Aipatu bezala, parte hartu nahi duen orori irratiaren antolaketan aritzeko bidea eman nahi zaionez, esku hartze hori ahalbidetzen duen egitura Txolarre Irratiaren batzarra da. Irratia aurrera atera dadin ahalegintzen direnek eta irratsaioren bat egiten duten guztiek osatzen dute batzarra; hau da, irrati esatariek, kolaboratzaileek,
|
herrietako
ordezkariek eta saio askean parte hartzen duten taldeek eta pertsonek. Funtzio nagusiak honako hauek dira:
|
|
|
Finantzabideei dagokienez, inguruko udal askok urtero diru lagunta ematen diote, eta hori oso garrantzitsua izanda, ez da nahikoa. Beraz, publizitatea jorratzen dute, eta
|
herrietako
dendariei eta enpresarioei irratian iragarkiak sartzeko aukera ematen diete.
|
|
|
Estudioak Tafallako Udaletxean kokatuta zeuden eta arratsaldeko 6etatik 9etara artean emititzen zuen; ordu horretan, berriz, RNEren porgramazioarekin bat egiten zuen. Oso lokala zen, eta inguruko
|
herrietako
informazioak eta gertaerek tarte handia hartzen zuten programazioan. Horrez gain, entzule kluba osatu zuten zaleek, eta ordaintzen zituzten kuotak irratiaren sostengurako erabiltzen ziren (Ibidem).
|
|
|
Adibideak edonon aurki daitezke:
|
herrietako
aldizkari alternatiboak, irrati libreak, egunkari zentsuratuak...
|
|
|
Norberaren herriko matxinadetan eta iraultza kasuetan errazago ulertzen dugu hori. Norberaren herritik urrun dauden
|
herrietako
gerretan esku hartzea ulergaitzago egiten zaigu.
|
|
|
Garapen bidean dauden
|
herrietako
hedabideak daude gure buruan eredu hau aipatzean. Garapen bideak desberdinak dira leku batean eta bestean, eta, hartara, teoria desarrollistaz berba egin beharrean, egokiago litzateke eredu desarrollistez berba egitea.
|
|
|
Oinarri soziokultural desberdineko
|
herrietako
pertsonen artean garatzen den komunikazioa da kulturartekoa; alegia, kultura desberdina duten herrietako gizakien arteko harreman komunikatiboa. Esparru horretan egindako ikerketarik gehienek kultura desberdinen jabe diren pertsonen arteko ahalmen komunikatiboa aztertzen dute, hots, konpetentzia komunikatiboa.
|
|
|
Oinarri soziokultural desberdineko herrietako pertsonen artean garatzen den komunikazioa da kulturartekoa; alegia, kultura desberdina duten
|
herrietako
gizakien arteko harreman komunikatiboa. Esparru horretan egindako ikerketarik gehienek kultura desberdinen jabe diren pertsonen arteko ahalmen komunikatiboa aztertzen dute, hots, konpetentzia komunikatiboa.
|
|
|
– garapen bideko
|
herrietako
prentsa.
|
|
|
Horietako bakoitzean ura edateko ur bihurtzeko instalazio automatiko bat dago. Uraren jatorria bi
|
herrietako
berbera zenez, bata kutsatuta zegoelako eta bestea ez zegoelako, Kataluniako osasun agintariek Santa Maria edateko uraren araztegira bideratu dituzte susmoak. Froga argiagorik ezean, Kataluniako Generalitatearen iturrien arabera, plantaren kontrol automatikoan akatsen bat egotea da sinesgarriena.
|
|
|
Santa Mariako eta Sant Esteveko ur horniduraren kontzesioa oraindik behin behinekoa da. Bi
|
herrietako
enpresek baimen hutsak dituzte legezko baimenen zain. Bestalde, enpresa horiek ureztatzaile komunitateen babesean sortu ziren, eta uren jabetza ia Erdi Arotik eman zen.
|
|
|
Atzo kartzelan egon zen, agintaritzari ez obeditzeagatik eta delitu ekologikoagatik akusatuta, eta hiru milioi euroko fidantza jarri zuen. Tartean diren
|
herrietako
arrantzaleen kofradiak ere akusazio partikularrean arituko dira. Bien bitartean, petrolio ontzia hego mendebalderantz atoian eramaten zuten atzo, helmugari buruzko erabaki baten zain.
|
|
|
Aurrerantzerako Iraurgi Lantzenek turismo alorrari lotutako zenbait asmo ditu, hauen artean elkarlanean bi
|
herrietako
turismo ajenteekin biltzen eta lanean hasteko asmotan da. Gainera, gaur egun Loiolan Turismo bulego bat jartzea aztertzen ari dira," uste dugu aurki izango dugula bulego hau martxan".
|
|
|
Harri Aroko hizkuntza hau harri artean, eta ez nanoteknologiak eskaintzen dizkigun marrazki miresgarri horien artean, mintzatzekoa baitzen: gehienez ere
|
herrietako
jaietan, bestetan, musean aritzen ginenean edo norbait esneketara edo urketara bidaltzen genuenean, halako uneetarako bakarrik gorde genuen altxor preziatu gisa. Eta herrietan ere nahiko lan:
|
|
|
Zure adin ginenean Otañoren kantuak abesten genituen
|
herrietako
bestetako bazkalondoetan. Eta gauza hauek ikustean Otañoz oroit naiz, estudiante tunanteei kantuak ateratzen zizkion Otañoz:
|
|
|
Hau guztia garbi ikusten da
|
herrietako
aldizkariekin. Bat aipatuko dut, Ttipi ttapa, astero segitzen dudalako eta hango euskalkiari dagokion hizkera arretaz begiratzen egoten naizelako, ustez bederen nahiko ongi ezagutzen dudala.
|
|
|
Aukera eta bide asko erabil daitezke, batez ere komunikazioaren gizartean bizi garen honetan. Dena den, eta adibide gisa, nik hiru jarraibide eskainiko ditut hemen, beste
|
herrietako
unibertsitateetan erabili diren eta arrakasta izan duten jarraibideak, hain zuzen ere.
|
|
|
Horreknabarmenki lagundu du ikerkuntzaren egoera hobetzen, baina hobekuntza horretan zeregin handia izan du ikerkuntzaren baldintzapenek gora egin izanak, oraingo baldintzapenak orain dela hogei urtekoak baino askoz ere hobeak baitira. Hala ere, oraindik ez da egituratu akademi karrera estandar bat, Europako beste
|
herrietako
unibertsitateetan ohikoa denaren parekoa, eta karrera horrek hasierako prestakuntza aldi bat izan behar du.
|
|
|
Ikasleei heltzeko bide berriak eskaintzen dituzte bide telematikoek. Gainera, un ibertsitate irakaskuntzan goi mailako aditu ez unibertsitarioen zein beste
|
herrietako
unibertsitarioen ahalbidetzen dute. Hori, jakina, onuragarria izango da ikuspegi guztietatik.
|
|
2003
|
|
|
ESPAINIAKO Fiskaltza Nagusiak begiz jota du AuB eta bere suspentsio eta ilegalizazio eskaera aztertzen ari dela zabaldu du. Eskaera eta informazioak ez du inor ezustean harrapatu eta, gainera, berretsi du beste susmoetakoa, ezker abertzaleko
|
herrietako
plataforma batzuk ere hauteskundeetatik kanpo utz ditzakeela. Zabaldutako zenbait informazioren arabera, hilaren 31n Jesus Cardenal Estatuko Fiskal Nagusia Euskal Herriko hegoaldeko lau herrialdetako fiskalekin bilduko da eman beharreko urratsak koordinatzeko.
|
|
|
Gerra Zibilaren ondoren, industrializazioaren gorena ezagutu zuten, Esteban Orbegozo enpresarekin. Kanpotik hainbat langile erakarri zen eta bi
|
herrietako
biztanleria aldatu eta hazi egin zen.
|
|
|
EAJ EA ez dira ados egoera horrekin, baina hauteskunde hauei begira ez bide dute irtenbiderik ikusten eta, egoera den bezalakoa izanda, ez litzateke harrigarria ezker abertzaleko bozkaren ehuneko bat xurgatzea. Aralarri, aldiz, ez dirudi egoerak batere onik egingo dionik, batez ere ezker abertzaleko
|
herrietako
plataforma ugari legez kanpo geratzen bada.
|
|
|
ASPALDIAN airean dagoen galdera da, ea AuBk hauteskundeetara aurkezteko aukerarik izango duen ala ez. Berdin ezker abertzaleko
|
herrietako
plataformekin. Gehienen iritzia da Madrildik topatuko dela modurik hori gauzatzeko, eta aitzaki nagusia zerrenda horietako kide ugari aurretik HB, EH edo Batasunako zerrendetan egon direla izango dela.
|
|
|
Vital Kutxa hiriburuan bankurik handiena zen, baina probintzia mailan ez. Zerbait asmatu beharra zegoela esan nion zuzendariari,
|
herrietako
jendeak gure bankua ezagutu zezan. Herri kirolak antolatzea izan zen asmakuntza.
|
|
|
Honetaz gain, zenbait
|
herrietako
eskoletan, Hezkuntza Arautuan hasi dira gaztetxoak bertsolaritza ezagutzen. Elkartean diharduten bertsolari eta bertsozaleak joaten dira eskoletara, bertako irakasleen laguntzaz, haurrei, ikasteaz gainera, une ederrak igarotzen laguntzera.
|
|
|
Komertzializazioa hobetzea da bide bat: nekazari aimarek zuzenean salduko duten
|
herrietako
merkatuak indartuz, edo hirietarako garraioa kolektibizatuz eta koordinatuz. Produktu landuak egiten hastea da beste bide bat:
|
|
|
Irakurlearen ederzaletasuna berpizteko ahaleginetan osatutako bilduma honetan, antzinako amodio, gerra eta gertakizun historikoekin lotutako kantak ageri dira. Erromantze eta poema horietatik asko eta asko gaur egun oraindik entzun daitezke
|
herrietako
kantarien ahoetan, aspalditik osatzen baitute euskal lirika herrikoiaren altxorrik preziatuena. Besteak beste," Ganboarrena"," Beotibarko gudua"," Perutxorena"," Urrutiako anderia"," Undurain anderiaren kanta"," Atarratze jauregikoa"," Arbotiko prima eijerra"," Neskatx ontziratua" eta" Amoros baztertua".
|
|
|
Ezin hobeto ibiltzen ginen. Joaten ginen
|
herrietako
jaiak ere gogoratzen ditut.
|
|
|
Gai arruntez beteriko aldizkari horrek(
|
herrietako
eguneroko bizimodua eta, batez be, kirolak dira nausi) Erkiagaren euskera txukuna munduko bazter askotara zabaldu eban. Ahal danik eta argien, errezen, egiten ahaleginduko jaku, baina sekula santan euskeraren jatortasunari kalterik egin barik.
|
|
|
Gure Manuela koitadeak, eta haren antzeko aitaita amama askok, hamaika ahalegin egin dituez alperrik," izen baragarriok" ikasten, sekula ondo lortu barik; baina, bien bitartean, gure etxeak, gure
|
herrietako
auzo ta kaleak, ikastola ta eleizak, usain gozoko izen barriz beteko jakuz. Bizi gara, aldatuz goaz eta!
|
|
|
Eta Durangon, Bizkaiko beste herri hazitxuetan lez, aparteko indarra hartu eban orduan erdereak. Durangoko eleizetan be ez zan euskerazko berbarik entzuten, nahiz eta durangoar askok euskera jakin eta ganera albo
|
herrietako
hainbat jente joan eleizkizunetara (esne saltzaileak, merkatariak, bendejerak, baserritar goiztarrak e.a.). Kaleetan be erderea zan nausi bakarra: gerra aurreko durangoar gehienak euskera polito baekien be, gerra inguruan Durangon jaiotako umeak eta gaztetxuak ez eben euskerarik egiten.
|
|
|
Antzeztokia (antzokia)
|
herrietako
plazak izaten dira. Ezetariko apainduria barik:
|
|
|
Herriaren aurrean kantari, bat bateko bertsoak errez ta egoki asmatu ta botaten (zein taberna zulo baten, zein etxe barruko familia guztiaren aurrean; edota
|
herrietako
plazetan ta, gaur, antzokietan) dakianari deritxo plazagizona. Goian aitaturiko doeak ez dira nahikoa horretarako; ganera, beste batzuk be behar dira:
|
|
|
Orduko seminarioan hori pausuori emotea ez zan makala. Nahi ta berez, abade baten zeregina zelakoa eta nogazkoa dan jakinik, edonork ulertzekoa izan (artean bildurrik izan ez balitz) abadegeiak, gero joan ziran
|
herrietako
hizkuntzan be jantziak egon beharra. Don Karmelo irakasle lanetan zehatza eta arduratsua zanez, bere lana ez eban mugatuko irakaste hutsera; ondo gertauko zituan ikasleei zehetu beharreko gaiak; handik hemendik zuzenduko zituan horretarako behar ziran liburu eta materialak; irakatsi ahala ikasgaiok idatziz atonduko zituan eta ikasleai polikopia bidez banandu:
|
|
|
euskeraz alkarregaz berba egiten hasita gengozan lagun batzuk. Beste bizkaitarrakaz baino gehiago egiten neban nik euskera gipuzkoar batzukaz, Deba ibaiaren ertzean edo inguruan dagozan
|
herrietako
abadegeiekin (Aretxabaleta, Oñati, Eskoriatza, Arrasate, Bergara, Eibar... tarrekin). Beste kiputxen hizkera gozo dotorea ulertzeko ez nintzan gai, baina esandako herrietakoekin euskeraz jarduteko ez neukan ezetariko zailtasunik.
|
|
|
–Bigarrenekorik, bere Enorantziaren kontrako gerlan Joanes Etxeberri medikuak berak ez zituela aipatzen ere politika gaiak, haren adiskide aita Larramendi jesuitak mendekatzen zituelarik, bizkitartean, beldurrrik gabe, euskal
|
herrietako
lege zahar eta foruak.
|
|
|
Verus flamen item duumvir pagique magister, erran nahi baita,. Verus deitu apez, auzapez eta herriko buruzagi? aspaldikoak idatzi zuela harriaren gainean, nola,. Augustoren ikusten izanik Erromako hirian, Galiarrenganik Bederatzi
|
herrietako
gure arbasoen bereiztea ardietsi zuen eta, etxera itzuli ondoan, Herriko Jeinuari harrizko aldare hura eskaintzen zion.?
|
|
|
Liburuxka berean bildu bainituen, hain zuzen, orduan zazpi euskal
|
herrietako
eremuen eta jendetzeen kopuruak, zenbaki haiek konparatuz XIX. eta XXI. mendekoei konturatuko zara, gaur egun, zenbakiak ez direla hanbat aldatu lur eremuari dagokionez eta, beraz, zazpi euskal herriek betetzen dituzten 20.000 km2etarik Nafarroak berak hartzen dituela 10.000 km2, Hegoaldeko beste hiru eskualdeek 7.000 km2 eta Iparraldeko azken hirurek hondar 3.000 km2ak, hots, 6/ 7etatik 1, ezbai...
|
|
|
Etxeparerenbigarrenbazterketaaldesozialetikdator, zereneta, Etxeparelaikoabaita, gehienbatelizgizonezosotutakoeuskararenordukounibertsokulturalean.Gertaerahorrek, jakina, badugarrantzirik,
|
herrietako
apaizakbaitziren euskalliburuenzabalkunderakosarea, irakurlepotentzialakizateazgainera.Gauzakhorrela, Aldudekomedikuairakurleposiblerik gabegeldituzen, etaedukizituengutxienartetikezzueninolakogoresmenikentzun.Bakarrenetarikoaizangozen, beharbada, Azkueeuskaltzainburuakbidalizionlaudorioa; alabaina, berandusamariritsiko zitzaionEtxepareri, eskutitza1920koabaita:
|
|
|
Aldaketa prozesurakoosomuntahandikoaizanzenkomunikaziosarearenhobekuntza, zereneta, gizataldeenartekodesberdintasunakezabatzeazgainera,
|
herrietako
bizimoduahirietakoaren geroetaantzekoagoa eginbaitzuen.Aldepolitikotik, Parisekoaferakgeroetaintereshandiagoz segitzendira, hanhartutakoerabakiekgeroetazuzenkiagohunkitzenbaitituztegizataldeetalurraldekonkretuak.Derrigorrezkosoldadutzakere, kostutxikikoarmadaeskerga posibilitatzeazaparte, herritarrenetaideien joan etorria areagotuzuen.Eskolarileporatuzaio, Frantzianaziobakarra bilakatuzuenprozesu... Prozesuaamaitutakoan, zelan edohalan, ikuspuntu, nazional?
|
|
|
Orai, aitzinaitzinhuntan, ezdaikustenkasiklaboraririkbaizen.Ehun gizonetarikhiruetan hogoi ta hamar, laborariak.Garaitikoak,
|
herrietako
zurgin, botiges, karrosa zain, hargin, nekazalemotaguzietarik.
|
|
|
Xaho zuberotarra(), errepublikar eta iluminista, euskal erromantizismoaren aitatzat hartzen da. Xahok, Anton Abadia() irlandar zuberotar zientzilariarekin batera, Études grammaticales sur la langue euskarienne idatzi zuen 1836an, zazpi uskal
|
herrietako
uskalduner, eskainiz.
|
|
|
Izan ere, proiektu horrek algen arazoa pairatzen duten Mediterraneoko itsasertzeko Europako gainerako herriei erakusteko balio du. Hasiera batean, Alacanteko udalerrian biltzen diren alga eta hondakin begetalen kopurua nahikoa da plantaren hornidura bermatzeko, nahiz eta Udalak ondoko
|
herrietako
hondakinetara jotzeko asmoa duen, behar izanez gero. Landareak landare ongarri guztiz begetala emanen du, inguruan eskari handia duena eta, oro har, inportatu ohi dena.
|
|
|
Buru belarri ari gara lanean aste honetan: ohiko ostiraleko GOIENKARIA eta
|
herrietako
edizioak prestatzen gabiltza, baina, horretaz gain, Asteleheneko GOIENKARIAren Zero alea ere egiten hasiak gara.
|
|
|
Baina jaso dezadan, hitzez hitz, haren testigantza, puntu honi buruzkoan: " Ikusgarria zen, adibidez, aldameneko
|
herrietako
bizilagunak –aretxatar bat, adibidez– azpildar baten parean jartzea. Aretxatarra beti biziko zitzaizun beldurrez.
|
|
|
Munduko populu bakoitzak herri izateko eskubidea du. Hargatik gerla baieztatu daiteke libertatea faltatzen denean edo tiranoek beren
|
herrietako
gizon eta emazteak hertsatzen dituztenean. Galde bat eta bakarra:
|
|
|
Abertzaleek kudeatzen dituzten alorrak, duela berrogei urte kasik, ETAk finkatu bost frontetan antolatzen dira oraino, kultura, ekologia, ekonomia, feminismoa, gazte mugimenduak, internazionalismoa, Palestinarekiko elkartasun itsua, antiamerikanismo primarioa, laborantza eta beste hainbat sail. Gizarte orokorrak, abertzaleen ideien bizkortasuna eta dinamismoa gutiziatzen ditu eta eman dezagun, zerratzeaz mehatxatuak diren
|
herrietako
eskoletako arduradunek, estatuaren erabakiei kontra egiteko orduan, abertzaleen ekin moldeak baliatzen dituzte: okupazioak, manifestazioak, agiriak...
|
|
|
Halako galderak erruz egin dizkigute estreno egunetik hona eta liburuarekin pasatu zen bezala, orain ere jende klase zeharo desberdinari gustatzen zaio emanaldia: Bilboko Zorroza auzo  ko euskaltegiko 20 urteko ikasleari, 55 urteko frontoi  gizon ilehoriz tintatutako purudun ipurdia aterea duen euskaldun zaharrari... baina hala ere, polittena,
|
herrietako
oilalokak oilategitik ateraraztea izan da, eta" ama, ixilduko altzea faborez?" entzun gabe, beste 500 ikuslerekin batera nola barre suelto egiten duten ikustea.
|
|
|
Zarautzen trebatu ziren, beraz, ia ehun urtean zehar lau probintzietako herri gehienetan euskaraz predikatzen aritu ziren misiolariak. Oro har, kristau
|
herrietako
misioen fenomenoa oso gutxi ikertua izan da, bai Euskal Herrian, bai Espainian eta Europako gainerako herrialdeetan, eta Zarauzko Ikastetxe honek ere ez du izan, aita Villasante kenduta, aztertzailerik2 Liburu honen oinarrian dagoen ikerketak, besteak beste, hutsune hori zertxobait betetzen lagundu nahi du. Izan ere, Zarauzkoa oso gune interesgarria izan zen, eta garaiko apaiz edo fraide euskaltzale guzti guztiek izan zuten nola edo hala harremana Ikastetxe honekin edo bere misiolariekin.
|
|
|
4" Meceta" edo" mezetak"(" meza" tik seguru asko)
|
herrietako
santu patroien jaiei ematen zitzaien izena da Nafarroako eta Gipuzkoako herrietan behintzat (Pablo Gorosabelen arabera). Normalean hiru bat egun irauten zuten eta makina bat oturuntza, dantza, pilota apustu, eta abar izaten ziren.
|
|
|
Juan Aranzadik" Euskal  milenarismoa" deitu duen pentsamolde hau, gainerako milenarismoak bezala, Paradisu Erortze Erredentzio hirukote kristauan oinarrituta dago neurri handian. Beste
|
herrietako
nazionalismoen jatorrian egon ohi den ideologia tradizionalistaren antzekoa da, funtsean, baina badu diferentzia aipagarri bat: " lo original y especÃfico de la mitologÃa foral vasca es su larga perduración en el tiempo y la consiguiente conservación de su vigencia ideológica en tiempos que ven diluirse en el recuerdo y la literatura mitologÃas anà ¡ logas" (Aranzadi, 1981: 443).
|
|
|
Praktikan misiolariak bidaltzen dituena elizbarruti bakoitzeko gotzaina izan ohi da, askotan Errege Dekretuen aginduei jarraituta (ikusi dugun bezala). Beste askotan, ordea,
|
herrietako
apaiz eta erretoreengandik dator ekimena, beren prestakuntza makala zela eta, gotzainari idazten baitzioten misiolariak eskatuz beren artaldearen behar moral eta espiritualak asetzeko. Baina zer da misio bat?
|