|
2004
|
|
|
Ordea, nahiz nire nahia La Vacheri galdera onak egitea izan, ez nion usainik ere hartzen
|
berak
esandakoari, eta isiltzea beste erremediorik ez neukan. Eta, hain zuzen, ia ordubete egon nintzen isilik eta lore kanposantuko hiru gurutzeei begira:
|
|
|
Eta irudimenak soinuaren sortzailea erakutsi zidan ametsetan bezala: txori handia zen, zapelatzak
|
berak
baino dotoreago hegan egiten zekiena, eta luma urdin bizikoa.
|
|
|
—galdetu nion Bidaniri,
|
berak
egondako belaze borobiletik bistara gelditzen baitzen Balantzategiko ataria.
|
|
|
" Piarres, ez zitut maite eta ez nuzu zurekilan Pariserat joanen". Eta
|
berak
: " Irringarri duzu hori, Polinañi, nik badiakizut maite nuzula".
|
|
|
Segitu egin nion begiratuari: bost basurde ikusi nituen
|
berak
arestian aipatutako sastraka hartatik ateratzen. Errezkadan zihoazen, arin eta zuzen, bost senide bezala.
|
|
|
Ez dakit, baina asko. Nahiz basurdeak aurrera segi eta mendian ezkutatu, nahiz eguzkia gero eta biziagoa izan eta beroak gure zauriak mindu,
|
berak
hantxe eduki zituen begiak itsasita, bost basurdeak azaldutako tokian. Bere onera etorri zenean, niregana egin eta petral samar jarri zen:
|
|
|
Jakina, horrek ezin zuen iraun. Azken batean, ez zen zuzena, ez zen justiziakoa, desberdintasun handia zegoen kontu hartan, zeren
|
berak
pagatzen ez zuen prezioa pagatu beharra baineukan laguntasunagatik. Nik ez nion ezer eskatzen laguna izateagatik, bakarrik horixe bera, laguna izatea; berak, berriz, laguna izatea eta umiltasun gehiegizkoa eskatzen zidan.
|
|
|
Azken batean, ez zen zuzena, ez zen justiziakoa, desberdintasun handia zegoen kontu hartan, zeren berak pagatzen ez zuen prezioa pagatu beharra baineukan laguntasunagatik. Nik ez nion ezer eskatzen laguna izateagatik, bakarrik horixe bera, laguna izatea;
|
berak
, berriz, laguna izatea eta umiltasun gehiegizkoa eskatzen zidan. Bere petralkeriak txintik atera gabe irensteko behar beharrezkoa zen umiltasuna, hain zuzen ere.
|
|
|
—Hortzaundirik ez dago hor, behintzat —gaineratu zuen
|
berak
pentsakor. Artean ahaztu gabea zeukan festa egunekoa eta, bi anaia haiek han segitzera, adarrak erakutsiko zizkien.
|
|
|
—Zer egin behar dugun! —berresan nion
|
berak
mutu segitzen zuela ikusita. Erantzun bat nahi nuen, borrokan hasiko ginen ala ez.
|
|
|
—Mundu honetan gauza asko daude, lagun —moztu zidan
|
berak
oso serio— Zu lau mendi horien artean bizi izan zara beti, eta jakin ez dakizu, baina munduan gauza asko daude. Eta leku asko ere bai.
|
|
|
Baina urtea joan eta urtea etorri, eta ezin zituzten hiri hartako murailak zeharkatu. Akilesek
|
berak
ere ezin izan zuen. Orduan, zer egin dute setiatzaile haiek?
|
|
|
Gizon batek kantatu egiten zuen, eta ez oso gaizki, zirudienez. Entzun hura eta, hotzikaraz, Genovevarekin gogoratu nintzen,
|
berak
goiko salan jartzen zizkigun diskoekin: zenbat denbora musikarik entzuten ez nuela!
|
|
|
Ni bere lekuan egon izatera, harrika hasiko nintzatekeen balkoiaren aurka. Baina
|
berak
ez, berak nahikoa zuen kantatzearekin eta gora begiratzearekin.
|
|
|
Ni bere lekuan egon izatera, harrika hasiko nintzatekeen balkoiaren aurka. Baina berak ez,
|
berak
nahikoa zuen kantatzearekin eta gora begiratzearekin.
|
|
|
udako zerua, normalean hain urdin eta alaia, lainotu egin zen zeharo. Eta
|
berak
nozitu egin zuen kolpe hura. Aldatu egin zuen kanta bigarren aldiz, eta honako hitzok luzatu zizkion itzalari:
|
|
|
Zutaz aiphatzeak, aditzeak
|
berak
Bihotza deraut nigarrez urtzen.
|
|
|
—Hori trufa duzu, Mo —egin zuen
|
berak
barre burua azenario lerrotik altxa gabe— Badiakizut izkribatzaile entseatua zirela baina hanbateraino! Ez, ez, zuk beste pena eta xangrinak dituzu bihotzean, Mo.
|
|
|
—Erradazu, Mo —eskatu zidan
|
berak
azenarioak utziz. Besoak tolestatu eta zain jarri zitzaidan.
|
|
|
Ederki! —egin zuen
|
berak
oihu azenario bati ostiko emanez— Bixtan duzu zer egin behar duzun. Ez izkriba haboro!
|
|
|
Une horretan, Aingeru Guardakoak edo dena delakoak, Setatsuak alegia, barrexka egin zuen. Uste dut huraxe izan zela
|
berak
barre egin zuen aurreneko eta azkeneko aldia.
|
|
|
Baina, berriro ere, bere burua beste norabaitera joan zitzaion, eta isildu egin zen— Oso jende gaiztoa, errotako jende hori —hasi zen gero, buruan zein pentsamendu zerabiltzan erakutsiz— Gaiztoak hortzaundiak, eta askozaz ere gaiztoagoa beste zahar hori, antiaju berdeekikoa. Nire barruko ahotsak
|
berak
, den borrokazalearekin, zahar horrengandik apartatzeko esaten dit. Hortik atera kontuak.
|
|
|
Une batez, La Vache ikusi nuen kalean gora, jendea alde guztietatik zuela eta itobeharrean: bera ere odoletan zegoen,
|
berak
ere probatua zuen Antiaju Berderen eztena.
|
|
|
—Bai —begiratu zidan
|
berak
.
|
|
|
—Eta Eztenasi burua hautsi gabe joan? —erantzun zidan
|
berak
. Baina ez zen justu erantzuna izan, baizik eta lanturua, antsia.
|
|
|
Ezinezkoa zen memoria horiek berari buruzko aipamen ohorezkorik gabe uztea, eta ez ditut utziko, bistan da. Orain, jarrai dezadan gau hartan
|
berak
erakutsitakoarekin.
|
|
|
—Bada, Balantzategiko andrea, bai —berritu zidan
|
berak
serioski. Ez zuen nirekin eztabaidarik nahi, errespetatu egiten ninduen.
|
|
|
Bistakoa zen amorrarazita zegoela, zeren ez baitzidan bere lagun on ona nintzenik aipatu ere egin. Pentsatzen jarrita, Setatsuak
|
berak
ere oso gaztea izan behar zuen garai hartan, bestela ez zen erantzun txar batengatik haserretu izango. Txarragoak ematen dizkiot orain, eta ez da asko estutzen.
|
|
|
Txarragoak ematen dizkiot orain, eta ez da asko estutzen. Jakina, aspaldi honetan
|
berak
nahi duena egiten dudala, hori ere bai.
|
|
|
Ordea Setatsuak oso bestela pentsatzen du,
|
berak
pentsatzen du behiok handitasun bat badugula gurekin, eta gainerako animali jende guztia azpian gelditzen zaigula. Egun hartan ere, elurtea eta elurtearen bakardadea aintzat hartu eta, niri kontra eginez, himno moduko bat osatu zuen gure arrazakoen alde.
|
|
|
Eta nik diot: inuzentea izan behar du behiak, ergela izan behar du behiak, kankailua izan behar du behiak, Denbora partitzaileak" mordoxka bat" esan eta
|
berak
" eskerrik asko" erantzuteko! Eskerrak eman orduan?
|
|
|
Zinez erraiten dizut, Balantzategiz hurrena komentu hau dela nire bihotzeko etxea —erantzuten diot nik moja ttikiari bere hizkera deabru horretan saiatuz. Eta baita
|
berak
erantzuna estimatu ere. Poz batean jarri eta belar goxoa ekartzen dit aurrera, berealditako belar pila, eta klase guztietakoa, alpapa, frantziberdea, ailorbea.
|
|
|
Aukera bat egin beharrean aurkitzen zarela? Bada entzun berari,
|
berak
adieraziko dizu aukerarik onena. Arrisku latz batean zaudela?
|
|
|
Arrisku latz batean zaudela? Bada, lasai, utzi bizitza Aingeru Guardakoaren eskuetan,
|
berak
zuzenduko ditu zure pausoak.
|
|
|
Eta gainera, urduriegi nengoen ezer gehiago esateko edo galdetzeko. Egia esan behar badut,
|
berak
egindako profezia txarraz ere ez nintzen ohartu.
|
|
|
Bankete horietan, normala bihurtu zen La Vache eta bion arteko hizketaldia. Ukuiluz kanpo geundenean ez,
|
berak
nahiago baitzuen —bere basurde bihotzak halaxe eskatzen ziolako, agian— bakar bakarrik ibili. Ordea, Genovevaren abistua entzun orduko, Balantzategiko atarian elkartu eta hizketan hasten ginen.
|
|
|
—Galdera horiek erantzuten asmatuko bagenu, bukatuta Balantzategiko sekretuak —esan zidan
|
berak
. Eta ukuiluaren atera iristear geundenez— Baina isil gaitezen orain, segituko dugu beste behiok lotan daudenean.
|
|
|
—Nire parterik ez dut jan, Mo erantzun zidan
|
berak
aurpegi penatua jarriz— Zera gertatzen da, ez zaidala batere gustatzen gaur ganbelan jarri didaten pentsua. Bikor txuri batzuk dira, gogor gogorrak, ahoan sartuz gero mihi azpian eransten direnak.
|
|
|
Zer esan nahi zuen arrozarenak? Ezagutzen nuen bere iritzia, alegia nire kabuz pentsatzen ikasi beharra neukala, eta gogoratzen zitzaidan otsoen arazo hartan
|
berak
hartutako joera axolagabea, baina aldi hartan lagundu egin behar zidan. La Vachek eta biok tratabidea genuen berriro; errotua zirudien, geranio puxka tarro berrian bezalaxe, garai batean hautsita egondako adiskidetasunak.
|
|
|
Esaldia Setatsuak buka zezan nahi nuen. Baina alferrik,
|
berak
ez zion ekiten, niri zegokidan osatzeko lana. Eta bitarte guztian, gurpilari libratutako lokatz izpiak iristen zitzaizkidan:
|
|
|
Hitz egingo dugu. Orain segi ezazu lotan —esan zidan
|
berak
.
|
|
|
—Baina
|
berak
ere hozka egin zidan, isatsean.
|
|
|
—Alde batera, zer pena behi izatea! —jarraitu zuen
|
berak
, burua niregana mugituz— Basurde, zapelatz edo mendiko beste edozein jende izango bagina, borroka egin genuke jateko. Baina nahi bezala ibiliko ginateke.
|
|
|
Eztabaidatzeak ez dizu merezi. Zer ote daki
|
berak
basurdearen bizitzaz. Ezer ere ez.
|
|
|
La Vachek bere teoria azaltzea nahi nuen. Bera zen Balantzategiko arrarotasunaren ikertzaile lehena, eta hartaz hitz egiterakoan
|
berak
izan behar zuen esku.
|
|
|
Bistakoa zen Setatsua La Vacherekin mindua zegoela, baina, zaputza alde batera, arrazoiaz hitz egin zuen. Aurrerantzean
|
berak
esanda bezalaxe gertatu zen. Sekretuen Gurpil Handiak hiru buelta eman zituen, eta handik, eta nik jarri nion logikari esker, osatu zitzaigun soluzioa.
|
|
|
Den dena bizi bizirik zegoen, eta lehen euli bat, zizare bat edo barraskilo bat egondako lekuan, ehun euli, ehun zizare edo ehun barraskilo ikus eta zapal zitezkeen orain. Gure haraneko erreka koxkorrak
|
berak
indartsu egiten zuen bere bidea; purrustaka, eta ez, orduantxe arte bezala, erretenaren tankera guztiarekin. Mundu honetan ez izan ordea ordainik gabeko mugimendurik eta, erreka indartuz bezala, ahulduz zihoazen goiko aldeetako elurrak.
|
|
|
Esana zion Antiaju Berdek
|
berak
tiroteoa izan eta handik gutxira:
|
|
|
—Berak ere baietz,
|
berak
ere ordaindu duela ederki. Horixe esan dio.
|
|
|
Pauline Bernardettek istorioak kontatzen dizkit edozein aitzakiarekin, santuen istorioak gehienetan. Esate baterako egun batez, biok komentuaren atean geundela —ni belarretan etzanda eta bera itzalean jarri eta josten—, okina azaldu zen bizikletan komenturako ogi sorta bat ekarriz, eta halaxe esan zidan
|
berak
:
|
|
|
Pentsa noradinokoak ziratekeezun kolpu haik egiten zituzuen hots eta durrunda, non herri hartan eta kolpuek iraun zizien hirur egunetan, ez baitzen lo egiten ahal. Ihurk ere ez zizun egun haietan lorik egin, ezta enperadoreak
|
berak
ere. Eta Eutropiok?
|
|
2010
|
|
|
Voltaireren jarrera ez zen izan historiako lehen jarrera tolerantziazale teorikoa. Sarri aipatu zuen Voltairek
|
berak
beste pentsalari bat. Biziki estimatzen zituen J. Lockek afera erlijiosoetan erakusten zituen zuhurtzia, egia bakar eta baztertzailetik berehala urrundu beharra, eta haren arrazionalitate ausarta, arimaren existentzia ere zalantzan jartzerainokoa, hain zuzen ere.
|
|
|
Honen karietara Lockek borondatezko erlijiotasunari eman zion hasiera, hots, salbazioaren conditio sine qua non gizakiak salbazioa nahi izatea zen: " Jainkoak
|
berak
ere ez du inor salbatu nahi beronen gogoz kontra". Hortaz, nahiz eta erlijio guztiek egiaren jabe zirela esan, inor ezin zen derrigortu egia horretara, giza borondatea horren aurretik baitzegoen.
|
|
|
Errealitatera lotzen zuten kateak askatuz, ideia orokor batera kateatu zuen gizakia Kantek. Gizakia ahaltsua zen, bere kasa pentsa zezakeen, eta ezerk ez zuen determinatzen..., baina aldarri honek
|
berak
zamatu egiten zion jokamoldea, mugak ezarriz eta errealitate zati handiak ezkutatuz. Gizakia erlijio bakarraren diktaduratik, edo erlijioaren diktaduratik askatua zen, baina humanismo orohartzaile batera itzularazi zuen Kanten pentsamenduak.
|
|
|
Jarrera honek berarekin du dilema salataria: utzi behar al zaio inori esklabo izaten,
|
berak
hala erabakitzen badu?
|
|
|
Argudio honen kamustasuna ederki ikusten da, esaterako, garai hartan ateoentzako tolerantziarik aitortzen ez zela gogorarazten bada. Areago, tolerantziaren kontzeptuaren moldatzaileak, J. Lockek
|
berak
, katolikoei ere ukatu egin zien askatasun erlijiosoa, konpromiso politikotik ihes egiten zutelako beste subirano bati, Aita Sainduari, men egiterakoan.
|
|
|
Dworkin, besteak beste. Azken hauen liberalismoa ez zegoen kapitalismoari lotuta modu determinista batean, eta zuzentasunaren teoria rawlsiarra ekonomia sozialista batean ere berdin berdin gara zitekeela esan zuen Rawlsek
|
berak
: " a liberal socialist regime can also answer to the two principles of justice".
|
|
|
Dena onartzea ere badago; alegia, gizarteak
|
berak
aukera ditzala aurrera doazen diferentziak. Nolabait, A. Smithek merkatuan ikusten zuen autorregulazio ahalmen hura, esku ezkutu hura, maila kulturalera, erlijiosora edo sozialera zabal dadila eskatzea ere badago.
|
|
|
Teoriok arrazoizkoak izango dira bestearen arrazoiak entzuteko prest badaude, bestela ez arrazoizkoak izango dira. Garbi dago filosofiak hartu duen joera dialogikoarekin batera mugitzen dela Rawls,
|
berak
honelakorik aitortu ez arren. Gizakiaren ahalmen linguistikoan oinarritutako teoriak dira hauek, hots, arrazoimena bestearen aurrean elkarrizketaren bitartez erakutsi behar izatean oinarritzen dira.
|
|
|
lehena, teoria filosofikoek eta erlijiosoek beren eduki metafisikoetatik teoria politiko bat garatzeko gauza izan dute; bigarrena, teoria politikoak berezko arrazoitze modu bat izango du eta, hori baliatuz, guztien artean lehen mailako adostasun batera heldu litzateke. Adostasun honen lehen edukia
|
berak
irudikatutako lehen printzipioa izango da, hau da, guztiek ahalik eta askatasunik handienak izatea. Gero denborarekin beste batzuetara hel liteke, besteak beste, gizaki guztiek gutxieneko bitarteko materialak izan ditzatela, adibidez.
|
|
|
Eta bizkitartean, ez othe zen haurraren errana solasak
|
berak
ekharria?".
|
|
|
Bizente Aizpururen ustez, kristautasunaren etika jentilen etikarengandik bereizten bada, kastitatearen kontuan da bereziki. Izatez, bertute hori da bere burua kristautzat daukan euskal gazteak mantendu behar duena, eta beharleku horretan ezer gutxi lagunduko dio bekatua apaizari aitortzeak, zeren, barkamenaren erraztasunak
|
berak
gurikeriara bideratuko baitu. Ostera, bertutean sendotzeko biderik seguruena, Aizpururen aburuz, sexu grina borondatearen indarrez menperatzea litzateke, autosugestioz ahalegintzea.
|
|
|
Ostera, Charles Darwinentzat Galapagos artxipelagoak aparteko garrantzia eduki zuen, legenda gorabehera, hautespen natural bidezko eboluzioaren teoria garatzeko. Horretaz jabe gaitezen nahikoa izango da aipatzea Galapagoetako hilabeteko egonaldiak
|
berak
bakarrik kapitulu osoa merezi izan zuela bost urteko bidaiaren kontakizuna damaigun Darwinen liburuan.
|
|
|
Garai horretako esplorazio britainiarrei buruz esan ohi dena errepika dezakegu hemen ere, alegia, zientifikoa bainoago helburu nagusia militar edota geopolitikoa izan zela. Armand Davidek
|
berak
behin idatzi zuenez, zientziarentzat egiten zuen lan, eta aberriarentzat aldi berean.
|
|
|
Era berean, baita hezkuntza sistema osoak ere antzeko harrera eskasa egin zion darwinismoari, eta are eta hogeigarren mendeko erdialdean ere oso tarte laburra eskaintzen zitzaion Darwini eskola liburuetan. Izatez, Lamarck ek
|
berak
arreta txikia jaso zuen XIX. mendearen azken hamarkadara arte.
|
|
|
Armand Daviden datuak ez zetozen bat darwinismoa mahaigaineratu arte indarrean zegoen azalpenarekin, alegia, kreazio berezien teoriarekin: kreazio biblikoaren ostetik, jainkoak unean unean sortzen ditu espezieak, eta
|
berak
erabakitzen du non kokatu espezie kreatu berri bakoitza. Kreazio berezien hipotesiaren korolario bat litzateke, antzeko espezieak antzeko paisaietan bizi direla, eta alderantziz, paisaia desberdinek bestelako espezieak edukiko lituzketela.
|
|
|
" osozkoa ta erdizkoa". Eta berehalakoan aipatuko du orduko eztabaidaren gunea, alegia, gizakiaren jatorria, artikuluaren izenburuak
|
berak
salatu bezala: ikuspegi biek onartzen dute gizakia" billakaeraz" gauzatu dela, baina" baña" batekin.
|
|
|
Etxebarria anaiak argi eta garbi diosku
|
berak
" erdizkako billakaera" ren alde jokatuko duela, ez baitie" erlejiñoaren irakatsiai ezer ken [tzen]", eta, izan ere, hori frogatzeko darabil Jakin aldizkariko artikulua. Bereziki interesgarria begitandu zait artikuluaren bigarren atala, 1964an argitaratu zena tarte horretan Jakin aldizkaria debekatuta egon zen.
|
|
|
" Gaur ez dirudi gizagorputza billakaeraz lortu edo sortua dala esatea debekatua dagoanik. Ez dakigu gorputzaren sortze berezi ori zelan aitu bear dan; eta Idazteuneko" lurreko buztiñez" esaera horrek ez dau esan nai Jainkoak
|
berak
bitarteko barik egiña danik. Giza gorputza tankeratu al izateko izadiko billaka indar ori be Jainkoarena litzake, eta ori aitortu ezkero, ezin esan giza gorputza billakaeraz sortua dala esatea galazota dagoanik.
|
|
|
Nolanahi, XX. mendearen azken laurdenean gure artean onarpen zabala irabazi du eboluzioa ulertzeko era osozkoak, alegia, eboluzioa guztiz zorizkoa dela, edo hobeto, ez dela naturaz gaindiko inolako boterek proposituren batetarantz gidatua, Darwinek
|
berak
adierazi legez. Horixe erakutsiko digu, kasurako, Xabier Amuriza bertsolari bizkaitarraren Menditik mundura 1977ko liburuak.
|
|
|
Asignaturak oro har ikuspegi eboluzionista batetik irakasten ziren, bai, baina programan ez zeukaten inolako ikasgai zehatzik darwinismoaren aurretikoak, teoriaren oinarriak eta mamia, eta ondorioak esplizitatzeko. Esan nahi dut, kasurako hirugarren mailan, Zoologia guztiz ebolutiboa irakatsi zigutela, zeinean, adibidez, Ernst Haeckel ek garrantzi eta presentzia ezin nabariagoa ukan baitzuen, edota animalia taldeen arteko ahaidetasun harremanek ere tarte zabala hartu baitzuten, baina darwinismoak
|
berak
ez zuen protagonismorik izan. Hirugarren kurtsoko beste adibide bat aipatzearren, Genetikaren programan 47 ikasgai zeuden aztertzeko, herentzia biologikoaren zoko moko gehienak arakatuz; bada, programa horretan zein eta 45 ikasgaia izan zen Genetica y evolucion, hau da, presaka eta korrika ikusten zen, hain zuzen ere ikasturtearen azken eskola egun fatidikoetan.
|
|
|
Victoria, Joseba eta Susana besotik hartuta daude, zutik, ezkerretara; gero, erdian, eserita, Redin —monsieur Nestor— eta Cesar irakasleak; hurrena, eskuineko aldean, Adrian, bera ere eserita, eta ni neu bere atzean zutik. Egon zukeen argazkian Paulinak ere, baina, nahiz Josebaren aitak, egileak, behin baino gehiagotan eskatu,
|
berak
ez zuen gurekin jarri nahi izan. Ez zela benetako ikaslea, esan zuen, soilik jostundegiko neska arrunta.
|
|
|
Cesar beste irakasleak, berriz, doi mugitzen ditu aurpegiko muskuluak, barre irudi bat baino haratago joan gabe, eta tinko begiratzen dio kamerari betaurreko beltz eta astunen atzetik. Baina,
|
berak
ere, Redinek bezala, ontzat jotzen zuen lana," zerrategiko oholen artean Far Westeko fuerte batean bezala" sentitzen zelako, etsaiengandik salbu," nahiz nire kasuan beldurrik handiena ematen didatenak ez indioak izan, zuriak baizik". Unibertsitatetik egotzia protesta politiko baten ondorioz, Cesarren ateraldiak benetako kezka baten oihartzuna zeukan:
|
|
|
Denborarekin beti gertatzen da bazterrean utzitakoarekin, infernuarekin ere gertatuko litzaiguke—, kolegioko bizimoduaren mira ere sortu zitzaigun, eta neskak,
|
berak
batez ere, eta nesken artean Susana gehiena," aurreko ikasturtean pasatako memento onak" aipatzen hasi ziren, eta igandeetan Donostiara joaten convivencias cristianas esaten zitzaien ikasle bileretan ezagututako mutilekin egotera. Baina joera hura ez zen gailendu, ez ginen inoiz damutu aldaketaz.
|
|
|
Algara handienak Victoriak eta Adrianek egiten zituzten,
|
berak
ere apur bat edanda zeudelako; Cesarrek, berriz, inoiz baino aurpegi serioagoarekin entzuten zion bere kideari. " Zientzietakoek gehiago edan zenukete", aurpegiratu zion Redinek zerrategira iristen ari ginela.
|
|
|
Esamesak zioen —Victoriak ekarri zuen kontua taldera— ikaskide batekin ezkondua egon zela, baina andreak abandonatu egin zuela
|
berak
arazo politikoa izan zuen aldian, eta hortik zetorkiola bere zurruntasuna eta" zigarroak bata bestearen atzetik erretzeko premia". Baina ni ez nintzen asko fidatzen Victoriaren kontaerez.
|
|
|
Baina ni ez nintzen asko fidatzen Victoriaren kontaerez. Cesarrek
|
berak
klasean esaten zionez, aritmetika eta" literatura" nahasten zituen.
|
|
|
Errepideaz bestaldeko sail batean zegoen burua altxatuta. Hala zirudien,
|
berak
ere jakin mina zeukala. Baina Martinek ez zuen hitzik esaten.
|
|
|
Arratsaldeko seiak baino lehentxoago, zeharkatu bere etxe aurreko zubia eta eraikitzen ari ziren kirol zelaian barneratzen zen, Villa Lecuonarantz. Azaldu orduko, obran ari ziren langileek lana utzi eta agurrak luzatzen zizkioten, tabakoa eskaintzen zioten;
|
berak
aurrera jarraitzen zuen jaramonik egin gabe.
|
|
|
Egun batez,
|
berak
tratabiderako uzten zidan zirrikitua handitu egin zela sentitu nuen, eta" zer moduz, Virginia?", esan nion, bere izena ebakiz. " ondo, David", erantzun zidan berak naturaltasun handiz.
|
|
|
Egun batez, berak tratabiderako uzten zidan zirrikitua handitu egin zela sentitu nuen, eta" zer moduz, Virginia?", esan nion, bere izena ebakiz. " ondo, David", erantzun zidan
|
berak
naturaltasun handiz. Une zoragarria izan zen niretzat.
|
|
|
Kalkulu baten ondorena izan balitz agian ez nintzatekeen ausartuko. " Denborarekin bazabiltza, zergatik ez gara joaten buelta osoa emanez?", proposatu zidan
|
berak
. Errepidetik joan gintezkeela esan nahi zuen, gero, auzune berria eraikitzen ari ziren esparrutik, errekaren pareko bidea hartu eta bere etxeraino jarraitzeko.
|
|
|
Errepidetik joan gintezkeela esan nahi zuen, gero, auzune berria eraikitzen ari ziren esparrutik, errekaren pareko bidea hartu eta bere etxeraino jarraitzeko. Kolegioko Carmelok esan izango zukeenez,
|
berak
hiru mila pauso inguruko paseoa nahi zuen nire ondoan, ez soilik bostehunekoa edo laburragoa.
|
|
|
" Gaur goizean hiru buelta eman dizkiot miradoreari. Zer iruditzen zaizu?", esan zidan
|
berak
hizketan hasi eta segituan. Ezta hitz erdi bat ere nire ordu arteko jokaeraz.
|
|
|
Haurtzaroko jostalekua zen biontzat. " Basora ere joan gintezke", esan zuen
|
berak
. Basoak alde guztietatik inguratzen zuen hotela.
|
|
|
Ezetz esan nion. Entzuna nuen Martin oso sartuta zebilela Donostiako gau giroan, eta
|
berak
baino hogei urte gehiago zituen jendearekin ibiltzen zela. Baina isildu egin nion.
|
|
|
Eskaileretan gora gindoazen, bigarren solairurantz. Barandari eutsi eta haren laguntzarekin gainditzen zituen
|
berak
mailak. " Atzo txundituta gelditu zen", esan zuen Teresak.
|
|
|
Nirekin enamoraturik dago, horregatik ekarri ninduen hona. Baina
|
berak
ere suerte txarra dauka. Ez diot batere kasurik egiten." Gregoriori Barea esaten zioten, halako ezizena zuen familia batekoa zelako, eta hoteleko kafetegian aritzen zen kamarero lanetan.
|
|
|
" Eta azkenean aipatzen den Angel soinujole hori, nire aita", gaineratu nuen. " Orain beste gutun txiki hau irakurriko dizut esan zidan
|
berak
. Barrezka hasi zen— Ikusten duzu?
|
|
|
Mesedez!", eten nuen. " Arrazoi duzu, nahikoa da", eman zuen
|
berak
amore, eta kaxan utzi zuen gutun hura ere. Gero, plastikozko poltsa bat hartu eta Dunhill tabako pakete bat atera zuen handik.
|
|
|
Redin inguratu zitzaigun udaletxe azpiko tabernara joango al ginen galdetzera. Normalean, han bazkaltzen zuten
|
berak
eta Cesarrek, plazakoa bertakoa baino leku lasaiagoa zelako. " Bermuta hartzeko gogoa daukat —esan zigun— Oso edari txarra omen da.
|
|
|
Seguru zaude hala dela, Javier?". Bere benetako izenaz deitzen zion
|
berak
: Javier.
|
|
|
Ez bazarete isilka ari, eseri gurekin."" Deituko diot amari telefonoz eta zurekin bazkalduko dut", esan nion Cesarri. " Oso ondo, David", esan zidan
|
berak
, eta Redinen ondora joan zen esertzera.
|
|
|
" Gogogabetuta zaude aspaldi honetan, ezta? jarraitu zuen
|
berak
. Aurtengo udan ere ez zara Urtzara joaten.
|
|
|
Ez, amari esan bezala, han igeri egitera, baizik eta Adrianekin hitz egitera: bera izan zitekeen, sufritutako pertsona zen partez, nire solaskiderik egokiena;
|
berak
entzun zezakeen, inork baino hobeto, nire aitorpena. Bizikleta hartu eta abian jarri nintzen.
|
|
|
Nire ezpainetan" ezkontza" hitza azaldu zenean ulertu nuen, kolpetik, mahaiarena. Baita
|
berak
erakusten zuen ziurtasuna ere: agurtzerakoan emandako musua, besotik heldu izana.
|
|
|
Ibaiaren ura mantsotu egiten zen bihurgunean, eta bere hotsa oso mehea zen, xuxurla bat, eta hitzak osatzen zituen
|
berak
ere: " Isidro, Isidro, Isidro".
|
|
|
" Ez! Etor zaitez zu nirekin", erantzun zidan
|
berak
tinko. Ibaiaren ertzera jo zuen.
|
|
|
Txikiak ginenean. Ohol gazteluak geneuzkan inguruan; ibaiak bereizi egiten gintuen mundutik; ilun-bistak babestu; aroztegi zaharrak hamaika ohantze eskaintzen zizkigun; baina
|
berak
ume jokatu nahi zuen nirekin. " Ba, ez badituzu nahi, uretara botako ditut", esan zidan marrubien ziria astinduz.
|
|
|
" Joan egin beharra daukat", esan nion. Baina
|
berak
ez zidan aditu. " Okik hemen gelditu du.
|