|
2000
|
|
|
Bestalde, esan dezagun 1940 urterako irratia estatubatuar gehienentzat informazio iturri nagusia zela,
|
berek
ezagutu eta adierazitakoaren arabera (Bertrand, 1983, 46).
|
|
2003
|
|
|
Egile ezezagunaren ekarpena, hain zuzen. Zergatik kantatuko ote zion geure aurreko batek
|
berak
ezagututako andre bati kantutxo bat. Eta hori dena kantutegi zaharrean molde jakin baten barruan egiten da.
|
|
|
Berdin gerta dakioke norbaiti alderantziz, etxean kultura gehiegi
|
berak
ezagutu ez eta —beharbada oraindik gaztetxoa zelako, besterik gabe, edo bera espazio konkretu batean bakarrik bizi izan delako—, kanpora irten eta ikaragarrizko edertasun ezustekoak deskubritzea; eta, etxekobe rebe re eskasiaren ordez, etxea bera gutxiestea handik hara. Kanpoan, egia esan, etxean ez daukagun ondasunmi resgarri asko topatzen da:
|
|
|
28 Legeen xehetasunak ezagutu beharra ekarri denean hizpidera, batez ere lege naturalak aipatzen direla ulertu behar da. Pentsa daiteke zentzutasunak berez erakusten dituela legeok, eta nahierarako legeak baino errazago uler daitezkeela, nahierarakoak ez ditugulako
|
berez
ezagutzen; baina zailagoa eta, horrenbestez, garrantzitsuagoa da lehenengoak bigarrenak baino lehen jakitea, ondokoagatik: nahierarakoak gutxiago dira, eta horiek buruz ikas daitezke, baina gai erkideak edo garrantzitsuenak arautzen dituzten legeak askoz gehiago dira, eta gainera, ulermenaren objektua bera osatzen dute.
|
|
2006
|
|
|
" No hay datos concretos y tangibles que nos permitan afirmar la presencia directa de Herder; pero de Herder proceden los principios matrices que presiden su quehacer etnológico y algunos conceptos –el de singende Natur, por ejemplo [Natura kantaria] – sin los que no hubiera sido posible su costumbrismo" 77 Gehienetan holatsu argudiatu ohi da. Eta kasu honetan egia da, familiagatik eta eskola urteengatik, Herder Espainian inork ezagutu izatekotan,
|
berak
ezagutu ahal izango zukeela. Baina, hala ere, ikertzailea permatu arren, ez da topatzen datu frogagarririk.
|
|
2007
|
|
|
Menturaz horietako batzuk honezkero galduak dira, tamala baita, agian altxor ikusgarria ez bazen ere hala galdua. Jakinlariek
|
berek
ezagutzen zituzten euren mugak. Lankideei gomendio batek honela zioen:
|
|
2008
|
|
|
Arretaz begiratzera ordea ohartuko gara ez dela jende isilik azaltzen, eta jende motzik edo jende bere modukorik apenas azaltzen dela telebistan. George Dawson, Texaseko beltza, 98 urte zituelarik liburutegira joan zena, egunkari zahar batzuk eskuratu eta, orduan ohartu zen, esaten digu, haietan heldu ziren informazioetako bat ere ez zegokiola
|
berak
ezagutu zuen Marshall herriari: «foto guztietan, bonberoenean, eskolan, nekazarien elkartean... txuriak besterik ez zeuden!
|
|
2010
|
|
|
Sarearen antolatzaileek kontrabandoan zebiltzan pertsonak lagungarri izango zirela pentsatu zuten,
|
beraiek
ezagutzen baitzuten eremu hori inork baino hobeto. Orduan jo zuten Florentino Goikoetxearengana.
|
|
2011
|
|
|
Jaioterria uzten duen pertsonak deserrotze sakona bizi du. Arrotza zaion herrialde batean dago, bertako ohiturek eta kulturak ez dute zerikusirik
|
berak
ezagututakoekin, kasu askotan familiarik gabe dago, seme alabarik gabe?, eta gehienetan, bere itxarobideek huts egin ohi dute. Egoera horretan, arrazoizkoa dirudi pentsatzeak andre etorkinek, andre izateagatik, aparteko gehiegikeriak sufritzeko aukera handiagoa dutela, bortizkeria fisiko eta psikikoa, eta Comision Interamericana de Derechos Humanos (2000) delakoaren txostenak jasotzen duen bezala, beren diru sarreren desjabetzea.
|
|
2012
|
|
|
Arratsean, handik itzultzean, Charlesek banaka banaka errepikatu zituen hark ahoskatu zituen esaldiak, haiek gogoratzen, haien zentzua osatzen saiatuz,
|
berak
ezagutzen ez zuen garaian hark bizi izana zuen bizialdiaren zatiaz jabetzearren. Baina inoiz ezin izan zuen ikusi bere pentsamenduan, lehen aldiz ikusi zuenaz edo arestian utzi berria zuenaz beste era batean.
|
|
|
Berak ere balio zuen horratio, zoriontsu bizi ziren emakume guzti haiek adina! Ikusiak zituen, Vaubyessarden, kaizu astunagoa eta portaera arruntagoak zituzten dukesak, eta Jainkoaren injustizia higuintzen zuen; burua horma kontra ipintzen zuen negar egiteko; bekaizti zen bizitza zalapartatsuez, gau mozorrotuez, plazer mutiriez,
|
berak
ezagutzen ez zituen eta hauek nonbait eman behar zituzten zorabio guztiengatik.
|
|
|
Weiner en atribuzioaren teoria Atribuzioaren teoriaren funtsa da pertsonek gauzak zergatik gertatzen diren
|
berez
ezagutu eta ulertzea bilatzen dutela. Jakin min hori elementu motibatzaile sendoa da berez, eta, aldi berean, gure inguruan gertatzen dena hobeto ulertzen laguntzen digu.
|
|
2013
|
|
|
Horrek esan nahi du badutela antzik bertsopaperek, lore jokoetako kantuek eta aldizkarietako bertsoek eta bertso liburuek; eta ez dela erraza horien artean hesiak jartzen, baina ez direla nahasi behar batzuk eta besteak. Bertsopapera herri xeheagoarentzat da; testuingurua paperean ez datorrena du, hartzaileek
|
berez
ezagutzen dutenez; iraupen gutxiko gauza erakargarria besterik ez da berez bertsopapera. Ez hala, ordea, lore jokoetako kantua edo bertso liburua, hartzaile erosoagoa dutenez bai kulturaz eta bai diruz ere, eta autore jantziagoa eskatzen dute eskuarki aldizkariak eta bertso liburuak, bertsogintzaren iraupen luzeagoa (1982:
|
|
2014
|
|
|
" Arrantza ikertzen duten zientzialariek belaunaldi bakoitzean gutxieneko arrain kopurua definitzerakoan alderatzen dute beren ikasketak hasitakoan ezagutu zutenarekin, kopuruetan bezala espezieen aniztasunean. Hurrengo belaunaldia datorrenerako arrain kopurua urritu da baina gazteok oinarritzat erabiliko dute
|
berek
ezagututakoa". Bakoitza horrela egokitzen delarik berak ezagutu duenera, arraiak kopuruz eta espeziez urrituz doaz horiek berreskuratzeko helburuak ere ez direlako inoiz ondo ezartzen.
|
|
|
Ilehoria tematu zen hari eskua ematen gogotsu. Neskak pentsatu zuen
|
berak
ezagututako Jim ugarietako bat zela hura; abizena, misterio bat zen. Gogoratu ere egiten zuen bazuela dantzarako erritmo berezi bat, eta dantzan hastean ohartu zen halaxe zela.
|
|
|
Eskubide osoa dute antolatzaileek nahi dutenaren egiteko,
|
berek
ezagutzen duten toki batean, euskararen promoziorako. Guk horrekin ados ez izateko bezainbat.
|
|
|
Etxerako bidean galdetu nion amari zergatik egiten zuten hori komunistek eta erantzuna, noski, aitari galdetu behar niola izan zen. Aitak esan zidan komunista guztiak ez zirela gaiztoak,
|
berak
ezagutu zituela zintzo askoak, kalean nahiz kartzelan, jendeari eta batez ere pobreei laguntzera emanak.
|
|
|
Aratsalde zonbaitez, hogoitazonbait grado berdin, hori ere ez baita usu ikusi! Eta badira,
|
berek
ezagutzen dituzten xoko batzutan, untsa onjo papun pollitak bildu dituztenak Santa Katalina bezperan! Bainan abendoa hor dugu halere eta beste giro bat ekartzen dauku nolazpait, aroaren aldetik ere beharbada, bainan gisa guziz beste asko gisetarat.
|
|
2015
|
|
|
Erraza zen kokaina saltzea, baita kiloka ere; gainera, poliziak moztu aurretik harrapatzen zuen normalean, eta horrek esan nahi zuen kalean baino garbiagoa zela, garestiago saldu zezaketela. Nagorek dudekin jarraitzen zuen; Ibonek azaldu zion berak ez zekiela ezer ISO arauez edo prentsen produkzioa igotzeko neurriez, baina drogen inguruan gauza gutxi izango zirela
|
berak
ezagutzen ez zituenak.
|
|
|
hitzaldiak, aurkitutako materialen garbiketa, film edota dokumentalen proiekzioak… Hitzaldien artean, besteak beste, testuinguruaren dokumentazio historikoaz edota Saseta defentsa sistemako protagonisten inguruan arituko da Karlos Almorza aditua. Inguruko lubakiak
|
berekin
ezagutzeko aukera ere izango dute gazteek. Era berean, Josu Chueca historialaria ere gerturatuko da auzolandegietara, Gurs eko (Frantzia) kontzentrazio kanpamenduan egondako euskaldunen inguruan hitzaldia eskaini eta egun batzuetara, kontzentrazio eremua bertatik bertara ezagutzeko bisitaldia gidatuko baitu.Asteasuko eskola auzolandegiko gazteak hartzeko aterpe bilakatuko da egun horietan zehar, baina Zizurkil eta Adunan ere ekintza ezberdinak burutuko dituzte uztaileko lehen bi aste horietan.
|
|
2016
|
|
|
Danutak naturaltasun handiz begiratzen zion, baina bera apur bat aztoratuta zegoen. Ez,
|
berak
ezagututako edadeko emakumeek ez zuten modu ozartsu hartan hitz egiteko ohiturarik.
|
|
2017
|
|
|
Eta hori ere egia zen. Harrigarria zen zein antzekoak ziren
|
berak
ezagututako Lime eta nik ezagututako Lime; berak, ostera, bestelako ikuspuntu batetik begiratzen zion Limeren irudiari, edo bestelako argi batekin. Esan zuen:
|
|
2018
|
|
|
Ba, ordurako beste askok antzeko saiakerak egin zituztelako. Era berean, aurreko arte forma guztiak
|
berak
ezagutzen eta kontrolatzen zituelako. Esaten dute estilo guztietan zekiela margotzen.
|
|
2019
|
|
|
Hainbat herritako udalek, datuez gain,
|
beraiek
ezagutu ditutzen kasuen inguruko informazio osagarria ere jakinarazi dute. Azkoitian 13 emakume eta 13 adin txikiko artatu zituzten 2018an, duela hiru urte baino 4 gehiago (10 emakume eta 8 adin txikiko izan ziren 2016an).
|
|
|
Kontuak eguneratze eta argitze aldera, elprimer arroyo" hori Oilategietako erreka zen, ikus Leitzalarreko Unaiak liburuan, 613 orrian, Bixente Usabiagaren ahotik jasoa. Geroztik Migel Sukuntza Sorobarrengoak esana baitakit, Artxikoneko oilategia izaten omen zela hor, eta Migelek
|
berak
ezagutu izandu zituela paretak. Eta oraindik ere ikus litezke harrizko paretaren aztarnak, Migelen beraren aita zena Joxe Antonio Sukuntzak sartutako pinu landare alertzea erdi erdian dutela.
|
|
2020
|
|
|
Gizona gero eta deserosoago ikusten nuen, ez zuelako egoera menderatzen; nik, ordea,
|
berak
ezagutzen ez zuen jokoarekin jarraitu nahi nuen, disfrutatzen hasia baino ez nintzelako.
|
|
|
Bitartean, Xabi nirekin egoten zen, nirekin berbetan, nigandik gero eta hurbilago, gero eta ezagunago. Pasadizo asko kontatzen zizkidan, Ziortzak
|
berak
ezagutzen ez zituenak. Nire etengabeko ikasketez galdetzen zidan, irakurtzen nituen liburuez, entzuten nuen musikaz, jaisten nituen filmez...
|
|
|
Ikastetxea aipatzen hasi zen Aiora, bertan ezagutu baitzuten elkar eta biek garai hartatik oroimen oso onak gordetzen baitzituzten. Ezustean harrapatu zuten Jurdan horrelako adierazpenek,
|
berak
ezagutzen zuen jende gehienak, gay jendeak batez ere eta Jurdanek berak ere, ez baitzuten atseginez oroitzen eskola garaia. Jurdanen esperientzian, gay batek ikastetxe urteak gogoratzen zituenean, etxalde, korta, espetxe edota infernu hitzak erabiltzen zituen normalean," ihesa" edo" askapenarekin" bukatzen zirenak zorionez.
|
|
2021
|
|
|
Hala ere, en atzizki erredundantea erantsita erabiltzen da inoiz, izena partitiboan dela maiz41: Baina arrazoirik nagusiena ez dute
|
berek
ezagutzen (Villasante); Horiek izan dira nire lanik nagusienak (Etxaniz); Badakizki[...] jakin behar dituen gauzarik nagusienak (Mitxelena); Seme alaba nagusienak, ez daude eskolarako (Etxaniz); Kain, Adanen seme nagusienak (Gerriko).
|
|
|
" Kolaboratzaile batek esan zigun
|
berak
ezagutzen zuela nola Katalunian bizpahiru urte zeramatzaten kazetaritza udalekuak egiten, eta iruditu zitzaigun gurera ekartzeko moduko ideia zela", dio Goienako Eneko Azkaratek ideiaren jatorriari buruz; Araegunkariaren udako campusaren berri izan ostean erabaki zuten Mondragon Unibertsitateak eta Goienak ere eurena martxan jartzea. " Hura aintzat edo eredu moduan hartuta diseinatu dugu gurea, baina ez da haren berdina.
|
|
|
Baietz, zehaztu zidan, Etxepareren emaztegaia bene benetakoa izan zela, Xabañotar bat zela nor eta Joanes misionistaren lehengusinetariko bat, ziurrenez Joana Xabaño() —, eta gerora mutxurdin hil zela Arrosako apaizaren gelari; gainera, apaiz horren izeba zela, izatez. Makina bat argibide luzatu zizkidan Xarriton orojakileak, batzuk Piarres Lafitteren lekukotasunaren bermearekin eta besteak Xarritonek
|
berak
ezaguturikoak, eta bai proposatu ere beste lan hipotesi bat hausturaren azalpenerako: Lafittek kontatu zionez, Aldudeko medikuak bazeukan emaztezale fama amiñi bat, eta, beharbada, litekeena da, liburu ausartaz aparte, andregaiari ezin jasanezkoa suertatuko zitzaiola idazlearen gona endredoren bat.
|
|
|
Ez zen kateatua. Ortegak
|
berak
ezagutu zuen ez ziotela tratu iraingarririk eman, baina bere buruaz beste egiteko ideia nahikoa obsesiboak izan zituela. Nola hondatzen ari zen ikusten ahal zuten eta horretaz bahitzaileak ere konturatu ziren.
|
|
2022
|
|
|
4., 5 eta 6 galderetako edukiak ez ziren Txikipediako sarreran azaltzen, beraz, ikasleek ez dute informazio hori eskura izan, eta
|
beren
ezagutzetan oinarrituta eman dituzte erantzunak.
|
|
2023
|
|
|
Iztuetak
|
berak
ezagutu zituen dantzen zerrenda bat eman zuen baina gaur egun batzuk ezezagunak dira. Galdu zirenen artean" Etxeandre dantza"," Galaien esku dantza" eta" Neskatxen esku dantza" nabari dira, harritzekoa ez dena neska dantzak baitziren elizgizonen jomuga bereziki:
|