|
2001
|
|
|
Ni umea nintzelarik, don Migelek5 bakea eta futbola,
|
berak
asmatuak ez baziren ere, ekarri omen zizkigun. Urteen buruan alde egin zuenean, futbola gelditu zitzaigun; ez, ordea, jaun eta jabe, artean bezala.
|
|
|
Eta ixil ixilik entzun bear izan nizun gizajo onek jaun aundiaren erantzuna, orain emen argitara ekar  tzekoa eztana. Gure eliz artzai zintzoak,
|
berak
asmatu bearko dute, geroztik, nolatan lagundu beren artalde gaixoari, Jainkoaren itza adi erazten...".
|
|
|
Baina kondizio horiek okerbidetik zihoazenak, eta ez dugu ezer ere egin. Ni kondizio horiek kentzen ahalegindu, eta berek ez nahi,
|
berek
asmatutakoak ziren eta. Horrela ezin ezer ere egin.
|
|
2003
|
|
|
Batzuetan, bertsoak asmatu ta idatzi bertsolariak berberak egiten ditu (Altzoko Imaz ez ei zan sekula solora joango, papela ta lapitza aldean eroan barik! cfr. Auspoa, 68 zk.). Beste batzuetan, bertsolaria bera ezjakina bazan, besteren batek semeak, emazteak... idazten eutsozan
|
berak
asmaturiko bertsoak (horrelantxe, Juan K. Zapirainek, emazteak gauero gauero irakurten eban liburutik entzundakoak, gogoan hartu, hausnartu ohean, ta hurrengo goizean bertsoetan emoten zituzan, ta emazteak paperean jarri: holan egin ei eban Bravanteko Genobebaren poema luzea bertsoko 163 ahapaldi!
|
|
|
Hiztegi hori Montianok
|
berak
asmatua da, erderazko zeintzuk berba sartu be berberak erabagi eban. Guri eskatu jakunak bide estua estuegia! eukan:
|
|
|
Pertsonaia horietako batek, Kattinek, bere ideiak direla eta, arazoak ditu bere koadrilakoekin, arazo larriak, gure herrian, zoritxarrez, aski ohikoak direnak. Pertsonaien izenak eta Anttonek
|
berak
asmatuak direla noski, baina ezagutu izan duela Kattinenaren antzeko kasurik bere ikasleen artean, arazo ideologikoengatik koadrilarik gabe geratutako kasurik, alegia. Kasu hori burutik kendu ezinik luzaroan ibili eta gero, zera burutu zitzaiola:
|
|
2007
|
|
|
Espagetiak ere
|
berak
asmatutako tramankulu bati esker sortu ziren. Antzinaroan Apiciok lasagnaren antzeko pasta lamina zabalak asmatu zituen eta geroago Marco Polok Catay urrunetik bertako pasta ekarriko zuen.
|
|
2008
|
|
|
Txerto terapeutikotzat jo daitekeen medikamentu horri esker, tuberkulosiak gaur egun eskatzen duen tratamendu luze eta traumatikoak hilabete bat baino ez luke iraungo. Can Ruti ospitaleko Tuberkulosi Esperimentaleko Unitatean aritzen da Cardona eta
|
berak
asmatutako botika da munduan gaur egun tuberkulosiaren kontra txerto moduan erabiltzeko dagoen tresna bakarra. Aurreneko pausoak behar bezala gainditu ondoren, iazko maiatzean gizakiekin hasi zituen probak, 24 boluntarioz osatutako taldearekin egindako ikerketan.XXI. mendean gauden honetan, 2.000 milioi pertsona baino gehiago daude mundu osoan tuberkulosiak jota.
|
|
|
Jesuita euskaltzaleak XVIII. mendean idatzitako Diccionario trilingüe ospetsutik abiatuz idatzi ziren ondoren argitaratutako Novia de Salcedoren hiztegia, Aizkibelena, eta beste zenbait. Jakina denez, Larramendiren lana
|
berak
asmaturiko (eta esplizituki hala zirela adierazi gabeko) hitzez josita zegoen. Beraz haren eredura egindako hiztegiek, jatorrizko obraren akats berberak errepikatzen zituzten.
|
|
|
Bere beste hainbat proiekturekin gertatzen den bezala, Euskalzale aldizkaria() izan zen Azkueren gogoa, kasu honetan euskal toponimiaren ingurukoa, aurkezteko erakuslehioa. Nolanahi ere, praxia teorizazio publikoaren aurretik zekarren, zeren, berehala ikusiko denez, Azkuek jada 1895ean
|
berak
asmaturiko euskal izen bat ezarri zion toki bati (Ramon de la Sotaren etxe bati). Lehenik, baina, Azkuek Euskalzalen agertu zituen azalpenak aipatuko dira.
|
|
|
Hala, haren izena, “bioneroak”, asmo adierazpen bat da. Ausubelek
|
berak
asmatutako neologismoa da, “aitzindari biologiko” gisa bere burua definitzeko sortua. Haren filosofiak mundu naturalaren elkarrekiko mendekotasuna eta adimena onartzen ditu, eta gaur egungo bizimodua aldatzen lagunduko duten irtenbide praktiko eta berritzaileak bilatzen ditu, aztarna ekologikoa murriztuz.
|
|
|
Hor ditugu, esaterako, Pierre Menarden obraren gaineko artikulu itxurako ipuina, eta Borgesek asmatzen dituen hainbat eta hainbat erreferentzia miragarri. Hain zuen berea joera hori, ezen ipuin baten hasieran Robert Burtonen Melankoliaren anatomia aipatuta ikusi zutenean, askok orduan ezagunegia ez zen izenburu biribileko liburu hura Borgesek
|
berak
asmatukotzat hartu zuten. Esan gabe doa joera horrek jarraitzaile asko izan zuela, baita gurean ere, ezinezko liburutegien apalak are gehiago zamaturik.
|
|
|
Pertsona ameslari askori gertatzen zaion legez, bere buruari istorio hori errepikatzearen poderioz, istorioa ez baizik egia zela sinestera iritsi zen Omar,
|
berak
asmatutako ipuina zela ahaztuta; ez hori bakarrik: Chiarari buruz etengabe pentsatzearen ondorioz, harekin maitemintzera iritsi zen, inoiz ikusi ez zuen emakume hura, zer itxura zuen ere ez zekiena, patuak berarentzat erabakitako emaztea zela sinetsita; are gehiago:
|
|
2009
|
|
|
Dirua apurka apurka ateratzen hasi eta Oskarren kontrako zurrumurruak zabaldu zituen. Auzoko horrek ikusi zuen ubeldura makillajea besterik ez zen, bere adiskide horrek, Marisak aipaturiko beldurra gezur hutsa zen, Marisak edo Anak
|
berak
asmatua!
|
|
|
Aubigné ere kolpaturik gertatu zen borrokan. Lana bururatzera itzuliko ote ziren beldur, Miossensek eta Aubignék
|
berak
asmatu zuten beren nagusia babesteko jokoa. Itxuraz, Henrikeren aspaldiko ezagun batekin harremanetan jartzeko manera izan zuten:
|
|
|
Liburuan parte hartu duten haurretako batzuk izan ziren liburuaren aurkezpenean, zenbait errezeta
|
beraiek
asmatu zituzten eta. Kalitatea fundazioaren lankidetzari esker, produktu labeldun guztiak nabarmendu dira...
|
|
|
Elkarrekin idatzi zuten liburuez aparte, biek eguneroko bera eraman zuten, gizabanakoaren adierazpen intimo hura ere leherraraziz. Goncourt anaien izena daraman saria eskuratutako batek, Romain Garyk bizitako istorio doblea ere (Pavlowitx lehengusuari eskatu baitzion
|
berak
asmatutako izengoiti baten irudi publikoa izatea) jakingarria da, tragedian amaitu baitzuen. Joxean Agirreren Romain zen bere izena eleberria kasu horretan oinarrituta dago.
|
|
|
Badia erdian zapata zolaz hautsitako armiarma handi bat dirudi San Rafael zubiak. Ez dakit Steinbeckena Indrak
|
berak
asmatua den, baina sinestera jolasten dut.
|
|
2010
|
|
|
Adibidez, XVII. mendeko itsasgizonek satelite horiei begiratuta jakiten zuten Lurreko zein longitudetan zeuden. Galileok
|
berak
asmatutako sistema bat erabili zuten horretarako, gaineratu du Pérez Hoyosek.
|
|
|
Kristo aurreko 200 urtearen inguruan osatu omen zuen liburu hori, sanskritoz, Vishnu Sarma jakintsuak India aldean. Dena dela, liburuan bildutako istorioak ez ziren
|
berak
asmatutakoak, baizik eta Indiako ahozko tradiziotik zetozenak. Izan ere, Vishnu Sarmak Panchatantra idatzi zuenerako, milaka urte zeramatzaten lurralde hartan istorio horiek entzuten, kontalarien tradizioari esker.
|
|
|
Ortzegun goizeko 10: 30etan abiatuko dira kantuan eta eskean Lehen Hezkuntzako ikasleak ikastolatik eta Lesakako Trikitixa taldearen laguntza izanen dute. Zahar Etxera bixita egin ondotik, plazan bukatuko dute ibilaldia, Kopla zaharrak ez ezik, ikasleek
|
beraiek
asmatutako koplak kantatuz. Eskean biltzen den diruarekin Arraultze Arraultze eguneko berendua ordaintzen dute ikastolan.
|
|
|
Erakusketako hirugarren eta azken atalean, horrenbestez, haren lan esperimentalenak paratu dituzte. Schommerrek
|
berak
asmaturiko teknika da kaskografia. Papera zimurtu egiten du, bolumena emanez, eta eskultura modukoak sortuz.
|
|
|
Reclus frantses inperialismoaren teorialariak luze idatzi zuen hizkuntzari buruz herri identitate bezala frankofonia kontzeptua
|
berak
asmatua da. Bere ideiak esaldi honetan laburbiltzen dira:
|
|
|
Sabino Aranak hitza hartu zuelarik, biltzarkideak beldur ziren ustez eta
|
berak
asmatutako eredua behartzera ez ote zen etorria. Aranak, aldiz, guztiak harritu zituen diskurtso zorrotz eta argigarriaren bidez; ortografiari buruz aritu ordez, egoeraz mintzatu zen, azterketa politiko eta soziolinguistikoa eginez eta hizkuntzaren bizi baldintzak garbiki azalduz.
|
|
|
Pertsona ameslari askori gertatzen zaion legez, bere buruari istorio hori errepikatzearen poderioz, istorioa ez baizik egia zela sinestera iritsi zen Omar,
|
berak
asmatutako ipuina zela ahaztuta; ez hori bakarrik: Chiarari buruz etengabe pentsatzearen ondorioz, harekin maitemintzera iritsi zen, inoiz ikusi ez zuen emakume hura, zer itxura zuen ere ez zekiena, patuak berarentzat erabakitako emaztea zela sinetsita; are gehiago:
|
|
2011
|
|
|
Baina ez dirudi gailua Alexandriako Heronek
|
berak
asmatu zuenik. Vitruviok, K.a. 23 urte inguruan, antzeko tramankulua aipatu zuen.
|
|
|
Zenbat istorio kontatzen zizkien Estanisek, berak osabari adituak? edo Estanisek
|
berak
asmatuak, beharbada, Estanisen asmamena ere ez baitzen nolanahikoa! Eta, kontu kontari hasten zela, Abd el Krim buruzagi mairuaren berri ematen zien, Annualen eta Gurugun espainiar armadaren azotea izan zenarena?
|
|
|
hango eta hemengo leiho erdi hertsien bertzaldean antzeman zitezkeèn bizilagunen begi izutuen aitzinean. Eta Onofrek eta Efrenek ate bakoitzean burezurra paratzen zuten bitartean, jota hura kantatzen zuen don Jaimek,
|
berak
asmatua, itxuraz: España no será roja,/ ni nunca ha de serlo rota.
|
|
|
Erizain lanaz gain, alegia? aurrena kosta egin zitzaion bere eginkizuna zehaztea, baina azkenean, zorua kojinez betea zeukan gela handi bat aurkitu eta gero, Margaritak kartzelan egiten zuen gauza berbera egin behar zuela erabaki zuen, hots, jendea kontsolatu, baina ez
|
berak
asmatutako hitz baldarrekin, baizik eta liburuetan zeudenekin. Hala, ametsak aurrera egin zezan?, gela hura beterik imajinatu zuen; bere burua ikusi zuen neska eta mutil erien artean eserita eta irakurtzen.
|
|
|
Poetek uste dute poesia
|
beraiek
asmatzen dutela eta dena beraiengandik sortzen dela eta beraien barrutik, baina ez da egia. Hitzak hor ditugu, herri baten kulturatik jasotakoak, baina baita nonbaitetik datozkigunak ere.
|
|
|
Gainera, Laboa, Imanol, Achiary eta Ordorikaren ibilbidea, puska handi batean, poeta garaikide jakin batzuei lotua egon da modu nabarmenean. Eta poeta batek bere zortzi edo hamar poema kantari beraren ahots eta musikarekin kantu herrikoi bihurturik ikusten dituenean, pentsa dezake kantu horiek ez direla
|
berak
asmatutako poema soil haiek, beste zerbait ere bihurtu direla baizik. Hori baino ez da Artzeren garai bateko poesiaren eta Laboaren arteko lotura; beste garai batean Achiaryren ahotsean garatu delarik.
|
|
2012
|
|
|
Ordea, onartzeko prest ez gaudena zera da: behin eta berriz,
|
beraiek
asmatutako porrotei bizirauteko meritua besterik izan ez duten komisario politikoek gu ezbaian jartzea. Hau da, 30 urtean baino gehiagoan besteen sufrimenduari esker, zapuzketa eta porrotak metatu edo aukerak galtzen utzi eta presoentzat kartzelaldi luzeagoa ekarri besterik egin ez dutenek irain gaitzaten, gezurretan eta manipulazioan oinarrituta.
|
|
|
Idaztekotan, Ibanek idatziko dik. Eta irakurle guztiek
|
berak
asmatutakoa dela pentsatuko ditek.
|
|
|
Arrazoi beragatik, zentsuraren bildurragatik, aitak ez zituen tarjeta aiek bere izenarekin sinatzen,
|
berak
asmatutako Magdalena Arraiet izenarekin baizik. Eta bere illobak bagina bezela idazten zigun lau semeoi:
|
|
|
Baina ez hori bakarrik; itzulpena argitalpen elebidun batean jatorrizkoaren ondoan agertzekoa zenez, eta
|
berak
asmatutako kapitulua gaztelaniazko jatorrizkoarekin bat ez zetorrenez, Orixek euskaraz idatzitakoa gaztelaniara itzuli zuen, eta jatorrizkoa balitz bezala eman. Gainera, bere horretan emateko baldarregiak iruditzen zitzaizkion hitz edo esapideak aldatzeko edota biguntzeko eskudantzia hartu zuen.
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean bertan aitortzen du Sarrionandiak poema itzulien artean apokrifo batzuk ere badaudela, 118 baina lehen begiratuan behintzat ez da erraza sasi itzulpenak benetako itzulpenetatik bereiztea. Mohammed Al Kali ustezko poeta afrikarraren hiru poemak, adibidez, ez dira beste hizkuntza batean idatzitako sorburu testu baten itzulpenak, Sarrionandiak
|
berak
asmatutako poemak baizik. Testu horiek, ordea, beste poema itzuli batzuen artean aurkezten ditu, itzulpenak balira bezala, eta fikziozko autoreari buruz ematen duen informazioa benetako autore batzuen inguruan ematen duena bezain sinesgarria denez, benetako autore baten poemen itzulpenen aurrean dagoela sinetsarazten dio irakurleari.
|
|
|
Hezurrezko xirulak liburuan aurkezten duen Jeronymo Oliveira da Verdade ustezko idazle portugesa gezurrezko pertsonaia da, abizenaren azken zatiak aurkakoa sinetsarazi nahi badigu ere.119 Idazle faltsu hori deskribatzeko ematen dituen xehetasunak, ordea, egiazko autore eta liburuetatik hartuak dira, eta horrek are sinesgarritasun handiagoa ematen dio idazle apokrifoari. Existitu diren eta benetako testuak idatzi dituzten hainbat autoreren datuak nahastuz, fikziozko pertsonaia bat sortu du Sarrionandiak Hezurrezko xirulak liburuko orrialdeetan, eta haren ahotan jarri
|
berak
asmatutako poemak. Hiru orrialde oso eskaintzen dizkio Sarrionandiak Jeronymo Oliveira da Verdaderen deskribapenari:
|
|
2013
|
|
|
Eta, une horretan bertan, aurretik igarotzen da ahate talde bat. Ahate pasa bezala bataiatutako planoaren aurkezpena da; Almandozek
|
berak
asmatutako kontakizun iradokitzailearen oinarri den bitxikeria.
|
|
|
Irudia: alumroot Azterketen emaitzak ezagutzeko aplikazioak Aplikazioak doakoak dira eta zentroek
|
berek
asmatu dituzte, eta identifikatzeko eskatzen dute oharrak kontsultatzeko Sakelako telefonoa edozein pertsonarentzako ezinbesteko gailuetako bat da, eta smartphoneak ere gelara zabaldu dira. Gero eta proposamen gehiago bilatzen dira hezkuntzan barneratzeko, ikaskuntzaren zerbitzura dagoen baliabide gisa.
|
|
|
Ahalegin horretan, aplikazioak oso baliagarriak dira ikasleentzat, eta, orain, unibertsitateko ikasgaien oharrak kontsultatzeko appak sortzen dira. Doakoak dira, eta ikastetxeek
|
berek
asmatuak, hala nola, SIGMA Gestion Universitaria, Espainiako hainbat unibertsitatek eta goi mailako irakaskuntzako beste erakunde pribatu batzuek osatutako taldea, «unibertsitateetarako kudeaketa akademikoko aplikazioen garapenean zentratzen dena», Cordobako Unibertsitateak zehaztu du. Orain arte, erakunde honek hurrengo app hauek ezarri ditu.
|
|
2014
|
|
|
Hasieran hamasei orrialdeko panfletoa besterik ez zena 200 orrialdera iritsi zen hamabost urte geroago, eta 1881eko azken bertsioak 430 orrialde ditu. Izenburuak dioen moduan, Rowbothamek,
|
berak
asmatutako metoda erabiliz astronomia zetetikoa, Lurra laua zela ondorioztatu zuen.
|
|
2015
|
|
|
Eta horri, pentsatu zuen Lilyk, pintzelean berdea hartuz, eszenak asmatze horri deitzen diogu norbait «ezagutzea», norbaitekin «pentsatzea», norbait «gogoko izatea»! Hitz bat ere ez zen egia;
|
berak
asmatua zen; baina horren bidez ezagutzen zuen inor. Tunelean barrena jarraitu zuen koadroan, iraganerantz.
|
|
|
Zer gertatu ote zen galdetu zion bere buruari, berriro puntuari helduz, senarra azkeneko aldiz bakarrik ikusi zuenetik? Gogoan zeukan bera jantzi eta ilargiari begira egon zela; Andrewk afarian gehiegi altxatu zuela platera; goibeldu egin zela Williamek esandako zerbaitekin; txoriak zuhaitzetan; eskailera buruko sofa; umeak esna; Charles Tansleyk esnatu zituela liburuak erorita... ez, hori
|
berak
asmatua zen; eta Paulek larruzko zorro bat zeukala erlojuarentzat. Zeini buruz hitz egin senarrari?
|
|
|
Vaquerizaren irakas teknika ez dakit Sobiet Batasunekoa ala
|
berak
asmatua ote zen, ez dakit eragingarria zen ere: gela batean edukitzen gintuen, dena estatua txuriz betea, eta haietakoren bat marraztu behar genuen.
|
|
|
Kantu polita da Moustakik abesten duen hori, dudarik gabe. Testua ez dakit
|
berak
asmatua den, baina itxura hori du behintzat, bere jatorriaz eta bere inguruabarraz ari baita; ederra izateaz gain, kantuak badu beste dohain bat, arestian literaturaren helburutzat jo duguna: irakurlea edo entzulea hunkitzeko gaitasuna, honek bere sentitzen duen esperientzia bat hitzetan adierazia aurkitzen duelako, artistaren bizitzako zertzelada partikularra gizon emakume guztion ondare unibertsal bilakatzen delako.
|
|
|
Bere bonba paketeak bidaltzeko, Dinamitari Bakartiak, matematika irakasle isil batek, etxeko sukaldean
|
berak
asmatutako tramankulu bat erabiltzen zuen. Nahiz eta lege berezi batek terrorismoari lagungarri gerta dakiokeen edozein argibide ematea zorrotz debekatu, ez ziren falta, ezta gobernuaren aldeko egunkaririk hedatuenetan ere,, munstro odolgiroaren?
|
|
|
Hazparneko zikintegiaz Juanden astean Bil Ta Garbi zikin biltzaile sindikateko arduradunek erran dutenaren arabera, Hazketako undarkin gunea hetsiko lukete helduden ekainean. Hemendik goiti undarkin mota batzu berexiko dituzte eta lurperatuko duten kopurua erditaratuko dutela hitzeman dute, gauzak
|
berek
asmatu bezala balinbadoatzi bederen. Ondorioz, ez lukete Hazketako gunearen beharrik eta hau hetsiko lukete.
|
|
|
Eta, gaurko kantariaren aspaldiko ametsa, aire hori ematen dauku Bedaxagarrek," performantzia" baten moduan, gure beharrien atseginerako. Hor ere" Agur Maria", Jean Mixelek zubereraz ematen daukuna
|
berak
asmatu aire batean, hunkigarriki, behin ta berriz gogotik entzuten dena. Eta" Bereteretxeren kantorea", hau menturaz euskal kantugintzako zaharrena, edo zaharrenetarik.
|
|
2016
|
|
|
Anartean, zinez interesgarri zaizkit erakasle talde batzuen proposamenak: auniztasun gehiago sar jolasetan, joko xaharrak edo ikasleek
|
berek
asmatuak tarteko; adinak eta neska mutikoak abilki nahasaraziz, katzaka eta ardura berriak sortuz haurren artean, harremantze horretan euskararen erabilpena emendatuz. Eta, batez ere, euskaraz bizitzea haunditzearen dirdirari zintzilikatuz.
|
|
|
Neskaren maitale ezkutu bihurturik ikusten zuen bere burua: bazuen bakoitzak bere bizimodua, baina gaueroko elkartze haiek parentesi modukoak ziren haien bizitzan, biek
|
beraientzat
asmatutako mundu sekretua. Neskak pizten zion sua itzali beharra sentitzen zuen, eta neskak ere erraz erantzuten zion haren maitagrinari:
|
|
|
Baina han ez zen euren arteko inolako laztan goxorik egon. Eta orain Mariolak badaki zurrumurru gaizto hori
|
berak
asmatutako faltsukeria dela.
|
|
|
Beragatik, Alsinagatik joan zen ama Estatu Batuetara, gogo onez edo txarrez, aitona amonak Mexikon utzita; beragatik, Alsinagatik bizi izan zen gurasoengandik aparte, bizi ziren ala hil ote ziren jakin gabe, barkatu zioten ala oraindik erresuminez beterik zeuden jakiteke, eta haien aipamenik txikiena ere egin gabe,
|
berak
asmatutako ipuina alabari kontatzeko ez bazen. Beragatik, Alsinagatik hainbeste oinaze, hainbeste ez ulertu eta hainbeste sufrikario.
|
|
|
Baina aipatutako moldaketa horiek baino gehiago ere egin zituen Orixek, Jakak bere ikerketan zehazten duenez. « [Tormesko itsumutila ren] itzulpena argitalpen elebidun batean jatorrizkoaren ondoan agertzekoa zenez, eta
|
berak
asmatutako kapitulua gaztelaniazko jatorrizkoarekin bat ez zetorrenez, Orixek euskaraz idatzitakoa gaztelaniara itzuli zuen, eta jatorrizkoa balitz bezala eman». On Kixote ren kasuan, atal bakarra itzuli zuen, eta ezin jakin, beraz, nola jokatuko zukeen zaldunaren pasarterik blasfemoenekin.
|
|
|
Biei ihardetsi zien Basterretxeak Eganen, Villasanteri 1962.ean eta Mitxelenari 1963.ean. Kurloiak liburuaren zorioneko hitzaurrean berean, berriz,
|
berak
asmatu euskara osotuaren proposamena azalduko lukeen liburua iragartzen zigun Oskillasok, eta berandu bada ere, horixe litzateke gorago aipatu bigarren lan entzutetsua, hau da, El libro negro del euskara Bilbo, LGEV, 1984, Akademiatik proposatutako euskara batuaren arrakastaren eta onarpenaren ikuspegi ezkorra eta, bere unean bederen, errealista.
|
|
|
Kantu horiek bi urtez eman ditu Kalakan taldeak zuzenezko kantaldietan eta orain obratxo huntan aurkitzen dira. Ahots hutsezko kantuak, kantariek
|
berek
asmaturik kantu bakoitzarentzat aire bat. " Ahotsa arimaren adierazpena da, izakiaren lehenbiziko soinua, hunkigarriena, pertsonalena, sakonena" dio taldeak.
|
|
2017
|
|
|
Guztira, hamar bat koadro jarri ditu, eta, egilearen arabera," oso ezbedinak" dira beren artean. Haietako batzuk
|
berak
asmatutakoak dira, eta beste batzuk, Interneten aurkitu eta berak berregindakoak. Hori bai, denek bereizgarri bat dute:
|
|
|
Guztira, hamar bat koadro jarri ditu, eta, egilearen arabera," oso ezbedinak" dira beren artean. Haietako batzuk
|
berak
asmatutakoak dira, eta beste batzuk, Interneten aurkitu eta berak berregindakoak. Hori bai, denek bereizgarri bat dute:
|
|
|
22 ‘Ezereztapena’ (neantisation) Sartrek
|
berak
asmatutako adigaia da, eta berdin neant (ezereza) terminotik eratorritako neantiser (‘ezereztu’), neantisant (‘ezereztatzaile’) eta neantise (e)(' ezereztatu’) ere, esaterako. Sartrek ‘ezereztapena’ esaten dio Ezereza Izatean lerratzen deneko eta Izatea pitzatzen dueneko fenomenoari.
|
|
|
Michel Mendiboure eta Elixabet Andueza animatzaile genituen eta hauekin betan nola ez aipa Jakes Casaubon, bere memorio biziarekin gogoarazi dauzkigu bere lehenagoko ezagutzak, Matxin Irabola, Ganix Halsouet, Xalbador Yarzabal, Janpier Soudre Larreko, J. Baptiste Millox Batista Handia eta beste. Bertzalde, Teresa Ibarrak sorpresa egin dauku kantatu dituelarik
|
berak
asmatu bertsu pollit bat eta Matxinek bota zuen bertsua garai hartako jaun erretorari. Omenaldi hortan entzun dugu senpertar kantari andana bat, Artxeroak, Senperen Kantuz, Ikastolako haurrak eta hauekin betan bi senpertar kantari ezagunak, Jean Pierre eta Jean Noel.
|
|
2018
|
|
|
1968an, Xiberoko Piper Beltz ikusgarrian parte hartu eta, Manexek
|
berak
asmatu zituen Zazpiribai, Ortziken eta Kanta Bi. 1974an, Zazpiribai Hegoaldeko Benito Lertxundi, Xabier Lete, Lurdes Iriondorekin besteak beste.
|
|
|
Euskal Herriko Etniker Taldeak. Barandiaranek
|
berak
asmatu eta bultzatutako egitasmoa da, eta lehenengo alea argitaratuta ikusi ere egin zuen, 102 urterekin hil aurretxoan.
|
|
2019
|
|
|
Amandre Martinak Earle C. Bacon-i idatzi zion, orotako agente komertziala baitzen, New Yorken (berak Niu Yok esaten zuen) Cortland kaleko 36an finkatua, zeuzkan sega makina ospetsuen katalogoa eskatuz. Orotako agente komertzialak eta amandre Martinak dagoeneko ezagutzen zuten elkar, gutun bitartez, eta Mister (jauna baita) Earle C. Baconek noizbait zerbitzatuak zizkion josteko makina isil isil bat, double urrezko doitasunezko erloju bat eta Bacon izena zeraman eta Baconek
|
berak
asmatua zen igogailu bat, lurrun galdaraz elikatu bat. Orain, artefaktu hori gorri bat bidaliko zion Bartzelonako portura, itsasontziz, hiru mando parek arrastan eramatekoa eta haize errota eder baten antzera hegalez hornitua.
|
|
2020
|
|
|
1612tik aurrera, Galileok
|
berak
asmatutako sareta sistema batekin, sateliteen posizioa zehaztasunez neurtzen hasi zen. Berehala ikusi zuen sateliteen abiadura Jupiterrekiko distantziarekiko proportzionala zela, eta taulak eginez posible zela satelite horien posizioa zehatz mehatz zein den jakitea.
|
|
|
Lo ibiltari bilakatuta, pasilloa zeharkatu eta sukaldera joaten naiz zerbaiten bila, aurkitu ez, eta salako leihoraino hurbiltzen omen naiz. Sonanbuluok oroimenik ez dugunez, Iñigok
|
berak
asmatutako zerbait ez dela frogatzeko, eta, aldi berean, eta batez ere honengatik?, haren loa galarazten dudalako arduratuta, Iñigok sakelakoaren kamerarekin grabatu ditu nik lotan egindako joan etorriak.
|
|
|
Gogoeta egiteak ez dakar
|
berekin
asmatzea. Gogoeta ez egiteak berekin dakar ez asmatzea, nahiz asmatu dela iruditu.
|
|
|
Oraingoz, bakarrik esango dut asko ginela. Izen bitxi hori Kapeluk
|
berak
asmatu zuela, taldekide bakoitzaren izenen eta ezizenen lehen letrekin. Dirurik gabeko poeta klub gauzalea.
|
|
|
Gerora kontatuko zioten zein garrantzitsua zen enegarren belaunaldi izendatutako horientzat frantsesez behar bezala egitea, diferentzia markatzea, (beste) azenturik gabe, beraiek etorkinak ez zirela argi uztea. Horregatik egin zioten barre bi neska haiek, ziurrenik; edo ez, hori
|
berak
asmatu zuen pelikula zen eta, besterik gabe, zuen lekuz kanpoko aurpegiari egin zioten barre, batek daki.
|
|
2021
|
|
|
Peyo Labegueriek gogoan du, bere aita etxen gitarra jotzen ikusirik, garai hartan akapela kantatzen zen eta hats berri bat euskal kantuari eman zuela soinuarekin batean kantatzen hasi zelarik. Lehen kantuak Aita Larzabalen laguntzarekin idatzi bazituen, laster bereber hasi zen, musika sorkuntzak betidanik
|
berak
asmatuak zirela. 1960ko hamarkadan, Peyok erraiten zaukun bakarra zela garai hartan gitarrarekin kantatzen zuena, kantagintza inarrosiz.
|
|
|
Aihertar gaztea, 2013an, Bastien Dufau eta Peio Etcheverryrekin, Angelun plantatu zen Kupela enpresaren sortzaileetarik da. Esplikatzen zaukun erabaki zutela, Astigarragatik ekarri sagarrekin,
|
berek
asmatu errezeta plantan jartzea, euskal sagarnoa ekoizteko. Hunen segidan, beste edari batzuen fabrikatzen hasi ziren:
|
|
|
26 XIX. mende hasierarako hamar hizkuntzatara itzulia zegoen, eta Homero zelta deitzen zitzaion. Polemika handia sortu zen zati batzuk Macphersonek
|
berak
asmatuak ez ote ziren zabaldu zenean baina jarraitzaile garrantzitsuak zituen, Herder, Goethe eta Chateaubriand, besteak beste. gehiago, tartean 1778an Herderrek bilduriko herri kantak (Volkslieder), bere teorizazioz horniturik nazioaren izpirituaren adierazpen gisa aurkezten zirenak. Herderren planteamendua Grimm anaien lanarekin edo Goetheren babesarekin zabalduta urrats bat gehiago emango da:
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean bertan aitortzen du Sarrionandiak poema itzulien artean apokrifo batzuk ere badaudela, baina lehen begiratuan behintzat ez da erraza sasi itzulpenak benetako itzulpenetatik bereiztea. Mohammed Al Kali ustezko poeta afrikarraren hiru poemak, adibidez, ez dira beste hizkuntza batean idatzitako sorburu testu baten itzulpenak, Sarrionandiak
|
berak
asmatutako poemak baizik. Testu horiek, ordea, beste poema itzuli batzuen artean aurkezten ditu, itzulpenak balira bezala, eta fikziozko autoreari buruz ematen duen informazioa benetako autore batzuen inguruan ematen duena bezain sinesgarria denez, benetako autore baten poemen itzulpenen aurrean dagoela sinetsarazten dio irakurleari.
|
|
|
Euskaldunen antzinako urrezko aro batean, Gerekiz izeneko alegiazko mendialdean, gerra amaitu berria, ilbeteko festa ospatzeko bildutako tribuak bertso saioaren bueltan bildu dira. Ohiko tradizioa hautsiz, bere merituengatik, Larari bakarka aritzeko aukera emango zaio eta honek
|
berak
asmaturiko kondaira bat kantatu nahi du honek: azti eta igarle gisa aurkezten du Xahok, 30 urteko gizon gazte bat izanagatik, agure jakintsu baten jitea hartu du bat batean.
|
|
|
Gogoeta horiek guztiak bere «irudikeriak edo ameskeriak» izan daitezkeela aitorturik ere, Esnalek argi du erreferentzia horiek ez direla
|
berak
asmatuak, egiaztatuta daudela, eta Zavalaren zantzuek «beti hortik» jotzen dutela. «Pentsamendu intuitiboaz eta pentsamendu deduktiboaz aritu zen eman zuen azken hitzaldi batean.
|
|
|
Ondoren, berriz abiatzen ziren beste ezkutaleku ikusezin batera. Maiz jolasten ziren
|
berek
asmaturiko jolas hartan.
|
|
|
â Alegia, munduak...? â³ Munduak aurre egin behar diola errealitateari; errealitate horri; beren...
|
berek
asmatutako errealitate horri, jakina. ⣠Ez hain jakina!
|
|
|
Sortzetik beretik, erromatarrek ospe gaizto ilun iluna izan zuten, berezitasun batekin: ospe hori
|
berek
asmatua izan zen. Hasteko, fratrizidio bat.
|
|
2022
|
|
|
BASATI, izena Paulok
|
berak
asmatu behar izan zuen, Attiri ez zitzaionez batto ere bururatzen, berezirik. Izen arruntak baino ez, eta aitak izen bat jartzeko eskatzen bazion, soilik:
|
|
|
Hala abiatu da egilea, «eta horrek gogoa eta beharra sortu zidan gaian sakontzeko». Fikziozko istorio bat dela azpimarratu du,
|
berak
asmatuak baitira bai pertsonaiak eta bai gertaerak. Fikzioan babestu da, beraz, Txoperena.
|
|
|
Auto lorestatuen corso delakoa egin zuten, bestalde, lehen urte hartarik. Benjamin Gomezek
|
berak
asmatu ziganteak ere atera zituzten.
|
|
|
Elgoibartik Markinara? Igual errepide hori ere
|
berak
asmatua duk –jarraitu zuten denbora betetze aldera.
|
|
|
Ziurrenik ez zuten berriz paseorik emango, ez zuten berriz elkar ikusiko, eta bidezkoa iruditzen zitzaion. Hiru urteko Deba zuhaitzekin faszinatuta zegoen, atzamarrarekin guztiak seinalatzen eta
|
beraientzat
asmatutako izen propioa ahoskatzen etengabe. Minutu luzeak igaro ziren, edo hala iruditu zitzaion Paulari.
|
|
|
Ez zen konformatzen iraganarekin; etorkizunarekin ere jostatzen zen. Orainaldia bere nahierara aldatzen zuen; gezurrak esan eta iruzur egiten zion bere buruari; baina gezur haiek,
|
berak
asmatuak zirenez, maite zituen. Horrela, une labur batzuetan zoriontsu izatea lortzen zuen.
|
|
|
Hirugarren ideia bat ere garatu du Enbatak, ez
|
berak
asmatua, egia da, kristau demokratek aitzinetik sortua eta hedatua baitzuten, bereziki Euskal Herrian, baina hau ere fidelki atxiki du orain arte, ETAkoek ez dutelarik beretu: Herrien Europa federal baten xedea, haatik europazale klasikoek ez bezala Herri horietan sartuz Estatu gabeko nazioak, hala nola Katalunia, Eskozia, Flandria, Bretainia, eta prefosta Euskal Herri batua.
|
|
2023
|
|
|
Adibide gisa, nire lagun min batek, koloreko emakumea bera, lanpostu bat lortu zuen enpresa berri sofistikatu batean, emakumeentzako klub bat garatzea helburu zuena, goi mailako erdiko klaseko emakume zuri hiritarrentzat batik bat. Nire lagunak indiar izen luze eta nabarmen bat zeukan, eta, orduan, enpresako zuzendari nagusia –emakume zuria bera–
|
berak
asmaturiko izen laburrago batez deitzen hasi zitzaion. Nire lagunak ezinegona agertu zidan, eta, horregatik, harritu nintzen nola behin, enpresa hark antolaturiko solasaldi batean, zuzendari nagusia oholtzara igo eta izengoitiaz aurkeztu zuen nire laguna, haren egiazko izena esan beharrean.
|
|
|
—Hijoles. Zin eginen nuke
|
beraiek
asmatutako arma bat dela —erantzun du Davidek.
|