|
2008
|
|
|
Eskultura horietan argi geratzen da ezen Oteizak, hizkuntza plastiko pertsonala izan aurretik, frogatu zituela bere inguruan nahiz europar abangoardietan aurkitzen zituen erabilera formal eta materialak. Garai horretako eskulturarik esanguratsuenak dira 1931 urteko Adan y Eva, Tangente S/ A, 1935eko Figura comprendiendo políticamente, eta
|
urte
bereko Paulino Uzkudun. Urte horietako bere eskultura guztietan kutsu primitiboa nabarmen antzematen da.
|
|
|
Garai horretako eskulturarik esanguratsuenak dira 1931 urteko Adan y Eva, Tangente S/ A, 1935eko Figura comprendiendo políticamente, eta urte bereko Paulino Uzkudun.
|
Urte
horietako bere eskultura guztietan kutsu primitiboa nabarmen antzematen da.
|
|
|
|
Urte
berean, 1935ean, eta hau ere Txileko hiriburuko Revista de Arquitectura delakoan,. De la Escultura Actual en Europa. El Escultor Español Alberto Sánchez?
|
|
|
deitzen duenaren arteko berdintasun eta ezberdintasunez arduratzen zen. Lehen aldiz, arte abstraktua zer izan zitekeen galdegiten zion bere buruari, hurrengo
|
urteetan
Oteizaren testu zein eskulturetan garrantzi nagusia izango zuen kezkari hasiera emanez.
|
|
|
Kolonbiako Cauca departamentuko Popayan Unibertsitateko aldizkarian argitaratu zuen Oteizak 1944
|
urtean
–Sobre el Arte Nuevo en la Postguerra. Carta a los Artistas de América?, bere lehen idatzi garrantzitsua, eta ziur asko bere testurik landuena, hainbat gai jorratzen zituena:
|
|
|
Bestetik,
|
urte
haietan Oteiza bere hizkuntza plastiko formala definitzen saiatzen ari zen, aurreko artisten emaitzetan oinarritu behar zuen hizkuntza plastiko berria. Horregatik erabiltzen zuen reinvención hitza izenburuan.
|
|
|
Ikusten dugunez, eskulturaren berrikuntza ezabaketan eta sakrifizioan oinarritzen zuen.
|
Urte
batzuk geroago, Proposito Experimental. 1956 izeneko eskulturetan oso modu argian praktikan jarriko zituen ideia horiek.
|
|
|
Aurrekoaren
|
urte
berekoa, 1947koa, da Buenos Aireseko Cabalgata aldizkarian argitaratutako. Del Escultor Jorge Oteiza. Por él mismo?
|
|
|
Aurreko testuetan Oteizak eskultura berriaren oinarria hutsunean zegoela uste bazuen ere, 1950ean ideia hori bere eskulturaren ezaugarri formal garrantzitsua izaten hasi zen.
|
Urte
horretakoak dira Figura para regreso de la muerte, Coreano eta Unidad triple y liviana. Hiru eskultura horiek Oteizaren hizkuntza plastiko pertsonalaren lehen adibideak dira, eta horregatik esan daiteke 1950 urtea izan zela bere ibilbideko urterik garrantzitsuena.
|
|
|
Urte horretakoak dira Figura para regreso de la muerte, Coreano eta Unidad triple y liviana. Hiru eskultura horiek Oteizaren hizkuntza plastiko pertsonalaren lehen adibideak dira, eta horregatik esan daiteke 1950
|
urtea
izan zela bere ibilbideko urterik garrantzitsuena. Lehen aldiz, gainerako artistekin zituen zorrak alde batera uzten ditu eta bere ibilbidea garbi definitzen hasten da.
|
|
|
Urte horretakoak dira Figura para regreso de la muerte, Coreano eta Unidad triple y liviana. Hiru eskultura horiek Oteizaren hizkuntza plastiko pertsonalaren lehen adibideak dira, eta horregatik esan daiteke 1950 urtea izan zela bere ibilbideko
|
urterik
garrantzitsuena. Lehen aldiz, gainerako artistekin zituen zorrak alde batera uzten ditu eta bere ibilbidea garbi definitzen hasten da.
|
|
|
|
Urte
horietan arte abstraktuaren arazoaren inguruko eztabaidak oso arruntak ziren. Eztabaida horien helburuetako bat zen argitzea ea arte abstraktua gai erlijiosoak irudikatzeko erabiltzea zilegi ote zen ala ez (Autore Anitz, 1956).
|
|
|
Eztabaida hauen guztien ondorio zuzenena Arantzazuko proiektua galaraztea izan zen, zeren arte erlijiosoa parametro klasikoetan mantendu behar zela erabaki baitzuten elizako agintariek. 1954
|
urteraino
, bertako lanak galarazi arte, Oteiza Arantzazuko proiektuan aritu zen buru belarri. Jakina denez, 1964 arte ezin izan zuen amaitu.
|
|
|
Bi
|
urte
geroago,. Propósito experimental. 1956?
|
|
|
Baina. Proposito experimental 56? serieko emaitzak ez ziren nahiko izan Oteizarentzat bere helburuak lortzeko, eta hurrengo bi
|
urteetan
, 1959 arte, Cajas vacías eta Cajas metafísicas deituriko eskultura sorta burutu zuen, aurrekoen hustutze prozedura azken muturreraino eramanez. 1950ean Figura para regreso de la muerte eta Coreano eskulturetan lehen aldiz agertutako hutsunearen ideia espazio huts bihurtzen da.
|
|
|
Estetika horrek mistikoetatik eta teologia ezkorretik jasotzen zuen eragin zuzena eta, bereziki, Quousque tandem?! en azaltzen zuen bezala, Gurutzeko Joan Deunaren lanetatik20 Horregatik, huts horretan arte hizkuntzak eta behar espiritual eta erlijiosoek aldi berean soluzio berbera, bakarra aurkitzen zuten, Huts horren sinboloaren bidez artea eta erlijioa uztartuz. Espazio huts horretan Oteizaren eskuak hutsik geratzen ziren, lanean jarraitzeko materialik gabe, baina aldi berean, estetika ezkorra deitzen zuenaren bitartez, 1952
|
urtean
Interpretacion estetica de la estatuaria megalitica americana liburuan, lehen ikusi dugun beharrari erantzuna eman zion:
|
|
|
Nola segi artelanak egiten, segituan beraien betebehar espirituala ahaztuta museoetako paretetan zintzilikatutako idolo bihurtzen badira, hau da, ikusleek gurtuko dituzten jainko faltsuak bihurtzen badira? Horren ondorioz, 1959
|
urtean
Oteizak artea egiteari utzi zion.
|
|
|
1961
|
urtean
, Oteizak aurreko testuetan garatutako ideia estetiko guztiak liburu bakar batetan biltzeko saiakera egin zuen, bere helburu nagusia bere artearen garapenaren ildo logikoa ulertzea baitzen, ezaguna suertatzen zaigun Ley De los Cambios en el Arte (Oteiza, 2007a: 501) deritzon legearen bidez. Quousque tandem?! eko orrietan saiakera horren berri aurkitu dezakegu:
|
|
|
Esaldi batzuk aurrerago dioenez, 1929 eta 1959
|
urteen
bitartean eginiko eskulturek haurtzaroko oroitzapen horien zentzua ulertzeko balio izan zioten, artearen helburua honako hau baita:
|
|
|
Oteiza, J. (1935a): . Actualidad de la raza vasca en el movimiento artístico europeo?, 1935eko apirilean Buenos Airesen eta
|
urte
bereko abenduan Txileko Santiagon eskainitako hitzaldia. Jorge Oteiza FUndazioko artxiboan aurki daiteke.
|
|
|
1 Oteizak hainbat kollage eta marrazki egin zituen.
|
Urte
askotan, artistak horrela nahi izan zuelako ezkutuan egon ondoren, gaur egun Altzuzako Oteiza Fundazioan ikus daitezke. Kollage horiek elkarrizketa nabarmena mantentzen dute bere eskulturekin, batez ere 50eko hamarkadakoekin, bi espresio bideetan eraikitze prozedura bera antzeman daiteke eta.
|
|
|
Horren erruduna liburuaren konposizio bera da: 3 atal handi ditu, eta atal bakoitza jatorri askotako idatziez osatzen da, gehienak 1959 eta 1962
|
urteen
bitartean Irungo El Bidasoa aldizkarian argitaratuak5 Konposaketa hau linealtasuna apurtzeko nahiko ez balitz, Oteizak, liburuaren hasieran eta Julio Cortazarrek bere zenbait liburutan egiten duen bezala, liburuaren lau irakurketa mota proposatzen dizkigu, lau ibilbide ezberdin, irakurlearen interesen edo gogoen arabera (Oteiza, 2007a: 427) 6.
|
|
|
Jakina denez, Quousque tandem?! liburuak euskal kulturaren azken 40
|
urteetako
zati garrantzitsu bat mugatzen du, argitaratu bezain laster arrakasta eta eragin handia lortu zuena. Lehenengo argitalpena 1963an egin zen, eta hurrengo urteetan 5 edizio berri izan zituen7 Frankismoaren garai ilun haietan zentsura pasatu behar izaten zuten liburuek.
|
|
|
liburuak euskal kulturaren azken 40 urteetako zati garrantzitsu bat mugatzen du, argitaratu bezain laster arrakasta eta eragin handia lortu zuena. Lehenengo argitalpena 1963an egin zen, eta hurrengo
|
urteetan
5 edizio berri izan zituen7 Frankismoaren garai ilun haietan zentsura pasatu behar izaten zuten liburuek. Zentsoreak Quousque tandem?!
|
|
|
zenaren interpretazio baten bidez, gutxietsiak ziren hainbat kultur adierazpen moduren garrantzia eta balioa defendatzen zuen Oteizak. 2
|
urte
geroago, 1965ean Hendaian argitaratuko zuen Ejercicios espirituales en un túnel liburuan interpretaziozko ildo hori areagotu egin zuen8.
|
|
|
Oteizari buruz eginiko irakurketa hauek ezin dira ukatu, interpretazioen historiaren parte baitira, eta Quousque tandem?! argitaratu zenetik hurrengo
|
urteetan
euskal gizartean eta kulturan zer gertatu zen ongi islatzen dute. Oteiza euskal kulturaren epizentroan kokatu zen, ekintza politiko eta kulturalak gauzatzeko orduan jarraitu beharreko gidari baten modura, eta bere presentzia hutsak, bere zalapartak, polemikak eta haserreak, bere lanaren ikerketa oztopatu izan dute urte askotan.
|
|
|
argitaratu zenetik hurrengo urteetan euskal gizartean eta kulturan zer gertatu zen ongi islatzen dute. Oteiza euskal kulturaren epizentroan kokatu zen, ekintza politiko eta kulturalak gauzatzeko orduan jarraitu beharreko gidari baten modura, eta bere presentzia hutsak, bere zalapartak, polemikak eta haserreak, bere lanaren ikerketa oztopatu izan dute
|
urte
askotan. Oteizari buruz hitz egitean ohikoa izan da mitifikazioa, baina ez ikerketa ezta hausnarketa ere.
|
|
|
Hori ordea, Quousque tandem?! eta, oro har, Oteizaren lan osoa ikuspuntu batetik begiratzea litzateke, batez ere 1963
|
urtetik
aurrera gertatu zena kontuan hartuko lukeen ikuspuntu batetik. Baina, Oteizaren Makla eskulturen forma ikuslearen ikuspuntua mugitzearekin batera aldatzen bada, Quousque tandem?!
|
|
|
11 Galdera hori erantzuteko orduan, Brancusi errumaniar artista handiaren kasua lagungarri suerta dakiguke: nahiz eta
|
urte
askotan Parisen bizi izan, beti bere, errumaniar nekazari, izaera defendatzen zuen.
|
|
|
Oteizaren ibilbidean, gertakaririk harrigarriena eta azalpen zailenekoa 50eko hamarkadaren amaieran gertatu zen, 1959an, Quousque tandem?! argitaratu baino 4
|
urte
lehenago, 1957ko Sao Pauloko IV Bienalean eskultore atzerritar hoberenaren saria irabazi ostean12 Arte merkatuaren ateak zabaltzen hasi zitzaizkion momentu berean, Oteizak eskulturak egiteari utzi zion, esku artean eskulturarik gabe geratu zela esanez. Gertakari hori Oteizak. Propósito Experimental 56?
|
|
|
Edonola ere, 1870eko Tratatuaren indarreangotasunaren inguruko jurisprudentzia errealitateak iraulketa berri bat ezagutuko du 2005 eta 2006
|
urteetan zehar
, azkenean zenbait autonomia erkidegotako Auzitegi Nagusiek Auzitegi Gorenaren jarrera, berandu bada ere, berea egin zutenean, nahiz eta ondorengo tratatuak hor mantendu4 Egoera horretan 1870 urteko Ezagutze, Bake eta Adiskidetasun Tratatuaren indarreangotasunaren inguruan errealitate araugilearen baitan zegoen gatazka behin betiko azaleratu eta espainiar jurisdikzioaren batasuna kolokan jarri zen...
|
|
|
Sententzia horrekin espainiar bide jurisdikzionalari amaiera ematen bazaio ere, gatazka ez da bertan behera geratu eta behe mailako auzitegien obligazioa Auzitegi Gorenaren doktrinari jarraitzea bada ere8, oraindik 2007
|
urtean
gatazka honek ez ditu bere azkenak eman, arlo politikoan jazo diren hainbat ekimenek aditzera ematen dutenez. Horrela, bada, ezinbestekoa dirudi ikuspegi juridikotik auzitegi ezberdinen lana aztertzeak eta, batez ere, Nazioarteko Zuzenbideak honetan esateko duena azaltzeak; izan ere, espainiar ordenamenduan agortu ez den eta oraindik dirauen gatazka baten aurrean gaudelako.
|
|
|
Azken
|
urteetan
Latinoamerikako hainbat herrialdetako biztanleek aurkeztutako lan eta erresidentzia eskaeren inguruan lanean etengabe aritu izan dira espainiar auzitegiak. Horietako eskaera askok XIX. mendetik zetozen nazioarteko kooperazio eta adiskidetasun hitzarmenak zituzten oinarri.
|
|
|
Bere garaian hitzarmen horien aplikazioan espainiar emigranteei eskubideok modu zabalean aitortu bazitzaizkien ere, egun egoera bestelakoa dugu migrazio fluxuak noranzkoz aldatu baitira. Errealitate honetan Latinoamerikako etorkin guztien egoera ez da bera eta bereziki konplexua dugu Uruguaiko biztanleen egoera; izan ere, azken
|
urteotan
ez auzitegiek ez botere politikoek ez dute garbi izan zein den haiei aplikatu beharreko zuzenbidea. Artikulu honen helburua, oraindik erabat argitu gabe dagoen egoera korapilatsu honetara argi pixka bat ekartzea izango da.
|
|
|
Azken
|
urte
hauetan espainiar auzitegiek aurrera eraman duten lanak orain gutxi arte espainiar gizartearentzat isilean mantentzen zen gatazka bat aditzera eman du. Gatazka hori dugu Espainiako Erreinuak eta Uruguaiko Ekialdeko Errepublikak sinatutako 1870 urteko Ezagutze, Bake eta Adiskidetasun Tratatua indarrean ote dagoen zalantzaren inguruan sortu dena.
|
|
|
Auzitegiek azken
|
urteotan
aurrera eramandako lanak finkatu duen jurisprudentzia errealitateak gatazka honen konplexutasuna azaleratu du. Eta hau horrela izan da nahiz eta gatazka honen jatorrian Auzitegi Gorenaren beraren sententzia bat abiapuntu izan.
|
|
|
Eta hau horrela izan da nahiz eta gatazka honen jatorrian Auzitegi Gorenaren beraren sententzia bat abiapuntu izan. Auzitegi horren 2002ko urriaren 10eko sententziak ondorioztatzen zuenez 1870 urteko Ezagutze, Bake eta Adiskidetasun Tratatuari zegokionez, Txilerekin (1958ko maiatzaren 24koa,
|
urte
bereko urriaren 28ko instrumentuaren bitartez berretsitakoa) eta Perurekin (1959ko maiatzaren 16koa, urte bereko abenduaren 15eko instrumentuaren bitartez berretsitakoa) sinatutako antzeko tratatuei aplikatutako jurisprudentzia irizpide berdintsuak aplikagarri zitzaizkion, ondorioa izanik, bertan jasotakoa «una remisión específica del contenido propio, y no sólo una abstracta remisión a la l... Horrela, dagoeneko sala horrek aurretik finkatutako jurisprudentzia bati jarraiki2, tratatu horietan espainiar legedira egindako igorpenak jarduera horien (lana, erresidentzia,?) egikaritzan ondorioak izan zitzakeen baina inola ere ez Espainian lan egiteko eskubidearen titulartasunean, «amplia y suficientemente recogido en los Convenios con Chile y Perú, y también en similares términos por el Convenio con Uruguay».
|
|
|
Eta hau horrela izan da nahiz eta gatazka honen jatorrian Auzitegi Gorenaren beraren sententzia bat abiapuntu izan. Auzitegi horren 2002ko urriaren 10eko sententziak ondorioztatzen zuenez 1870 urteko Ezagutze, Bake eta Adiskidetasun Tratatuari zegokionez, Txilerekin (1958ko maiatzaren 24koa, urte bereko urriaren 28ko instrumentuaren bitartez berretsitakoa) eta Perurekin (1959ko maiatzaren 16koa,
|
urte
bereko abenduaren 15eko instrumentuaren bitartez berretsitakoa) sinatutako antzeko tratatuei aplikatutako jurisprudentzia irizpide berdintsuak aplikagarri zitzaizkion, ondorioa izanik, bertan jasotakoa «una remisión específica del contenido propio, y no sólo una abstracta remisión a la legislación de los Estados firmantes» bezala ulertzea. Horrela, dagoeneko sala horrek aurretik finkatutako jurisprudentzia bati jarraiki2, tratatu horietan espainiar legedira egindako igorpenak jarduera horien (lana, erresidentzia,?) egikaritzan ondorioak izan zitzakeen baina inola ere ez Espainian lan egiteko eskubidearen titulartasunean, «amplia y suficientemente recogido en los Convenios con Chile y Perú, y también en similares términos por el Convenio con Uruguay».
|
|
|
Horren aurrean, 2004
|
urtean zehar
autonomia erkidegoetako Auzitegi Nagusiek erabaki horren inguruan egindako ulermena ez zen aurrekoarekin bat etorriko, ulertuz 1870eko Tratatua ezin zela modu isolatu batean kontuan hartu, gai beraren inguruan ondoren onartutako eta indarrean jarraitzen zuen beste hitzarmen sorta bat alde batera utzita. Batez ere, auzitegi horien ikuspuntutik, azken hitzarmen horien edukiak arauketaren erabateko iraulketa suposatzen zuenean3 Horrela, alde batetik, Bisatuen Desagerrarazte Akordioak, 1961eko abenduaren 18ko Nota Elkartrukean jasotakoak (BOE, 150 zk., 1982ko ekainaren 24koa, 17333 or.), bere 3 artikuluan jasotzen zuenez, «la supresión de visado?
|
|
|
Garrantzi berezirik ez duen arazo honek bestelako transzendentziarik ez luke izango, honako datu hau emango ez balitz: 1992ko Tratatu Orokorrak Auzitegi Gorenaren lehenengo sententzia eman zen garai hartan dagoeneko ia hamar urteko biziraupena zuela, hau da, hamar
|
urte
lehenago sinatutakoa zela. Egun, hau ikusita garbi dago zein esfortzu handia aurreztu ahal izango zuen espainiar jurisprudentziak Auzitegi Gorenak bere momentuan, zegokion moduan, bere lana kontu handiagoz egin izan balu.
|
|
|
Iruzkin honi ezin zaio amaierarik eman azken sententzia honen ondorio juridiko zein politikoei erreferentzia labur bat egin gabe. Dagoeneko aipatu dugun moduan, sententzia honek eskumenezko bideari amaiera ematen badio ere, eta horren ondorioz eta behe mailako auzitegietan Auzitegi Gorenaren doktrinaren izaera loteslearen ondorioz eskumenezko bidean arazoa konpondutzat jo behar bada ere19, oraindik 2007
|
urtean
gatazka honek ez ditu bere azkenak eman, bai Uruguaiko (2007ko irailaren 18ko Ordezkarien Kamerako Ebazpena. 2007ko 1987 zk. Karpeta) bai Espainiako (GNAO.
|
|
|
Ezinbestekoa suertatzen den lehenengo aipamen bat auzitegiak berak egiten duen lehengo baieztapenari lotuta doa. Sententziaren Bigarren Oinarri Juridikoan onartzen duenez, azken
|
urte
hauetan Uruguaiko herritarren egoera juridikoaren inguruko gatazka honen abiapuntua Auzitegi Goren honen sententzia batean aurki daiteke. Bere momentuan auzitegi honen 2002ko urriaren 10eko sententziaren bitartez, 1870eko Tratatua antzekoak ziren beste zenbait estatutako (bereziki Txileko eta Peruko) Tratatuetako terminoetatik ez zen batere aldentzen eta, horrela izanda, bertan agertzen zen espainiar legediari egiten zitzaion igorpena zenbait eskubide jasotzeko orduan ez zela titulartasunari lotu behar, baizik eta eskubide horien egikaritza moduari.
|
|
|
hauetako 12k euskara dute lehen hizkuntza eta familiako hizkuntza nagusia eta, besteek, ordea, gaztelania. Gainera, 3 hizkuntza adin ezberdinetan hasi ziren ikasten; hauetariko 12 bost
|
urterekin
hasi ziren ingelesa ikasten eta beste 12ak zortzi urterekin. Gipuzkoako Goierriko herri bateko ikastola bateko ikasleak dira guztiak.
|
|
|
hauetako 12k euskara dute lehen hizkuntza eta familiako hizkuntza nagusia eta, besteek, ordea, gaztelania. Gainera, 3 hizkuntza adin ezberdinetan hasi ziren ikasten; hauetariko 12 bost urterekin hasi ziren ingelesa ikasten eta beste 12ak zortzi
|
urterekin
. Gipuzkoako Goierriko herri bateko ikastola bateko ikasleak dira guztiak.
|
|
|
Nabarmentzekoa da hiru ikasturte gehiagotan ingelesa ikasten aritutakoek, beste taldekoek baino emaitza okerragoak lortu dituztela. Hala ere, aldagai indibidualek pisu handia dute beste hizkuntzetako emaitzei begiratuz gero, askotan emaitza kaskarragoa lortzen baitute 5
|
urterekin
hasitakoek. Ikus dezagun aldagai honen eragina gaitasun komunikatiboa osatzen duten gaitasun ezberdinetan:
|
|
|
Ingelesa adin ezberdinekin ikasten hasi zirenen arteko aldea nabarmentzeko modukoa da. Euskarazko ariketetan, IDAZ 1 eta MINTZA 1 izendatutakoetan, hain zuzen ere, hobeak agertu dira ingelesa 8
|
urterekin
ikasten hasi zirenak. Gainera, MINTZA 2 deitutako rol jokoan, beren rolak ariketaren bukaeraraino mantentzeko zailtasunak erakutsi dituzte 5 urterekin hasitako ikasleek.
|
|
|
Euskarazko ariketetan, IDAZ 1 eta MINTZA 1 izendatutakoetan, hain zuzen ere, hobeak agertu dira ingelesa 8 urterekin ikasten hasi zirenak. Gainera, MINTZA 2 deitutako rol jokoan, beren rolak ariketaren bukaeraraino mantentzeko zailtasunak erakutsi dituzte 5
|
urterekin
hasitako ikasleek. Gaztelaniazko ariketetan ez dugu euskaraz aurkitutako ezberdintasunik topatu baina ingelesez egindako ariketetan 5 urterekin hasitakoen kontrako balantzea indartu egiten da.
|
|
|
Gainera, MINTZA 2 deitutako rol jokoan, beren rolak ariketaren bukaeraraino mantentzeko zailtasunak erakutsi dituzte 5 urterekin hasitako ikasleek. Gaztelaniazko ariketetan ez dugu euskaraz aurkitutako ezberdintasunik topatu baina ingelesez egindako ariketetan 5
|
urterekin
hasitakoen kontrako balantzea indartu egiten da. Alegia, ingelesez egindako hiru ariketetan, MINTZA 3, MINTZA 4 eta IDAZ 4 deiturikoetan, 5 urterekin hasitakoek okerrago adierazi dituzte ariketen asmo komunikatiboak:
|
|
|
Gaztelaniazko ariketetan ez dugu euskaraz aurkitutako ezberdintasunik topatu baina ingelesez egindako ariketetan 5 urterekin hasitakoen kontrako balantzea indartu egiten da. Alegia, ingelesez egindako hiru ariketetan, MINTZA 3, MINTZA 4 eta IDAZ 4 deiturikoetan, 5
|
urterekin
hasitakoek okerrago adierazi dituzte ariketen asmo komunikatiboak: MINTZA 3an talde honetako askok uko egiten diote argazkian agertzen diren pertsonen kokalekua deskribatzeari, adibidez; MINTZA 4an, etengabeko laguntza eskeek eta zuzentasun arazoek ekintza gaitasunaren ikuspegitik onargarriak ez diren testuak sorrarazten dituzte; IDAZ 4 ariketan ere gauza bera gertatzen da.
|
|
|
Ingelesaren aldagaiaren gainean bi alderdi ditugu aipagai: batetik, 8
|
urterekin
hasitakoak hobeak gertatu direla IDAZ 4 testuan egokitasun estilistikoari dagokionez. Bestetik, 5 urterekin hasitakoek gaztelaniazko IDAZ 2 probetan, hartzaileari formalki zuzentzeko agertu duten ezintasun handiagoa.
|
|
|
batetik, 8 urterekin hasitakoak hobeak gertatu direla IDAZ 4 testuan egokitasun estilistikoari dagokionez. Bestetik, 5
|
urterekin
hasitakoek gaztelaniazko IDAZ 2 probetan, hartzaileari formalki zuzentzeko agertu duten ezintasun handiagoa. Azken datu horrek, 5 urterekin hasitakoen multzoa osatzen dutenen maila eskasagoa erakus dezake.
|
|
|
Bestetik, 5 urterekin hasitakoek gaztelaniazko IDAZ 2 probetan, hartzaileari formalki zuzentzeko agertu duten ezintasun handiagoa. Azken datu horrek, 5
|
urterekin
hasitakoen multzoa osatzen dutenen maila eskasagoa erakus dezake.
|
|
|
Ingelesa 5
|
urterekin
ikasten hasi ziren ikasleek emaitza kaskarragoak azaldu dituzte bai IDAZ 1 eta IDAZ 2 ariketetan euskaraz zein gaztelaniaz eta, batez ere, ingelesezko ariketa guztietan, MINTZA 3, MINTZA 4 eta IDAZ 4an. Laguntza eske etengabeen ondorioz, testu desegituratuagoak, hierarkizatu gabeak eta lotura eskasagodunak aurkitu ditugu taldekide horien artean.
|
|
|
Bestetik, 5
|
urterekin
hasitakoek antolatzaile gutxiago eta errepikakorragoak darabiltzate IDAZ 2 eta MINTZA 2 argudiozko ariketetan; gainera, oposizioa nabarmenago agerrarazten dute intentsitatea adierazteko markatzaileen bitartez.
|
|
|
8
|
urterekin
hasitakoek besteek esandakoa bereganatzeko markatzaile gehiago, diskurtsoera txertaketa handiagoa eta kausalitatea adierazteko markatzaile gehiago erabili dituzte. Orain arte esandakoa euskarazko zein gaztelaniazko lanetan errepikatzen da.
|
|
|
Orain arte esandakoa euskarazko zein gaztelaniazko lanetan errepikatzen da. Azken horien lanetan, halaber, erritmo eta kausazko aldatzaileak agertzen dira ingelesezko ariketan, 5
|
urterekin
hasitakoenetan ez bezala.
|
|
|
Anaforen erabilerari dagokionez, esan daiteke, batetik, 8
|
urterekin
hasitakoen taldekoek anafora gutxiago erabili dituztela euskarazko IDAZ 1 ariketan; bestetik, 5 urterekin hasitakoen taldekoek besteek baino gehiago erabiltzen dituztela, bestelako, anaforak deitu ditugunak, hots, izen+ erakusle hurrenkerak.
|
|
|
Anaforen erabilerari dagokionez, esan daiteke, batetik, 8 urterekin hasitakoen taldekoek anafora gutxiago erabili dituztela euskarazko IDAZ 1 ariketan; bestetik, 5
|
urterekin
hasitakoen taldekoek besteek baino gehiago erabiltzen dituztela, bestelako, anaforak deitu ditugunak, hots, izen+ erakusle hurrenkerak.
|
|
|
Aditzari erreparatuta, 5
|
urterekin
hasitakoek narrazioaren ezaugarria den adizki burutua desegoki eman dute euskaraz (MINTZA 1); gainera, beharrizana bortitzago adierazi dute gaztelaniazko argudiozko eskutitzetan eta baita euskarazko rol jokoetan ere (MINTZA 2). Ingelesezko ariketetan okerragoak izan dira talde honetakoak, beste hizkuntzen eragin handiagoa izateaz gain, jokatu gabeko aditzen bitartez esaldi benetan traketsak osatu baitituzte.
|
|
|
Ingelesezko ariketetan okerragoak izan dira talde honetakoak, beste hizkuntzen eragin handiagoa izateaz gain, jokatu gabeko aditzen bitartez esaldi benetan traketsak osatu baitituzte. 8
|
urterekin
hasitakoen taldekoei buruz honako alderdiak azpimarratu genituzke: batetik, testu estatikoagoak sortu dituzte euskarazko IDAZ 1 ariketan eta, gainera, aditz denborak gehiago nahastu dituzte gaztelaniazko MINTZA 1 ariketan.
|
|
|
Testu apalagoak aurkitu ditugu 5
|
urterekin
hasitakoen multzoa osatzen dutenengan, bai euskarazko eta gaztelaniazko ariketetan (joskera sinpleagoa eta akats morfologiko gehiago) bai ingelesez egindakoetan. Ingelesez akats morfologiko gehiago, testu izaera ez duten zenbait lan, berba ulergaitzak eta ortografia akats gehiago topatu ditugu 5 urterekin hasitakoen taldekideen artean.
|
|
|
Testu apalagoak aurkitu ditugu 5 urterekin hasitakoen multzoa osatzen dutenengan, bai euskarazko eta gaztelaniazko ariketetan (joskera sinpleagoa eta akats morfologiko gehiago) bai ingelesez egindakoetan. Ingelesez akats morfologiko gehiago, testu izaera ez duten zenbait lan, berba ulergaitzak eta ortografia akats gehiago topatu ditugu 5
|
urterekin
hasitakoen taldekideen artean. 8 urterekin hasitakoen taldekoek euskarazko MINTZA 2 ariketan akats morfologiko gehiago egin dituzte, baina kontuan hartu genuke hauen jarduna aberatsagoa dela oro har.
|
|
|
Ingelesez akats morfologiko gehiago, testu izaera ez duten zenbait lan, berba ulergaitzak eta ortografia akats gehiago topatu ditugu 5 urterekin hasitakoen taldekideen artean. 8
|
urterekin
hasitakoen taldekoek euskarazko MINTZA 2 ariketan akats morfologiko gehiago egin dituzte, baina kontuan hartu genuke hauen jarduna aberatsagoa dela oro har.
|
|
|
Aldea oso handia ez den arren, ingelesaren aldagaian badira ezberdintasunak. Euskarazko ariketetan estrategia gutxiago erabiltzen dituzte 5
|
urterekin
hasitako multzokoek. Horiek, gainera, ingelesez laguntza eskeak eta zerbait saihesteko edo murrizteko estrategia gehiago darabiltzate.
|
|
|
Horiek, gainera, ingelesez laguntza eskeak eta zerbait saihesteko edo murrizteko estrategia gehiago darabiltzate. 8
|
urterekin
hasitakoen multzokoek autonomia handiagoa erakusten dute aukeratzen dituzten estrategiei erreparatuta, automonitoretzeko gehiago erabiltzen baitituzte bai gaztelaniaz bai ingelesez ere.
|
|
|
EAEko hezkuntza sistemak dituen xede nagusien artean, euskara hizkuntza minorizatua hezkuntzaren bitartez biziberritzeko ahalegina dugu. Azken
|
urteetan
, hezkuntza sistemak duen helburu estrategiko horri, eleaniztasunaren eskakizuna erantsi zaio eta hainbat urrats egin dira bide horretan. Nagusiki eredu goiztiar partzialaren aldeko apustua egin da.
|
|
|
1932an, Errepublikak euskal izen guztiak erabiltzea legeztatu zuen. Sei
|
urte
geroago, Francoren diktadurak espainierazkoak ez beste izen guztiak debekatu zituen. Debeku hark bazituen salbuespen kasuak:
|
|
|
Horren lekuko Euskaltzaindiaren Izendegiaren 2001eko edizioko Hendrike Knörren berba hauek: «Herriaren interes biziarengatik, euskal izendegi batzuk argitaratu dira azken
|
urteotan
. Baliteke egileek borondate ona izatea, baina maiz zentzugabeko izenak hedatu dituzte zoritxarrez, hala nola Jose M. Bereciartuaren Catalogo de Nombres Vascos deritzanean (1977) ageri den Eztizen, gaztelaniazko. Dulce Nombre (de Maria)?
|
|
|
sekularizazioa, hain zuzen. Santu izenak eta erlijio kutsuko izenak alde batera uztea Euskal Herrian azken hogeita hamar
|
urteetan
bizi izan den sekularizazio prozesu gogorraren eskutik etorri da. Toponimiak hartu du neurri batean, erlijioak betetzen zuen izen harrobiaren papera.
|
|
|
M. Carmen, Maria, Pilar, Begoña, Josefa. 1985etik 1995era joandako
|
urteetan
erabileraren arabera zegokien lekua hauxe zen: M. Carmen
|
|
|
Nik, Marlo Polo, Venezian 1254an sortuak, Niccolò Poloren seme eta Maffeo Poloren ilobak, orain Kristoren Haragitzearen ondotik den 1298
|
urtean
Genovako presondegi honetan preso naizenak, mundua zein den eder, zein den handi kondatuko dizuet. Uste duzuen baino aise zabalagoa baita eta sekulan pentsa ez dezakezuen baino miresgarriagoa.
|
|
|
Orduan zuen amets bat egin nehoiz Rustichellori aipatu ez ziona», 26 or.); baina atal bakoitzaren barnean, ahots narratiboa anizten da: Markori toka mintzo zaio («Zortzi
|
urte
iraunen duen basamortua iragan duk», 26 or.), Aloadini zuka («Aloadin, ene printze eta jabea, bortz eguneko zabaltasuna duen probintzia bat iraganik, Karaanera helduko zara[?]», 29 or.), ondotik Kogatra pertsonaia femeninoa bera mintzo da («Duela sei urte, Kubilai Khan Handiak deitu ninduen[?]», 31 or.), bere erranetan Kubilai Khanen solasa diskurtso zuzenean tartekatuz, Marko Polo mintzatze... Bere palinpsestoa liburu egin idazkera ekoizpen bat bezala aurkeztuz («nehoiz ahoskatua», 25 or.), jatorrizko testua errespetatzen ez duena, eta Marko Polo gizon erreala fikziozko pertsonaia bilakaraziz, A. Arkotxak joko liluragarritzat erakusterat ematen digu gizakiaren saiakera naturala errealitatea hizkuntzaren bidez islatzeko:
|
|
|
Orduan zuen amets bat egin nehoiz Rustichellori aipatu ez ziona», 26 or.); baina atal bakoitzaren barnean, ahots narratiboa anizten da: Markori toka mintzo zaio («Zortzi urte iraunen duen basamortua iragan duk», 26 or.), Aloadini zuka («Aloadin, ene printze eta jabea, bortz eguneko zabaltasuna duen probintzia bat iraganik, Karaanera helduko zara[?]», 29 or.), ondotik Kogatra pertsonaia femeninoa bera mintzo da («Duela sei
|
urte
, Kubilai Khan Handiak deitu ninduen[?]», 31 or.), bere erranetan Kubilai Khanen solasa diskurtso zuzenean tartekatuz, Marko Polo mintzatzerat utzi aitzin lehen pertsonan, berarekilako lehen elkarretaratzea konta dezan, Kogatrak berak orduantxe kontatu duelarik modu kasik berdinean, abantzu hitzez hitz. Nabari da Le Devisement du Monde honela parodiatuz, A. Arkotxa anitz jostatzen dela, idazteko ... Bere palinpsestoa liburu egin idazkera ekoizpen bat bezala aurkeztuz («nehoiz ahoskatua», 25 or.), jatorrizko testua errespetatzen ez duena, eta Marko Polo gizon erreala fikziozko pertsonaia bilakaraziz, A. Arkotxak joko liluragarritzat erakusterat ematen digu gizakiaren saiakera naturala errealitatea hizkuntzaren bidez islatzeko:
|
|
|
Haren memoria erraldoia da; oihukatzen du: . Mila
|
urte
banitu baino orroitzapen gehiago ditut?, memoria hori, bertze bizi, guziena baita, izaera bakotxari haren ustez zor litzaiokena.
|
|
|
Aldi bakoitzeko ezaugarri eta baldintzek zuzeneko eragina daukate proposamen eraginkor bat egiterakoan. Programazioak denbora jakin bat betetzeko egiten dira eta normalean
|
urtean zehar
bi parrilla antolatzen dira. Lehenengoa, udaberrian, udazkenean eta neguan barreiatzen den bitartean, bigarrena, uda partean ezartzen da.
|
|
|
Ez dut daturik lortu Albert Goienetxeren hurrengo
|
urteetako
ibilbidea zehaztuko digunik. Oker ez banago, Eskualduna aldizkariko Goienetxeren lehen aipamena 1887 urteko azaroan agertu da, hau da, astekaria hasi eta handik zortzi hilabetera, baina ordurako Albert Goienetxe alargunduta bide zegoen, ez baita lehen ezkontzaz edota Philomène Londaitz aihertarraren heriotzari buruzko inolako oihartzunik agertzen.
|
|
|
Pasarteak dioskunez, beraz, laster izateko ziren hamar
|
urte
gure protagonista harea politikoan burrukatzen zela, hau da, 1878an edo hasiko zen. Dirudienez, bada, Donibane Lohizunera itzuli eta luze barik sartu zen xuri gorrien arteko deman.
|
|
|
Emakume ingeles hori Mazarin kalean bizi zen, izeba batekin. Aipagarria da
|
urte
horietan Donibane Lohizuneko biztanleriak behera egin zuela? 4.458 biztanle 1876an eta 3.951 biztanle 1896an?, eta pizten ari zen turismoak ere ezin izan ziola populazioari eutsi (Laborde, 2001: 64).
|
|
|
Donibane Lohizuneko populua guztiz errotuta zegoen inguru horretan bertan, eta izatez, 1891n erroldatutako populazioaren% 78 Pirinio Apaletako departamentuan jaiotakoa zen; areago oraindik,% 49,6 udalerrian bertan sortua zen. Konparantza baterako,
|
urte
beretsuetan, ostera, Miarritzek ikaragarrizko hazkundea eduki izan zuen, eta kasurako, 1896an hiru biztanletik soilik bat zen bertakoa: 1872an hamarretik zortzi ziren Miarritzen bertan jaioak (Laborde, 2001: 63).
|
|
|
Dagoenekoz 1889ko urtarrilean15, Bague kaleko etxe batean giza hezurdura bat aurkitu zuten igeltseroek, sotoan lanean zihardutela; Goienetxe doktoreak aztertu zituen gorpuzkinak, eta, azaldu zuenez, gutxienetik hirurogei
|
urte
zirela ehortzitako gizon nahikoa gazte batenak ziren. Itxuraz, ezin izan zen hezurduraren jatorria argitu.
|
|
|
Dagoenekoz 1890
|
urtean
sartuta gaudelarik, urtarrilaren 31ko zenbakiak19 Paueko prefekturako ebazpen baten kopia dakar, Albert Goienetxeren suspentsioa adieraziz. Ebazpen horren sarrerako azalpen laburrak dioenez, Donibane Lohizuneko auzapezak uko egin zion Baionako suprefetak eskatutako argibideak emateari administrazio egintza baten gainean, eta,, auzapez horrek parte hartu zuen era desegokian burututako deliberazio batean, zeinaren bidez Donibaneko udal kontseiluak aginte prefekturaleko erabaki baten kontra protestatu baitzuen, udalerrian eskola publiko bat eraikitzeko.
|
|
|
Afalostean Goienetxek topa xarmangarria, espiritual eta mamiduna, egin ei zuen. Horixe da 1891
|
urtean
ikusi dudan Goienetxeren azken aipua.
|
|
|
Harrigarria da noraino gutxi ezagutzen den bizi zelarik hain ospe zabala eta garrantzi handia eduki zuen gizona; izan ere, Albert Goienetxe jaun medikuak lehen mailako jardunbidea eduki zuen, ikusiko dugunez, XIX. mendeko azken
|
urteetako
Ipar Euskal Herrian. Hala izanik ere, kasurako Auñamendi Entziklopedian2 ez duzu dozena bat lerro aurkituko haren bizitzaz, nahiz eta argazkiak pertsonaia aristokratiko bat erakutsi (ikus 1 irudia), paparra kondekorazioz betea.
|
|
|
Hala izanik ere, kasurako Auñamendi Entziklopedian2 ez duzu dozena bat lerro aurkituko haren bizitzaz, nahiz eta argazkiak pertsonaia aristokratiko bat erakutsi (ikus 1 irudia), paparra kondekorazioz betea. Izatez, iturri bibliografiko horrek eskainitako argibideen artean ez dago sikiera, ez jaiotza ez heriotza
|
urterik
.
|
|
|
Ezinbesteko datu horiek eta beste gutxi batzuk Jean Haritxelharrek plazaratu zituen, Euskaltzaindiak 2000
|
urtean
Albert Goienetxeren heriotzaren mendeurrenaren karietara antolatu ekitaldian (Haritxelhar, 2001). Horien arabera, Gratien Albert Goienetxe jaun medikua Donibane Lohizunen jaio zen, 1847ko martxoaren 5ean, eta bertan zendu, 1900eko urtarrilaren 18an gazte gaztea, artean 53 urte bete barik.
|
|
|
Ezinbesteko datu horiek eta beste gutxi batzuk Jean Haritxelharrek plazaratu zituen, Euskaltzaindiak 2000 urtean Albert Goienetxeren heriotzaren mendeurrenaren karietara antolatu ekitaldian (Haritxelhar, 2001). Horien arabera, Gratien Albert Goienetxe jaun medikua Donibane Lohizunen jaio zen, 1847ko martxoaren 5ean, eta bertan zendu, 1900eko urtarrilaren 18an gazte gaztea, artean 53
|
urte
bete barik. Donibaneko alkate izendatu zuten 1888an, 41 urte zituelarik.
|
|
|
Horien arabera, Gratien Albert Goienetxe jaun medikua Donibane Lohizunen jaio zen, 1847ko martxoaren 5ean, eta bertan zendu, 1900eko urtarrilaren 18an gazte gaztea, artean 53 urte bete barik. Donibaneko alkate izendatu zuten 1888an, 41
|
urte
zituelarik. Birritan ezkondu zen, lehenik Philomène Londaitz aihertar aberatsarekin, eta, alargunduta, Hegoaldeko Maria de los Dolores Petra Gonzalez de Zorrilla anderearekin.
|
|
|
Albert Goienetxe xurien buruetarikoa zen. Arestian aipatu bezala, auzapez hautatu zuten 1888an, baina gobernuak inhabilitatu zuen 1890ean; berriro aukeratu zuten 1892an, eta atzera ere baztertu 1896an;
|
urte
berean hirugarren aldiz aukeratu zuten, eta auzapez jarraitu zuen hil arte. Nolanahi ere, guztiz aipatu beharrekoa da xuri gorrien gatazka horietan Donibane Lohizunen auzapez bi nabarmendu zirela, bata xuria, artikulu honetara ekarri dugun Albert Goienetxe medikua, eta bestea gorria, hain zuzen Martin Guilbeau, berori ere medikua ogibidez, eta berori ere euskaltzale handia.
|
|
|
Mendearen azken hamarkada horretan, bestalde, Donibane Lohizune euskal kulturaren gune distiratsu bihurtu zen, eta hori neurri handi batean Albert Goienetxe alkatearen ekimenari esker.
|
Urte
horietan hiru biltzar eder eta arranditsu antolatu ziren bertan, 1892an, 1894an eta 1897an, Euskal Herriko bihotzaren barruko taupadak begien bistan utzi zituztenak.
|
|
|
Hau da, Lafitteren esanean Albert Goienetxek maiz edo kolaboratu zuen astekari xuri horrekin, dirudienez sinatu gabe izan arren. Piarres Lafitteren arabera, beraz, Eskualduna aldizkariko idazle artekoa izan zen, lehen
|
urtetan
–, alabaina, ezin dugu ezer gehiago zehaztu, Goienetxe zerrendatuta agertzen baita beste hamaika lagunekin batera. Halandaze, ez dakigu Goienetxe idazlea noraino zaildu zen Eskualdunako orrialdeetan, ez zeintzuk izan ziren berak erabilitako gaiak, ez zein hizkuntzatan.
|
|
|
Berrogoi ta hamabi
|
urte
baizik ez zituen; eta itxurala, zen baino ere gazteago emaiten zuen. Hurbilenetik ikusten zutenek zakiten bakarrik, artaren beharra bazuela; baina berak bere buruaz baino gehiago baitzuen ordean bertzeen osasunaz.
|
|
|
Beste era bateko berria irakurri dugu apirilaren hasierako Eskualdunan29; izan ere, Anton Abadia euskaltzale jakintsu eta mezenas handiak Goienetxe auzapezari idatzi zion,
|
urte
horretako euskal jaiak Donibane Lohizunen antolatzeko. Astekariaren arabera, artean datak zehazteke zeuden, baina, edozelan ere herriko jaien ostetik egingo ziren, hau da, ekainaren 24aren ostetik.
|
|
|
Handik hilabete bira, uztailaren hasieran irakurriko dugu 1892ko herriko jaiak bereziki distiranteak izan zirela, bai eguraldiaren aldetik eta bai jendetzaren aldetik31 Nolanahi den, Serbiako Natalia erreginaren bisitaldia da jaien kronikan azpimarratuta dagoena. Izatez, Natalia Kesko() errege bihurtuko zen Serbiako printze batekin esposatu zen 1875ean, eta baita dibortziatu 1888an32 Kontua da 1891n atzerriratu egin zela, eta Parisen, Londresen eta bai Bidarten ere bizi izan zela hurrengo
|
urteetan
, eta sarritxotan aurkituko dugu aipatuta Eskualdunako orrialdeetan. Alabaina, ez da Serbiako Natalia izango Albert Goienetxe medikuak errezibitu zuen aristokrata bakarra; izan ere, 1889an Ingalaterrako Victoria erreginari egin zion ongietorria33, eta beste hainbati ere hurrengo urteetan, geroago aipatuko dugunez.
|
|
|
Izatez, Natalia Kesko() errege bihurtuko zen Serbiako printze batekin esposatu zen 1875ean, eta baita dibortziatu 1888an32 Kontua da 1891n atzerriratu egin zela, eta Parisen, Londresen eta bai Bidarten ere bizi izan zela hurrengo urteetan, eta sarritxotan aurkituko dugu aipatuta Eskualdunako orrialdeetan. Alabaina, ez da Serbiako Natalia izango Albert Goienetxe medikuak errezibitu zuen aristokrata bakarra; izan ere, 1889an Ingalaterrako Victoria erreginari egin zion ongietorria33, eta beste hainbati ere hurrengo
|
urteetan
, geroago aipatuko dugunez.
|
|
|
Hari kronologikoari jarraituz, Albert Goienetxe 1870ean Parisen zegoen, medikuntza ikasketak egiten (Joantho, 1891), baina,
|
urte
bereko uztailean gerla franko prusiarra piztu zen, eta, alarguntsa seme nagusia izan arren, Metz aldera bidali zuten, anbulantzia baten zerbitzura. Prusiarrek preso hartuta, ihes egin zuen StPrivat eko batailaren ondoren eta Parisera itzuli zen Luxenburgo eta Belgikan zehar.
|
|
|
Landa ongi garbi arazi dut...». Oker ez banago, hauxe da Eskualduna astekarian Goienetxe medikuak 1892
|
urtean
eduki izan zuen azken agerpena.
|
|
|
Halandaze, 1893
|
urtera
igaroz, martxoaren amaieran egingo dugu topo berriro Goienetxe medikuarekin40 Donibane Lohizuneko kronikak dakarrenez, Jean Dumas errientaren hiletak egin dira, eta, astekariak hitzez hitz damaigu alkateak hilerrian frantsesez egindako agurra, luze xamarra eta enkomiastikoa.
|
|
|
1894
|
urteari
dagokionez, ekainera arte ez dut topo egin mediku donibandar handiarekin Eskualduna astekariaren orrialdeetan44 Hilaren 15eko zenbakian, Donibane Lohizuneko kronikan, Donostiako Unión Vascongadatik jasotako albistea irakur daiteke. Dirudienez, Goienetxe Donibaneko alkatea, Lerenburu Sarako alkatea eta musde Elizaga sona handiko pilotazalea Irunera joan ziren, 10.000 liberako apustua egitera Etulain eta Xilhar pilotari frantses euskaldunen alde.
|
|
|
Goienetxeren 1895eko azken agerpenean, abenduko erdi aldean Eskualduna astekariak berriro gogoratzen dizkigu «zer gudukak dituen Donibaneko herriko kontseilu churiak, zortzi
|
urthe
hautan, Errepublikaren kargudunekin: dela prefet, suprefet edo horiek idurikilakoekin»61 Kontua da «duela zombeit egun oraino itsuskeria batzu egin dituzte jaun horiek, lege guzien kontra, nahiz bentzutu gure kontseilua, eta partikulazki ororen buruzagi:
|
|
|
Dagoenekoz 1896
|
urtean
, apirilaren hasieran Eskualduna astekariak Paul Blanchemain delako batek sinaturiko poema luze bat dakar, À Monsieur Albert Goyeneche dedikatoriarekin hasten dena62.
|