|
2001
|
|
|
Arroz esnea jaten hasi ziren biak berriketan. 65
|
urtetik gorako
emakumea. Eta 30 urtetik beherako saltzailea.
|
|
2002
|
|
|
Azkoitia. 1781
|
urtean
emakume eskaleei buruzko txostena eginzuen, neurri bereziak jasoz.
|
|
|
Gutxiagotan gertatzen den arren, bizkarrezurreko lesioak gero eta handiagoak dira. Osteoporosia duten 50
|
urtetik gorako
emakumeen% 20 bizkarrezurreko haustura dute. Lesio horrek oso min larria eragiten du, eta oso maiz, epe luzerako ezintasuna eta arnas arazo larriak eragiten ditu.
|
|
|
Ordak dioenez, alde onak eta txarrak aztertzen badira, komenigarria da 45 urteko emakumeek estrogenoak hartzea, «bizi kalitatea eta jarduera psikikoa, intelektuala eta sexuala hobetzen dutelako». Oro har, oro har, ez da komeni 55
|
urtetik gorako
emakume bati hormona tratamendua agintzea, batez ere bularreko minbizia edo istripu kardiobaskularrak izateko arriskua badu. Ordásentzat, kontuan hartu behar da azterketak estrogenoen eta progestina artifizialen konbinazioa aztertzen duela, eta Espainian hormona naturalak erabiltzen direla.
|
|
|
Alkoholak hainbat minbizi motaren, gibeleko gaixotasunen, istripuen eta indarkeriaren arriskua areagotzen du, baina neurrian hartzeak murriztu egiten du gaixotasun koronarioen arriskua. Britainia Handiko Medikuen Elkargoko Ian White azterlanaren egileetako batek esan du% 5 baino ez den heriotza arriskuari eusteko, 44
|
urtetik beherako
emakumeek substantzia horren eguneroko kontsumoa unitate batera mugatu luketela. Aldiz, 44 eta 74 urte bitartean eguneko bi unitateetara irits daiteke, eta hiruretara arte, 75etik aurrera.
|
|
2003
|
|
|
Beste ofizioetan bezala, prostituzioan ere pertsona bakoitza mundu bat da. Batzuek lan baldintza hobeak dituzte, besteek okerragoak, lantoki ezberdinak, bezeroekiko harremanak, soldatak... eta jubilatzeko gutxi gorabeherako adina ere badute; izan ere, 45
|
urtetik gorako
emakumeek ezin dute lanbide honetan aritu, ez bada arrisku gehieneko lanetan. Badute ordea amankomunean zerbait:
|
|
|
65
|
urtetik gorako
emakumea izatea, etxetik kanpo bazkaldu ohi izatea, ariketarik ez egitea, libratzeko premiaren aurrean kontra egitea eta komunera ordu jakin batean joan ohi ez izatea dira idorreria nozitzen duen batez besteko pertsonaren ezaugarri tipikoak, patologia honek adin multzo guztietako pertsonek pairatzen duten arren.
|
|
|
Tabakismoa Prebenitzeko eta Kontrolatzeko Plan Nazionalak, joan den astelehenean Osasun Sistema Nazionaleko Lurralde arteko Kontseiluak onartutakoak, Espainiako erretzaileen tasa %30etik behera murriztea du helburu. Gure herrialdean tabakoak duen prezio baxuaren eta edozein lokaletan erretzeko erraztasunen artean, Espainian erretzaileen portzentajea hirutik bat da gutxienez, eta okerrena, azken
|
urteotan
emakumeek, batez ere gazteen artean, zigarroaren erasoa jasan dute: 15 urteko nesken %30 inguruk tabakoa kontsumitzen dute, mutiko gaixoen %20k tabakoa eta, oro har, tabako andana.
|
|
|
“Metodo honen gauzarik onena da, jarri ondoren, ez duzula gehiago kezkatu behar; horregatik, ez ditu pertsona ahaztuak ezusteko handirik hartzen”, dio Ginegranadako zuzendariak. Gaineratu du Implanona bereziki gomendagarria dela 35
|
urtetik gorako
emakume erretzaileentzat eta bularreko amentzat, baita, oro har, denbora luzez ugalkor izan nahi dutenentzat ere. Metodo berri gehiago Implanonaz gain, beste sistema berri batzuk ere sartu dira berriki metodo antikontzeptiboen taldean.
|
|
|
Izan ere, Nuvaring efektua hiru orduz mantentzen da, emakumearen gorputzetik kanpo egon arren. Pilularekin gertatzen den bezala, produktu hau ez zaie gomendatzen erretzaile diren 35
|
urtetik gorako
emakumeei, bularreko haurrei, bularreko edo umetokiko minbizia dutenei eta prozesu kardiobaskularrak dituztenei. Kontrazepzioaren arloko azken orduko beste berrikuntza bat Yasmin pilula da.
|
|
|
Bularreko eta matrizeko minbizia detektatzeko probak 45
|
urtetik gorako
emakumeentzat dira.
|
|
|
Minbiziaren aurkako Plan Nazionalak, aurten amaitu baino lehen indarrean sartuko denak, 45
|
urtetik gorako
emakume guztiei aurreikusten dizkie bularreko eta matrizeko minbizia detektatzeko probak, eta 40ko hamarkadatik aurrera, tumore horien familia aurrekariak dituzten emakumeei, testu honetan lan egiten duten elkarte zientifikoen iturrien arabera. Gaur egun, “screening” izeneko proba horiek, oro har, 55 urtetik gorako emakumeei egiten zaizkie.
|
|
|
Minbiziaren aurkako Plan Nazionalak, aurten amaitu baino lehen indarrean sartuko denak, 45 urtetik gorako emakume guztiei aurreikusten dizkie bularreko eta matrizeko minbizia detektatzeko probak, eta 40ko hamarkadatik aurrera, tumore horien familia aurrekariak dituzten emakumeei, testu honetan lan egiten duten elkarte zientifikoen iturrien arabera. Gaur egun, “screening” izeneko proba horiek, oro har, 55
|
urtetik gorako
emakumeei egiten zaizkie. Era berean, plan horrek ezartzen du gehienez ere hilabeteko epea, paziente bati tumore bat diagnostikatu eta tratamendua hasten zaion unetik hasita.
|
|
|
Endometrektomia teknika horietako bat da. Familia gehiago ez izatea erabakitzen duten 35 edo 40
|
urtetik gorako
emakumeentzat da, seme alabekin edo gabe. Funtsean, hilekoarekin oheratzen den umetokiaren barruko mukosa kentzen da.
|
|
|
Herrialde azpigaratuetako irtenbide tipikoa. Formula hori 45
|
urtetik gorako
emakumeentzat pentsatuta dago, odol-jario sakonak eta arau irregularrak dituztenentzat. Hala ere, kontsumitzaile handienak Europako iparraldean daude.
|
|
|
Aldaka, bizkarrezur eta eskumuturreko haustura eragiten duen patologia hori izateko arriskua handituz doa denborak aurrera egin ahala. Alde horretatik, 75
|
urtetik gorako
emakumeek %83ko arriskua dute osteoporosia izateko, Santiago Palacios AEEMeko lehendakariak dioenez. Emakume gazteek %16 izan dezakete patologia hori; 60 urteko emakumeek, berriz, %30 osteoporotikoak (modu arinean) eta %60 osteopemikoak (larria) izan daitezke.
|
|
2004
|
|
|
Iaz umeak izan zituzten lau emakumetatik ia hiruk 30 urte edo gehiago zituzten. Talde handiena 30 urte bitarteko erdiberriena da, eta 35
|
urtetik gorako
emakume taldea ere handiagoa da 25 urte bitartekoa baino. Hori esplikatzeko arrazoiak asko dira:
|
|
|
Langile Autonomoen Araudi Berezian sartzen diren gazte eta emakumeek araudi berriak 30 urtetik beherako pertsonentzat eta 45
|
urtetik gorako
emakumeentzat jasotzen duen abantailaz gozatu ahal izango dute: nahi izanez gero, lehenengo hiru urteetan, gutxieneko oinarriaren %75i dagokiona kotizatu ahal izango dute.
|
|
|
Kanpainak bularreko minbiziaren detekzio goiztiarraren garrantzia azpimarratzen du, tratamendu kirurgiko edo farmakologiko agresiboak saihesteko. Miguel Martinen arabera, 50
|
urtetik beherako
emakumeen kasuan, minbiziak gora egiteko arrazoiak izan daitezke, adibidez, elikadura edo lehen umea izateko emakumearen adinean gora egitea.
|
|
|
Nahiz eta andropenia testosterona librearen odolean ez dagoena azterketa soil baten bidez hauteman, medikuek proba hori pazienteen %9, 2ri baino ez zioten agindu. Ignacio Moncada doktorearen, Sexu Osasunerako Espainiako Elkarteko urologo eta Andrologiako Espainiako Elkarteko kidearen iritziz, hormona maskulinoen azterketari ematen zaion garrantzi urriak “duela 25
|
urte
emakumeekin gertatzen zen egoera berera eramaten gaitu”. Nolanahi ere, kontsultara joan zirenen %25 tratamenduren batekin atera zen.
|
|
|
Salatu du tratamendu hori 50
|
urtetik gorako
emakumeen artean sustatu dela, nahiz eta arrisku zantzuak izan.
|
|
2005
|
|
|
Diktadura frankistaren
|
urteetan
emakume arrunten eguneroko bizitza nolakoa izan zen ikusi ostean, erregimenaren alde lan egin zuten emakumeak aztertuko ditugu, zehazki, Sección Femenina de FET y de las JONS i buruz hitz egingo dugu.
|
|
|
Gizartean enkoadratzearen xede argiena izan zuena Gizarte Zerbitzua izan zen. Derrigorrezkoa zen ezkongabeak edo alargunak ziren 35
|
urtetik beherako
emakumeentzat. Emakume horiek sei hilabetez sei ordu egunean lan egin behar zituzten, jaiegunetan izan ezik.
|
|
|
Baina, gizonak segitzen zuen emakumearen ordezkari legala izaten, eta bere baimena behar zuen ondorengo kasuetan: merkataritzan jarduteko, kargu bat onartzeko, kontratu bidez donazioak egiteko, donazioak onartzeko, behartutako ordainketak egiteko, ondasunak salerosteko, herentziak onartzeko edo ukatzeko, tutorea izateko, zerbitzuak kontratatzeko, etab. Gainera, senarrak mantentzen zuen patria potestatea eta 25
|
urtetik beherako
emakumeak ezin ziren etxetik joan gurasoen baimenik gabe, ezkontzeko ez bazen. Beraz, lege honek ere ez zituen aurrerapauso gehiegi ekarri.
|
|
|
1999
|
urtea
emakumearen parte hartzearen aldeko manifestazio batekin hasizen. Entseguetan tradizionalak diren tapoiak izan ziren.
|
|
2006
|
|
|
Duela ehun
|
urte
emakumeak ezin ebaki zitzakeen bere esku burdinak, egungo egoeran bazegoen ere: bera ez zuen babesten zuzenbide estatuak, sentsibilitate jakin batek, legea ere ez zuen aldeko.
|
|
|
Ministerioak, jakinarazpen batean azaldu zuenez, konpromisoa hartu du, gainera, Espainiako populazioaren azterketa antropometriko zabal bati ekiteko, herritarren tipologia fisikoaren parametroak eguneratzeko. 12
|
urtetik gorako
emakumeen kidegoa ikasten hasiko da, eta azterketa osatuko du, adin tarteen arabera, populazio osoa hartu arte. Kontsumoko zuzendari nagusia, Ángeles Heras, izango da modako industriaren sortzaile eta ordezkariekin egingo den lantaldearen buru.
|
|
|
Kaltzio beharrak 1.000 mgr/ egun eta 1.500 mgr/ egun bitartekoak dira, pertsona adindunentzat izan ezik, horiek 1.200 mgr/ egun eta 1.600 mg/ egun bitartean hazten baitira. bitamina, berriz, 800 unitate behar dira 65
|
urtetik gorako
emakumeentzat. Bizitzan kaltzio gutxi kontsumitzeak hezur dentsitate txikiarekin eta haustura tasa handiekin du zerikusia.
|
|
|
OMEren kalkuluek erakusten dute gehiegizko pisua eta obesitatea izugarri handitzen ari direla diru sarrera txiki eta ertainetan. Kalkulu horien arabera, 30
|
urtetik gorako
emakumeen% 75ek baino gehiagok (Barbados, Egipto, AEB, Malta, Mexiko, Hegoafrika eta Turkia) gehiegizko pisua dute. Kopuru horiek antzekoak dira Alemanian, Argentinan, Grezian, Kuwaiten, Zeelanda Berrian, Erresuma Batuan eta Samoan.
|
|
|
The Lancetek argitaratutako metanalisi baten arabera, non lau azterlan handi hartzen baitira kontuan, guztira 20.000 emakume kontrolatuta bost urte baino gehiagoan, ordezko hormona terapia ematea bularreko minbizia, biriketako enbolismoa eta garuneko iktusa izateko «arrisku erlatibo handiago»arekin lotu daiteke. 50
|
urtetik gorako
emakume osasuntsuetan, azterketak dioenez, hormona ordezkapena gaixotasun horietako baten kausa izan daiteke mila emakumetik seitan. Eztabaida eta epe luzeko ikasketarik eza direla eta, adituek zuhurtziaren alde egiten dute.
|
|
|
Baina FDAk eman duen argi berdeak baldintza batzuk ditu. Hala, 22
|
urtetik gorako
emakumeentzat bakarrik onartuko dira inplanteak, eta bi konpainiek epe luzera izan ditzaketen ondorioei buruz ikertzen jarraitu dute. Eramaile berak behartuak daude aldizkako azterketak egitera, bereziki «haustura isilak» detektatzeko, hau da, protesiak hautsi eta haien edukia isurtzen denean, baina emakumea ez da berehala konturatzen.
|
|
|
Adituen arabera, kontsultetara joan eta esku hartzea erabakitzen dutenen batez besteko adina jaitsi egin da azken bosturtekoan, eta eragiketak dagoeneko 40
|
urtetik gorako
emakumeei (eta gero eta gizon gehiagori) egiten zaizkie; duela bost urte, berriz, 50 urtetik aurrera joaten ziren beren zerbitzuetara. Kirurgia estetikoaren eskaera handitzeko giltzarrietako bat teknika gero eta sofistikatuagoak eta eraginkorragoak agertzea da.
|
|
|
Guztira 40 milioi birus eramailetatik, %44, 3 inguru emakumeak dira eta %5, 75 haurrak. Inoiz ez da gertatu orain adina 15
|
urtetik gorako
emakume kutsaturik. Kopuru hori handitu egingo dela uste da, emakume heterosexualak baitira arrisku handieneko taldeetako bat.
|
|
2007
|
|
|
Hogeita hamabost
|
urtetik gorako
emakumeei enbrioia ezarri aurretik, PGS (Preimplantation genetic screening) deituriko testa egiten da askotan: hiru eguneko enbrioiari zelula bat kentzen zaio, eta
|
|
|
Hogeita hamabost
|
urtetik gorako
emakumeei enbrioia ezarri aurretik, PGS (Preimplantation genetic screening) deituriko testa egiten da askotan: hiru eguneko enbrioiari zelula bat kentzen zaio, eta genetikoki aztertzen da kromosomak normalak diren jakiteko.
|
|
|
Herritarren Segurtasunaren, etxeko indarkeriaren eta atzerritarren gizarteratzearen arloko neurri zehatzei buruzko irailaren 29ko 11/ 2003 Lege Organikoaren bidez egindako Zigor Kodearen erreformaren arabera, ohiko tratu txarren delituaren subjektu aktibo izan daitezke zaurgarritasun bereziagatik zentro publiko edo pribatuetan zaintza edo babespean dauden pertsonak, adinekoak eta baita instituzionalizatuta dauden adingabeak ere argi eta garbi aipatuta. Biktima 75
|
urtetik gorako
emakumea izan ohi da, narriadura psikofisiko eta funtzionala duena, eta jokabide nahasteak izaten ditu lotuta eta sozialki isolatuta. 65 urtetik gorako espainiarren %4 eta %5 inguruk indarkeria jasaten dute, eta espezialista batzuek ehuneko hori %8ra igotzen dute.
|
|
|
Abusu materiala ere, hala nola banku kontuetako esku hartzea edo objektu eta jabeez jabetzea, lau aldiz handiagoa da gizon helduek baino. Biktimaren profila 75
|
urtetik gorako
emakume batena izan ohi da, endekapen psikofisiko eta funtzionala duena, gaixotasun mentalari eta sozialki isolatuari lotutako portaera nahasteak dituena. Era berean, tratu txarren kategoria asko daude, besteak beste, infantilizazioa, despertsonalizazioa eta deshumanizazioa, eta indarkeria motak, abusu fisiko, sexual, psikologiko eta finantzarioagatik, zainketarik ez egiteagatik, abandonatzeagatik, eskubideak urratzeagatik eta era askotatik.
|
|
|
Baina bilobak zaintzen dituzten aiton amonen kopurua handitu egiten da, eta are gehiago krisi garaian. Izan ere, 65
|
urtetik gorako
emakumeen %70ek duela urte batzuk edo orain zaintzen dituzte bilobak. Aitona amonek haurtzaindegi batzuk ordezten dituzte, eta haien prezioak, gero eta gehiagotan, gurasoak ezin dira ordaindu.
|
|
|
Pneumologoek azaltzen dutenez, asmak bi sexuetan duen eragina ez da oinarritzen gaixotasuna gizonetan egonkortu edo desagertzean; aitzitik, asma pubertaroaren ondoren agertzen denean, ohikoagoa da emakumeetan, eta, gainera, forma larriagoak eta birika funtzio okerragoa ditu, Italian eta Europako iparraldeko herrialdeetan egindako azterketa epidemiologikoen arabera. Asma ohikoagoa da 18
|
urtetik gorako
emakumeengan, baina, horrez gain, larriagoa da. Ikerketen arabera, oro har, asmatikoek sintoma gehiago dituzte, sendagai gehiago behar dituzte eta asmatikoek baino bizi kalitate txikiagoa dute.
|
|
|
Emakumeen pelbisa organo irregularrak eta egitura konplexuko giharrak dituen eskualdea da, plano batean irudikatzen zailak. Irakaskuntzarako tresna horrek duen balioaz gain, adituak adierazi du hobetu egingo duela gernu inkontinentzia bezalako patologien diagnostikoa, 40
|
urtetik gorako
emakumeen taldean lehentasun handia duena, eta tratamendu terapeutikoa optimizatuko duela.
|
|
|
Espainiako 35
|
urtetik gorako
emakumeen %40 inguruk dute gernu inkontinentzia, neurri handiagoan edo txikiagoan, baina lautik batek bakarrik du medikuarekiko kontsulta. Innsbruck-eko (Austria) Unibertsitate Medikoan egindako ikerketa batek gernu inkontinentzia muskulu zelulen autoinplanteen bidez tratatzeko terapia berri bat ikertu du.
|
|
|
Espainiarrek, batez beste, 2.000 euro gastatzen dituzte urtean estetika tratamenduetan. Hogeita hamar
|
urtetik gorako
emakume langilea, klase ertaineko bizi maila duena, da paziente horien profila. %49, 4k gorputzeko medikuntza estetikoa eskatzen du, %32, 3k aurpegiko tratamenduak eta %18k biak aldi berean.
|
|
|
Emakumeen kasuan, 29 urtetik beherakoek 10.783 euro gastatu zituzten; 65 urtetik gorakoek, 10.797 euro; eta gainerakoek, batez beste, 11.444 eta 11.779 euro. Gasturik handiena 45 eta 64 urte bitarteko gizonezkoei dagokie (36.571 euro); aurreztailerik handiena, berriz, 64
|
urtetik gorako
emakume batek (14.463 euro) sostengatzen duena da. Lan horren arabera, etxebizitzak 7.757 euro ordaindu zituen, eta gastuetarako erabili ziren, hala nola ur korrontea, elektrizitatea, komunitatea edo konponketa batzuk.
|
|
|
Diru hori bularreko minbiziaren kontrako ekimenetarako erabiliko du Espainiako Minbiziaren Aurkako Elkarteak (AECC). Lasterketan horrela nahi duten 12
|
urtetik gorako
emakume guztiek parte hartu ahal izango dute, betiere behar bezala inskribatuta baldin badaude.
|
|
2008
|
|
|
Sarritan beste koadro kliniko batzuekin nahasten da; depresioarekin edo estresarekin, esaterako. Fibromialgia koadro kronikoa da, batez ere 50
|
urtetik gorako
emakumeei erasaten diena. Biztanleriaren %3 gaitz horrek jota egon daitekeela estimatzen da, beraz 40.000 pertsona inguru Euskal Autonomia Erkidegoan.
|
|
|
Espainiara ere atzerritar asko joaten dira, batez ere Frantziatik, Italiatik eta Europa erdialdetik, prezio merkeek, lege malguagoek eta emaitza positiboek bultzatuta. Frantziako Estatuan, adibidez, 40
|
urtetik gorako
emakumeak ez dituzte hartzen, ezta lesbianak edo bikoterik ez duten emakumeak ere. Horregatik joaten dira Espainiara, Belgikara edo Ingalaterrara.
|
|
|
5 EAEko biztanleria osoan gizonezkoen portzentajea emakumeena baino pixka bat handiagoa da 3034 adin tartera arte, eta 35 eta 39 urteen artean portzentajeak parekatu egiten dira. 60
|
urtetik gora
emakumeen portzentajeak hazkunde handia du.
|
|
|
65
|
urtetik gorako
emakumeen artean, adibidez, hirutik bat urtero erortzen da, eta% 6k hezurren bat apurtzen dute kolpearen eraginez.
|
|
|
Hartzaileko mutazio horiek, bizitza luzerarekin zerikusia zutenak, gehiago agertzen ziren emakumeetan gizonetan baino. Ehun
|
urtetik gorako
emakume ashkenaziek IGF proteinaren maila handiagoa eta altuera txikiagoa zuten (2,5 zentimetro gutxiago, batez beste). Zakurretan eta beste ugaztun batzuetan, gene horren mailak urte gehiagorekin eta tamaina txikiagoarekin erlazionatuta zeuden.
|
|
|
CONSUMER EROSKI Datu horiek Emakumearen aurkako Indarkeria Ezabatzeko Nazioarteko Eguna dela eta eman dira ezagutzera. Aurten, 18
|
urtetik gorako
emakumeen% 9,6k Espainian jasan duten gaitz baten aurka sentsibilizatu nahi dira gazteak eta nerabeak. Hau da “genero indarkeria errotik ateratzeak lan partekatua izan behar duela ohartzeko eguna”, esan zuen Bibiana Aido Berdintasunerako ministroak jardunaldiaren aurkezpenean.
|
|
|
Haren iritziz, “behar beharrezkoa” da tratu txarrak ematen dituztenak isolatzea eta salaketa bultzatzea, bai biktimak bai haien ingurune hurbilena, hala nola bizilagunak, senideak eta lagunak. 18
|
urtetik gorako
emakumeen %9, 6k genero indarkeria jasan du azken urtean Aidok gizarte inplikazio handiagoa eskatu zien botere publikoei eta, oro har, herritarrei, indarkeria matxista – “gizonen eta emakumeen arteko desberdintasun adierazlerik handiena” – “belaunaldiz belaunaldi igarotzea” ezinezko madarikazio gisa. Ministroak gogorarazi nahi izan zuen, gainera, “emakume asko ateratzen direla indarkeriazko espiraletik, nahiz eta kopuru horiek ez diren egunkarien azaletan sartzen”.
|
|
|
«Azken
|
urteetan
emakume nikaraguarren egoera izugarri gogortu da»
|
|
|
Eta ez da aldaketarik espero. Osakidetzak atzo jakinarazi zuenez, ez du minbizia garaiz detektatzeko programaren adin tartea zabalduko, eta, ondorioz, ez ditu 50
|
urtetik beherako
emakumeak programan sartuko, «heriotza kasuak murrizteko balio duenik frogatu ez delako».
|
|
|
Sarriugarteren arabera, 50
|
urtetik beherako
emakumeen bularrek dentsitate handiagoa dute, eta mamografiek ez dute minbizia hautematen. Donostiako Onkologia Institutuko Tumoreen Erregistroko arduradun Maria Jose Mitxelena ere iritzi horrekin bat dator.
|
|
|
. 25
|
urtetik gorako
emakumeei zuzendutako pala ikastaroak urtarrilaren 14an hasi eta ekainaren 30a arte luzatuko da
|
|
|
–Auzokideak ere errusiarrak zirelako. Berrogei urtez Berlinen bizi ondoren, senarra hil zitzaionean, 80
|
urtetik gorako
emakumeak maletak egin zituen. Nora zihoan galdetu nionean," etxera noa" erantzun zidan.
|
|
2009
|
|
|
Abortatzea delitua al da?. Bere ikuspegitik, ez da delitu bat eta abortatzen duen emakume batek eta haren medikuak ez lirateke kartzelara joan behar, azpimarratu du.Margarita Uria: 16
|
urterekin
emakumeek abortatu ahal izatea ez da zentzugabeaMargarita Uria Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko bozeramaileak gaur adierazi du ez dela zentzugabea emakumeek 16 urterekin haurdunaldia geldiaraztea erabakitzeko aukera izatea.Uriak azaldu du BJKN ez duela inolako erabakirik hartu Gobernuak aurkeztu duen Lege Proiektuaren inguruan, Kontseiluaren babesa jaso zuten bi txosten eztabaidatu zituzten... Bere ustez, txosten horiek legegileentzako lagungarriak" izango dira.
|
|
|
Argentinako lehenengo ezkontza homosexuala bertan behera utzi dute. Nahiz eta 2002
|
urtean
emakume batek sexu berdineko pertsonen arteko ezkontzak balioetsi, epaile batek bi gizon ezkondu behar zituen ekitaldia baliogabetu du oraingoz.
|
|
|
Nik, behintzat, ez nuke jakingo emakume bakarra izaten. Eta ez du erraza behar laurogeita hamar
|
urterekin
emakume bihurtzeak, neke handia eman behar du. Baina apustu egingo nuke komunera datorren hurrengoan, emakumezkoenean sartuko dela.
|
|
|
70eko hamarkadaren azken
|
urtean
emakume bakarra aukeratzen da: Karmele Rotaetxe (1979).
|
|
|
Hilekoaren odol-jarioaren luzapenari dagokionez, 4,6 eguneko batez bestekoaizango du, 3 egun bitartekoa izango delarik (Matsumoto eta beste, 1962). Iraupenmotzagoa izaten du 35
|
urtetik gorako
emakumeengan (Poon eta beste, 1973). Ez dagobereizketa esanguratsurik ziklo obulatorio eta anobulatorioen artean, azken horietan7 eguneko odol-jarioak ugariagoak diren arren (Poon eta beste, 1973).
|
|
|
Gizonezkoen erretiroaren ondorioz langile rolaren galerakeragindako identitate galeraren antzekoa pairatuko luke emakumezkoak joatearekin. Etorkizun hurbilari begira erronka interesgarria irekia dagoelauste dugu, egun 45 urte bitarte dituzten emakumezko askok eta askok lanmerkatuan lan egiten dute eta hemendik hamar
|
urtera
emakume horiek erretiroahartzen duten garaian gizon eta emakume langileen kopurua berdintzera egingo du.Hala, orain arte gizonezkoaren erretiroa izan dena, emakumezkoarena ere bilakatuko da, ondorioz, emakumearen erretiroa ikertzeaz gain, genero arteko desberdintasunak aztertu ahal izango dira hainbat arlotan, osasun arloan bereziki.
|
|
|
Ministroen Kontseiluak zenbait neurri onartu zituen joan den uztailaren 31n, eta 2010 urtearen amaiera arte egongo dira indarrean langabeen artean autoenplegua sustatzeko. Horietako bat da langabeek 30 urte baino gutxiago badituzte (35
|
urte
emakumeentzat) negozio batean inbertitzeko kapitalizatu dezaketen langabezia prestazioa %80ra igotzea. Orain arte, langabeek prestazioaren %60 inbertitzeko erabil zezaketen, eta gainerakoa Gizarte Segurantzaren kostuak finantzatzeko.
|
|
|
Txikiagoa bada, behar den zenbatekoa baino ez da emango; gainerakoa Gizarte Segurantzako kuotak konpentsatzeko erabiliko da. 30 urtetik beherako langabetuek (35
|
urte
emakumeentzat) %80 jasoko dute. Neurri hori uztailaren 31n hartu zen Ministroen Kontseiluan, eta 2010eko bukaera arte egongo da indarrean.
|
|
|
Estrogeno edo hormona horiek, besteak beste, kaltzioa hezurretan finkatzeko eginkizuna dute. Hori dela eta, osteoporosia duen gaixoa 60
|
urtetik gorako
emakumea da, eta kontsultara joan da bizkarrean mina duelako, ornoen inguruan, omoplatoen parean, Bilboko Quirón ospitaleko Kirurgia Ortopedikoko eta Traumatologiako zerbitzuburuak, Iñaki Mínguez, zehaztu zuen. Lehenengo neurri medikoa erradiografia bat izaten da, aztertzeko ea mina hezur osasun kaskarra den, dentsitate galeragatik.
|
|
|
%3 urtean, baina ez maila berean adin talde guztietan. Beherakada 45
|
urtetik gorako
emakumeetan nabari da, eta 45 urtetik beherakoetan, berriz, hazkunde txiki bat. Gazteenen artean, bularreko minbiziaren intzidentziak urteko %1, 8ko hazkundea izaten jarraitzen du.
|
|
|
Izan ere, Nafarroa eta Euskadi, baheketa programen sorreran aitzindariak, izan dira jaitsiera nabaritu duten lehenak. Ekimen horri esker, bi urtean behin, 50
|
urtetik gorako
emakumeek mamografia bat egiten dute tumoreak goiz detektatzeko, oraindik arriskurik gabe tratatzeko garaiz daudenean. “Programak ondo funtzionatzen badu, hasieran bularreko minbiziaren eragina handitu egiten da.
|
|
|
Arazo espontaneo horren intzidentzia tasa %10 eta %15 bitartekoa da: %12 ingurukoa hogeita urteko haurdunentzat eta %25ekoa 40
|
urtetik gorako
emakumeentzat. Baina, zer gertatzen zaio emakume bati abortuaren ondoren?
|
|
|
Espezialistek diotenez, emakumeen %3, 4k hipnotikoren bat hartu omen dute azken urtean, eta horietako %2k ia egunero hartzen dituzte. Lokartzeko pilulak behar dituztenak 55
|
urtetik gorako
emakumeak izan ohi dira, eta ondotik 45 urtetik 54ra doazenak agertzen dira estatistiketan.
|
|
|
Tatie Danielle 80
|
urtetik gorako
emakume mingostua eta izaera zailekoa da. Bere ingurura iristen diren zaintzaile guztiak nahiko gaizki tratatzen ditu (oso petral ez esatearren).
|
|
|
Emakundek kezkagarritzat jo ditu emaitzak, eta
|
urtean
emakumeen lanaz baliatu ez izanak dakarren kostua zenbatu du. Guztira, emakumeek 7.263,55 milioi euro gordin irabazteari uzten diote lan munduan aurkitu ohi dituzten oztopoen ondorioz.
|
|
|
Emakumeek zailtasun bereziei aurre egin behar dietela aitortu du zuzendariak. Egia da azken
|
urteotan
emakumeen eta gizonen arteko desberdintasuna murriztu egin dela, baina zenbait oztopok orain arte lortutakoaren bidez erabateko berdintasuna eskuratzea eragozten dute, gaineratu du.
|
|
|
Proportzioan gutxiago izanagatik, urtetik
|
urtera
emakume gehiagok parte hartzen du mendi lasterketan; igandean, 43 irtengo dira. Stephanie Jimenez edota Manuella Brizzo aintzat hartzeko izenak dira, eta euskal lasterkarien artean Alizia Olazabal, Alizia Romero, Oihana Azkorbebeitia, Oihana Kortazar...
|
|
|
Hamalaugarren eta 22 astearen artean, berriz, emakumearen bizitza edo osasuna arriskuan badago edota fetuak arazo larriak baditu eten ahal izango da haurdunaldia. Bi kasuetan 16
|
urtetik gorako
emakumeek ez dute gurasoen baimenik abortatzeko. Abortua gauzatu behar duen medikuaren oniritziaz gain, beste bi osagileren aldeko txostenak eduki dira.
|
|
2010
|
|
|
Abuztuan bi haur zauritu ziren Bilboko Kastrexanan egoera kaskarrean zegoen eraikinak su hartu eta gero. Joan den
|
urtean
emakume bat hil zen Baionako alde zaharreko etxe batean izandako sutean; hau ere baldintza txarretan zegoen. 2006an lau lagunek bizia galdu zuten Bilboko San Frantzisko auzoan, aterperik gabekoentzat lan egiten duen elkarte baten" pentsio" zaharrean izandako sutean.
|
|
|
40 urtetako frankismotik gentozen, eta frankismoaren arrastoak zeuden leku guzti guztietan. 1975
|
urtea
Emakumeen Nazioarteko Urte izendatu zuten Nazio Batuek eta Espainiako gobernuak halako aurpegi garbiketa azkar bat egin behar izan zuen Nazio Batuetako bileretan parte hartu ahal izateko. Baina jakina, hezkuntza, kultura, baloreak... frankismokoak ziren oraindik Espainian.
|
|
|
Adina igo ahala, alderdi politikoenganako konfiantza igotzen da bai emakumeen bai gizonen artean (konfiantza ehunekorik altuena 64
|
urtez gorako
emakumeen artekoa izanik, %29k konfiantza izatera jotzen dute).
|
|
|
Emakume eta gizon gazteen artean ez dago alderik sentimendu abertzaleari dagokionez, aldiz, 64
|
urtez gorako
emakumeak euren adineko gizonak baino abertzaleagoak dira. Politikarekiko interesa gehitu ahala, euskal nazionalismoa ere
|
|
|
Urrats garrantzitsua izan zen emakumea bizitza publikoan, eta politikoan, murgiltzen hasteko. 1931n eta ondoko
|
urteetan
Emakume Batza ia 30.000 bazkide izatera iritsi zen, 200 elkarte baino gehiago hegoaldeko lau herrialdeetan.
|
|
|
Esparru batzuetan egia izango zen, orain dela 30 urte beharbada. Baina azken 20
|
urteotan
emakume asko eta asko joaten da unibertsitatera. Beraz, gaur egun badaude ondo prestatutako emakumeak.
|
|
|
Pertsona aberatsenen, eraginkorrenen eta boteretsuenen zerrendak mundu osoan zabaltzen dira. Eta azken 6
|
urteotan
emakumeak ere hautatu dituzte.
|
|
|
30
|
urtetik gorako
emakumeen VPHaren probak umetokiko minbizia izateko aukerak murrizten ditu
|
|
|
Giza papilomaren birus mota batzuek umetoki lepoko minbizia eragin dezakete. Horregatik, ‘Progresos de Obstetricia y Gineología’ aldizkariaren gomendio berrien arabera, VPHren proba zitologia batekin batera egin behar da 30
|
urtetik gorako
emakumeen umetoki lepoko minbiziaren baheketan. José Manuel Ramón y Cajal doktoreak, Huescako San Jorge Ospitaleko ginekologia eta obstetriziako espezialistak, bi probak batera erabili behar direla azpimarratu du, emaitza fidagarriagoa izan dadin.
|
|
|
Batzuetan, emakumeek hormona terapia jaso dezakete, minbiziaren hazkuntza mantsotu egiten duena, baina albo ondorioak izaten ditu, hala nola larruazaleko alergiak, goragalea, buruko mina eta umetokiko odol-jarioa. Europako Onkologia Institutuko zientzialari taldeak lehen saiakuntza klinikoa egin du, egiaztatzeko ea, DIUren bidez, hormona lebonogestrelak pixkanaka askatuz joan ahala, sei hilabetez gonadotropina (GnRH) hormonak hilero injektatuz, tumorearen hazkuntza geldiarazi eta leheneratu daitekeen 40
|
urtetik beherako
emakumeengan. Azterketan parte hartu zuten emakumeek hiperplasia endometrial atipikoa zuten, minbizi endometrikoaren aurreko egoera, edo minbizi endometrialaren hasierako fasean zeuden.
|
|
|
Wikimedia Endometrioko minbizia munduko seigarren minbizirik arruntena da emakumeen artean; izan ere, emakumezkoek pairatzen dituzten tumore guztien %4, 8 da, eta heriotzen %2, 2 Menopausia ondoko emakumeen gaixotasuna da, eta oso gutxitan eragiten die ugaltzeko adinean daudenei. Kalkuluen arabera, 40
|
urtetik beherako
emakumeen %3 eta %5 artean bizi dira, eta horietatik %70 nuliparoak dira (ez dute haurrik izan). Endometrioko minbizia duten pertsonentzat duen eragina izugarria da, tratamenduak ugalkortasuna betiko galtzea ekar baitezake.
|
|
|
Lehen hortza ateratzen denetik higiene ohitura egokiak hartzea eta bizitza osoan mantentzea ez da ona irudi ona izateko. Hainbat ikerketaren arabera, hortzeria osasungarri batek zenbait gaixotasun prebeni ditzake, hala nola bihotzeko minak 60
|
urtetik gorako
emakumeengan edo pneumonia hirugarren adinean. Urteak igaro ahala, aho barrunbeak osasun orokorrari eta bizi kalitateari eragiten dioten zenbait aldaketa izan arren, badira ondorioak minimiza ditzaketen praktika errazak.
|
|
|
Desberdintze hobiak bilatuz gero, prezioa %50 baino gehiago alda daiteke bi noranzkoetan. Bien bitartean, laginaren batez besteko preziorik altuena 1,08 da, 58 urtetik 62
|
urtera bitarteko
emakumeentzat.
|
|
|
8 urte bitartekoentzat, 800 mg behar dira, eta nerabeentzat, berriz, hezur hazkuntza mantentzeko kantitate handienak (1.300 mg). 19 eta 50 urte bitarteko emakumeek eta 71 urte bitarteko gizonek, batez beste, 800 mg behar dituzte; 50
|
urtetik gorako
emakumeek eta 71tik gorako gizonek, berriz, 1.000 mg hartu lituzkete egunean, eguneroko beharrak beteko dituztela ziurtatzeko.
|
|
|
Egozten diote Oñatiko emakume bat bortxatu izana eta lesioak egin izana lepoan, sorbaldetan eta eskumuturretan, 2008ko maiatzean. Horrez gain, 25
|
urterako
emakumearengana hurbiltzea eta berarekin edozein komunikazio mota izatea galarazteko eskatu du fiskaltzak. Gizonezkoaren defentsak, bere aldetik, absoluzioa eskatu du.
|
|
|
Baina hori ez bada zure kasua, eta bi hilabete baino gehiagotan ziklo erdian zikintzen baduzu jarraian, zure ginekologoari galdetu zenioke. Odoljario txiki horiek umetokiko fibroma baten sintoma izan daitezke (ez dira minbizidunak, eta 35
|
urtetik gorako
emakumeen %35ek izaten dute horrelakoak).
|
|
|
Egun, Euskal Autonomi Erakundeko bizi itxaropena munduko handienetariko bat da, Japoniaren atzetik: 77 urtean dago gizonezkoen bizi itxaropena, eta 84
|
urtean
emakumeena. Hala ere, hurrengo urteetan zenbaki horrek gora egingo duela uste da.
|
|
2011
|
|
|
Ministerio Publikoaren behin behineko akusazioaren arabera, 2008
|
urtean
emakumeak solasaldi sexualak izan zituen, bi aldiz, mobilaren kamera erabilita, zenbait gizonezkorekin.
|
|
|
Ohiko azterketa genetikoa (kariotipoa edo FISH) egin behar duten emakume guztientzat izan daiteke aproposa Amniochipa; hau da, ekografian malformazioak daudela susmatzen denean, edo markatzaile hirukoitza positiboa denean, edo 35
|
urtetik gorako
emakumeetan, argitu du Ãvilak.
|
|
|
Mapfre Fundazioko Prebentzio, Osasun eta Ingurumen Institutuak egindako “Etxetik kanpoko adineko pertsonen istripu tasa” txostenak aitortzen du haiek erortzeko joera handiagoa dutela. 71
|
urtetik gorako
emakumeek kontuz ibili behar dute hiri bideetako espaloi, zintarri edo eskailerekin. “Auto harrapaketak edo istripuak ere ohikoagoak dira 71 eta 75 urte bitarteko pertsonengan”, erantsi du azterlanak.
|
|
|
“Amniochip”arekin hodi batean zortzi edo 10 mililitro likido amniotiko besterik ez da behar, eta laborategira bidaltzen da mezularitza bidez, ohiko saiakuntza genetikoetan bezala”, esan zuen. Teknologia berri hori egokia da, ginekologoak edo obstetrak aginduta, 35
|
urtetik gorako
emakume haurdunentzat, sindrome genetikoen familia aurrekariak dituzten bikoteentzat edo aldez aurreko abortu espontaneoak eta haurdun daudenak, markatzaile positibo hirukoitzarekin edo malformazioen susmo ekografikoekin.
|
|
|
Juan Martínez Hernándezek, RENACEko zuzendariak eta Madrilgo Carlos iii.a Ospitaleko Medikuntza Prebentiboaren eta Osasun Publikoaren Zerbitzuko arduradunak, adierazi duenez, “ehun urte betetzera iristen diren pertsonen ia erdiak modu independentean egiten dute hori; osasun egoera “harrigarria da” bere adinerako, eta odoleko kolesterol maila “edozein adinetako batez bestekoak baino baxuagoa da”. Beste datu interesgarri bat da ehun
|
urtetik gorako
emakume gehiago daudela, gizonen bikoitza edo hirukoitza baino gehixeago. Hala ere, adituak dioenez, ehunka urte dituzten gizonek emakumeek baino osasun hobea dute, eta, beraz, bizi kalitate hobea.
|
|
|
gero eta mendekotasun handiagoa Lau milioi baino gehiago dira, biztanleen %10 Adinean aurrera egin ahala, nolabaiteko mendekotasuna izaten dute, baina kasu guztietan ez da berdina izaten. Espainiako Osasunari buruzko Europako 2009ko Inkestaren arabera, 65 eta 74 urte bitarteko emakumeen %39, 4k eta 75
|
urtetik gorako
emakumeen %29, 8k bakarrik uste dute beren osasun egoera ona edo oso ona dela. Hala ere, ia %85ek nahiago du etxean bizi, baita bakarrik ere, eta gizonek baino gehiagok hartzen dute parte era guztietako ekintzetan.
|
|
|
2 Baldintza ekonomikoa: pentsiodunak Gaur egun 65
|
urtetik gorako
emakumeak ez dira beti lan egin ezkondu ondoren. Hori dela eta, gizonen %98, 3k bere pentsiotik jasotzen ditu diru sarrerak, eta emakumeen %48, 3k bere ezkontidearen pentsioarekin jarraitzen du.
|
|
|
Amaren adinari dagokionez, zuzeneko harremana hauteman da erditzeen goiztiartasunarekin. 20
|
urtetik beherako
emakumeek eta, batez ere, 40 urtetik gorakoek aukera gehiago dituzte egoera horri aurre egiteko. Gero eta emakume gehiagok atzeratzen dute amatasuna hainbat arrazoirengatik, eta horrek ugalkortasun ahalmena murrizten du (nabarmen murrizten da 36 urtetik aurrera).
|
|
|
Inplanteen arrakasta, gehienetan, obuluaren kalitatearen araberakoa da. Hori dela eta, obuluen dohaintzak jasotzen dituzten 40
|
urtetik gorako
emakumeek zazpi aldiz biderkatzen dituzte haurdun geratzeko aukerak. Obuluen dohaintzak jasotzen dituzten 40 urtetik gorako emakumeek zazpi aldiz biderkatzen dituzte haurdun geratzeko aukerak Espainiako legeriak emailearen eta obozitoaren hartzailearen anonimatua bermatzen du.
|