|
2005
|
|
|
Hizketa hotsen azalaren azalari so egiten badiogu, eta ekoizpen oharmen prozesu eta mekanismoen berri ematen diguten teoriak aintzat hartuta, aztergaitzat hobetsi dugun alderdiaren estudioari edozein ikusmoldetatik helduta ere, hizketaren ezaugarriekin tupust egingo dugu.
|
Besteak
beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak: aldakortasuna; adierazgarritasuna; kanporatzen ditugun hotsen elkarrenarteko ezaugarrien gurutzatzea, gainjartzea edo elkarrestaltzea; hots asmoa uhin akustiko egiteko giharren mugimendu bidez abian jartzen ditugun neurona sare eta giharren erabateko sinkronizatzea; malgutasuna edo egoera berrietara moldatzeko gaitasuna (ohiz kanpoko bideak
|
|
|
Printzipio horretan oinarrituz ezartzen dituzte, aldebatetik, batasunmotorearendenbora eskemak, eta, bestetik, koartikulazioaren agindumotoreenberrantolatze moduak, artikulatzaile ezberdinek halakohelburu jakinbatiritsibehardutenean, egoeraezberdinetatikabiatuz.Azalpenaketaereduakugariizanikere', gertaerahonenesplikaziozehatzagoa etaosatuagoalortu nahibadugu, behartzen gaitufonetikan ez ezik, fonologian etaseguruenik hizkuntzarenbestezenbaitosagairenazterketa emaitzetaneremurgiltzera.Argihila, neure buruariezbesteri, egitendizkiodan galderakdira, hots, aldez aurretik programatuaedo planifikatua ote ekoizpen prozesua. Nola liteke, bada, seinale fisikoakkanporatzeko, denboraezinagolaburrean (segundoko 15hizketa hotsezberdin kanpora baititzakegu) hots asmoa edoesanasmoakodatzea horrenbeste agindu (psiko) neuromotorkoordinatuz? ra, bata
|
besteen
ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen du. Beste zenbait autorek, berriz, Óhman ek eta besteek (1967), aldakortasuna dela eta hiru prozesu bereizten dituzte:
|
|
|
ra, bata besteen ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen du.
|
Beste
zenbait autorek, berriz, Óhman ek eta besteek (1967), aldakortasuna dela eta hiru prozesu bereizten dituzte: murrizte, berrantolatze etakoartikulatze gertaerak.
|
|
|
ra, bata besteen ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen du. Beste zenbait autorek, berriz, Óhman ek eta
|
besteek
(1967), aldakortasuna dela eta hiru prozesu bereizten dituzte: murrizte, berrantolatze etakoartikulatze gertaerak.
|
|
|
Hiru urteren buruan, Donibane Lohizuneko euskal
|
bestetako
sortu zuten kantu zeingehiagokara, Dibarrart, Baigorriko elizako xantreak, igorri zuen kantu bat Eskuara, Eskualdunak eta heien loriak deitua. Kantuak hamabi bertso zeuzkan, bakoitza hamahiru silabako (7+ 6) lau neurtitzekoa, airea Adio Eskual Herria eta lehen neurtitzak hauxe zerasan:
|
|
|
Gurean gutxi landu da. Ikuspegi orokorra eta ebaluazioaren antzekoa
|
beste
artikulu batean landu nuen'. Hala ere, aipatzekoak ondokoak, monografi luzeak eta orokorrak landu dituztelako:
|
|
|
Madrid, 1991 CATALAN, D., Contribución de la historiografía a la creación de los españoles, Langaiak, 8 Pamplona 1985, 45 57.37] OSERA AGIRREAZKUENAGAikuspegi kritiko batez burutua zegoena, berez hiritar talde berri batentzat, erakunde desberdinetan banaturik zegoen jende multzoen komuntasun lotu rak azpimarratzen zituen eta, beraz, diskurtso historiko berria asmatu; sub jektua, diskurtso berrian, euskaldunak ziren, hau da, Vasconiakoak, etni ikus pegi batetik euskaldunak, eta Aro Berriaren modernitateak eskatzen zuen hiritar status hatera jauzia egiteko, bidea eta ikerlana urratu zuen. lnperio berrien baitan herri nortasuna azpimarratu zuen. Vasconia, lurralde kontzep tua, berriz, hasi zen erabiltzen, horrek definitzen baitzuen euskaldun guztien batasun esparrua, ohizko
|
besteak
, dela Nafarroa, dela Bizkaia, gaindituz. Berak ukatu egingo ditu mito tradizionalak, kantabrismoa, bereziki, eta beste elementu objektiboetan oinarrituko da, hizkuntza eta kultura amankomunean.Vasconia Euskal Herri kontzeptu euskaldunaren itzulpen zehatz eta ego kia baino ez da erromantze hizkuntzetan eta objektiboki egokien definitzen duena gure lurraldea.
|
|
|
Vasconia, lurralde kontzep tua, berriz, hasi zen erabiltzen, horrek definitzen baitzuen euskaldun guztien batasun esparrua, ohizko besteak, dela Nafarroa, dela Bizkaia, gaindituz. Berak ukatu egingo ditu mito tradizionalak, kantabrismoa, bereziki, eta
|
beste
elementu objektiboetan oinarrituko da, hizkuntza eta kultura amankomunean.Vasconia Euskal Herri kontzeptu euskaldunaren itzulpen zehatz eta ego kia baino ez da erromantze hizkuntzetan eta objektiboki egokien definitzen duena gure lurraldea. Euskara ederki menperatzen zuen A. Oihenartek.Zergatik latinez idatzia?
|
|
|
Euskal Herriaren hizkuntz nortasuna eta berezitasuna azpi marratuz, kategoria politiko berria sortarazteko eta indartzeko argudio sen doak burutzen ditu.38EUSKAL HISTORIAN BARRENA, ETORKIZUNARI BEGIRAILUSTRAZIO GARAIKO HERRI ADISKIDEAKXVIII. mendeko Euskal Herriko historialari eta pentsalari ilustratuetan hain pentsamolde arrazionalistaren jabe zen Oihenartek, badirudi ez zuela izan eragin zuzenik. Dena dela, Xabier Munibek sortu zuen erakunde sozial berria eta bertako kide ziren Euskal Herrialdeetakoek gehi Ameriketan edo Europako
|
beste
erresumetan bizi zirenek bascongado izatearen harrotasuna eta nortasuna erakusten dute. Munibe gizon praktiko eta politiko legez ageri zaigu. lrurac bat, laurak bat, zazpiak bat izan dira hari bereko aldarrikapenak gaur egun mundu mundializatuan euskaldunok bat, agian izan luke.Herri Adiskideen elkartean (Real Sociedad Bascongada de Amigos del País) hasieran gogoeta sozialak, historikoak eta politikoak egiten saiatu ziren, baina aurrerantzean gai hauek bazterturik ageri dira, zientzia aplikatuen eta teknologi gaien mesedetan.
|
|
|
1765eko apirilaren 18ko Herri Adiskideen batza rrean elkarteko idazkariak, M. Olasok memoria bat agertu zuen izenburu honekin: Instrucciones para escribir la Historia Nacional, hau da, txostena bes teak
|
beste
Historia de nacion vascongada idazteko plangintza da, Euskal Herriko hiru probintzietara mugaturik, Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabara. Giro berean beste txosten baten asmoa azaldu zen:
|
|
|
Instrucciones para escribir la Historia Nacional, hau da, txostena bes teak beste Historia de nacion vascongada idazteko plangintza da, Euskal Herriko hiru probintzietara mugaturik, Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabara. Giro berean
|
beste
txosten baten asmoa azaldu zen: Plan del discurso previo a la Historia Nacional de las tres provincias bascongadas dividido en tres partes y un apéndice o suplemento.
|
|
|
Ohiko euskal zibilizazioa betiko desagertzearen beldurra hedatu zen. Horren aurrean zerbait egin beharra eta lruñean Revista éuskararen inguruan bildu zen A. Kanpion eta
|
beste
historialari kementsuak. Gasteizen Fermín Herránek Revista de las Provincias éuskaras sortu eta eratu zuen eta, Donostian Manterolak Euskal Erria aldizkaria.
|
|
|
Teoría historiografikoan, psikologismoaren esparruan kokatuko nuke, gerta kizun handien azalpena bilatzeko orduan. Adibidez, karlismoaz egin zuen interpretazioa dugu,
|
besteak
beste.Hala ere, mitoak eta leiendak indarra zuten jenderiaren ohiko kosmoaren interpretazioan bat eginda zeudelako. Horregatik Fermín Herrán idazleak eta Biblioteca bascongada bildumako editoreak 1898an zera adierazi zuen:
|
|
|
Ni neuk hemen historia zientzia bezala lantzen zutenen historiografía ibilbidea landuko dut.
|
Beste
gai bat litzateke, politikari eta fikziozko literatu ra idazten zutenen arteko ikuspegi historikoaren azterketa.Dena dela, aldaketa nagusia, XX. mendearen lehen herenean gihartu zen. Gizarte zientzien esparrua aldendu eta arlo bakoitzean ikerlari berriak nabar mendu ziren.
|
|
|
Aipatzeko da I. Gurrutxagaren lana eta saia kera interpretatibo gisa R. Aldasororena.2222 Gurrutxagak hainbat artikulu zorrotz idatzi zituen, eta
|
beste
batzuen artean aipatuko nuke Las guerras carlistas en el siglo XIX y su significación en la Historia Vasca, 150 añosdel Convenio de Bergara y de la ley del 25 X J. Agirreazkuenaga eta J.R. Urquijo (ed.), Gasteiz, 1990, 105 136.ALDASORO, R., Las guerras civiles y el concepto de libertad en la Historia Contemporánea del País Vasco, 1946.46EUSKAL HISTORIAN BARRENA, ETORKIZUNARI BEGIRAAzkenik, he... Historia ikertzeko profesionalizazio bidea irekitzen zen unibertsitateetan.
|
|
|
Historia ikertzeko profesionalizazio bidea irekitzen zen unibertsitateetan. Ordura arte, artxibategi eta bibliotekariak ziren historiazko lanetan profesio nal gisa aritzea lortu zutenak.Giro honetan eta Unibertsitatean ikasia izan arreo, bere kabuz ikerketa lanak eginez, Eusko Ikaskuntzan eta CSIC erakundearen inguruan ibiliaz, euskal historiazko ikerketak
|
beste
pertsonaia handi bat ezagutu zuen: Julio Caro Baraja.
|
|
|
Hala ere, subjektu kolektiboaren nortasunean, baterokatasun eta desberdintasuna ikusten eta arakatzen saiatu behar dugu. Horregatik, herri ikuspegia esaten dugunean, gizartean islatzen zaiguna, abiapuntutzat hartu behar dugu, herri eta gizartea multzo berekoak baitira.Badago gai bat,
|
besteak
beste, historia nazionalari buruzkoa. Estatu nazioak XIX. mendean eraiki eta antolatu zirenean, Espainian nazio politiko bakarra zegoela adierazteko historia nazionalak idazteari ekin zioten.
|
|
|
Horra XIX. mende bukaeran Cánovas del Castillok bultzatu zuen proiektua. Egon ziren
|
beste
asmoak ere, adibidez, Pi i Margall politikari eta historialariak ida tzita. 1877an argitaratu zuen bere liburu ezagunean, hara zer idatzi zuen:
|
|
|
23Azken urteotan aniztasunezko ikuspegia garatu da honezkero historiala rion artean. Horregatik historia nazionalaren ikuspegira ezin daiteke makurtu edo soildu, ezin dugu guztia ekintza guztiak euskal abertzale versus
|
beste
abertzale ikuspegira lerrotu edo eskema dikotomikoan Espainiako historiaren ispiluan arakatu. Herri baten fenomenología aberatsa dugu eta nire ustez ez da sinplifikatu edo ahuldu behar gizarte aberatsaren historia, dinamika interpre tatzaile eta diskursibo bakarrera.
|
|
|
Enpresaren historiak, historia ekonomikoaren arloan, hutsune nagusia da. Eta azkenik, biografiaren arloa deritzot,
|
besteak
beste, bai diskurtso berriak baita ere herri nortasunaren adierazle gisa, ondo laburtzen duela ikuspegi indi biduala eta kolektiboaren arteko tirabira.Erakundetu da historiazko ikerkuntza, karrera akademikoa ere bihurtu da. Editorialak historiazko arloan titulu berriak argitaratzeko beldur dira eta horrela Eusko Ikaskuntza edo EHUko unibertsitate moduko erakunde insti tuzionaletan argitaratzeko bidea gelditzen zaigu.Nire kezka da euskal historiaz arduratzen garenon artean ez dugula behar heineko loturarik, sarerik, Euskal Herria erreferentzi sare gisa izateko.
|
|
|
Guk ere oinarrizko ideia batzuk ekarri nahi ditugu horren heldugabe dagoen Euskal Soziolinguistikaren eremura, Antiguako hizkuntzalari donostiarrak esanen lukeenez, euskararen endoglosiaren alorrera. Han hemenka bildu ditugun ezpalak dira,
|
beste
hizkuntza batzuetan gauzak egun zer nola gertatzen diren erakusten digutenak; nola edo hala, euskararen baitan gertatuko diratekeen aldaketa eta berrikuntzek ez lukete aurkeztuko ditugunetarik guztiz urrun ibili; gune arras euskaldun batzuetako salbuespenak salbuespen direla eta egun nagusi dabilen eredutik guztiz urrun gelditu diren hizkeren errealitatetik landa, hori da euskara berriari buruz d...
|
|
|
bere hiztunei hizkuntza horretako gainerateko hizkeretako kideekin elkar ulertzeko aukera ematen die dialektoak, baina zeregin demarkatiboa ere badu: hizkuntza hori baliatzen duten
|
beste
erkidegoetarik bereizteko, gizatalde batek bere hizkera berezia du (Séguy 1973). Bereizkuntzaren oharmen horretan oinarritzen du Terracini k dialektoaren sentimendua (1937, 1960); aipatu sentimendu horren arabera hiztuna bere erkidegoari loturik egon ohi da.
|
|
|
|
besteetara
egitenden jauzianoiztsu gertatzen den.Hein batezeuskararen berreskuratzearekinlotubehardaprozesuarenhasiera, bainanagusiki«literatura euskara» izenarekin jaiozeneuskarabatuarensorrera jotzendainflexio puntu nagusitzat.1968abainoleheneuskaraetxeanikasizutenek etaidatziz landuezzutenek, horiek,, herrieuskaraegitendute, batzuek hobeki, besteek makurrago, erdararatuago, mugatuago. 1968.arenondoren ikasiedo idatzizlandudutenek, horiek zakukonplexuagoa eratzen dute, etaportzentaianetaprestijioan berebiziko garrantziadute.
|
|
|
besteetara egitenden jauzianoiztsu gertatzen den.Hein batezeuskararen berreskuratzearekinlotubehardaprozesuarenhasiera, bainanagusiki«literatura euskara» izenarekin jaiozeneuskarabatuarensorrera jotzendainflexio puntu nagusitzat.1968abainoleheneuskaraetxeanikasizutenek etaidatziz landuezzutenek, horiek,, herrieuskaraegitendute, batzuek hobeki,
|
besteek
makurrago, erdararatuago, mugatuago. 1968.arenondoren ikasiedo idatzizlandudutenek, horiek zakukonplexuagoa eratzen dute, etaportzentaianetaprestijioan berebiziko garrantziadute.
|
|
|
Arestian aipatu ditugun lasterbide horiek ezagutzeko etaulertzekodialektologianohikoadenmailazmailakoprozesuaren irudiabaliadezakegu. Hizkera batekezditu bereezaugarri guztiakgaltzen, etagaltzendituenak ez ditudenakbateragaltzen.Ingurunerik ingurune, garairikgarai, gunerikgune, egiturarik egitura etahiztunik hiztun galtzen ditu,
|
besteak
beste.V. M. Schirmunski k lehenikbigarreniketaordezkaturikakoezaugarri dialek talen arteko bereizketa aspaldixko egin zuen: hizkera edo dialekto batean ezaugarri ordezkatuakdauden neurri bereanaldaketariaurreegindioten eta galdu ez diren ezaugarri dialektalak ere badaudela adierazten digu; ikus Bellmann (1998: 33).
|
|
|
daitekeen, bainahorzehardagoeneko gertatudenerrealitatebatenberrieman nahidugu atalhaubukatzeko.Testuingurutikkanpo egonik ere, dialektoen arteko hartu emanen beraz, lehiaren ondoriodirenegoeraparebatdakartzagu, Ingalaterrakoabata (1) etaAlemaniakoa
|
bestea
(2):
|
|
|
Mitxelenak Arantzazuko txostenean funtsezkotzat jotzen zuen euskalkiak hurbiltzeko helburua apur bat gertuago izatea3, esate baterako,
|
beste
euskalkietako esapideak eta idazteko ohiturak bereganatuz zihoazen idazleak. Bestetik, euskara ordura arte landu gabeko esparruetan erabiltzen zuten euskaldunak bereziki konprometiturik zeuden euskara estandarra finkatzeko eta hedatzeko beharrarekin eta berehala erabiltzen zituzten Euskaltzaindia hobetsiz zihoan aldaerak, hala nola, aditzaren (1973, 1977, 1979), eta erakusleen eta deklinabide atzizkien (1978) morfologia, ortografiari buruzko erabakiak (1978) e.a. Hala ere, bide berriak urratu beharrak, Euskaltzaindiak aztertu edota erabaki gabeko puntu asko denok antzera konpontzeko kezka eta egon ezina sortzen zuen, eta edonolako argia ematen zuen edozein lan, batasun eragile bihurtzen zen; bereziki aipatzekoak dira Txillardegiren (1978) gramatika eta Kintanaren hiztegi (1980) ospetsuak, hizkuntza orokorraren itxuratze horretan eragin nabarmena izan zutenak?.
|
|
|
8) ohartarazi gaitu hurbiltze hau hegoaldeko euskalkien artekoa baino ez dela izan eta egun euskarak bi euskalki nagusi dituela: batetik, iparraldekoa eta,
|
bestetik
hegoaldekoa, hurrenez hurren gaztelaniaren eta frantsesaren eraginaren pean bizi direnak.
|
|
|
gaztelania eta,
|
beste
maila batean, ingelesa bezalako hizkuntza handi eta boteretsuak direla hizkuntza menderatzaileak. Hain zuzen ere honek ekarri du euskararengan hizkuntzen mailakako heriotzaren?
|
|
|
Bestetik, badira hizkuntzen arteko uki penaren ondorio zuzenak diren aldaketak, transmisioa ziurtaturik duten eta irauteko inolako arazorik ez duten hizkuntzetan ere. Azkenik, badira heriotza prozesu baten urratsak diren aldaketa (ahulgarria) k, batzuk hizkuntzaren barnekoak eta
|
beste
batzuk interferentziak eragindakoak. Edonola, Elorduik (1995) azpimarratu duenez, ikertzaile zenbaitek ohartarazi gaituzte zail samarra gertatzen dela askotan aipaturiko hiru mota horietako aldaketak bereiztea.
|
|
|
12 Euskara Teknikoa izeneko gaien irakasleak dira,
|
beste
batzuen artean, profesional egokiak mota honetako eginkizunak aurrera eramateko, hizkuntzalaritzarekin eta euskara tekniko zientifikoarekin lan egiten baitute. Hizkuntzalaritza aplikatuak hizkuntzalaritza teorikoa ren ekarpenak ere kontuan hartu behar ditu eta haren eginkizuna neurri handian erabiltzai leei zuzenduta badago ere, ateratzen dituen ondorioek erkagarriak izan behar dute, hiz kuntzalarien bermea edota kritika jaso ahal izateko.
|
|
|
Aldaera komuna, hizkuntza baten hiztun gehienen hizkuntz ezagutza osatzen duten arau, unitate eta murriztapenen multzoa da, hizkuntza osoaren azpimultzo bat baino ez dena. Zientzia eta teknikarako erabiltzen diren alda era berezituak, aldiz, erabilera komunaren kodearekin hainbat alderditan bat datozen, baina
|
beste
alderdi batzuetan erabilera komun horretatik urruntzen diren azpikodeak dira. Urruntze hori jakintza esparru bakoitzaren berezitasunei zor zaie.
|
|
|
Edonola, jos kerari dagokionez, hizkuntza komunean posible diren zenbait baliabide ez ditu erabiltzen hizkuntza tekniko zientifikoak zehaztasun, argitasun, neutrotasun eta inpertsonaltasunaren mesedetan, esate baterako zenbait pertsonari dagozkien adizkiak baino ez ditu erabiltzen.
|
Beste
baliabide batzuk, aldiz, hizkuntza komunak baino gehiago ustiatzen ditu zientzia eta teknikaren hizkuntzak: izen sintagma konplexuagoak, modalitate bereziko zenbait adizki. Hizkuntzaren zientzia eta teknikarako erabilerek duten berezko eremuak, terminologia berezituarena eta hizkuntza naturaletik kanpokoak diren ikur bidezko adierazpideak dira.
|
|
|
ten diren hiztun talde desberdinen multzoak sortzea. Mutur batean hizkuntza galdu duten hiztunak daude,
|
beste
muturrean hizkuntza zeregin desberdinetarako eta erregistro desberdinetan erabiltzen duten hiztun osoak, eta azkenik hiztun erdiak edo ele erasanak2S, hizkuntz ahalmenean zenbait hutsune dituztenak.
|
|
|
Euskara erabat normalizaturik ez egoteak posible egiten du irakaskuntzaren esparru guztietan eta baita testugileen artean ere mota hauetako guztietako hiztunak egotea. Honelako euskaldunek etengabeko hobekuntza behar dute baina dituzten hutsune asko eta asko ezin har daitezke euskara tekniko zientifiko aren ajetzat, artikulu zientifiko bat ingelesez idazten duen
|
beste
hizkuntza bateko hiztunak egiten dituen akatsak ingeles zientifikoaren hutsunetzat hartzen ez diren bezala. Lan honetan aztertu nahi ditugunak dira hizkuntz ahal men oneko hiztunek dituzten joera hedatuak, benetan hizkuntza bide batetik aldarazten dutenak.
|
|
|
Txikikeria iritzi diezaioke norbaitek kontuari, baina ahozkoan garrantzi handia du, Matematikaz edo Fisikaz mintzatzean behin eta berriro agertzen den hizkia baita. Gainerontzean, zailagoa da kode aldaketa hizkuntza idatzi eta zainduan, mintzatuan eta zaindu gabean baino; batez ere
|
beste
hizkuntza batean ikasi ditugun erakundeen edo geografia izen propioen kasuan gertatu ohi da.
|
|
|
Esate baterako, mota desberdinetako testuak behar dira lehen hezkuntzan, bigarren hez kuntzan eta unibertsitatean; era berean, desberdinak izan lukete adi tuek beren artean trukatzen dituzten testuek eta adituak ez diren hiztunei zuzendutakoek, eta jakina, desberdinak izan behar dute sendagile batek gaixoekin mintzatzen denean erabiltzen duen hizkerak, medikuntza biltzar batean bere lankideen aurrean aurkezten duen komunikazioak eta kazetari batek telebistan ikusleei medikuntzaren aurrerapen baten berri emateko irakurtzen duen albisteak. Euskaraz erregistro hauek guztiak landu beharrekoak dira, hizkuntza osasuntsua izanen badugu eta zenbait alderditan horiek guztiak elkarrekin aldatu badute ere,
|
beste
alderdi batzuetan aldendu egingo dira estilo aniztasunaren mesedetan29. Hizkuntza bat beste baten eraginaren pean bizi denean, ahultzearen diagnosia egin ahal izateko ezinbestekoa da ondo bereiztea hizkuntza menderatzailearen sistemak eragindako aldaketak eta sistema horrek eragindakoak ez diren aldaketak. Hizkuntza menderatzaileak eragindako aldaketek bi motatako ondorioak eman ditzakete:
|
|
|
Esate baterako, mota desberdinetako testuak behar dira lehen hezkuntzan, bigarren hez kuntzan eta unibertsitatean; era berean, desberdinak izan lukete adi tuek beren artean trukatzen dituzten testuek eta adituak ez diren hiztunei zuzendutakoek, eta jakina, desberdinak izan behar dute sendagile batek gaixoekin mintzatzen denean erabiltzen duen hizkerak, medikuntza biltzar batean bere lankideen aurrean aurkezten duen komunikazioak eta kazetari batek telebistan ikusleei medikuntzaren aurrerapen baten berri emateko irakurtzen duen albisteak. Euskaraz erregistro hauek guztiak landu beharrekoak dira, hizkuntza osasuntsua izanen badugu eta zenbait alderditan horiek guztiak elkarrekin aldatu badute ere, beste alderdi batzuetan aldendu egingo dira estilo aniztasunaren mesedetan29. Hizkuntza bat
|
beste
baten eraginaren pean bizi denean, ahultzearen diagnosia egin ahal izateko ezinbestekoa da ondo bereiztea hizkuntza menderatzailearen sistemak eragindako aldaketak eta sistema horrek eragindakoak ez diren aldaketak. Hizkuntza menderatzaileak eragindako aldaketek bi motatako ondorioak eman ditzakete:
|
|
|
Urruntze hori sakonkiago aztertu litzateke, ordea: alderdi batzuetan eredu berdintsuak behar dituzte euskararen erabilera horiek, baina
|
beste
alderdi batzuetan estilo desberdinak izan dituzte. ' 30 Ikus Elordui (1995). 500EVSKARA BATUA ETA EUSKARA TEKNIKO ZIENTIFIKOAgara hizkuntza menderatuak menderatzailearekin berdintzera jotzen duenean, eta hizkuntz bereizteaz, aldiz, hizkuntza menderatuak menderatzailearen eredutik urruntzera jotzen duenean.
|
|
|
ko atzizkia daramaten izenlagunekin nahasten dituzte38?
|
Beste
azalpen bat
|
|
|
ere izan lezake, ordea, gertaera honek. Izan ere, tar daramaten adjektiboak euskarak dituen erreferentziazko adjektibo bakarrak dira, izenarekiko
|
beste
lako harremanak daudenean izen elkartuak erabili ohi baititugu. Horrelako adjektiboak izenaren ezker zein eskuinean joan daitezke (bilbotar mutila 1 mutil bilbotarra) eta laguntzen duten izenarekiko antzeko harremana duten erreferentziazko adjektibo mailegatuek ere, bi kokagune horiek onartzen
|
|
|
Aditzetiko izenen eta adjektiboen kontua da aho lumetan dabilen gaurko euskararen
|
beste
arazo bat, testu tekniko zientifikoetan nominalizaziorako duten joera dela eta areagotuta dagoena. Batetik, euskarak onartzen duena baino harantzago doan izenen erabilera dugu, inguruko erdaren sistema kopiatzetik datorkiguna:
|
|
|
|
Beste
ildo batetik, euskal atzizki izen sortzaileen emankortasunaren arazoa dugu, eta honetan barne eragileak ikusi behar ditugu kanpo eragileak baino areago. Alde batetik euskal hiztegiaren ezagutzarik eza dugu:
|
|
|
Bukatzeko, hizkuntza guztietan neurri batean edo
|
bestean
gertatzen den mailegutza aipatu behar dugu. Hizkuntza ahultzen du mailegu gehiegi hartze ak; edonola, bereiztu beharrekoak dira hizkuntzan ditugun hitzak ordezkatzen dituzten maileguak, askotan hizkuntza aberastu gabe pobretzen dutenak eta bestetik, hizkuntza aberasten dutenak, izenik ez duten adigaietarako etiketez hornitzen baitute hizkuntza.
|
|
|
Ilunpeko argi izpi hari ia bakardade osoan eutsi behar izan dio Txillardegik urte luzeetan barrena. Ordutik hona
|
beste
ikertzaile batzuk ager tu dira plaza honetara eta euskal azentuaren arazoa argitzen hasi da; euskara, honetan ere, hizkuntza arrunta dela erakutsi da.
|
|
|
Zabala da Txillardegiren lana, arlo askotan jardun du, bikain jardun ere;(+ 2,) hori nahikoa litzateke
|
beste
baten lana justifikatzeko. Baina bere meriturik handiena beharbada ez da emaitza zientifiko batera mugatzen; askoz harago doa, egiteko era zintzo eta konprometitu bat defendatu eta ikasleak inguruan biltzen jakin du.
|
|
|
Aditz partizipioa silaba bakarrekoa denean aukera bi dauzkagu; bata, azentua partizipioan bertan txertatzea, eta
|
bestea
azentua laguntzailean txer tatzea:
|
|
|
Desberdintasun hauek azentueraren arauetan dagoen desberdintasuna adierazten dute. Batetik, hiztun gehienen joera azentua oinean txertatzea bada ere, badirudi batzuek azentua txertatzen dutela, izenki mugagabeen arauen arabera, aditz laguntzaileagaz batu baino lehen, eta
|
besteek
, ostera, lehenengo eta behin partizipio eta laguntzailea batuta, azentua txertatzen dutela. Lehen taldekoen arauak honela eman ditzakegu:
|
|
|
pilota, patata, kotxea, autobusa, polizia, esatebaterako, euskaraz, etaikastola, aitita, zirimiri, ertzaina, perretxiko, gaztelaniaz.Haur elebidunek halakohitzak zein hizkuntzaren bidez ikasi dituzten erabakitzeakzaila dirudi. Lexikoaren arazoa, beraz,
|
beste
maila batekoa da, jabekuntza garapenari dagokionez behintzat.
|
|
|
Aurrekoadibideetan ikusdezakegunez, gaztelaniaren gramatikan de morfemarenbidez adieraztendirenakasko eta oso ezberdinak dira. Lehenengo etabehin, jabetzaadierazten da (3b), euskaraz (r) en (r) enatzizkiaren bidezematenduguna (3a), baina, modu berean, atzizkiak bezala, genitibo kasuaren
|
beste
hiru funtzioakere betetzen ditu: egiletza (4), osagarri zuzena (5) etaadjunkzioa (6). Horretazgain, gaztelaniazdeerabiltzen daeuskarazizen elkarketaerabiltzen dugunean (7), etaorobat (e) kopostposizioarenbidezadierazten ditugunak3 adierazteko, adjektiboa (8), jatorria (9), berez adjektibo batbainoezdena, etagaia (10) edonorabidea (11), nonpostposiziosintagmabat, zurezedoetxera, izenbihurtzendugun?. Amaitzeko, mugimenduaren jatorria adierazten duen de aurkitzendugu gaztelaniaz, euskaraz
|
|
|
Dominique Garat hau ere, 1735ean Uztaritzen jaioa, norbait izana zen bere sasoian eta, bai Lapurdiko deputatu egon zelarik, Parisen, 1790ean, bai Uztaritzeko auzapez izendatu zutelarik herritarrek, bere azken urteetan, beti bere euskaltasuna erakutsi zuen, batetik, Parisen Euskal Herriko departa mendua eskatuz,
|
bestetik
Uztaritzen irakasle elebidunak hautatuz. Eta fun tsean, zioen Manex Goihenetxe historialariak, Lurraldetasuna eta hizkuntza nortasuna:
|
|
|
Decrept en ondotik, Jose Eizagirrek berak hartu behar zuen laster Euskaltzaleen buruzagitza, eta gero, bat
|
bestearen
ondotikJean Etxeparek eta Louis Dassancek, bainan ez zuten engoitik Biltzarraren buruzagi bihi baten prosak ez bertsoek sekulan gehiago Errepublika kordokatu: hain gogorki zion alabaina, lehen aldian berean, Mauleko suprefetak ahoa hetsi botza altxatu nahi izan zuen Georges Lacombe gerlari ohi eta ameslari ausartari!
|
|
|
Eta zeren galdez behar dute euskaldunek mintzatu? Lehen lehenik galda bezate ez ditzaten lehenagoko herrialdeak suntsi; ez bereiz Zuberoa
|
beste
bi euskal herrietarik, baina hiruak bil elkarrekin, Baiona dutela hiriburu. Galda euskara izan dadin eskoletan irakatsia eta etsaminetan onartua.
|
|
|
Gu ezagutzen gaituzten guztiek aitortzen dutena da: Euskaldunak ez garela
|
besteen
idurikoak. Norat nahi joan dadin, Euskaldunak bere traka berezia badu... bere eskuairea... bere gauzei behatze ko moldea; hala nola baititu bere mintzaira eta ohidurak.
|
|
|
lrakurleak, ordea, uzkur daude, bizpalau gutun, doi doia, etortzen dira Iholditik eta Bankatik. Eta
|
besteak
... Lo zauztea?, galdatzen die Arotzarenak 11ko zenbakian, denbora badoa, alabaina, eta uztailaren 25a las ter daiteke etorria.
|
|
|
Horrenbestez iragaiten da, beraz, uztailaren 15a eta geroztik,
|
beste
egun, aste eta hilabete asko ere bai, Frantzia berriaren eskualdekatzeaz deus berririk nehondik agertu gabe.
|
|
|
Lehenik euskal hitzak eta izenak, gero, haurrek ikas dezatela irakurtzen eta izkiriatzen, bai eta kantatzen ere. lrakasleak berak euskararik ez badaki he! egin diezaiola
|
beste
norbaiti.
|
|
|
Bestetan ez ote daiteke beste hainbeste egin? Euskaltzaleen Biltzarrak iratzar ordu luke, argi galdez daudenen argitzeko, batzuen eta
|
besteen
entseguen batetaratzeko eta, hala beharrez, nagien eta alfe rren akulatzeko. Nahiz ez den Eskualduna errient errientsa ororen kazeta, ez hurbiltzekorik ere, ariko da hau ere bere aldetik bere doia eskaintzen eta gaia ri doazkon ideia eta kontseiluen biltzen.
|
|
|
Honetan bururatuko da Lafitten eta Arotzarenaren arteko lankidetza euskallurraldetasunaren eta kulturaren alde Vichy-ko gobernuaren eretzera, bizkitartean 40ko hamarkada horretan bada oraino
|
beste
auzi bat Lafitte ape zak aipatu gabe utz ez dezakeena, eta alemanen denborako Arotzarenaren astekariari, 1942ko urtarrilean, igorriko dion azken artikuluan agertzen dena.
|
|
|
Azken mende erdi honetan anitz gauza aldatu dira Iparraldeko herri ta hirietan, eskoletan eta katiximetan, bainan iduritu zaigu Eskualduna xaharra ren azken zenbakietan, alemanen denboran agertu pasarte horietarik zenbai tek merezi zutela berrirakurketa baten egitea, menturaz gaur
|
beste
itxura bat hartu duten baina beti hor dirauten arazo batzuen argitzeko. Post Scriptum:
|
|
|
Gaur egun, ordea, 2002ko azaroaren 19an, testu bera argitaratzera doala rik Frantziako gobernu berri batek, Jacques Chirac-en Raffarin, Sarkozy, Alliot Marie eta
|
beste
ministroen estatua eskualdekatu norhi omen dutelarik, gure Iparraldeko hiru probintzien deiadarrari entzungor egiteko argudio berak eskaintzen dizkigute: hedadura gutitakoak eta tipiegiak omen gara!.
|
|
|
II. Inperioa 1852an sortu eta eratu arte, Londresetik Parisa eta Paristik Londresa hainbat ostera egin behar izan zituen zeukan karguaren arabera. Politikatik aparte bazeraman buruan
|
beste
ardura bat: bilduta zituen hizkuntzalaritzako datuak eta ikerketak nola argitaratu.
|
|
|
Europako
|
beste
estatuetan izandakoak, interesgarriak noski, beste ikerlan baterako uzten ditut, baldin denborarik aurkitzen badut. ltaliara 1854an egindako bidaiaz arituko naiz une honetan. Eta galdera bat sortzen zait:
|
|
|
Europako beste estatuetan izandakoak, interesgarriak noski,
|
beste
ikerlan baterako uzten ditut, baldin denborarik aurkitzen badut. ltaliara 1854an egindako bidaiaz arituko naiz une honetan. Eta galdera bat sortzen zait:
|
|
|
Eta galdera bat sortzen zait: Zergatik eskuartean zerabiltzan
|
beste
hizkuntzetako dialektoak baztertuz agertu zitzaigun ltalian. Aspalditik zekien italiera literario bakar bat idazten zela, XIII. mendean Toskanan, eta bereziki Florentzian sortua.
|
|
|
San Matearen Ebanjelioa, Salomonen Canticorum cantica, Ruthen eta Jonasen liburuak. Lehenago Italian egon zen garaian, 1848 urtera arte, itzulpen batzuk aginduak zeuzkan,
|
beste
batzuk gutunen bidez eskatuak, eta eginda zeudenak jasotzera etorri zen. Baina hutsuneak zeudenez bildutakoen artean, itzulpenak eskatzera etorri zen 1854an.
|
|
|
Liburu honetan ikus daitezke aipatu sailkapenak eta Bonapartek bildu zituen Italiako eskuizkribu guztiak: itzulpenak, olerkiak, gutunak eta
|
beste
eratako idazkiak, dialektoka sailkatuak. Asko direnez (Katalogoaren 396 fitxatik
|
|
|
l. Katalogoko 399 bis fitxa: a) bi orrialdeetan 200 herri edo zerrendatzen ditu, lehen begirada baten aztergai ikusten dituenak. b)
|
Beste
bi orrialdeetan 16 lingua desberdin zerrendatzen ditu, bakoitzaren Famiglia, Ramo eta Gruppo bereiztuz: 31 famiglia, 63 ramo eta 217 gruppi dira zerrendatzen dituenak.
|
|
|
' Ikus,
|
besteak
beste, H. Goebl 1992, W.Viereck1985, J.Séguy1973, H.
|
|
|
Kuriosotzathardaiteke, bestalde, Basaburu Txikiko bihizkeren kasua. Bata (Eratsun) Amultzoan kokatzen denbitartean,
|
bestea
(Beintza Labaien) Bmultzoan kokatzen baita.Biherriotakoerantzunakerkatuz, 24alditan jaso dira desberdin (tartean dira esan erran, bost bortz...). (erran, bortz, aitzin, ebatsi, bid Beintza Labaienek Eratsunek bainoaskozereIpar ekialdeko ezaugarrigehiagoditua...) eta ondorioz, ezaugarri akomun gehiago Baztan eta Bortzirietakohizkerekin.
|
|
|
Alde batetik, lan honetan zehar bigarren perpausak daraman esanguraz arituko gara, hau da, (7a) koan argudioa dugu eta (7b) koan ondorioztapena. Gainera, zenbaitetan bi hitz hurren kerak dira zilegi, baina
|
beste
zenbaitetan ez. (13a) koa adibidez, hobeto legoke alderantziz ko hurrenkera jarrita:
|
|
|
Lokailu izenpean jaso diren
|
beste
batzuek, ordea, lokailu delako testu mailako funtzio hori baizik ez dute gaur egun, jatorrizko funtzioa erraz susma daitekeen arreo: behintzat, adibidez, behin eta tzat prolatiboaz osaturik egon arreo, gaur egun bederen nekez erabil daiteke izenki predikatu gisa, prolatiboa eskatzen duen aditz batekin (jo, hartu, eduki...), behin hori ez baita tzat hartu ohi duten izen edo izenondoen kategoriakoa.
|
|
|
12 Ikus bedi behintzat edo ere bezalako lokailuek erabilera bakarra dutela: testu mailako funtzio hori eta perpaus mailako
|
beste
funtzio hori (besarkadura txikikoa) biltzen dituena (18a b). Berriz bezalakoek, ordea, bi erabilera dute:
|
|
|
#Batzuk hil egin dira:
|
beste
batzuek aldiz, bizirik diraute Ez du lotura bikoitzik: izan ere, 6 H atomo dauka Apurtu egin da:
|
|
|
a) Askotan perpausen artean dagoen juntagailuaren ordez,
|
beste
talde bateko juntagailuajardaiteke.
|
|
|
Nor baina, betaurrekoduna ala
|
bestea
–
|
|
|
|
besteak
beste, honetarako jaio nauk ni 19
|
|
|
Erroek eta gainerako morfemek berezko dutelarik egitura kanonikoa, eta hizkuntza guti direlarik beren bilakabidearen garairen batean
|
besteren
bat (zu) ekin harremanetan izan eta haietarik lexikoaren eta gramatikaren ele mentu zenbait bertakotu edota eraldatu ez dituztenak, morfemen egiturak leku kotasunik eman lezake hizkuntzon arteko harremanaren historiaz, dela morfe mon mailegu izaera agertuaz, dela hauen kronologia ezarketa erdiesten lagun duaz, dela zein hizkuntzatatik eta bidetatik iritsi diren hartzailera zehaztuaz.
|
|
|
7); beheraxeago aditzaren
|
beste
aldaera bat, aurrekoa baino hedatuagoa sarre
|
|
|
– Eta agian baita
|
besteren
batetik, esaterako hitzen distribuzio osagarriak eta bestelako kon binaketek beren jatorria ikertzeko eman lezaketen laguntzarenetik. Ikus orain Lakarra 2002 eta 2005.
|
|
|
Sobre el pasado de la lengua vasca n Mitxelenak dioskunez, hitz batzue tarik
|
beste
batzuetara mailegutasuna edota mailegu izaeraren segurtasuna ez da herbera: erabateko segurantzatik erabateko ezjakintasunera maila anitz baita.
|
|
|
9 oh.l3b Cf. orain Adam Zawiszewski ren lana, usu uste baino emaitza murritzagoekin.14 Azkuek sarreraren akabuan Parece que estas voces son derivadas de abago, abaga o algu na palabra por el estilo, perdida o tal vez ignorada. ...15 Mitxelenarentzat eta OEH k oinarritzat darabilen Azkuerentzat ikusi dugunez soilik B da; beranduago, mende honetan esaterako, G-ko idazleren batzuek erabiltzeak ez bide du jatorria aldatzen.344ZEMAI ABAGADAUNEres guipuzcoanos esaten zaigu, DFrec delakoan hiru abagadune eta lau aba gune direla gehituaZ16 eta bigarrenean Intervalo de tiempo itzultzen delarik, Euskalzale ko bi kasu eta Agirreren
|
beste
hirurekin. Sarreraren akabuan eta hau ere berria da lehengo Mitxelenaren hitzei dagokienez Etim.
|
|
|
FHV n (326) dakusagunez, mende baleko elae, elai eta erdi ekialdeko enara, beren artean itxura batean aski urru ti izan arren formaz, ·eNaLa 1 ·eLana tik datoz biak (gogora kanpae 1 kanpai edota gaztae 1 gaztai < · ana). Aitzinforma bata ala
|
bestea
har, kontsonan
|
|
|
Atzeraturik gabiltza gure idazle kazetari zaharren ezagutzan. Gaitz erdi jakingura ernatuxe bada azken urteetan, zeren, oraindik ere, batean euskal kazetaritza zaharrak ez daukala ia ezer erakustekorik,
|
bestean
tradizio urria dugula... eta zer ez dugu aditzen. Ezagutzen ez dituztenek Hiriart Urruti, J. Etxepare, B. Adéma, dAbbadie, J. Saint Pierre, Zerbitzari, Otsobi, Kirikiño, Lizardi, Larreko, Manezaundi, Lafitte etab. hobe lukete tradizio horretako zerbait irakurri, adibidez Klasikoak (Euskal Editoreen Elkartea) bildumako
|
|
|
Eskualdunako idazleen buruzagi ere bazen. Bere artikuluak idatz,
|
besteei
idatzaraz, berriketarien lana bultza eta gida, berriak hauta eta izkribuz eman, idazle berriak kazetara bil, iragarkiak itzul, saltzaile ak kilika, astekaria eta haren urtekari edo almanaka agertaraz eta heda, kaze ta eta inprimategiko idazle eta langileekikoa egin. Hitz batez esateko, kazeta osoa bere gain zuen.
|
|
|
Erlijioarentzat askatasun osoa, bereziki eskoletan, hori da hautagai xuriek hauteskundeetan lehen lehenik aldarrikatzen dutena. Gure kazetaria ere hun kitzenago du barne muinetatik erlijioa eskolatik kentzen duen lege horrek
|
beste
ezerk baino, zeren
|
|
|
Euskararekiko ikuspegi kontrajarri hauek badukete ondoriorik xurien eta gorrien kazeta elebidunetan. Zeren eta hasieran batzuek eta
|
besteek
euskara berdintsu erabiltzen bazuten ere (erran nahi baita guti, hautesle eta herrietako kontseiluetako frankok frantsesik ere ez zekitelarik bizkitartean), erlijioaren eusle izate horrek euskara erabiltzera ez ezik apaintzera zeramatzan apaizak. Hortaz, hiru apaiz idazle finkoren euskara on eta kalitatezkoari esker kazetan gure hizkuntza goiti joan zen, Eskualdun Onaren garaian() lehen aldiz nagusituz frantsesari; eta kazeta gorrietan, aldiz, beheiti.
|
|
|
Etsai deabruz eginikakoen xede eta lege tzarrak eta azerikeria edo zakurkeriazko jokaera aipatzen zituen argudio nagusitzat, hots, egitateak egi leen araberako; etsaien lege gaiztoen ondotik zetozen, bestalde, haren ustez, orduko makurrak oro. Etsenplu on eta txar, erran zahar eta zuhur, Aita Saindu eta Eliza Katolikoko autoritate eta beti aitzina errekak behera jausten ari garela koa ziren
|
beste
argumentazio egitura nagusietariko batzuk. Zuhurtziaz eta zent zuz bil irakurlea, hein bat argituz; irakurlearen bihotza hunki, bihotzez atxiki irakurlea, horra zer zuen xede.
|
|
|
1984: 231). 63XABIER ALTZIBARzio zeukan, beti politika nardagarria aipatu beharra ez zuen gogoko; nahia go zuen
|
beste
gai batzuez ari edo istorioak konta. Baina hauteskundeak usu baitziren (deputatu, senatore, kontseilari jeneral, herrietako kontseilu), erlijio aren aldeko hautagaiak bultzatu behar.
|
|
|
berriketariak eta berriak bil, hauta eta euskaraz eman. Hark idatziak baitira Baiona ingurukoak eta are
|
beste
herrietako gehientsuenak, ez oro. Zertako hark berak idatz?
|
|
|
berri mutxituxeak, nonbaiteko gertakarien istorioak nahiz irudi menetik sortuak. Batzuetan hark berak, bestetan
|
besteren
batek (Barbier etab.) idatziak. Zer eta zer sailari ohartu zitzaion Etxepare, Hiriart Urrutiren lehen mintzaldi eta herrietako berrien idazkeratik ere hainbat gauza ikasi zituena.5
|
|
|
aitzina, uste baino gehiago. Atzizkiak ustiatzen ditu, beraz, bereziki kazetari tzako hitz orokor eta tekniko berriak sortzeko; honetan ere ez da batere gu txiestekoa haren ekarria, eta hitz franko garaiko kultura eta gauzetarakoak izan arren,
|
beste
anitz egun ere baliagarriak dirateke.
|
|
|
Hoskidetzan eta perpau saren erritmoan oinarritzen dira haren figurarik adierazkorrenak, bereziki bukaera berdintzeak (homoteleuton), zirtoak, eta gero asonantzia eta alitera zioa. Figura hauek
|
beste
anitzekin elkartzen ditu. Le Progres de Biarritz kaze ta gorriak euskaragatik esanei buruz hona zer dioen ironia eta trufaz:
|
|
|
Politikako hizkeran barra barra eta beti adierazkorki darabiltza, beti solasari datxikola. Erran zahar edo zuhur metaforikoek edo haien bihurketa tik sortuek osatzen dute atal bat, lokuzioek
|
beste
bat. Usuenenetarikoak dira ondokoak, zenbait bederen tradizio handikoak lparraldean: Aspaldikoa da hori.
|
|
|
Adibidez, Bertzalde anitzek eman zioten Kanboarrek boza, Diharasarriz esana (E, 775,). Hiperbaton batzuk aski irakurterraz eta gozoak dira, baina
|
beste
batzuk harrigarriak lantzen ditu zenbaitetan, atzekoz aurre ra zatika irakurrita hobeki ulertzekoak, edo hain bihurdikatuak, non irakurlea hitzak bere tokian kokatzera eta hitz andanaka irakurtzera behartzen baitu:
|
|
|
Maiz testu zati osoak, are artikulu osoak hunkitzen ditu, izenburuak barne. Mota nagusienetarik bat
|
beste
norbaiten diskurtsoa edo haren oihartzuna jasotzen duena da, eta etsaia frantsesez mintzo denez, fran tsesaren erabilera ironikoa ageri da ardura. Beste batzuetan ironia alusioarekin elkartzen da:
|
|
|
Ironia hotz itxurakoa edo sarkasmoa ere ez da eskas, gontzetarik jalgiarazten duten gauzei hotz eta motz, zorrotz ihardestea ez baita gutiago eragingarria. Sarkasmoa
|
beste
ironia motekin nahasirik ageri da maiz. ] aun politikari sozialista franximant progre sista batek Euskal Herrian gaindi ibili ondoan esandakoez dio: Hortarik beretik ageri da, zoin giren gibela, Eskual herrian.
|
|
2019
|
|
|
Bestalde, JCVtik euskaltzainburuak 1941eko otsailean jaso zuen idatzizko baimenak J. Irigoyenen izendapena agindu egiten zuen.
|
Beste
bi baldintzak, ordea, ikusi dugunez agintariek ahoz markatutako marra gorriak ziren, baina debekuaren idatzizko frogarik utzi gabe.
|
|
|
Dena dela, gerraondoan berriz ekin zioten 1936an bukatu samar omen zegoena aztertzeari, letraz letra eta hitzez hitz. Azterketa filologiko sakonagoa litzateke ondo kokatzeko Euskaltzaindiaren artxiboan dauden askotariko material lexikografikoak, baina hiru corpus nagusi bereiz daitezke. Horietako bik gerra zibil artekoak dirudite, batak" a-z" arteko hitzak hartzen ditu eta
|
besteak
" ch z" artekoak. Letrarik falta ez duen lehen corpusak 930 orri inguru ditu eta bigarrenak 765 orri.
|
|
|
Batzordeko kideek eta I. M. Echaidek (gogoan hartu haren 1929ko Telefonoa’ren sortze ta aurrerapena) hiztegi normatiboa egin nahi zuten, behar adina neologismo sortuz. A. Irigaray eta J. Urquijok, ordea, hiztegi deskribatzaile hutsaren alde egin zuten,
|
besteak
beste, neologismoek Frantziako euskal idazleen artean izan zezaketen harrera txarraren beldur zirelako. Eztabaida hauek gerra aurrekoak berritu baino ez zituzten egin, J. Urquijoren hilberrian gogoratu zutenez:
|