|
2000
|
|
|
Arestian esan bezala, kartzelako egonaldiak moztu zuen Imanol Laspiurren politika bidea; hala ere, beste zenbait esparrutan kementsu aritu izan zen lanean. Hasieran esandako moduan, euskaltzaleen hasierako mugimendu gehienetan parte hartu zuen Imanolek
|
beste
euskal herritar askorekin batera, besteak beste: Jokin Zaitegi, Alfontso Irigoien, Yon Etxaide, Txomin Peillen, Karmele Rotaetxe, Txillardegi, Aresti, Balendiñ, Aurre Apraiz, Nemesio Etxaniz, Xarriton eta beste hainbatekin.
|
|
|
Hego Euskal Herriko lau aurrezki kutxetan garrantzitsuena den Bilbao Bizkaia Kutxak emaniko datu zehatzak aurkezten ditugu kutxok egun Interneten bidez egiten duten lana ezagutzeko. BBK k eskaintzen dituen zerbitzuak eta
|
beste
euskal kutxek eskaintzen dituztenak antzekoak dira oso. Bakoitzaren orriak informazio zerbitzu handia edukitzeaz gainera, bezeroek, Interneten bidez, era guztietako operazioak egin ditzakete unean bertan, denbora errealean:
|
|
|
Euskal idazleak oso gutxi irakurtzen ditu
|
beste
euskal idazleen liburuak. Nik, irratia dela eta, astero liburu bat irakurri dut azkenaldian.
|
|
|
Euskal idazleek
|
beste
euskal idazleen lanak irakurtzen dituzte, baina horrek belaunaldika funtzionatzen du. Nik nire belaunaldikoek idatzitakoak irakurtzen ditut.
|
|
|
Ikerketa honetan batetik Hego Euskal Herrian ikus daitezkeen estatu mailakobost kateak, publikoak eta pribatuak, eta
|
bestetik
Euskal Herria bera emisio esparrumodura dutenak (ETB1 eta ETB2) eta lokalak (zazpi guztira) ere hartu ditugu kontuan.
|
|
|
Baskongadetako egunkari erregionalistek Euskal Herriko albisteak ematen dituztenean, proportzio handi batean EuskalAutonomia Erkidegoko errealitatea dute aipagai (%71tik hasita %80rako bitartean). Hartara, gainerako euskal lurraldeek, agerpen txikia dute. EL MUNDO DEL PAISVASCO eta EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarientzat, ordea, Euskal AutonomiaErkidegoaz gain badira
|
beste
euskal errealitate batzuk, komunitate autonomo honekberen albisteen heren bi soilik betetzen baitu. Bestetik, GARA eta EUSKALDUNONEGUNKARIAren edukietan, Euskal Autonomia Erkidegoko albisteek ez dute EuskalHerriari ematen dioten espazioaren erdia ere osatzen, gainerako lurraldeetako errealitateari edota entitate handiagoei (Hegoaldea zein Euskal Herria bere osotasunean) jartzen dioten arreta handia baita.
|
|
|
Galdera honentzako erantzunbiribilik ez dugun arren, interesgarria da ordea egunkariok islatzen duten EuskalHerria nolakoa den behatzea. Hortik ondorio batzuk atera ditzakegu hedabide batzueketa
|
besteek
euskal erreferentzia eremua eraikitzean edo desegituratzean izan dezaketenzereginaz.
|
|
|
Mendebaldeko hiru probintziak alde batetik eta Ekialdekoa bestetik.Are gehiago, TVE2k eskaintzen duen eguraldi emanaldian, Euskal AutonomiaErkidegoari eta Nafar Erkidegoari buruzko informazioa eskaintzean, denbora tarte luzea uzten da Erkidego bien artean, denbora horretan Pirinioetako etaMediterraneoko Autonomia espainiarren berri eskaintzen delarik. Espainiakotelebista kate horretan, Nafarroak eguraldi tartea,
|
beste
Euskal Herriekin edoAragoekin konpartitu beharrean, Gaztelarekin konpartitzen du, nola Soriarekinhala Salamankarekin.
|
|
|
Bizkaia beti egon da hor, entzungai, Euskal Herri osoari adi adi.
|
Beste
euskal lurraldeekin bat egiteko beti prest, euskarari eta euskal nortasunari dagokienez. Bat egite horrek, edozelan ere, ez dakar inori men egitea, inoren morroi ez baita Bizkaia.
|
|
|
Otañok, izan ere, egiten ahal zuen amets Euskal Herri jator batekin, presabiniano, euskaldun, baserritar, eternoarekin. Egia da" Zazpiak Bat" izeneko poema egin zuela, egia da semeari aizkora eskuan hartu eta indarka hasteko esaten diola galdutako foruei eginikoan, baina funtsean ez du
|
beste
Euskal Herria bat amesten, eta ez da zapaldu bat, subjektiboki. Orixe zapaldu handi bat da, ezin du malenkonian aterbetu, atzean uzten duena herri baten suntsimendua izan da, eta urteetako alferrikako lan bat, maila pertsonalean.
|
|
2001
|
|
|
Besteak sortzea ere nahi dut, horrek hip hop kultura ere indartuko duelako eta erdaraz dagoen neurrian, euskaraz ere hori izanen delako. Baina niri gustatuko litzaidakeena da
|
beste
euskal taldeak ateratzea.
|
|
|
Gainera, urte horietan jendea kostaldeko turismo guneak deskubritzen hasi zen, eta doako hondartzaren aldean ordaindu beharreko bainuetxeen gainbehera etorri zen. Bata
|
bestearen atzetik
Euskal Herriko terma guztien ateak ixten joan ziren, gaur egun geratzen zaizkigun Nafarroako Fitero, Lapurdiko Kanbo eta Gipuzkoako Zestoa izan ezik. Hauek krisiari aurre egiten jakin izan dute eta, beharrezko erreformak egin eta tratamendu berriak barneratu ostean, XXI. mendeari ilusio osoz begiratzen diote.
|
|
|
Kongresuak bi eduki mota izango ditu: alde batetik kanpotik (Katalunia, Flandes, Europako hizkuntza komunikate txikiak) eskatu diren txostenak, eta
|
bestetik
Euskal Herriko txostenak. Horien artean lau alor espezifiko batekoak (Teknika eta Teknologia, Osasun zientziak, Giza eta Gizarte zientziak, Natur Zientziak) dira eta besteek euskararen historia unibertsitatean eta gaur egungo egoera aztertuko dute datu asko emanez.
|
|
|
Agian satira idaztea probatuko dut, oso dibertigarria izan behar du eta; poema gehiago idatziko dut, niretzat oso genero ona delako... Orain arte bi lan egin ditut,
|
beste
euskal idazle askok bezala, eta hemendik aurrera bakarra egingo dut.
|
|
|
Baina zergatik? Euskal idazle bati buruz hitz egitera dator
|
beste
euskal idazle bat, eta hor ere ghettoan sartu nahi gaituzte, ezkutatu egiten dute idazle euskaldunak garenik! Martin Ugalderi buruz erdaraz ematen badute informazioa, non dago hor euskara?
|
|
|
Etorkizuneko euskaldunaden gure ikaslea bertan biziko delako, ingurune horretan bertan bizi direnekin komunikatuko delako eta euskara bera komunitate horretan dagoelako. Ikastaldeareningurune hurbiletik taldera eta taldetik ingurune hurbilera, zubiak luzatu behardira, ikas prozesuaren hastapenetatik ohitura komunikatiboak sortzen hasteko.Jarduera honek ikaslea eta euskal hiztuna harremanetan jartzea du helburu, batetikikasleak hiztunak ezagut ditzan eta haiekin ohitura komunikatiboak sortzenhasteko, eta
|
bestetik
euskal hiztuna ikaslearen ikas prozesuaz jabe dadin eta lagundiezaion. Aurrerago azalduko dugu hau patxada handiagoz, adibide batzuen bidezhobeki ulertzeko.
|
|
|
Gipuzkoan hemezortzigarren mendean ez dira hainbeste Larramendi baino lehenago idatzi zuten lekukoak eta horien artean Otxoa de Arinek oso leku nabarmena du eta nahiz berak hizkuntzagatik eta beste zenbait arrazoi berezirengatik literatura aldetik  interes gehiegirik ez izan, beti izango da aipatua. Orain ezagutzen dugun baino liburu eta paper gehiago agertzen ez diren bitartean behintzat, beti izango dira aipatuak bata eta
|
bestea
euskal literaturaren historia batean.
|
|
|
Negar hari honen aleak ezin konta ahala dira eta bat edo beste aukeratzea nahikoa izango dugu.
|
Beste
euskal libururik gehienak bezala behar adina irakurtzen ez den Domingo Agirreren Garoan, Joanes artzainaren begiak Urkiolan zaharreriak goibelduak dauzka. Inguruko mendiak ez zaizkio gaztetan bezain eder:
|
|
|
Campionek, ordea, Nafarroaz mintzatzen zelarik, bazuen eskuartean Etxaidek aurkitu ez duen tresnarik. Dokumentu eta nolanahiko  lekukotasun ugari dugu Nafarroan aldi hartarako,
|
beste
euskal herrien  aldean. Eta argirik ez izate horrek, irudimena askatzen baldin badu ere, ez du gehiegi laguntzen orduko irudiei pisua eta bizia ematen.
|
|
|
Nahiago nukeen honako hauek ere jaso izan balitu Labayen jaunak bilduma honetan, ezinbestean" Etxeko keea" kentzen zuelarik ere. Hizkeraz ez ezik, baita barren isuriz ere ez zegoen olerki horietatik urruti
|
beste
euskal liriko handi baten ukitua.
|
|
2002
|
|
|
Gure bazkideen erdia baino gehiago katalanak dira. Batzuek senideren bat euskalduna dutenak dira, eta
|
besteak
euskal munduarekiko interes handia dutenak. Ekintza puntualetan, berriz, 2.000 pertsona elkartu daitezke.
|
|
|
Autoreak berak esan bezala, obra honetan, heriotzara kondenatua den ekintzaile politiko baten motibo pertsonalak, sufrimendua eta izua deskribatu nahi izan zituen. Lehen pertsonan dago kontatuta, eta
|
beste
euskal ekintzaile politiko bat da protagonista, heriotza zigorra hartu ondoren kondenatik libratzea lortzen duen ekintzailea. Narrazioaren une batean, pertsonaia horrek Cánovas del Castillo hil eta garrotez hiltzera kondenatu zuten Angiolillo anarkista italiarraren nortasuna hartzen du.
|
|
|
Bada heroi bazter utzirik
|
beste
euskal nobela batzuetan ere; Ameriketara joandako gure erbesteratuen bizitza kontatzen dutenetan alegia. J. M. Etxeitaren Jayoterri maitia ko edo J. M. Lertxundiren Polli eta Pello ko pertsonaiek, esate baterako, egoera zailak jasan behar izaten dituzte; bakarrik ikusten baitute beren burua, bazter utzirik.
|
|
|
|
Beste
euskal lurraldeetako osagile ta idazle ikertzaileek toki aukerakoa ta zabala dabe, agerkari dekano honen orrialdeetan euren jakite lanak agertu ahal izateko.
|
|
|
Garai hartan, Hego Euskal Herri osoko patronalaren batasuna eratzeko saiaketaren bat izan zen arren, erakunde patronalek lurralde banaketa autonomikoa errepikatu zuten. Horrela, Nafarroako patronala (estatukoerakunde patronaleko (CEOE) kide dena) dugu batetik, eta
|
bestetik
Euskal Autonomia Erkidegoko enpresarien konfederakuntza (CONFEBASK). Arabako (SEA), Gipuzkoako (ADEGI) eta Bizkaiko (CIMV) erakunde patronalak osatua?.
|
|
|
|
Bestetik
Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen zerbitzuaren, hainzuzen <www.ehu.es> helbidea duena, katalogoaren artean honako hauek ditugu:
|
|
|
ereduaren eremua nahiko txikia da eta oso jendegutxik aukeratzen du aukera hori, ikasle euskaldunen %0, 7k baizik ez. Bestalde, Aereduko ikasleen kopurua
|
beste
euskal eredukoekin batera hartzea eztabaidagarriagerta badaiteke ere. Nafar Gobemuko estatistikek gaztelania hutsezko ereduarekin lotzen baitute?, garrantzitsua da euskara edo euskaraz irakasten duten ikasleen kopurua ezagutzea, haien gurasoak, umeak A, B edo ereduetan matrikulatzera koan, euskararen alde jokatzen ari baitira. A eredukoak ere euskarareningurura bildu baitira.
|
|
|
b) Bestetik, euskararen alderdi kualitatiboari dagokionez, hutsuneak nabariakdira: irakasleen euskara maila neurtu eta hobetzeko egitura sortzea, testuaksortu edo/ eta itzultzeko mekanismoak egituratzea, oinarrizko fondo bibliografikoak osatzea...; hots, besteak beste, oraindik normalizazioa hasi besterik egin ez duela erakusten diguten adierazleak; erabat gaindituko ez direnak, bestalde,
|
beste
euskal unibertsitateekin eta Administrazio berarekinelkarlanean ez bada.
|
|
|
Gure sistema unibertsitarioak pairatzen dituenarazoek bi ezaugarri berezi dituzte. Alde batetik, arazo horiek Euskal Herri osoarieragiten diote, hau da, era batean edo
|
bestean
Euskal Herriko unibertsitate guztieieragiten diete. Hori bai, unibertsitate desberdinetan era desberdinean azaleratzendira, baina arazoen muinak funtsean berdinak dira.
|
|
|
Gure euskal ingurunean eta herri honetan bizi dugun metahistoriaren oinarriaere oinarri berdinetan funtsaturik, garai batean Espainia eta Jainkoa salbatzeko? 1936an?, eta
|
bestean
Euskal Herria eraikitzeko, gure herritarrak ez dira gelditzen eta asetzen jendea hiltzeak dakarren hondamendiaz. Atzo Ernest Lluch historialari trebea eta Euskal Herriaren aldekoa hil digute.
|
|
|
2000n lau lagun bildu ziren irratiaren ideia berpizteko, eta Donibaneko jaietan saiakera arrakastatsua egin zuten. Euskaraz emititzeko erronkari eusteko asmoz, izena aldatuta. Matraila Irratia deitzen da gaur egun?,
|
beste
euskal emisorekin batera Arrosa egitasmoan sartuta dago.
|
|
|
Nafarroako irratiekin ez ezik Euskal Herriko
|
beste
euskal emisorekin konexioak eskaintzen ditu irrati horrek. Informazio lokala eskaintzeaz gain, musikak garrantzi handia du programazio parrilla betetzeko.
|
|
|
Irratigintza komertzialaren ordezkari nagusia Gasteizko Aurrezki Kutxaren Gasteiz Irratia/ Radio Vitoria izenekoa zen, eta hori ere sare publikoan sartu zen, 1982an Eusko Jaurlaritzak erosi zuenean. Beraz,
|
beste
euskal herrialdeetan baino leku gehiago zegoen libre dialean emisora bat sartu ahal izateko, eta, beraz, horretan saiatu ziren estatuko enpresak zein bertako tokiko iniziatibak.
|
|
2003
|
|
|
|
Beste
euskal portuetan urtero 35 itsasontzi nabigatzen dira petrolio gordinarekin eta deribatuekin. Baionan petrolio gordin eta deribatuen 800.000 tona mugitzen dira urtero eta Pasaian 250.000 tona.
|
|
|
Besterik nahi genuen. Berkeley-n (Kalifornia) ikasi genuenon artean, bata Ipar Irlandara joan zen,
|
bestea
Euskal Herrira... Bestelako antropologia genuen asmo.
|
|
|
A. I. Diagnosia egiterakoan ez dugu batetik gatazka kontuan izan, eta
|
bestetik
Euskal Herriaren eraikuntza. Diagnosia bere osotasunean egin dugu, gatazka barne.
|
|
|
Argitaratutako testuak idazlearen
|
beste
euskal elaberrietarik duen diferentziarik aipagarriena narrazioko euskara eredua da. Kurl eta EuskM elaberrietako" euskara osotua" barik, bizkaiera literarioa darabil narratzaileak edizio publikatuan.
|
|
|
Urte berean" Mikel eta erdeldunak" izeneko ipuintxoa plazaratuko du Egan aldizkarian.23 Hamarkada horretan aldizkari hori bihurtuko da Oskilla23 Ipuin honek" Kirikiño Saria" irabazi zuen, Euskaltzaindiak eta Bizkaiko Aurrezki Kutxak antolatua, Gerediaga Elkartea ere artean zela. Ipuin hau, bestalde, Oskillasoren euskara pentsamoldea dela ta esanguratsuenetarikoa da, beraren umorearen erakusle onenetarikoa izanaz bestalde. soren eta
|
beste
euskal idazle itzaltsu askoren topagune eta literatura erreferentzia. Ondoko urteetan ere (19631965) Egan aldizkarian sortzapenezko edota itzulpenezko kontaera laburrak argitarako ditu; bai eta han idatziko ditu batasunaren inguruko saio laburrak eta berean izango ditu gai horrezazko eztabaida dialektikoak Mitxelena eta Villasanterekin.
|
|
|
orain dala urte bi, ni hara joan nintzanean, Winnemucca (Nevada) izan zan orduko euskal jaiaren bihotza, hantxe ospatzen zalako NABOren batzar nagusia (Erakunde horrek Ipar Ameriketako Euskal Etxe guztiak batzen ditu). Hango euskaldunen apez arduraduna dan Martxel Tillousek dei eginda joan nintzan orduan Winnemuccara; eta, bide batez,
|
beste
Euskal Etxe batzuk be ikusi nebazan lau Estadutan.
|
|
|
Baina gure adiskide ta lagun handiaren eretxia nahinon aurkituko dozu orriotan; gainera, haren Bizkaiko Euskal Idazleak liburua guztiz egokia dozu antologia honi onura gehiago aterateko. Bizkaiko
|
beste
euskal idazle askok legez, Zaratek be beste euskalkien edo" euskara batua" ren bideari ekin eutsan, azken urteotan. Gure euskalkia bizkaitar ez diran askok maite izan dabe; landu, oso gitxik.
|
|
|
Uste dogu,
|
beste
euskal ikasle askorentzat be mesedegarri izango dala, beharbada, antologia hau, eta asmo zabal horrexegaz emoten dogu argitara.
|
|
|
Nik neuk ez deutsat gitxi zor liburu honi. Mezearen
|
beste
euskal itzulpen bat be ezagutu neban, Jon Gurutz Ibargutxi abadeak bizkaieraz egina. Argitaratua izateko eleiz baimena be lortu ebala uste dot Bilboko gotzaitegian, baina ez eban argirik ikusi.
|
|
|
zein baztertu? Neure gogoz, pozik be pozik sartuko nebazan (merezidu be ba dabe ta)
|
beste
euskal prosista asko, bai zaharrak, bai gaur egunekoak; baina liburu honek bere neurria behar, eta guztientzako lekurik ez! 3 Hurrengo hau be garbi itxi gura dot: hemen agertzen dirala ta, ez uste izan idazle guztiok neure gogo beteko direanik, ezta beti idazlerik onen onenak be; baina danetik emon gura izan deutsut, era guztietakoak, danon barri izan daizun, eta gero zeuretzat onenak zeuk aukeratu daizuzan.
|
|
|
(Esan daigun, orraitino, erderaz horren antzeko mezak lantzean behin emoten zirala, batez be kristinauen Batasuna eskatzeko egiten zan zortziurrenean, urtarrilean).
|
Beste
euskal gai askotan lez, honetan be aurrelari izan genduan J.A. Retolaza, Kili kili ren sortzaile ta zabaltzaile aspertu ezina. Bakotxari berea zor jako:
|
|
|
|
Beste
euskal lurraldeak baino beranduago sartu zan gure Bizkaia Lore Jokoen giroan: aurton ehun urte ospatu zirala lehenengoak Bilbon; hurrengo urtean hementxe hurrean, Markinan; gerotxuago Durangon, eta, azken baten, larogeta hamaikan, non eta Iurretan, orduan oraindik bere buruaren jabe zan neure jaioterrian, D" Abbadie bera, emazte ta guzti, bertara etorriaz.
|
|
|
Erderaz dago. Irigaray euskaltzainak
|
beste
euskal idazle batzuen artean gure Abeletxe be aitatzen dau. Aitatu eta txalotu.
|
|
|
Mikel Zarate, Txomin Agirre, Euskaltzaindia, Deustuko Unibertsitatea, Bizkaiko Aurrezki Kutxa eta
|
beste
euskal erakunde batzuk alkartuta ikusten doguz ospakizun honetan. Guzti honen inguruan, azal azaletik bada be, neure gomuta eta gogoeta batzuk agertu gura neukez, guztion baimenaz, gure artean beti erabili genduan eta Mikelek hainbeste maite eban bizkaiera latz errimean.
|
|
|
Bide honetatik jo dabe
|
beste
euskal idazle guztiak be: erabiliaz eta landuaz, geroago ta bigunago bihurtu deuskue artzain, baserritar eta arrantzaleen hizkuntza zahar gozoa.
|
|
|
Batzarrotan hainbat euskaltzain ezagutu neban eta gero eurotariko batzukaz hartuemon estuagoak be izan ditut. Zeuk ondo dakizunez, ni eleiz arazoetan egon naz beti samaraino sartuta eta asti modurik ez dot izan Euskaltzaindiari eta
|
beste
euskal erakunde batzuei neure laguntza apala eskaintzeko. Nik eurokandik hartutakoa, nik euroi emondakoa baino mila bider gehiago izan da.
|
|
|
Zuk dinozunez, hori bizkaitarrok zeuok zeuotara egin zenduen,
|
beste
euskal eleizbarrutiekoekin hartuemonik barik. Hori holan zergaitik?
|
|
|
Ni neu baiezkoan nago. Neure gogoz, pozik be pozik sartuko nituzan hemen merezidu be badabe ta
|
beste
euskal prosista asko; baina liburuak bere neurria behar, eta guztientzat lekurik ez!
|
|
|
Gure sortetxetik ageri den Urtsuia mendiaren haraindian
|
beste
euskal herri batzuk badirela ikasi dugu bada, haur haurretik eta, geroztik, bi aldeetako politikaren gorabeherei jarraikirik, ziur eta fida gaude, urteen buruan, gero eta gehiago garela herritarrok, ohartuak garenok, Euskal Herria badela, gure jende kopuru seinalatu bat jokatzen delakotz nazio bat balitz bezala.
|
|
|
Garibairen bide beretik, eta haren tesiak garatuz,
|
beste
euskal idazle batzuk euskararen eta euskaldunen inguruko apologiak idatzi zituzten: Andres Poza bizkaitarrak (De la antigua lengua, 1587), Baltasar Etxabe gipuzkoarrak (Discursos de la antigüedad de la lengua cántabra vascongada, 1607), etab. Baziren euskal foru herrialde bakarrean zentraturiko historia lanak ere, baina elementu tubalista kantabrista berberak sartzen zituztenak, adibidez, Juan Martinez Zaldibiaren Suma de cosas cantábricas y guipuzcoanas (1571).
|
|
|
Aurten Hegoaldean egiteko baimena eskatzean, Euskaltzaindiaren babesean baldin bazegoen ez zegoela agintarien aldetik eragozpenik, jakinarazi ziguten. Honekin esan nahi dudana zera da, nahiz Ikas, Elhuyar, Jakin eta
|
beste
euskal kultur arloko elkarte batzu diren antolakizun osoaren zama daramatenak, agintarien aurrean erantzukizun osoa Euskaltzaindiarena dela. Nik badakit ez dugula gehiagoko estualdirik izango eta lasai nago.
|
|
|
Gertatukoa azaltzeko, garaiko giro politikoaren ezaugarriak hartu behar dira kontuan. Francoren heriotzaren ondoren, eztabaida eta tentsio ugari bizi ziren, besteak
|
beste
euskal indar politikoen artean. ETAren inguruan sortutako taldeen artean enfrentamendu gogorra zegoen Francoren aurkako oposizioa nork gidatu behar zuen erabakitzeko.
|
|
|
Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako herrietan eman zituen misioak. Misiogintza aprobetxatzen zuen, hain zuzen ere, euskalkien ezaugarriak aztertzeko, eta
|
beste
euskal idazleekin harremanak estutzeko (horien artean J.A. Mogelekin). J.M. Zabalak berari buruz idazten duen aipamen biografiaz  koak frantziskotar ezin hobearen topiko guztiak biltzen ditu:
|
|
2004
|
|
|
Alde batetik behar da irakaskuntza, baina
|
bestetik
euskal giroa behar da bultzatu. Adibidez, joan den astean izanen zen pastorala eta hori gauza ona da, itxura ona ematen du.
|
|
|
Bikoiztasun politiko horrek isla zuzena izan zuen Espainiako Konstituzioan. Izan ere, laugarren xedapen iragankorrean, Nafarroak
|
beste
euskal lurraldeekin bat egiteko gainditu zituen baldintzak, Aurreautonomikoaren dekretuan zeuden berberak ziren. UCDren hainbat sektoreren gogokoa ez izan arren, hainbeste goretsi duten Espainiako demokraziaren testurik gorenean, Hegoaldeko euskal lurraldeen arteko batasuna burutzeko bidexka hor gelditu zen izkiriatuta behin betiko.
|
|
|
Aitzitik Estatutuarekiko oso kritikoak azaldu ziren
|
beste
euskal talde batzuk, hala nola, HB, LKI, EMK, LAIA Ez... aurkako jarrerari eusteko bi argudio nagusi plazaratu zituzten: bat, eratze prozedurari zegokiona, Konstituziotik eta Moncloatik zetorren estatutua zenez gero, onartezina zen.
|
|
|
|
Beste
euskal idazle askok ere bai. Jakina.
|
|
|
Saltzeko erabiltzen den zatia, berriz, ia oso osorik gainontzeko euskal lurraldeetara doa. Arroitzeko errotak, azkenik, Iruñea eta Lizarrako Eroskiren hipermerkatuei ere saltzen die olioa, baita gainontzeko
|
beste
euskal lurraldeei ere.
|
|
|
Hala bildu zuen Pako Aristik Euskal Kantagintza Berria argitalpenean (1985). Gorbeiako espaldako Mairulegorretako koban 70eko hamarraldian egin ziren
|
beste
Euskal Jai baketsuago haien antzera, Txindoki azpiko Larraitzeko akelarre hark ere, aldeko eta kontrako ugari batu zituen bazterretan. Aldekoen artean, Balendiñe Albizu idazle zumaiarra() bere bizitza eta lanaz behin baino gehiagotan arduratu den Elixabete Garmendiak gogorazi digunez.
|
|
|
hots, norbere herrian eta lurraldean norberaren hizkuntzaren eta kulturaren arabera. Jakina, egiten ari garen hautu honetan, euskararen nagusitasuna dugu xede eta helburu,
|
besteek
euskal lurraldearen eremuan izan ditzaketen eskubideak zapuztu gabe. Hegemoniaren aldeko aukera, hortaz, azken buruan, herri orok bere nortasun jakinaren arabera bizi ahal izateko eskubidean datza, ez inori bere etxean berea ez duen nazio nortasuna zapuzteko jokabide doilorrean.
|
|
|
Na zioen arteko oposizioa da hor tartekatzen dena, baina diferentzia handi honekin: bata nazionalismo espainola estatu baten babesean zapaltzailea den bitartean,
|
bestea
euskal nazionalismoa, estaturik gabekoa izaki, hark zapaldurik daukala. Nazio arazo guztietan presente dagoen antagonismo mo ta da hau.
|
|
|
Taulan ikus daitekeen gisan 1955 urte ingurura arte (antzinako etorkinak, tarteko etorkinak) Gipuzkoatik eta
|
beste
euskal probintzietatik zetozen etorkinek pisu handia zuten8 Baina pixkanaka (1955 urtetik aurrera bereziki) espainiar estatuko etorkinak garrantzia hartzen joan ziren. Lekuko gisa mintzatu zaidan Asunek emigrazio uholde hau bizi izan zuen.
|
|
|
Hola Euskal Herria egundik definitzen dugula esatean erantsi litzateke zazpi probintziak ez direla betidanikoak, mugak aldakorrak izan dituztela historian zehar, eta posible zela beste muga batzuk izatea egun. Halaber argitu behar da zazpi probintzia horiek ez dutela bloke konpaktu bat osatzen baizik beren arteko harremanak aldakorrak eta asimetrikoak izan direla. Adibidez, Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak beren azken mendeotako ibilbide historikoan
|
beste
euskal herrialdeekin baino lotura juridiko politiko handiagoa izan dute, eta antzekoa gertatzen da Lapurdia Nafarroa Behere eta Zuberoaren artean, Nafarroa Garaia bakanago ageri delarik. Dena den kontuz ibili behar da zazpi probintzien inguruko bloke zurrun irudia saihestu guran ez igarotzeko. Baskongada/ Nafarroa/ Iparralde?
|
|
|
Sindikatuen sarreraren bidez, sindikatu korporatiboak sortuz edo Kontseilu Sozialen koordinazio eta indartzean oinarritutakoarkitektura baten bidez egitea aurreragoko kontua da. Nahiz beldur garen ez otediren sindikatuen praktikari buruzko hainbat aurreiritzi eta topiko astindu, edota ez ote den gogorarazi behar Gizarte Eraldaketarako Oinarrizko Printzipioak, izaera ekonomiko eta soziala duten
|
beste
euskal instituzioekiko, bereziki euskallangileek bultzatuak direnekiko, elkarlana, bultzatu beharraz ari direla.
|
|
|
Euskal Herriko Kooperatibismoak bere balioak gorpuzterakoan eragin handiaizan du: bere izaera arautzeko nazioarteko kooperatiba mugimenduak jorratutakobalio berberak erabiltzen ditu (Nazioarteko Kooperatiba Elkartea InternationalCo operative Alliance); irizpide horiek Rochdale ko esperientzian oinarritzen dira, eta horien arabera zuzendu ohi dira Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa etabere menpeko
|
beste
euskal federazio guztiak4.
|
|
|
Moduloan
|
beste
euskal preso batzuekin zaude. Lagungarri al da hori?
|
|
|
Erbia harrotu eta aurrea hartu dutenak beste batzuk izan dira: Euskokultur Fundazioa eta
|
beste
euskal barruti ko erakunde batzuk. Lana gogotik egin dute.
|
|
|
5 Euskara
|
beste
euskal lurralde eta giza talde batzuen ondare den aldetik eta erakunde akademiko
|
|
|
5 Euskara
|
beste
euskal lurralde eta eta kulturakoak izan ditzaten hakomunitate batzuetako ondarea ere rreman eta loturez gain, Euskadiko izanik, erakunde akademiko eta Erkidegoak lurralde eta giza talde kulturazkoek beroriekin izan ditza horiekin kulturazko harremanak keten harreman eta loturez kanpo, bideratzeko itun hitzarmenak izenEuskal Herriko Komunitate Autopetu ahal izango ditu, euskara zainnomoak eskatu ...
|
|
|
ordu erdi edo ordu beteko programa tarte batzuk eta bost minutuko publizitateko hiru tarte, guztira lau ordu t’erdi edo bost ordu. Alabaina, Telebilbao kenduta, kateko
|
beste
euskal telebistek ia osorik ematen dute kateko programazioa.
|
|
2005
|
|
|
Gurean, Koldo Izagirrez gain, batez ere Potteko idazleei egotzi behar zaie literatura fantastikoa euskal literaturan errotu izana. Euren eklektizismo barruan literatura fantastikoaren eragina nabarmena da idazle hauengan eta euren eragina
|
beste
euskal idazle batzuengana zabaldu da. Literatura fantastikoa, beraz, joera berritzaileekin agertzen da 80ko hamarkadan.
|
|
|
Eskualduna oraindik ateratzen zen denboran, honen azken aldian, sortu zen
|
beste
euskal aldizkari bat, Aintzina hilabetekaria, aldikada bi izan zituena, eta bitartekoa. Lehenengotan, sortu aurretxoan, Iparraldean Hegoaldeko jeltzaleen bidetik alderdi politiko bat sortuko zenetz zurrumurrua zebilen, baina azkenean aldizkaria besterik ez zuten sortu, eta haren eragileek argi esan zuten beren asmoa ez zela horren aitzakian alderdi bat sortzea.
|
|
|
Relación histórica de los sucesos ocurridos en estaregión de Cantabria hasta la entrada de los moros10Egitasmo guztietan etaidatzi ziren testuetan, Euskal Herriko hiru probintzien esparrua zen País Bascongado delakoa. Testuak irakurriz, badirudi
|
beste
Euskal Herririk ez zela ageri. Egia esateko eta bere garaian garaiko ikuspegian murgilduz gero, probintzia soila gainditzeak eta Irurac bat izeneko elkarguneaz aritzeak, urrats nabarmen berria suposatzen zuen, ez baitugu ahaztu behar tokian toki ko aginteak probintzi mailakoak baino boteretsuagoak zirela.
|
|
|
Hauek guztiak oinarri gabeko iritziak dira. Batetik, kantabriarrak izan zirelako erromatarren aurkako gehien aritu zirenak, eta ez euskal lurraldeko leinuak, eta
|
bestetik
euskal leinuek beraien hizkuntza gorde zuten erromatarren lagun laster egin zirelako eta inperioaren ezarpena handiegia izan ez zelako euskal lurraldean.
|
|
|
Badu, Ugaldek El Mundo del País Vasco egunkarian 1991 21an biolentziari buruz idatziriko beste artikulu bat. Garai haietan, PNV alderdiak Espainiako zenbait alderdirekin paktatu zuen
|
beste
euskal abertzaletasunak alde batera utziz. Politikaren inguruko begi bista arin bat egingo bagenu, erraz ikusiko genuke:
|
|
|
Orotara arabarrek edukien erdia inguru bete zuten.
|
Beste
euskal herritarren kolaborazioekin artikuluen heren bat osatu zen, eta gainerakoa, Espainian zeharreko eta atzerriko idazleen artean. Kolaboratzaile aktiboetarik asko Herranen belaunaldiko lagunak ziren, XIX mende erdialdera jaiotakoak.
|
|
|
arabarrei dagozkien artikuluak %61 dira Gasteizko aldian eta %29 Madrilgoan; gainerako euskal herritarrei dagozkienak %33 Gasteizko aldian, %22 Madrilgoan; espainiarrei %4 Gasteizen, %47 Madrilen; eta atzerritarrei %2 eta %1 Artikulu horiek dituzten orri kopuruaren arabera egiten badugu kalkulua ondorio antzekoa da baita ere: arabarrek %49 Gasteizko aldian, %24 Madrilen;
|
beste
euskal herritarrek %41 Gasteizen, %31 Madrilen; espainiarrek %8 Gasteizen, %44 Madrilen; eta atzerritarrek %1 eta %0, 4.
|
|
|
«Euskal» izaera horrek zer esan gura zuen zehaztea ez da erraza. Baina pentsa daiteke besteak
|
beste
euskal idazleei lehentasuna eman nahi zitzaiela: jada ikusi dugu aldizkariak agertzen zituen kolaboratzaileen zerrendetan (baita Madrilgo aldikoan ere) soilik Euskal Herriko pertsonak iragartzen zirela.
|
|
|
Honek Erdi Aroa eta Arabako historia jorratu zituen gehien. Baina Nafarroaz eta
|
beste
euskal probintziez ere jardun zen, batez ere foru berezitasunak nabarmentzeko. Gainerako kolaborazioak sakabanatuagoak dira.
|
|
2006
|
|
|
Hemeretzi etapatan banatutako ibilbide luzea da hauxe, Karrantzan dagoen Zalama mendian hasi eta euskal Pirinioetako Hiru Erregeen Mahian amaitzen dena. Nolanahi ere, Bilbo, Gasteiz, Donostia, Iruñea, Donibane Garazi eta
|
beste
euskal hiriburuekin lotzeko sei era ere adierazten ditu. Bestalde, ibilbidea egiteko asmotan dabilenari lagungarri izango zaizkion mapa zehatza, bidean aurki dezakeenari buruzko oharrak eta Alberto Murok egindako argazkiak ere ageri dira liburuan.
|
|
|
Berarekin batera datorren DVDa, berriz, Sara Paniaguak editatu du. Bai batak zein
|
besteak
Euskal Herrian hasi eta Asiako lurraldeetan, bertako herriko plaza, espetxe, umezurztegi, estepa zein basamortuan barna egin zuten kultur espedizioaren emaitzak jasotzen dituzte. Herrien arteko kultur harreman mugimendua sortzea helburu zuen espedizio hura bost kidek osatu zuten, horretarako Zeru urdina dantza antzerki ikuskizuna erabiliz.
|
|
|
Errusieraz nago edo errusieraz naukate edo errusiarra ere banaiz dagoeneko. Ipuin bat itzuli didate errusierara eta antologia batean sartu,
|
beste
euskal ipuinlari batzuenekin batera. Elena Zernova andreak obratu du miraria eta San Petersburgoko Unibertsitateak kaleratu du.
|
|
|
Ez da afera berria, inondik ere, gutxienez 80ko hamarkadazgeroztik inoizka atera izan baita euskal literaturagile eta zaleen arteko eztabaidetara. Baina konpromisoa ulertzeko eta gauzatzeko bideak ere askotarikoak dira.Batak indarkeriaren aurrean hartu beharreko jarrera etikoarekin lotuko du bereliteraturaren engaiamendua,
|
besteak
euskal idazleek, gure istorioak, kontatzekoduten obligazioa azalduko du, erreferente komunak sortzekoa.
|
|
|
647 ARANZADI, T., Antropología y etnología del País Vasco navarro, Bartzelona 1911, 91 Aranzadi ren testua, kritikoa arrazaren kontzeptuaz baliatzen diren nazionalismo guztiekin, baita euskaldunarekin ere,
|
bestetik
euskal herri nortasunaren aldekoa da, euskal arraza mespretxatzen zuten autore arrazista latin edo ariarzaleen aurka (Chamberlain, etc.).
|
|
|
Indarrean dagoen egungo curriculuma euskal edukien aldetik nahiko ahula da eta, hala ere, lanak dituzte zenbait testuk minimo horretara iristeko. Adibidez, Euskal Herria batzuentzat EAE da, beste batzuentzat Hego Euskal Herria eta
|
besteentzat
Euskal Herri osoa, Hego eta Ipar.
|
|
|
Testuliburuen egileak bertakoak izatea giza baliabideetan garrantzi handiko inbertsioa egitea da, izan ere egile horiek lan horretan asko ikasten dute eta horrek berarekin dakar erabiltzaileen prestakuntza lana. Alde horretatik, zentzuzkoa dirudi,
|
beste
euskal kultur eragile estrategikoekin gertatzen den antzera, bertako argitaletxeak izatea testuliburu horiek plazaratuko dituztenak. Hortik aurrera, ez dut iritzirik ematen testuliburuek doakoak ala ordainduak izan behar duten, finantziazio sistema zeinek izan behar duen eta eredu bakoitzaren mesedeak eta kalteak zein diren esateko.
|
|
2007
|
|
|
Oviedoren aurkako erasoa otsailaren 21ean hasi zen, goizaldeko 4:30ak aldera, eta egun berean Perezagua, Rusia eta Celta batailoikoek Pando mendia eskuratu zuten.
|
Beste
euskal brigadek berriz, Nalon ibaia zeharkatzeko gorabehera handiak izan zituzten. Ibaia gauez eta ustekabez gurutzatzeko asmoa zuten, baina ez zen hala gertatu.
|
|
|
Altzairu arruntaren sektorea, adibide nagusitzat Ezkerraldean dagoen Nervacero euskal lantegia duena, Celsa talde katalanaren esku dago duela urtebetetik. Hemen jarraitzen duten eta talde ezberdinekin harremanak dituzten isolatutako
|
beste
euskal enpresa batzuk ere badira; hala nola, Inox Olarra, Layde, Arania Bizkaian; Theis Araban; Perfinasa Nafarroan; Garay eta Chinchurreta Gipuzkoan.
|
|
|
Karrantza Harana, Euskal Herriko azken bazterretakoa, Zuberoan Eskiula iduri. Kasu honetan, Karrantza Harana bera baino urrutiago bada
|
beste
euskal herri bat ere, ordea, Lanestosa. Harexek behar du azken, edo, Joxe Mari Alixek dioenez, lehena:
|
|
|
Gauza bera burutzera doaz urriaren 28ko ospakizun handi horrekin. Izan ere, Gerra Zibila amaitu zenetik 70 urte betetzear daudelarik, frankistek 1936ko udazkenean hil zituzten Jose Ariztimuño Aitzol, Martin Lekuona, Jose Sagarna, Gervasio Albizu, Jose Arin, Jose Markiegi… eta
|
beste
euskal apaizak, ez ditu Elizak 498 horien pare jarri. Jakina, besteak bezain biktimak edo, hizkera kristaua erabiliz, besteak bezain martiriak izan lukete.
|
|
|
Belaunaldi zahar, gazte ala haur denak berdin partaide dira. hiri handietan bestak erdaldunduak dira neurri handi batean. Baionako bestak dira ezagunenak," milioi bat jende" dabiltzalarik 5 egunez, tartean euskaldun anitz. urte batetik
|
bestera
euskal kultura sartzen ari da programan elkarteen ekimenez. Leinua, Baionan kantuz, Ibaialde elkarteek eta txaranga batzuk Karrikaldi antolatzen dute arratsalde oroz euskal kantu, dantza, eta bertsoekin.
|
|
|
Euskal Herriko senideekiko harremanek ere zer edo zer eragingo zuten bilakaera horretan, bi iloba bertsolariekin izan zuten bertso trukean ageri den bezala. Erabat osoturiko pentsamendu politiko abertzalea eta alderdi baten aldekoa zeukatela baieztatu barik, zalantzarik gabe esan daiteke
|
beste
euskal emigrante askori gertatu zitzaien bezala, Argiñarena anaiek ere euskalzaletasunaren kontzientzia berritua atzerriko euskal taldeen eraginez jaso zutela.
|
|
|
Historian lehen aldiz euskarari legezko babesa ematen dion Euskararen Legeak 25 urte bete ditu, baina urrun gaude oraindik EAEn eta urrunago
|
beste
euskal herrietan, herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzetik. Oraindik ere, ez da posible euskara gizarte alor guztietan normaltasunez erabiltzea.
|
|
|
" Konplizitateak bilatu" eta" konpromisoak eskatuko" dituen Anjel kalera! ren bozeramaile gisa agertu dira gaur Iñigo Santxo Abokatu Euskaldunen Sindikatuaren kidea, Laura Mintegi idazlea eta Figueroaren laguna, Endika Guarrotxena Athletic eko jokalari ohia, Mikel Goñi Anjelen koadrilako laguna eta Mitxel Sarasketa preso politiko ohia. Anjel Figueroaren kasuaz gain, ekimenak bere kezka agertu du gaixo dauden Berangoko Josu Rodriguez" Nekora", Algortako Txomin Gezuraga eta
|
beste
euskal preso politiko dozena batek pairatzen dituzten egoerengatik. Hurrengo egunotan, sinadura bilketa eta hainbat mobilizazio egitea aurreikusi du jaio berri den ekimenak.
|
|
|
Senerrek eta
|
beste
euskal enpresa batzuek Iraken erantzukizuna dutela salatu dute
|
|
|
Kontzeptu horren interpretazio zabal samar horrekin loturik agian, elkarrizketarako zailtasuna eta, argudioen bidez konbentzitzen saiatu beharrean, aurkaria iraintzeko joera nabarmena daude. 1977tik aurrera, teorian estatu demokratiko batean bizi bagara ere, Nafarroan (eta ez bakarrik Nafarroan), ezinezkoa izan da eztabaida serio bat edukitzea gizartea ukitzen duen edozein aferaren gainean, direla
|
beste
euskal autonomia erkidegoarekiko harremanak, euskara, NATO, abortatzea, Iparraldeko Autobia, Itoizko Urtegia, intsumisioa edo, gaur egun, Lastertasun Handiko Trena eta immigrazioa. Elkarrizketa bat izan beharrean, bi bakarrizketa izan dira gehienetan, Nafarroako Gorteetan eta hortik kanpo.
|
|
|
Bi Nafarroen arteko liskarra ez da" etnikoa".
|
Beste
euskal autonomia erkidegoan, dirudienez, nolabaiteko lotura dago boz espainolisten eta Espainiako beste toki batzuetako immigrazioaren artean. Nafarroan, ez.
|