|
2000
|
|
|
Urbion, Larralde, Celaya, Garray, Garagueta, Chabarri, Aranzana, Ormaza, Erice edo Iruecha, adibidez. Aipatzen dituen beste toponimo askoren jatorri euskalduna ordea, ez da hain nabaria.Esan bezala, bere lana gai honi buruz
|
beste
idazle batzuek idatzitakoa biltzea izan da. Hala nola, Antonio Gomez Chico, erromatarren aurreko idatziak aztertu zituen Juan Bautista Erro y Azpiroz historialari andoaindarra, Juan de Perochegui, Nicolas Rabal, Benito Gaya Nuño, Rafael Garcia de Diego, Juan Bautista Merino Urrutia, Sebastian Febrel, Francisco Garcia Berlanga, Gervasio Martinez de Lera...
|
|
|
Euskal idazleek, berriek batez ere, zein neurritan ezagutzen dute
|
beste
idazleen lana. Zein harreman dago euren artean?
|
|
|
Nik, irratia dela eta, astero liburu bat irakurri dut azkenaldian. Eta idazle batekin liburu hontaz edo
|
beste
idazle hartaz hitz egiten hasi eta ikusten duzu ez duela irakurri.
|
|
|
Hortaz, liburu hau poeta eta itsas bidaiariak bitakora kaiera batean eginiko oharrek osatzen dute. Ulissesen etengabeko bidai honen markoan kokaturik, eta Europako hiri literario zaharretatik dabilelarik, poetak bidaiak eginiko edo hiri horiei loturiko
|
beste
idazle askoren oihartzunak sumatzen ditu: Joseph Conrad, Franz Kafka, Thomas Stuart Eliot, Dylan Thomas...
|
|
|
Gainera,
|
beste
idazle, musikari, margolari, e.a.en erreferentziak etengabeak dira. Batzuk aipatzeko asmoz, Olaziregiren hitzak jasotzea egokia iruditu zaigu:
|
|
|
Euskaltzaindiko kideekin ez ezik,
|
beste
idazle eta intelektual batzuekin ere egin zuen Lauaxetak bere burua aurkeztu eta harremanetan jartzeko ahalegina. Jon Kortazar idazle, irakasle eta kritikariarengana jo nahi izan zuen lehenik, huraxe zelako Lauaxetaz ugarien eta sakonen idatzitako pertsona.
|
|
2001
|
|
|
Jakina! «Zeruko Argia» ateratzen hasi baino lehen bildu nahi izan nituen gerra aurreko eta
|
beste
idazle guztiak. Baina, noski, banaka batzuk baino ez ziren gelditzen.
|
|
|
Bestalde, apokrifoak ez diren epigrafeen kasuan (gure idazlearen alter egotzatjo ohi den Ismael Larrea daukagu apokrifo sinatzaile aipagarriena), egia da halaber, narrazioen hasieran
|
beste
idazle batzuen aipuak jartzean, Sarrionandiak bere testuatradizio baten erdian kokatzen duela, idazketaren izaera soziala iradokiz. Izan ere, horixe da lurretako idazlearengan zein, literatura modernoan?
|
|
|
|
Beste
idazle batzuen testuekiko eratzen dituen halako harremanen ondoan, Sarrionandiak bere testuen artean eratzen dituenak ere gogoangarriak dira. Barne testuartekotasunak osatzen dituzten halako loturen artean, aipa dezadan lAOko. Oroitzera eseri?
|
|
|
Kronotopoarekin bukatzeko, hipotesi bat plazaratu nahi nuke. Bildumahorietako leku eta denbora kokaguneei erreparatuz, badirudi indeterminaziotikdeterminaziorako urratsa eman duela Sarrionandiak(
|
beste
idazle batzuek bezala, Atxagak besteak beste). Hnuyko hasierako ipuina hipotesi honen alde egiteradator:
|
|
|
jolasteko, kronotopoa irudikatzeko, testuenarteko harremanak ezartzeko, azken finean, parte hartzeko prest dagoen irakurleaktiboari deitzen diote bere testuek. Nolanahi den, eta hasieran esaten genuenariberriro helduz,
|
beste
idazle askoren testuekin ere beste horrenbeste gertatzen delaonartu beharra dago, ohiko estrategia hauek beste egileengan ere agertzen edotaagertu ahal dira eta.
|
|
|
Eta poesiaren nahiz literaturaren boterea ezdeusa dela jakinda ere, idaztenjarraitzeko gogoa eta asmoa agertzen du (eta
|
beste
idazle eta poetak ere horretaradeitzen ditu21), idazle legez ere22 erresistentzia planteatuz (nori ez datorkio bururaJuan Gelman en. Confianzas, poema hura:
|
|
|
Nolabait arimaren esperientzien azterketei buruzko idazki gehiago dagoelako kristauen artean, nik uste behintzat. Baina bada
|
beste
idazle bikainik ere.
|
|
2002
|
|
|
Beharbada bai. Nik, berriz, inbidia badut
|
beste
idazle batzuekiko. Hau da, niri gustatuko litzaidake beste idazle batzuek dakitena jakitea, nik ez dakidana.
|
|
|
Nik, berriz, inbidia badut beste idazle batzuekiko. Hau da, niri gustatuko litzaidake
|
beste
idazle batzuek dakitena jakitea, nik ez dakidana. Nik inbidia sano hori eduki dut, badut.
|
|
|
Eta honek ez gintuzke gehiegi harritu behar, mendebaldeko testurik paradigmatikoenetakoa den Odisea bera oroimen baten narrazioak antolatzen baitu.
|
Beste
idazle batzuen antzera (ik. Muñoz Molina, A.:
|
|
|
Badira azkenik Appendix Sallustiana, Pseudo Sallustiana edota zalantzazko lanak deitu izan diren batzuk. Bi Epistulae ad Caesarem senem de re publica izenekoetatik eskuizkribuetan lehen agertzen dena da Salustioren egiletasunaren aldeko gehien bildu dituena; lehenengoa Salustiorena dela diotenen artean ere badira batzuk bigarrena
|
beste
idazle batena izan daitekeela onartzen dutenak. Are Salustioren aitatasunaren aldeko gutxiago ditu, gutxi ez badira ere, In M. Tullium Ciceronem oratio gorago aipatu dugun erausiak.
|
|
|
Eta Teodorakysen musika. Baita euskal idazle batek filmari buruz noizbait egindako aipua –Andu Lertxundirena ote zen?, edo Xabier Kintanarena... edo
|
beste
idazle batena? –, ez dakit Zeruko Argian edo nobelaren batean. Erantzun nion:
|
|
|
Azken batean, poeta da). Poeta askok, gorago aipatu dugun bezala, sentsibilitate berezi baten jabe direla uste dute, eta jabetasun horrek arotzengandik, mekanikoengandik eta poesia idazten ez duten
|
beste
idazleengandik  bereizten dituztela. Ez dago horri eusterik.
|
|
|
Marcel Du  champek arte plastikoen arloan frogatu zuen bezala, azken batean, pintorea edo eskultorea baino inportanteagoa da ikuslea. Nire ustez, idazle batek (eta, norbaitek esan zuen bezala, idazle bat, funtsean, lotsa galdu duen irakurle bat baizik ez da) ez du oinarririk esateko irakurlea edo
|
beste
idazle bat baino sentsibleagoa dela. Idaztea, azken batean, nahikoa gauza kontingentea da:
|
|
|
Bestetik, eta Hasier Etxeberriak ondo azaldu du, Elorriaga arrunt bereizten da gisa honetako sariak lortu edo lortzetik gertu egon diren
|
beste
idazleengandik. Inor ez daausa rtuko Atxaga, Saizarbitoria edo Sarrionandia ren izenen ondoan jartzen, oraingoz bederen, baina oso idazle gutxiren esku dago sari hori.
|
|
2003
|
|
|
Lehen liburuaren osteko elkarrizketetan askotan azpimarratu zenuen Cortazar eta Rulforen eragina, edo haienganako mirespena. Haien lekuan edo ondoan
|
beste
idazle batzuk jarriko zenituzke orain?
|
|
|
Nolanahi ere, pentsatzekoa da arazo frankori egin ziola aurre Champourcin eko Ernestinak bere bizitza luzean, eta ez bakarrik 1936ko gerran galtzaile izatea egokitu zitzaiolako eta ondorioz hogeita hamahiru urte erbestean pasa beharrean izan zelako: ...so gutxik idatzi eta ia inork argitaratzen ez zuen denboran; eta horietan guztietan gurasoen eta gerora Nobel Saria eskuratuko zuen Juan Ramon Jimenez idazlea bezalako adiskideen laguntza izan bazuen ere, Ernestina harantzago joatera ausartu zen, Errepublikaren aldeko agertuz etxekoek erregezale amorratu zituenean, eta zibilez ezkonduz bere familiakoentzat hutsaren hurrengo eta etsai politikoa zen
|
beste
idazle eta errepublikazale batekin. Bere senarra, Juan Jose Domenchina, Izquierda Republicana alderdiko partaide eta Manuel Azañaren idazkaria zen, Azaña Espainiako presidente izatera iritsi baino lehen.
|
|
|
Oso giro misoginoa aurkitu omen zuen azken horretan, eta agian horregatik, edo unibertsitatera zihoazen etxe oneko emakumezko ikasleak bere amarekin edota beste emakume" heldu" batekin joan behar zutelako, uko egin zion Ernestinak Filosofia eta Letretako ikasketak unibertsitatean egiteari. Etxean, eta Juan Ramon Jimenezek eta
|
beste
idazle ezagunek antolatzen zituzten kultur bileretan jarraitu zuen bere heziketa.
|
|
|
Hau ezta gertatzen Gaztelako erderarekin eta, azkeneko denboretan izan ezik, etziran agertzen gaztelerazko literaturan eleberritxo hontan agertzen diran bezela, hitzegileen hitz modu bereziak. Gaur, Camilo José Celak eta
|
beste
idazle erdeldun batzuk, batez ere Hego Amerikakoek, eleberrietako hizlarien esakerak hitzez hitz idazten dituzte, baina hau ezta azkeneko urteetako moda bat baizik, inglesezko literaturaren imitazio pobre bat baino. Gutxi irabaz dezake gaztelerazko literaturak bide hontatik.
|
|
|
1995ean Euskal Idazleen Elkarteak omenaldia egin zion,
|
beste
idazle batzuekin batera.
|
|
|
1996 urtean EIZIE, Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpretarien Elkarteak ohorezko bazkide izendatu zuen, euskal itzulpengintzan burua goian erakutsi zuten
|
beste
idazle batzuekin batera.
|
|
|
Edozelan dela ere, literatura sorkuntzaren alorrean halako mutualdi baten murgilduko da urte batzuetarako gure idazlea, eta larogeiko hamarkadan ondo sartu arte ez du berriro bururik agertuko. Mutualdi edo gogailtze horrek gerraosteko belaunaldiko
|
beste
idazle gehiago ere hartu zituen, batez ere Bizkaikoak: E. Erkiaga lekeitiarra eta A. Zubikarai ondarrutarra, esaterako.
|
|
|
2.1 Olerkari ta
|
beste
idazleen testu hautatuen txorta edo bildumei izen asko emoten deutsiez erdaldunak: antología, florilegio, crestomatía, corona poética, trozos selectos, flor de poemas, cancionero, romancero, t.a.
|
|
|
Literatura sortzen baino,
|
beste
idazle batzuen lanen ganean jardun dau gehiago, bai eskoletan bai idatzietan. Modu zuzenean aurkeztuko deuskuz obra honetan, berak hartuemona euki daben hainbat idazle:
|
|
|
Hortik ikusi zinei zein izan zan lorategi horren jatorria: Kirikiñoren irakurgai errez atsegin mordo bat eskainitakoan,
|
beste
idazle batzuen zatiak be sartzen hasi nintzan eta holan, igarri be egin barik, Bizkaiko idazle asko agertzen dira hor. Azkenean, polikopiaz banan banan argitara emoniko orriak batu... eta horra hor nire lehenengo antologia edo dana dalakoa:
|
|
|
Gure literaturan, ba ete dago
|
beste
idazlerik, zuk haina elebarri ugari egin dituanik, da bat, eta ganoraz egitea beste bat.
|
|
|
Zaitegiren eta bere ingurukoen asmoa euskara goi mailako hizkuntza jantzia bilakatzea zen eta horretarako Greziako eta Erromako klasikoen testuen itzulpenari ekin zioten, nahiz eta ez ahaztu Einsteinen edo Theilard de Chardinen lanak ere euskaratu behar zirela. Bide horrek nahiz eta ez jarraitu erabat
|
beste
idazle batzuen purismoa, kritika gogorrak jaso zi tuen 1959an Joseba Intxaustiren eskutik. Horren ustez, zenbait euskal idazle euskara hilobira bultzatzen ari zen, hain jauregi ederra egin nahian, euskaldun arruntak uxatzen zituztelako.
|
|
|
Baina gertatu liteke gainerako liburuak ere oso onak izatea; gertatu liteke gainerako liburuetako bat
|
beste
idazle baten libururik gogoratuena baino askozaz hobea izatea. Baina 20 liburu dituen idazle horren hamazazpigarrena denez, baztertu egin behar da liburu hori derrigor, jendeak ezin dituelako idazle baten 20 liburu gogoratu, ez bada doktore tesi batean edo gida turistiko batean.
|
|
|
Baina 20 liburu dituen idazle horren hamazazpigarrena denez, baztertu egin behar da liburu hori derrigor, jendeak ezin dituelako idazle baten 20 liburu gogoratu, ez bada doktore tesi batean edo gida turistiko batean. Esan nahi da hamazazpigarren liburu hori
|
beste
idazle batek idatzi izan balu, beste horren libururik gogoratuena izan zitekeela. Edo, beste era batera esanda, hamazazpigarren liburu hori bakar bakarrik idatzita ere, literatura unibertsaleko idazlerik brillanteenetakoa izan zitekeela idazle hori.
|
|
|
Ahopeka suizidioa aipatuko dute eta abailduta doakeen alargunari begiratuko diote gupidaz, egunkariak nire heriotzaren antzezpenean suma zitekeen bortizkeriaz mintzatuko dira, ez da argazkirik agertuko baina jendeak odolez zipriztindutako pistola bat irudikatuko du lurrean eta arma disparatu berri duen esku hilotza ondoan; norbaitek gizartearen kontrako nire azken" tualdia" izan dela esan dezake, azken protesta, eta artista nahiz pertsona bezala erakutsi dudan irizpide askatasuna, agintearekiko urrutiramendua eta diruarekiko destaina nabarmenduko dituzte; kritikoak testamentu gisa utziko dudan testura lerratuko dira eta nik oso idazle gutxik izan duten zoriaz gozatuko dut, bizirik egonik nire fama postumoa bideratu eta kontrolatzeko aukera izango nukeelako. Baina hori egin aurretik
|
beste
idazleren baten lekua hartu nahi nuke idazten jarraitu ahal izateko –esan omen zuen eta Monikari begiratu omen zion tenkortasunez.
|
|
|
Gehienek bazekiten, inori galdetu beharrik gabe ere, idazlea zela. Libururik gabeko
|
beste
idazle askok bezalaxe, literaturaren iturburua, liburu guztiak ernatzen eta jaiotzen diren puntua aurkitu nahi zuen, baina literaturak ez du nonbait iturbururik, begi askoko iturria da, barreiaturik dagoen altxorra, eraman handiz bildu beharreko urre hautsa –jarraitu zuen eta itzali egin zitzaion une batzuk lehenago aurpegian edo beharbada begiradan pizturik zuen argi distira....
|
|
|
XX. mendearen zati handi batean ere nagusi izango dira. Euskararen eta foruen apologisten lanaren oinarria osatzen dute, baina euskarazko" apaiz literatura" horretako
|
beste
idazle askok ere oso gogoan izango dituzte (eta guztiek ere gertakari historiko ukaezintzat dituzte). Izan ere, esan dugun bezala, katolizismo euskaltzalea mito horien gainean joango da eraikitzen.
|
|
|
–Beste faxista ziztrin harroputz bat huen –esan nion– Baina baskoa. Herritxo basko bat pintatzen zian,
|
beste
idazle faxista haiek, Gaztelakoak deskribatzen zituzten moduan. Kastizismoaren bila.
|
|
2004
|
|
|
Ez dakit horrek guztiak gizonezkoek ironia horren gustuko izatearekin lotua dagoen. Beste liburu baten aurkezpenen batean, duela urte batzuk honezkero, gizonezko idazle batek aldamenean zeukan
|
beste
idazle gizonezkoaren liburuaren gorazarre esan zuen ironia handikoa zela lana eta, dena galdua dagoenean, ironia besterik ez zaigula geratzen. Amodioaz ari zirela uste dut.
|
|
|
Bere nobela bakoitzak pausaleku bat eskaini ohi zion garaiko literaturzaleari. Gerora, egia esan, etorri ziren/ dira
|
beste
idazle asko, euskal literatura maite dugunon egarria asetzen laguntzen dutenak. Baina, orain bere nobelak berrirakurtzean berriro bere maisutza aldarrikatu nahi dut, ikusten baitut zein garrantzizkoa izan zen hizkuntza sena ondo garatua zuen idazleen gidaritza euskal literatura modernoaren hasiera haietan eta harrituta geratzen naiz, nabaritzean orain dela 30 urte egindako hizkuntza hautapenak ez direla inolaz ere zaharkitu.
|
|
|
Aukeraketa egiterakoan, gomendiozko gutunak, aintzinsolasak eta hitzaurreak idatzi zituzten idazleak hautatu ditu, beraien atariko horiekin liburu hau osatuz. Horregatik baztertu behar izan ditu euskaraz idatzitako aintzinsolasik ezagutzen ez zaien
|
beste
idazle interesgarri asko »Oihenart esaterako». Nolanahi ere, bertan aurkituko ditu irakurleak Bernard Etxepare, Joanes Leizarraga, Estebe Materre, Joanes Etxeberri (bai Ziburukoa, bai Sarakoa), Jusef Egiategi, Agustin Kardaberaz, Bizenta Antonia Mogel, Juan Inazio Iztueta, Jean Batiste Archu eta beste askoren lanak.
|
|
|
Atxagak iritzi hori baldin badu, ona da horren berri komunikabideetan agertzea. Eta ona da, era berean,
|
beste
idazle batzuek gauzak ez dituztela horrela sentitzen esatea. Ni neu naiz horietako bat.
|
|
|
Kritikaren esparruan bete betean sartuak gabiltzanez, ez dut langarik irekiko hemendik alde egiteko. Hementxe landatu nahi ditut
|
beste
idazle handi baten irizpenak euskalgintzaren zoria dela-eta. Era honetara Atxagaren kritika jardunari orain Anjel Lertxundiren iritzi zorrotzak erantsi nahi dizkiot, bata zein bestea dabilelako akuilu lanetan.
|
|
|
Asteasuko idazlea izan dugu aurreneko eleduna, eta Donostiako
|
beste
idazle bat izango dugu bigarrena: –Nazionalismoak ere behin bere helburua lortuz gero. Ramon Saizarbitoriak dihardu?, estatu batekin, enbaxadak Parisen eta Madrilen, ez luke euskararen beharrik izango Euskal Herria nazio bezala justifikatzeko.
|
|
|
Hizkuntzaren aldetik hasieran eragina izan zuen, Bizkaian, batik bat prentsan eta lehen eskola liburuetan, baina Sabinoren euzkerak
|
beste
idazle asko zertxobait kutsatu zituen: Lauaxeta eta Lizardi, lparraldean oso gutxi, Mirande izan ezik.
|
|
|
Arrazoi honek ez du balio, zeren nola esplikatzen da Azkueren Euskelzale bezalako aldizkariak hain agudo desagertzea? Kirikiñoren adibide ak ere ez bide du askoz gehiago balio, honen lanak ere, garaiko
|
beste
idazle gehienen antzera, gutxi irakurriak baitira. Haren Bigan·en Abarrak liburutik ale bakar batzuk bakarrik saldu zirelako kexu omen ziren argitaratzaileak.
|
|
|
Esan bezala, idazlan akademikoak lantzen duen gaiaren interpretazio kritikoa islatubehar du. Horrctarako, ohikoena izaten da,
|
beste
idazle eta pentsalariek idatziriko ideiak bildu eta, ondoren, oinarri horren gainean, norberaren irizpidea eta gaitasun kritikoa erakustea.
|
|
|
A rtxilite ratu ra den heinean, filosofiak ez du Natura ikertzen. Filosofia hain zuzen hori da, filosofia, eta filosofia egiten dutenek testu iruzkinak egiten dituzte, berengeneroko
|
beste
idazle batzuen testuen iruzkinak, hain zuzen (Rorty 1982: 155).
|
|
2005
|
|
|
Itsasoaz idatzi izan duten idazleen eragina jaso zuela ez du ezkutatu, besteak beste, Joseba Sarrionandia eta
|
beste
idazle klasiko batzuk: Joseph Conrad, Henry Melville, Emilio Salgari.
|
|
|
Narrazio liburu honek ixten du saila orain arte. Sail honetako
|
beste
idazle batzuk bezala, Edurne Urkiolak hainbat bider irabazi du Idatz & Mintz literatur saria, eta bere lanen batzuk izen bereko aldizkarian argitaratuta daude. Liburu honetako lehenengo narrazioa izan ezik," Yoga egiteko era egokia", beste gainontzekoak oso narrazio luzeak dira.
|
|
|
Oso liburu onak atera ziren 1983an (bi, Narrazioak eta Panpinen Erreinua, sakonago aztertuko ditugu beste sail batetan) eta idazle gazteen eskutik heldu zaizkigu (zaharrenak M. Onaindia eta A. Urretavizcaya dira, pentsa), idazle gazteak diogu, baina ez horregatik berriak; idazle gehienak literatur aldizkarietan edo beren inguruan ibilitakoak dira (Pott eta Susa); eta argitaletxe ia ia guztiek atera zuten libururen bat gutxienez. Hau ikusirik, badirudi egoera nahiko berezian aurkitzen garela, alde batetik liburu onak dira, eta
|
bestetik
idazleak gazteak; argitaletxeen laguntza ere kontutan edukitzekoa da".
|
|
|
Urte hauetan guztietan literaturaren arloan eskaini duen obrak gure garaiko euskal sortzaileen artean leku berezia izatera eraman du, hala kalitatez, kritikarien arretaz, nola irakurle kopuru eta salmenta kopuruei dagokienez. Narrazioak liburua, esaterako, azken urteotako euskal libururik irakurrienetakoa, gazteen artean kuttunenetakoa eta
|
beste
idazle askorengan lorratz handia utzi duena izan da.
|
|
|
Sarrionandiak testuartekotasunaren bidea aukeratzen mende honetako korronteekin bat egiten du. Sarrionandiak testuartekotasuna arlo askotara eramaten du, epigrafeetara, testuen arteko oihartzunetara edo hizkera eta estiloan bertan ere ezarriko ditu harremanak
|
beste
idazle batzuekin. Batzuetan testu arteko harreman zuzenak izango dira, esaterako" Itzalarekin solasa" ipuinaren hasieran T.S. Eliot en poemak ditugu," Gaueko enkontrua" n, berriz, Kavafis en" Hiria" olerkiaren pasarteak.
|
|
|
Batzuetan testu arteko harreman zuzenak izango dira, esaterako" Itzalarekin solasa" ipuinaren hasieran T.S. Eliot en poemak ditugu," Gaueko enkontrua" n, berriz, Kavafis en" Hiria" olerkiaren pasarteak. Besteetan,
|
beste
idazle batzuen aipuak dira, zeintzuei Sarrionandiaren literaturan eragina izan dutelako aitorpena egin behar zaien. Horra," Hamar liburu" narrazioan agertzen den biblioteka esanguratsua, besteak beste, Li Po, Jonathan Swift, T.S. Eliot, Cesare Pavese, Marcel Showb, Kafka...
|
|
|
Zinemak Sarrionandiaren ipuingintzan duen garrantzia. Arte horren eragina erabatekoa da bere lanean, eta baita Pott bandako
|
beste
idazleengan ere.
|
|
|
(17 or). Pareko maila batean A. Doering izeneko
|
beste
idazle amerikarra dago, zeinak Iberos y euskaros y la misión civilizadora de la Iberia en tiempos prehistóricos, Academia de Ciencias, Córdoba, Argentina, obra idatzi baitzuen. Lanaren egiturak ez dio inolako azalpen logikoari jarraitzen, bat dator berez egileak berak argi ez daukan teoriarekin, hots, euskaldunen (edo bere arabera escaldunen) jatorria ekialdean dagoela eta migrazio bidez Iberiar Penintsula kolonizatu zutela, baina ez da argi geratzen herri zeltekin batera etorri ote ziren edo aurretik, gauza biak aipatzen baitira.
|
|
|
“Giza eskubideen letra eta irudia” izenburupean, liburuak giza eskubideak zabaldu nahi ditu irudiaren eta hitzaren bidez. Horrez gain, gizartea sentsibilizatu nahi du haien garrantziaz, eta Nazio Batuen Erakundeak 1948an onartutako Adierazpen Unibertsaleko artikulu guztiak banan banan ezagutarazi nahi ditu. Javier Mariscal, Alberto Corazón, Enric Satué, Iván Zulueta, Daniel Gil, Pepe Barro, Pepe Gimeno, Javier Felipe, Daniel Nebot, Peret, Pepe Cruz Novillo, Oscar Rolando, Joaquín Gallego, Adierazpen Unibertsaleko artikuluen aurkezpena osatzeko, Franz Kafka, Miguel Delibes, Émile Zola, Mario Vargas Llosa, Miguel de Cervantes, Antonio Muñoz Molina eta
|
beste
idazle batzuen 30 literatura pasarte hautatu dira. “Giza eskubideen letra eta irudia” erakundearen web orriaren bidez eskura daiteke.
|
|
|
Beraren tragediak behin eta berriz irakurri izan ditut.
|
Beste
idazle apartekoa: Cervantes.
|
|
2006
|
|
|
Leonen, hamabost, hamasei urte nituela, idazten nuen. Unibertsitate garaian, berriz, bertako aldizkarian azaldu ziren nire ipuinak; baita
|
beste
idazle askorenak ere. La hora zuen izena eta han beste inon ez genuen gure lanak argitaratzeko modurik.
|
|
|
Nahiz eta Aristides-ek erromatar eta ez erromatarren arteko bereizketa azpimarratu, azkenean, greziar eta barbaroen arteko bereizketa egiten zuen, beste jendeak bezala. Aristides-ek
|
beste
idazle eta historialari askok bezala ez zion arretarik jartzen mundu ez mediterranearrari.
|
|
|
Honekin guztiarekin lotuta Platonek adierazi zuen lurralde baten ohorea handitzeko gezur batzuk esatea derrigorrezkoa zela. Filosofo honek, bada,
|
beste
idazleen chauvinismoa justifikatzen zuen.
|
|
|
Polibio, lehen aipatutako
|
beste
idazleak bezala, greziarren ekintzen aldekoa zen eta hauen irudia besteengandik gailentzen zuen. Hala ere, erromatarren inperioaren hasieran eta Grezia Erromaren menpe geratu zenean, ez zituen erromatarrak inbaditzaile edo erasotzaile bezala ikusten.
|
|
|
Izan ere, Estebanek, asko eta asko maite du Enrique Vila Matas izenekoidazle batek idatzitako liburu bat, eta handik hartua dauka
|
beste
idazle batekidatzitako lege nagusietako bat: 1
|
|
|
Atxagak sentsazioetan jartzen badu arreta, loaldi bereko hautemateen eraginabaldin bada erabakigarri, orainak eragiten baditu ametsaren irudiak (neurri batean, noski, eta
|
beste
idazleen ametsekin alderatuz: ikusi dugunez, gomutek eta igarpenekere garrantzi handia dute Atxagaren ametsetan), Canok, aldiz iraganari emangodio garrantzi handiagoa, eta ez horrenbeste sentsazioei baizik ipuinei, gogoetei, irudikapenei.
|
|
|
Errealismoa bazter batera utzita subjektibitatea ardatz duen eleberrigintzan, emakumezko unibertsoa edota pertsonaia femeninoak oso kontuan izango dituen
|
beste
idazlea Laura Mintegi dugu. Mintegik, Bai... baina ez (Susa, 1986) nobelan, gizartearen arauak apurtzen dituen istorioa idatziko digu.
|
|
|
– Sandiarekin ere sartzen da –Sandia mundu zabalean ospe handia zuen
|
beste
idazle bat zen–, banidoso etnozentrikoa deituz, konturatu gabe berak bekatu horixe egiten duela, uste duelarik geu baizik ezin garela munduko nagusiak izan. Norberaren buruko bartza ikusi ez, eta besteren begiko makarra...
|
|
2007
|
|
|
Javier Blas Expansion Madrilgo egunkari ekonomiazkoan erredaktore da. Merkatuan eta liberalismoan sinesten duen kronikagile izanik, bere jarreretatik oso urrun dauden
|
beste
idazleekin errespetuz eztabaidatzen du energiaren krisiari buruzko gaietan. Petrolio kontuetaz idazten du Expansionen.
|
|
|
Bazter guztietan ditu lagunak Patriciak, eta guztiak gonbidatu behar ditu afaltzera gainera.
|
Beste
idazle batzuk, aktoreak, medikuak, kazetariak, sukaldariak. Gainera, bere maitale ohiak lagun bilakatzeko gaitasun sinesgaitza du emakumeak, eta askotan dituzte bisitan, asteburu oso baterako,, berrogeita hamahiruko udako affaire zoroa?
|
|
|
|
Beste
idazle hauek t (z) ekoA erabiltzen dute, behinik behin parentesia barruko liburuetan:
|
|
|
Horrelako adibideak, mordoa darabil Mogelek Peru Abarkan.
|
Beste
idazle batzuetan ere topa daitezke, eta zer esanik ez, ahozko testuetan.
|
|
|
Argi dago t (z) eko osagarria luzea bada, Mogelek hasieran jartzen duela menderagailua (eta aditza), eta laburra bada, atzera daroala. Gauza bera egiten dute
|
beste
idazle batzuek ere, baita hiztunok ere.
|
|
|
Ikusita erabilera horiek (eta beste hainbat, paragrafo barrukoak, eman ez ditugunak), eta jakinda zelan erabiltzen diren gaur egun horrelako egiturak, zelako hurrenkeran, badirudi galaxia banatakoak direla gaur eguneko euskara eta Axularrena perpaus konpletiboen arloan, hainbesteraino ezen biak ezin baitaitezke ondo egon. Ikusirik zelako hurrenkera darabilen Axularrek, ordena bera baliatzen dute
|
beste
idazle klasiko batzuek ere, hala nola, Tartasek, Asteasuko Agirrek, Mogeldarrek...
|
|
|
Artetxe naski.
|
Beste
idazle kronista bat ere bada, Izagirre bera ote. Idazle eta entzule.
|
|
2008
|
|
|
1 Hedabideek leku gehiago ematea
|
beste
idazleei (ez soilik liburu aurkezpenerako). Honez gain, informazio sakon eta objektiboa eman behar lukete.
|
|
|
1 Apaltasuna, zintzotasuna, errentatik ez bizitzeko konpromisoa, barruak eskatzen diona idazteari uko ez egitea, kalitateari eusteko ahalegina, obrari behar duen astia ematea,
|
beste
idazleak ezagutarazi eta aholkatzea, elkarren arteko konpetentziak gutxitzea.
|
|
|
2
|
Beste
idazle baten iritziz, kritikak idazten dituztenen artean idazleak eta kritikoak bereiztu behar dira, eta bakoitzaren jarrerak ezberdina izan behar du:
|
|
|
literatur kritika(% 47), sariak(% 38,2), salmenta kopurua(% 35,3), hedabideak(% 29,4), eskola(% 26,5), publizitatea nahiz promozioa(% 20,6) eta literatur lanaren kalitatea(% 20,6). Bestalde, aipamen kopuru txikia izan badu ere(% 3), aditu batzuen ustez idazleak
|
beste
idazleen liburuekiko emandako iritziek garrantzi handia daukate mailaketetan.
|
|
|
Euskara batuaren aitzakian idazle batzuek beren erdialdeko euskalki pribilegia tua bultzatu eta gainerakoen aberastasunak jasotzeko interes berezirik ez dutela iku sirik, ondorioz,
|
beste
idazle batzuek, erreakzioz, beren dialektoei eutsi nahi izan diete, eta pendulua beste puntaraino eramanez, euskalki kutsuko guztia goresten eta azpi marratzen hasi zaizkigu. Kasurik nabarmenenetako bat, Xabier Amuriza idazle eta bertsolaria dugu,.
|
|
|
Eta ezagutu ditugu, pilota utzia zutenak, Leon Leon apez hazpandarra, eta Jean Elissalde Zerbitzari Gerezietako erretor azkaindar seme xixteran arizana. Hau, ordukotz adinean aitzinatua nahiz berri kondan eta lumaz bere euskaran paregabea, beti bertsulari munduan ere berekin karreatzen zuen famattoare kin, Mehaineko apez Oxobi
|
beste
idazle famatu lagunarekin, zer arraintzariak bestalde Lekuine ta Haltxuko errekatto horietan! Apez ezagutuak ere bai haa tik bat ala bestea.
|
|
|
Euskal idazleak autodidaktak ziren, beren irakurlegoa urria, hein bateko ikasketaduna (baina oro har ez goi mailakoa) eta hirietan bertan modan egondako baserri gaietara ohitua. Testuinguru horretan Azkueren meritua izan zen euskaraz genero ia ukitu gabe bat zenbait obratan lantzea, eta
|
beste
idazleei ere azpiegiturak eskaintzea (aldizkari bat, lehiaketak, moldiztegia). Eta Azkueren zirkulu ideologiko kontserbadoreko jendea izan bazen euskaraz idazteari ekin ziona (beste esparru ideologiko batzuetakoak saiatu ere egin ez zirenean), logikoki haien pentsaerari eta gaitasunei zegokien emaitza lortu zuten.
|
|
|
euskararen onerako ezinbestekoa zela Akademiaren inguruan guztiak elkartzea. Eleizalde, Arantzadi eta
|
beste
idazle jeltzale batzuk ere bat zetozen(. Mortoa?, Olabide, Eguzkitza, Belaustegigoitia, Altube...). Euskal irakurle jeltzaleei zegokionez, ordura arteko tradizio akademiko faltak eragindako zalantzetatik haratago, abiapuntuko borondate ona antzeman zitekeen Akademiarekiko.
|
|
|
Beste mota bateko neurriak proposatu dituzte
|
beste
idazle batzuek. Adibidez, «ezohikoak diren gestio erabakiak» kontzeptua argitzea; horiei buruz Errektore Batzordeak Batzar Nagusiaren aurreko txostena egin lukeela, edo Batzar Nagusiaren aurrean «kudeaketa ikuskaritza» bat aurkeztea ere (Paz, 2002:
|
|
|
|
Beste
idazleekin zer motatako harremanak dituzue?
|
|
|
laburbildu zuen Werner gazteak Triesteko egonaldia. Hurrengo baterako utzi behar izan genituen bertan jaio edo bizi izan diren
|
beste
idazle batzuen ibilbideak: Italo Svevo, Claudio Magris edota James Joyce berarenak.
|
|
|
«Poema bat idatzi eta hamalau naizela pentsatzen dut. Gero,
|
beste
idazle baten lana irakurri eta konturatzen naiz, kabroia! nik idatzitakoa ni baino lehenago eta hobeto idatzi izan dute».
|
|
2009
|
|
|
Bizitza edo esperientzia esistentzialari buruzkotzat har daiteke, eta horietakoak asko ditu liburu horretan. Baina horietan ere bakana da,
|
beste
idazle bati eta hark idatzia duen obra jakin bati eskainia delako —horrelako bakarra liburu osoan—: Txillardegi da idazle hori, eta Leturiaren Egunkari Ezkutua da liburua —hark argitaraturiko aurrena (1957) — eta" Gizon begi goritu" hasten da.
|
|
|
|
Beste
idazle bati eta hark idatzia duen obra jakin bati eskainia delako –horrelako bakarra liburu osoan–: Txillardegi da idazle hori, eta Leturiaren Egunkari Ezkutua da liburua eta" Gizon begigoritu" hasten da.
|
|
|
Arantzazun orduan artistak, intelektualak, idazleak, medikuak, abokatuak, jende ikasi asko biltzen zen eusko kultura erdaldunekoa, euskotasunaren sutsua (Oteiza, Pelay Orozco), halako batzuek orduantxe deskubritu berria zuten euren euskotasunaren gogobizi neofitoarekin (Blas de Otero), Oteizak bere inguru guztian supizten zuen entusiamoak animatuak denak ere: pilotaren euskotasuna eta estetika ikertzen zen (dena dela, gogoratu behar da, prentsan
|
beste
idazle erdaldun batzuek orduantxe pilotaren ezeuskalduntasuna demostratzeko idazten zutela); sagardoa edan behar zen, ez ardoa; kaikua eta txapela jantzi, etab. Askotan, Arantzazuko euskotar erdaldun haien euskotasuna eta entusiasmoa, munduko gauzarik bitxiena iruditzen zitzaigun hango gazte euskaldun euskaltzaleoi, gu geu euskaran eta euskararen modernizazioan tematuak geunden bezala egonik.... Villasantegandik Jakin era eta Gandiagarenganaino, bestelako pentsamendu eta interesetako diferentzien gainetik, Arantzazuko euskaltzaleengan amankomuna zen euskararen batasun eta normalizazioaren irrika, beste edozer, euskoren?
|
|
|
Monsieur Jorge Harmois izan zen, La Frondako zuzendari zèn madame Margarite Durand lagun zuela, Frantziako Negozio Gizonen sindikatuari proposatu ziona ezen txakurrentzako nekropoli bat egin behar zela, Londreskoaren antzekoa. (?) Zolak, Schollek, Julio Lemattrek, Montégutek eta
|
beste
idazle askok ideiarekin bat egin eta haren zerbitzuan ipini zituzten beren izen ospetsuak(?).
|
|
|
(?) Jauregik zuzen dioenez, erderaz egin beharra ere badugu; baiña beti edo ia beti erderaz idatzi beharrik eztugu. Hasi bada Jauregi, Artetxe, Aitzol ta
|
beste
idazle izen haunditxoa duzutenok, euskeraz sarri eskribitzen.
|
|
|
Bilduma horiek erraz bereiz daitezke apalategietan, kolore puntu bereizgarri baten bidez; besteak beste, narratiba, saiakera, erromantikoa, gaurkotasuna edo umorea. Bere egileen artean, Juan José Millás, Antonio Muñoz Molina, Rosa Montero, Arturo Pérez Reverte, Hispanoamerikarrak, besteak beste, Mario Benedetti, Alfredo Bryce Echenique eta Julio Cortázar, eta nazioarteko
|
beste
idazle ospetsu batzuk, hala nola Michael Ende, Frank McCourt edo Henry Miller Gaur egun, gehien saltzen dituen lanen artean, “Crepúsculo”, Stephenie Meyer-en arrakasta (10,95 euro) edo Pérez Reverten “Capitán Alatriste” lana (9,690 euro) nabarmentzen dira. Zigilu honetako tituluak 7 eta 12,80 euro artean saltzen dira.
|
|
|
Orain beste gisa bat da.
|
Beste
idazle batzuk dira, beste mintzatzeko manerak... Nik erraten dudana da ahal duenak behar duela aritu.
|
|
|
Poeta izaterik inor gutxik espero zuen
|
beste
idazle bat Houellebecq da; bere eleberrietan, Plataforme n adibidez, protagonistaren bertso lerro bat edo beste tartekaturik, poesiarekiko jaidura salatu badu ere. Atwooden kasuan bezala, ezinbestekoa da bere poesia ezagutzen dizkiogun eleberriekin konparatzea, eta errima bezalako baliabide klasikoa sistematikoki erabiltzen duen arren, ez dago zalantzarik pertsonak berak idatzi dituela.
|
|
|
Pertsonaiak... . Ez dut uste
|
beste
idazleek horrela egiten dutenik, ni apur bat zoroa naiz. Askotan entzun izan dut jendea nobelak idazten hasten dela nora joko duen oso garbi eduki gabe.
|
|
|
Mario Vargas Llosa, Gabriel Garcia Marquez, Julio Cortazar... Baina boom horrek arrastaka eraman ninduen, Gaboren arrakastaren ondoren espainiarrek
|
beste
idazle latinoamerikar batzuk bilatzeari ekin baitzioten?
|
|
|
Monsieur Jorge Harmois izan zen, La Frondako zuzendari zèn madame Margarite Durand lagun zuela, Frantziako Negozio Gizonen sindikatuari proposatu ziona ezen txakurrentzako nekropoli bat egin behar zela, Londreskoaren antzekoa. (...) Zolak, Schollek, Julio Lemattrek, Montégutek eta
|
beste
idazle askok ideiarekin bat egin eta haren zerbitzuan ipini zituzten beren izen ospetsuak(...).
|
|
|
Eta halaxe sortu dira emakumezkoen futbola, emakumezkoen arrauna eta emakumezkoen literatura. Beste futbolariak, Beste arraunlariak eta
|
Beste
idazleak. Beste rekin, beti:
|
|
|
Irati Elorrieta, Garazi Goia, Irati Jimenez, Katixa Agirre, Eider Rodriguez, Uxue Apaolaza, Uxue Alberdi... Emakume idazleak gara,
|
Beste
idazleak. Marka ahaztu gabe.
|
|
|
Taldea, gainera, homogeneoa omen, estetika planteamendu kezka aldetik. Elkarrengandik bereizteko nortasun eta inteligentzia urriegikoak
|
Beste
idazle hauek. Burbuilak, Bi hitz, Nora ez dakizun hori, Habitat, Haragia, Umeek gezurra esaten dutenetik, Aulki jokoa.
|