|
2007
|
|
|
Emeki emeki, gauzak makurtu ere baziren, herritarrek asetzeko jokabidetzat zauzkaten jestu horiek, burrasoer ogen emanez holako haur bitxia sortu izan gatik. Eta hauek, gaizo aitama eta haurrideak, ez zakiten bururik nora eraman ez zutelakotz deus ere ulertzen
|
beren
haurraren egoera eta eginbidetan. Arras etsituak ziren eta beren egoera Jainkoaren eskuetan emaiten zuten, besterik ezinez.
|
|
|
Eta hauek, gaizo aitama eta haurrideak, ez zakiten bururik nora eraman ez zutelakotz deus ere ulertzen beren haurraren egoera eta eginbidetan. Arras etsituak ziren eta
|
beren
egoera Jainkoaren eskuetan emaiten zuten, besterik ezinez.
|
|
|
Bere haur lagunak ere, azkenik, galduak bezala ziren, ez zakitelakotz gehiago zer pentsa
|
beren
maltzurkerien gehitzeko, jakinez Xanok ez zeiela gehiago kasutik ere emaiten. Eta bukatzeko, herrian ziren abere arrado eta bakarrek ere beren pentsa-moldea agertu zuten, ez jendakiak dakien moldean, ez, bainan behiek esne guttiago emanez, ardiek beren marrakak ixilduz, zerriek ezkur alhak utziz eta mehatuz, zakurrek zinkuriak azalduz egunaz gauaz bezala.
|
|
|
Bere haur lagunak ere, azkenik, galduak bezala ziren, ez zakitelakotz gehiago zer pentsa beren maltzurkerien gehitzeko, jakinez Xanok ez zeiela gehiago kasutik ere emaiten. Eta bukatzeko, herrian ziren abere arrado eta bakarrek ere
|
beren
pentsa-moldea agertu zuten, ez jendakiak dakien moldean, ez, bainan behiek esne guttiago emanez, ardiek beren marrakak ixilduz, zerriek ezkur alhak utziz eta mehatuz, zakurrek zinkuriak azalduz egunaz gauaz bezala.
|
|
|
Bere haur lagunak ere, azkenik, galduak bezala ziren, ez zakitelakotz gehiago zer pentsa beren maltzurkerien gehitzeko, jakinez Xanok ez zeiela gehiago kasutik ere emaiten. Eta bukatzeko, herrian ziren abere arrado eta bakarrek ere beren pentsa-moldea agertu zuten, ez jendakiak dakien moldean, ez, bainan behiek esne guttiago emanez, ardiek
|
beren
marrakak ixilduz, zerriek ezkur alhak utziz eta mehatuz, zakurrek zinkuriak azalduz egunaz gauaz bezala.
|
|
|
Ondoko egunetan, alkateak aurrikusia zuen bezala, doi bat harriturik halere, herritarrak ohartu ziren ixiltasuna, azkenean, berriz sartua zela
|
beren
bizian: alabainan, ez zen gehiago ez hixturik, ez hegal zafrakaldarik, ez xori oihurik ezagun, ez gauaz ez egunaz, kale xoko edo etxe atarrietan, bakea horra zagola zirudien.
|
|
|
alabainan, ez zen gehiago ez hixturik, ez hegal zafrakaldarik, ez xori oihurik ezagun, ez gauaz ez egunaz, kale xoko edo etxe atarrietan, bakea horra zagola zirudien. Arras satifos, kontzientzia garbi, biztanle guziak
|
beren
eguneroko lanetan berlotu ziren, lehenago bezala, eskolak jarraitu zuen bere erakaskuntza erakasle berri batekin, eta gauzak beren onean sartu, herri berri bat bailitzan.
|
|
|
alabainan, ez zen gehiago ez hixturik, ez hegal zafrakaldarik, ez xori oihurik ezagun, ez gauaz ez egunaz, kale xoko edo etxe atarrietan, bakea horra zagola zirudien. Arras satifos, kontzientzia garbi, biztanle guziak beren eguneroko lanetan berlotu ziren, lehenago bezala, eskolak jarraitu zuen bere erakaskuntza erakasle berri batekin, eta gauzak
|
beren
onean sartu, herri berri bat bailitzan.
|
|
|
Bakarrik haurrak ziren desbideratuak: heien jostaketetan zerbait falta zen, norbait falta zen, eta hori
|
beren
buru haurkin eta ezazoletan ezin onhartua zen. Elgar aditurik, deliberatu zuten, gau batez, joaitea herri behereko bordarat, jakiteko bederen zertan zen beren" pika mokoa".
|
|
|
heien jostaketetan zerbait falta zen, norbait falta zen, eta hori beren buru haurkin eta ezazoletan ezin onhartua zen. Elgar aditurik, deliberatu zuten, gau batez, joaitea herri behereko bordarat, jakiteko bederen zertan zen
|
beren
" pika mokoa". Poliki poliki hurbildu ziren, zelatan gelditu arrabots pikorrik ere ez zenez ozen, ateko gakoa bortxatuz dautzarazi eta daldaran, sartu ziren:
|
|
|
Despitatuak ziren, Xantxo eta Kattina, holako berriaren ekartzeak ez zezakela
|
beren
amaren interesa ere bildu. Zer ba!
|
|
|
Oporrak zirelata, Xantxo et Kattina goiz guziz zoatzin Marletako borda hegirat ikerlanak behar zituztela ondotik segitu, eta egun oroz, eguerditan sartzen ziren azken berriak ekarriz, alai eta kontent
|
beren
aitak denak jakinen zituela kasetak agertarazi gabe.
|
|
|
— Ba, bainan, egunetik goiti jandarmek leku guzia zerratuta ez dute nehor uzten sartzerat, Isidrok
|
berak
ere ez du baimenik! Zertako?
|
|
|
Zer nahi gisaz, atzemanik ere Cromagnon baino zaharragoko hexak, jakin zazu horien fama edo ondorioek ez zituela ez zu aberastuko! Badira afera hortan gu baino abilagoak estalgia
|
beren alde
tiratzeko! Segur!
|
|
|
Gero ta bixiago kausitzen zuten
|
beren
aita zaharra, bai Xanak, bai Kaietek eta ez zakiten nun zer konpreni:
|
|
|
Geroztik, Xantxo eta Kattina goibel eta ilun bezain kurios agertzen ziren elgarrekin zirelarik" zer ote da hau?" eta besteak" ez dakiat, bainan hitzemana diauk, orduan..." eta hortan ahantziarena egiten zuten, jakin minez erreak zirelarik. Bainan, bazakiten ere alai eta irustasunez beterik agertzen burrasoen aintzinean, harro
|
beren
aitatxik sekretu handi baten jabe ezarri zituela eta hartaz gai izan behar zutela, gezurrean atxiki behar balira ere!
|
|
|
Sartu ziren bi jandarma kasketak eskuan, kasik eskusatuz bezala
|
beren
harat etortzeaz.
|
|
|
Hainbeste berri txar bat batean, ez Kaiet ez Xana ez ziren
|
beren
onean ihardokitzeko eta gainerat haurrer erraiteko beren aitatxi maitea zendua zela. Halere amak besotik harturik ereman zituen ganbaralat eta erran zeien:
|
|
|
Hainbeste berri txar bat batean, ez Kaiet ez Xana ez ziren beren onean ihardokitzeko eta gainerat haurrer erraiteko
|
beren
aitatxi maitea zendua zela. Halere amak besotik harturik ereman zituen ganbaralat eta erran zeien:
|
|
|
Bidetan zehar zabilen jende kasta hori ez zen lekukoetaz hainbat maitatua, bainan zaldi tratuetan ezagutuak zirenez eta gainerat komerzio ganbaran fixatuak, nehork ez zeien deus trabarik egin nahi. Egia erran, ez ziren arras beti bidetan gaindi kurritzen, bainan ingurumenetako merkatu eta feria guzitan parte hartzen zuten edozoin tratularien gisa, eta
|
beren
bizi moldea bitxia izan gatik, partikulazki beztimendu eta mintzaira mailan, herabeki onhartuak ziren zaldi edo beste kabala mota zerbait erosten zuten ber. Biziki pobreak emaiten zuten, iduriz bakarrik, zeren eta ongi kasu egiten zelarik beren ontasunak gordetzen bazituzten ere, kurritzeko kamioi eta berebilak arras dirdirant eta berriak zituzten, denbora hetako marka hoberenetako arnesen barnea... Beren urguilua zen iduripenezko pobretasun baten azaltzea hobeki enganatzeko lekuko xalantak.
|
|
|
Bidetan zehar zabilen jende kasta hori ez zen lekukoetaz hainbat maitatua, bainan zaldi tratuetan ezagutuak zirenez eta gainerat komerzio ganbaran fixatuak, nehork ez zeien deus trabarik egin nahi. ...Egia erran, ez ziren arras beti bidetan gaindi kurritzen, bainan ingurumenetako merkatu eta feria guzitan parte hartzen zuten edozoin tratularien gisa, eta beren bizi moldea bitxia izan gatik, partikulazki beztimendu eta mintzaira mailan, herabeki onhartuak ziren zaldi edo beste kabala mota zerbait erosten zuten ber. Biziki pobreak emaiten zuten, iduriz bakarrik, zeren eta ongi kasu egiten zelarik
|
beren
ontasunak gordetzen bazituzten ere, kurritzeko kamioi eta berebilak arras dirdirant eta berriak zituzten, denbora hetako marka hoberenetako arnesen barnean agertzen zirelarik harro eta bufant. Beren urguilua zen iduripenezko pobretasun baten azaltzea hobeki enganatzeko lekuko xalantak.
|
|
|
Egia erran, ez ziren arras beti bidetan gaindi kurritzen, bainan ingurumenetako merkatu eta feria guzitan parte hartzen zuten edozoin tratularien gisa, eta beren bizi moldea bitxia izan gatik, partikulazki beztimendu eta mintzaira mailan, herabeki onhartuak ziren zaldi edo beste kabala mota zerbait erosten zuten ber. Biziki pobreak emaiten zuten, iduriz bakarrik, zeren eta ongi kasu egiten zelarik beren ontasunak gordetzen bazituzten ere, kurritzeko kamioi eta berebilak arras dirdirant eta berriak zituzten, denbora hetako marka hoberenetako arnesen barnean agertzen zirelarik harro eta bufant.
|
Beren
urguilua zen iduripenezko pobretasun baten azaltzea hobeki enganatzeko lekuko xalantak.
|
|
|
Bere haurtzaroa osoki bere ugazama Maritzarekin iragana zuen eta, eskolarat joateko partez, irakaskuntza ezin hobea egiten zuen sorgin zaharrarekin. Maritzak, gure putikoa biltzen zuen
|
berekin
karabanaren barnerat, mutil ttipi gisa, hau edo hura eginaraziz, bere eskupean atxikiz, xerbitxu ainitzen eskaera asebete zezaion. Eta" konsulta" denbora guzian han egoiten zen, xoko batean erdi gordea, ez baitzen entzunak eta ikusiak galtzerat uztekotan.
|
|
|
Bisitalariak ziren, ardura, haur beha edo esperantxetan ziren emazteak, heien kezka nagusia zelarik zer haur zuten ekartzen
|
beren
sabelean, mutila ala neska. Eta, Maritza azti zaharrak, errezebitzen zituen karabana ederrenean, paretak oihal ezti eta koloretsuez apaindurik, bi alki buhant eta apalak eskainiz jartzeko, goxoan mintzatu ahal zaitezen.
|
|
|
Gero, mahai ttipi baten gibelean eserita, oihal urdinhoriz estalitako berinazko borobil bat agertzen zuen eta eskuak gainean emanik" zeren bila zaitezte, hor nauzue azti suhar eta samurra". Harat heldu ziren bikote edo emazteek jakin nahi zutenez
|
beren
geroko esperoaren berri, Maritzak bere eskuak pausatzen zituen emearen sabelaren gainean eta hasten zen kanta gisako litania batzuen errezitatzen, mintzaira bitxi batean, begiak hetsirik, artetik galdera xume bezain xinple batzu eginez, hala nola: " zer zinukete desiratzen gehienik", eta errantzuna entzun bezain laster" hala bedi!
|
|
|
sekulan nehork ez du jakin nola, ezin pentsatutako gauza hortan, segurtatzen ahal zuen hau edo hura izanen zenik. Mundu guzitik zetorzkion emazteak bakarrrik edo
|
beren
senhar edo lagunekin, baita ere ezkont gai neska gazte edo adindu zonbait, beti pagatuz bixtan dena, jakiteko zer ukanen zuten bederatzi hilabeteren buruan. Eta, nihoiz, nihon, bat ere ez zen kontrako abisuarekin gertatu, aztiaren erranak beti betetzen zirela, nahitaez batzutan, bainan nehork ez zuen erraiten ahal tronpatu izan zenik sekulan.
|
|
|
Alta, hala zen, Arñotek ezin zuen uka Maritzak iragartu bezala agitu zela, kuadernoan hala markatua zenaz geroz" nola debru posible da hori! Nik atorra altxatuta frogatzen dutana nola jakiten ahal du zer izanen den haurra sortu gabe?" Eta, gauzak ezin uka, kasu guzitan Maritzak arrazoina zuen
|
berekin
eta fama hori landetako ilarrean sua bezala kurritzen zen etxez etxe, herriz herri. Anartean, Arñot bere buruari beti galdezka ari zen" bainan nola debru egiten du beti egiaren kausitzeko", sekulan errantzunik aurkitu gabe:
|
|
|
hortarako dituk eginen otoitz edo murmurika zonbait, aintzinean dukan aita edo ama geiak" seme" edo" alaba" hitza erran arte. Bat edo bestea erraiten dutelarik,
|
beren
bihotz xokoan duten desira zonbaiten azalpena baita hori, ez duk dudan ezarri behar. Beraz, seko, xutitzen haiz erranez:
|
|
|
Beraz, seko, xutitzen haiz erranez: " hala bedi" eta burraso geiak, kontentaturik, bisita pagatzen die eta doatzik irus ustez hik iragartu dukala
|
berek
suhetatu sortzea izanen dutela.
|
|
|
Orduan, kaierra zabaltzen duk berer erakusteko zer idatzia huen eta" alaba" hitza ikusiko die... Eta, hori ikusiz, ez badira ere arras ziur, idatziaren indarra ez die ukatzen, eta
|
beren
buruari emanen die ogena. Orai, ulertzen duk zer den ene sekretu famatu hura!
|
|
|
... ez etxe zakur tonto eta zozo horietarik ez, egun osoak iragaiten baitituzte itzalean norbait edo zerbaiten zelatan, gero xanpa bortitz eta sendo batekin ez baitute nehor ez deus egoitzatik hurbiltzerat ere uzten,
|
beren
eremua ebatsiko diotelako lotsarekin, goizetik arrats ate sahetsean etzanik baitagozte, denmendren hezur edo salda ondar baten esperoan, beren lana ongi egin dutelako sariaren beha, larruari lotu kadena lepoan ez baitira paretetarik hiru urhats baino gehiago urruntzen ahal, halere beti kontent jana loa eta pereka zonbait aski baitzaiote beren biziari zer erran nahi baten emaiteko...
|
|
|
... ez etxe zakur tonto eta zozo horietarik ez, egun osoak iragaiten baitituzte itzalean norbait edo zerbaiten zelatan, gero xanpa bortitz eta sendo batekin ez baitute nehor ez deus egoitzatik hurbiltzerat ere uzten, beren eremua ebatsiko diotelako lotsarekin, goizetik arrats ate sahetsean etzanik baitagozte, denmendren hezur edo salda ondar baten esperoan,
|
beren
lana ongi egin dutelako sariaren beha, larruari lotu kadena lepoan ez baitira paretetarik hiru urhats baino gehiago urruntzen ahal, halere beti kontent jana loa eta pereka zonbait aski baitzaiote beren biziari zer erran nahi baten emaiteko...
|
|
|
...aitute nehor ez deus egoitzatik hurbiltzerat ere uzten, beren eremua ebatsiko diotelako lotsarekin, goizetik arrats ate sahetsean etzanik baitagozte, denmendren hezur edo salda ondar baten esperoan, beren lana ongi egin dutelako sariaren beha, larruari lotu kadena lepoan ez baitira paretetarik hiru urhats baino gehiago urruntzen ahal, halere beti kontent jana loa eta pereka zonbait aski baitzaiote
|
beren
biziari zer erran nahi baten emaiteko...
|
|
|
... eztare zakur ihiztor ergel eta beharri luze bezain zabal diren izaki trakes horietarik, uau uauka pasatzen baitituzte gauak eta egunak, iduriz mila ihize mota senditzen dituztela
|
beren
zakurtegian zerratuak izana gatikan, ustez eta beren xanpa elkor eta estuekin nagusiari jatzararaziko deien bere ihiziko gura eta kurri abiatuko diren larre, oihan edo alorretan zehar, sasietan gaindi, sudurra lurreradino sartuz, erhauts, lohi edo ihintzean murgilduz, lakastaz emukatuta sartzen baitira etxean, mihian girla, izerdiz blai, hatshantuak, hainbeste laster egin ondoan kesta beti gogoan...
|
|
|
... eztare zakur ihiztor ergel eta beharri luze bezain zabal diren izaki trakes horietarik, uau uauka pasatzen baitituzte gauak eta egunak, iduriz mila ihize mota senditzen dituztela beren zakurtegian zerratuak izana gatikan, ustez eta
|
beren
xanpa elkor eta estuekin nagusiari jatzararaziko deien bere ihiziko gura eta kurri abiatuko diren larre, oihan edo alorretan zehar, sasietan gaindi, sudurra lurreradino sartuz, erhauts, lohi edo ihintzean murgilduz, lakastaz emukatuta sartzen baitira etxean, mihian girla, izerdiz blai, hatshantuak, hainbeste laster egin ondoan kesta beti gogoan, ez baitute ez xanparik ez kasurik egiten norbait ed...
|
|
|
... eta, ez aipa gehiago zuri ta belzez ilestatuak diren xakur aihartu txar horiek, arrotzak gainerat leku hotzetarik baiderabila, ardietaz ni bezala (ez, ez arras ni bezala ez!) arduratzen baitira, beti nagusiaren zangopetan, hunek aintzin
|
berek
aintzin, hunek gibel berek gibel, buztana beheiti, dirudi herrestan ibiltzen direla, alde guzitarat so, ez jakin zer eta nola egin, xanpaka ez baitute ikasi ere, iledun izakiak iziturik atxikiz hain dira faltsuak, ixilak, zitalak, ustelak, aurpegi biko eta xanpa zuri, beren bi hankadun jabeari kausitzeko... hobeko baitzuken, hunek, labrika xume eta bizi bat ezinez eta" colley" bastart z...
|
|
|
... eta, ez aipa gehiago zuri ta belzez ilestatuak diren xakur aihartu txar horiek, arrotzak gainerat leku hotzetarik baiderabila, ardietaz ni bezala (ez, ez arras ni bezala ez!) arduratzen baitira, beti nagusiaren zangopetan, hunek aintzin berek aintzin, hunek gibel
|
berek
gibel, buztana beheiti, dirudi herrestan ibiltzen direla, alde guzitarat so, ez jakin zer eta nola egin, xanpaka ez baitute ikasi ere, iledun izakiak iziturik atxikiz hain dira faltsuak, ixilak, zitalak, ustelak, aurpegi biko eta xanpa zuri, beren bi hankadun jabeari kausitzeko... hobeko baitzuken, hunek, labrika xume eta bizi bat ezinez eta" colley" bastart zikin horietan konfidantza e...
|
|
|
...ik baiderabila, ardietaz ni bezala (ez, ez arras ni bezala ez!) arduratzen baitira, beti nagusiaren zangopetan, hunek aintzin berek aintzin, hunek gibel berek gibel, buztana beheiti, dirudi herrestan ibiltzen direla, alde guzitarat so, ez jakin zer eta nola egin, xanpaka ez baitute ikasi ere, iledun izakiak iziturik atxikiz hain dira faltsuak, ixilak, zitalak, ustelak, aurpegi biko eta xanpa zuri,
|
beren
bi hankadun jabeari kausitzeko... hobeko baitzuken, hunek, labrika xume eta bizi bat ezinez eta" colley" bastart zikin horietan konfidantza eman.
|
|
|
Hauxe zen ixtorioa! Hainbeste denbora gutiz hainbeste gauza bitxi gertatzen zen ene begien bixtan eta lotsadura edo harridurak harturik, deus ezin erran ez egin, nigarrak kasik begietan nintuen, ahalge, beldur, zerbaitetan huts egiten nuela eta nik dakita zer sendimendu nahasten baitzauzkitan barnean, abantxu dolutua zertarako debru merkaturat jin nintzan, daldaran zaldiari lotu nintzan, hura bederen ez zautala
|
berekin
emanen — nor debru da gizon zikin eta itsusi hori, zer behar du gure karrosan sarturik... — enbeiak tiraka aihertzen ninduen ostaturat aitaren ikusteko lehiarekin, bederen zerbaitetaz ohartaraziko nuela — eta sekulan zaldia ere ereman baleza!
|
|
|
Gero, orhoitzen naizen gauza bakarra zen, merkatutik etxerat eta atzartu nintzen artean, biharamun goiz artino lo egin nuela, amak ohean ezarria baininduen nihaurek ibiltzeko gai ez nintzanez. Jeiki nintzelarik gauza guziak
|
beren lekuan
kausitu nintuen, aita, ama eta ni ginauden bakarrik etxean, zaldia behortegian zen eta gainerat, aitaren zaku beltz famatu hura dilingo zagon usatuzko lekuan, sukaldeko borta sahetsean den lotgailuan emana. Eta kasik segur izan naiz, geroztik eta oraiko denbora guzian, aments bat egin nuela merkatu ixtorio horrekin, ez aitak, ez amak ez zuelakotz gehiago ateraldi horren berri eman, nun ez zen — sobera ttipia hintzen zerbaitetaz orhoitzeko — eta nakielakotz bat edo bestea aski tematuak zirela egiaren gordetzeko beharrean, baita zerbaiten gezur batez beztitzeko bortxatuak baziren, ez nuen gehiagoko kasurik eman orduko ibilera heier.
|
|
|
— eta orduan, irriz hasi zen — ez nian horri pentsatzen, bainan, banakian egun batez egiak berriz agertzea zukela, haugi, mintzatuko gaituk — sukalderat itzuli ginen — pausa ordua duk berdin, balia dezagun — eta ama deiturik, biek betan hau kondatu zidaten — mila bederatzi ehun eta berrogoita hiruan, gerla zukan, gu merkatuan izan ginen egun hartan, manaturik joan nindian," erreziztenziak" manaturik. Aintzin bezperan,
|
beren
" maquisard" leial bat arrestatua izan zian, Donapaleuko presondegirat ekarria eta, gaua zelata, eskapatu ahal izan zian. Bazter guziak ikertu ziztean, bai polizak, bai aleman armadak, bai milizianoek, heietarik ere baiziren Donapaleun orduan, bainan gau guzian xerkan ari izanik ez zutean harrapatu.
|
|
|
Egun batez, mezulari bat jin zen Xemark bere semearen mintzatzera, hau jarria baizen behereko aldean, uhaitzaren hegi ondoan, etxalde xuhur xuhur batean, Maddi bere emaztea, Luixa eta Kaiet
|
beren
haurrekin. Eta hola mintzatu zitzaion erranez aitonak mendiaren uzteko xedea zuela bere emaztearekin ez zelakotz gehiago akomatzen.
|
|
|
Egia erran, berrogoi eta zonbait urtez ez zuten sekula elgar aditu, mokoka baizik ez baitziren ari goizetik arrats. Hainbeste zen neke nun, gehiendu eta,
|
beren
haurrak oro joan ziren egin ahala urrun, beren bizipiden bila dudarik gabe, bainan gehiago, bake bila. Mezulariak azaldu zuen Pettanek mendia utziz Xemark berari galdetzen ziola bere etxean hartzea, bere haurretan pobreena zelakotz, eta gisa hortan, bera iduria nunbait Ez zitzaiola posible hirietara joanak ziren haurren etxerat joaitea, hori baino iltzea hobe zaiola.
|
|
|
Egia erran, berrogoi eta zonbait urtez ez zuten sekula elgar aditu, mokoka baizik ez baitziren ari goizetik arrats. Hainbeste zen neke nun, gehiendu eta, beren haurrak oro joan ziren egin ahala urrun,
|
beren
bizipiden bila dudarik gabe, bainan gehiago, bake bila. Mezulariak azaldu zuen Pettanek mendia utziz Xemark berari galdetzen ziola bere etxean hartzea, bere haurretan pobreena zelakotz, eta gisa hortan, bera iduria nunbait Ez zitzaiola posible hirietara joanak ziren haurren etxerat joaitea, hori baino iltzea hobe zaiola.
|
|
|
Ingurumeneko harri mokor guzien biltzen hasi zen, baratze xokoan mendixka ttipi baten heineko meta bat eginez. Horretarako laguntza asko izan zuen, Xemarkek berak parte hartzen zuela baita ere Luixa eta Kaietek,
|
beren
ahal ttipiarekin. Emekiemeki, etxe gibeleko larre agortu harritsua dena zilo eta lur harrotuz azaldu zen eta etxeko paretak gora abiatu:
|
|
|
Bitxi bada bitxi, bi hankadunen harremanen berri susmatzen dut airean limurtzen den giroaren usaina ahoratuz, dirudi, elhez ez banaiz hornitua eta ezin konprenituzko gauza batzu ulertzen ez baditut, ene zentzuan beste ulertzeko modu eta sendimendu bat dutan. Ene beharriak,
|
beren
laburtasunean, beti zai dirade eta ene zakur lagunek diotenaz, kartierreko hoberenak ditut, kanpoko ala barneko kalapita edo arrabots guziak entzuten ditut eta jakinean ala sekretuan egiten diren gauzak senditzen. Nahiz ez den beti gaitz hortaz ohartzea, ikusten badut batek edo besteak besoetan ene hartzeko desira duela, segur naiz nunbait zerbait ongi ez dagonik badela.
|
|
|
Goiz huntan, ene bi hankadun jabeak, elgar hitzarturik, jin zaizkit ene amentsetarik kentzera" Llabri gaizoa, hi bezalako zakurrik ez diauk sekulan izanen gehiago, bainan hola duk" eta arrak
|
berekin
deitu nau arditegira buruz, eta ni, nekez ibiltzen nizan gatik, ondotik jarraiki ahal bezala, dudan halere zeren eta entzun baitut emea hipaka eta ikusi begien fretatzen ere. Ez dut konprenitzen zer debru pasatzen den etxe huntan, biak ene beharretan direla eta elgarrekin akort...
|
|
|
Orduan, bakarrik izan banintz, zerurat heltzeko punpea egingo nuken hain nintzen irus, harro eta nik dakita zer oraino, ene asebetea ezin gordez nun, zakurrari berari kondatu nion segidan — aitak nitan konfidantza handia dik, uste duka — amak bere aldetik dudak ezarri bazituen ere — uste duk zuhur dela Eñauten eremaitea? — baietz, ba emaztea, enekin izanen dun — eta hortan finkatu zen, ene atsegin handian,
|
beren
deliberoa. Eta, gero, goizeko argi xirrintak agertzeari eta hiritik hurbiltzeari sukar beroenean nintzen aita hasi zaitalarik" kontseilu" emaiten — hemendik goiti ez haiz gehiago haur bat, ene laguntzale bezala nahi baduk onhartua izan, jakin behar duk, lehen lehenik, ulertzen ez den aferetan ixiltzea dela hoberena.
|
|
|
Pettan hasi zen lanean berehala, mimenez egin zuen seaska, sahetsak urritzez eta hain zen arina eta usaintsua nun guzier haur bilakatzeko eta han etzateko gura ematen zuen. Maddik
|
berak
aitortu zuen, ederra eta dotorea zela, bere haurraren errezebitzeko arras egokia. Sekulan ez eta, bihotzeko bultza bat ezin gaindituz, potta eman zion Aitatxiri, hau ez baitzen guti harritu, bainan ere, harro senditu.
|
|
|
Mila zortzi ehun eta hogoita bederatziko auziaren txostenak dionaz, Maddi Korobil anhitz haurrez osatutako familia batean sortua zen, Arkaitz herrian, eta Auier Korobilen alaba zen, hau Sarjant deitua baitzen, Harispe marexalaren batalloneko soldado izana, Espainiako kanpainaren ondotik eskualde hartan kokatua. Gertakarien denboran, Maddiren ama zegoen familiaren etxaldeko jabe bezala, alarguntsa aspaldixka hartan, zazpi haur hazi behar izan gatik eramaiten zuena,
|
berak
hogoita hamazazpi urte zituela oraino eta Maddik aldiz, hemezortziak ez konplituak.
|
|
|
Lastaga aldiz, bere izenez Joseph Dumoulin, Frantziako aldetik etorria zen," mila zortzi ehun eta hogoita bost edo seia inguruan" lekuko baten arabera, zituen puskila bakarrak taulazko kofre zahar batean ekartzen zituela, beti
|
berekin
zuena, alabainan beste ontasunik ez zuelakotz. Arkaitz herrian kokatuta, lastoz estalitako olha batean bizi izan zen, nundik ere bildu baitzuen bere izen gaitikoa.
|
|
|
Noiz eta nola deliberatu zuten geroko ekintza, nehork ez daki eta auzoek diotenez, errejistroetan ikusi dugun bezala," laster hasi ziren Lastagaren goaitatzen edo elgarri keinuka ere beraren bixtan, hunek ez baitzuen deus entzuten ez ikusten, alta hainbeste duda zuelarik Olate jin aintzin". Zalantzak ere izan zituztela erraiten ahal da, zeren eta bi sasitar amorosek, paperretan emanak diren lekukotasunen arabera," denbora eman zuten ekintzaren burutzeko, aspaldi hartan ari ziren, kasik gorde gabe,
|
beren
lanaren prestatzen".
|
|
|
Auziko txostena irakurtuz, ohartzen gira Olatek berak xehetasun gutti eman zuela, dudarik gabe beldurrez horregatik irriskuak hartzen zituela, bainan aitortu zuen, egia edo ez," ez nuen nahi nik hortaratu, Maddik nau enganatu", eta" zertako ez duzu errefusatu" galdegin ziolarik jujeak," ez nakien zertan nintzen eta nun nintzen.." errantzun omen zuen. Bainan, beherago, eiherazainaren lekukotasuna agertzen da berriz eta harek dio" Olatek du Maddi enganatu, hori ez bazuen egiten,
|
berak
ere etxe hartarik kanpoa zuken, eta norat joanen zen?". Gutienez, dudak baziren beraz jakiteko nor zen lan horren gomendazalea eta egilea, edo berdin biak batean.
|
|
|
Galdezketa larriak (eta bortitzak?) jasan izan gatik, Artañok beti ukatu zuela altxorraren jabe zenik, biek ekintza egin eta Dumoulinek zuela nunbait gorde, eta ez zakiela ez hau ez hura nun ziren. Azkenik, Artaño armen puntan pasatua izan zela gerla denborako ebasketa egitea gatik eta armadako arduradunek, emeki emeki afera utzi zutela ixiltzera, Dumoulin hura ordukotz desagertua baitzen eta
|
beren
paperretan desertur ekarria.
|
|
|
Gaztelu notarioaren aktetan kausitu dut heien ezkontzako kontratua eta hunek dionez, Maria de Corovilla ez zen eskuak hutsirik etorri: ondareak bildu zituela hil zaizkiolarik deklaratu zuen
|
berak
eta, horreri esker ezkontza eder bat egiten zuela Bordeleko notario ezagun baten semearekin, hau baita Joan de Garona, zure arbasoa.
|
|
|
Mahaitik ateratzen ginen bezain laster, gure lekua ez baitzen gehienen artean izatea, gure azken bekatuak kondatzen zizkion amari, pentsatu gabe kofesioko sekretuaren haustea zitakela hori, begia bizi, kontzientzia garbi, kafe kikerra eskuan, buhaka beroxe zuelakotz. Bortitza zen
|
berenaz
, ene anaiak berrettergoko eginkizunetarik baztertu zituen baizik eta ur benedikatu untzian pixa egin zutela eta, beste aldi batez, ene amari kontseilatu zuen Gaxine ttipiarekin nituen harremanak utzaraztea zeren eta hau familia desegin batetarik heldu baitzen, niretzat lotura horrek ondorio txarrak izanen zituelata.
|
|
|
Ahalgezungarria! Diozut, anderea, gauzak
|
beren lekuan
ezarriko ditudala lehen bai lehen! " eta hala egin zuen.
|
|
|
Famili hartako jabek eskutan zuten kostako" villa" ederrenetarik bat, itsasoa alde batetik, mendia bestetik, bide zarratatsuetarik urrun, nihunezko arbola, lore eta edergailuz inguratua, parabisu ttipi baten antzako leku hartan. Gainera, oraiko josta eta aisaldi errextasunak oro plantatuak zituzten
|
beren
zazpi haurren (lau mutiko gazte eta hiru nexka) gero irus eta goxo baten menturan atxikitzeko etxetik sobera urrun joan gabe, hala nola, pizina, tenisa, barneko kirol eta nik dakita zer oraino, zerbait baizitaken horien guzien erabiltzea.
|
|
|
Edozoin gisaz, amak uste zuen xerbitxari pasarte horrek ene arrebari" bizitzen ikasiko ziola laster" gehituz gainera" etxeko lanak lehenak eta bortitzenak dituk, hire arrebak ez dik sekulan galtzerdi baten betatxatzen ikasi ere, arraultze baten erretzen oraino gutiago, dik ba hortaratu, nahi edo ez! Eta gainera, aberatsak besteak baino hastielagoak dituk,
|
berek
sekulan egin nahi izan ez dutena bester eginarazteko aiher dituk, pobreak baino zikoitzagoak, bortitzak, jeloskorrak! Kasu paira dezaken ene alabak!".
|
|
|
Santesteban apeza, apez gaztea zen, semenarioko ikaskuntzak berrikitan bukaturik, bere lehen postua aurkitu zuen herri ttipi batetan, nun ere eliztarrak doi bat mardo eta ezazolak ziren. O, ez fede gabekoak ez, bainan ez zitzaien iduritzen apezaren predikuek eragin handirik izaiten ahal zuela
|
beren
sineste mendrearen hobetzeko. Zuzenki erraiteko, prediku alkitik entzuten zituzten oihuek nardarazten zituzten, jakinez, apezak besteak bezala zirela, ez hobeak ez gaixtoagoak eta ez zutela heien gandik erasiaz besterik ukaiten ahal.
|
|
|
Zuzenki erraiteko, prediku alkitik entzuten zituzten oihuek nardarazten zituzten, jakinez, apezak besteak bezala zirela, ez hobeak ez gaixtoagoak eta ez zutela heien gandik erasiaz besterik ukaiten ahal. Jadanik guttik segitzen zuten igandetako ofizioa, eta nabari zen mezarat heldu ziren bakarrak, erlijionez beste arrangurarekin heldu zirela, hala nola,
|
beren
buruaren erakusteko edo gero mus baten egiteko hitzordua elizan zutelakotz, edo beharbada ere, famaren lotsaz. Horregatik zuten, apezpikutegian, deliberatu Santesteban apez gaztea herri hartara igortzea, pentsatuz bere gaztetasunaren gatik gauzak berraldatuko zirela eta elizatiarrak bereskuratuko zituela.
|
|
|
— Gehienak Asia edo Afrikan bistan dena, baina hemen berean ere posible duk, anitzek akuario edo arrain-ontzi batean ezartzen ditie eta hola
|
beren
eskupean ditie animali bitxi horiek.
|
|
|
Aita erotu zen. Alta jakinean zen, aldi bat baino gehiagotan gataska gorrian entzuten nituen
|
beren
ganbaratik, baina ez zuen sinetsi nahi horretaz gai zitekeela. Gaitzeko ero krisia lotu zitzaion, denak hautsiz sukaldean, oihuka bazter guzitan, azkenik mozkorra arraildua piltzar baten gisan lurrean zihoan herrestan.
|
|
|
Jende guti bildu da, hogei bat gorenez, denak ere zahartuak, ezagutzen ez ditudanak gehienbat, salbu aitatxi eta amatxi, gaizoak, negarrez urtuak, batek besteari besoa emanez.
|
Beren
aitzinean, kutxa bi xibaleten gainean pausatua, emazte bat beltzez beztitua, berrogei bat urtekoa iduriz, berria izan behar daiteke, ene aitak laguntzat hartu zuena bere mozkor garaiak utzi zituenetik. Ez dut uste ama hor daitekeenik, ez dut ikusten ez sumatzen ere, ez zitaken zer nahi gisaz bere lekua hemen!
|
|
|
—... badakik, errana deiat jadanik. Hilotz lurperatu ginian duela bi elurte, basa idi batek adarkatu zuela eta, behereko arpean datza lurrez eta harkaitzez estalirik, bere senideen ondorat joana behar bada... ene ar kide maitea... haren eskasa sentitzen diat barne barnean... lepoan dudan koilarrea, katamotzaren hortz luze eta haginekin egin zidan
|
berak
, bai berak hil katamotzarekin, enetzat bakarrik, beste anitz eme zelarik gure tribuan.. ni nindian hautatu eme kide... ni bakarrik...
|
|
|
—... badakik, errana deiat jadanik. Hilotz lurperatu ginian duela bi elurte, basa idi batek adarkatu zuela eta, behereko arpean datza lurrez eta harkaitzez estalirik, bere senideen ondorat joana behar bada... ene ar kide maitea... haren eskasa sentitzen diat barne barnean... lepoan dudan koilarrea, katamotzaren hortz luze eta haginekin egin zidan berak, bai
|
berak
hil katamotzarekin, enetzat bakarrik, beste anitz eme zelarik gure tribuan.. ni nindian hautatu eme kide... ni bakarrik...
|
|
|
... baina, azken gauza bat egiteko gelditzen zaitak, eta utzi behar nauk bakarrik, hixtu soinua jo behar diat, hitzemana nioan, zeru gorenetan airean dabilen hegazti basari agur bat egin behar diat, ene senide arraren arima
|
berekin
daramala, haren gogoa goiko hodeietan zehar aira dadin, kearen lanbroen eta lainoen artean murgil dadin... igitu behar diat... ene gorputza mugitu... eskuak gora, ileak harro... suaren itzalak egin mugimenduak jarraiki behar ditiat...
|
|
|
Baina aurre egoitza honetan den harrigarriena da harri zabal batean bat bestearen gainean lehengo gizonak zizelkatu dituen hiru oreinen ikurra. Goraxeago igar ditaike zalditxo bat, edo beharbada arkatz edo basa ahuntz bat eta, hau bereziaren berezia baita, basa idi bat, gezi batez zeiharkatua, orduko ehiztariek
|
beren
goresmenez orman lotua. Gibeleko hankaren, azpian, hiru marra eslaikatuak agertzen dira.
|
|
|
Eta emazteak, ez ziren tinta, marrazki edo grabatze egiteko gai? Histuaren jotzen ez ote zakiten
|
beren
lagun arrak bezala?
|
|
|
... to, Argitxu ttipia horra hiza, munaka... ile horaila... panpina bezala bezti, ez beti besoetan dagoen horietarik ez... jes, nola beltzatua den... eta berdin bere ama... afrikano batzu bezala!... ene larru zuriaren aldean... hemendik urruntzeak hun egin deik naski... beritzultzean berdinak dituk... irritsu eta kaanak... jia! nola mintzatzen haiz, Jakes... ez duk hire usatuzko tonua, hori zer duzue zuen arteko griña?... xito bat lehertu dakok trakturrarekin, ala?... ez dirudi denak xuxen doatzin egun, hemen... ez diat luzatu...
|
beren
aferetan sartu gabe...
|
|
|
— Errazu emaztea, haur horien aitak, ez litezteke
|
beren
umetaz ardura?
|
|
|
Eskolako ormetan animale eta piztien argazkiak lotu ere. Ikasle gehienak, sekulan holakorik ez zutelakotz ikusi
|
beren
bizian, hartaz trufatu ziren. Ez zuten sinesten beste edozoin pizti edo izakien izaeran.
|
|
|
Ez zuten sinesten beste edozoin pizti edo izakien izaeran. Zer nahi gisaz,
|
beren
ingurumenean holakorik ez zegoen. Eta, gainerat, erakasleak senharrik ez zaukalako, uste zuten burutik ez zela ongi artatua, ideia bitxiz betetako gogoa zaukala, bakardadean bizi diren guziak bezala.
|
|
|
Guziak ondotik ibili gatikan bizpahiru egunez, nehork ez zuen atzeman eta ez zuten ulertzen norat eta zertarat joana zagon. Gero, Ertzainek,
|
beren
zakurrekin eta gau zaindariak lagun, kantonamendu guzia zeharkatu zuten, eskerretik eskuin alderat, beheretik goiti. Azkenik, bakarrik bere gurraso eta haurridek ikerketak segitu zituzten, zonbait egunez oraino.
|
|
|
Bere lagunek, klasea bukatua zelarik, bere xori jestuen eta kantuen entzuteko eskarniatzen zuten, eta horrela deitu zuten: perttoli xori, hau ez baitzen hunen errailen ahoan izen gaitiko bat bainan, gaiztakeriazko trufa ezin ahantzizko bat,
|
beren
kastakoa ez zelako marka barnakor eta sendikor bat, egonkorra gainerat.
|
|
|
Ez zen ez gaitz izan taula puska zonbaiten biltzea: seila hartu eta tiraka, bihurdika, ostikoka hautsi zuten eta, gelditzen ziren taula puskekin, egin zituzten lau lerra
|
berek
behar bezalakoak. Gaitzago izan zeien, haatik, heien estekatzea oski ferratuetan.
|
|
|
Gaitzago izan zeien, haatik, heien estekatzea oski ferratuetan. Sahetseko zerragailu batean harrapatu zuten
|
berek
behar baino alanbre gehiago eta horra, gure" elhurgizonak" ongi apainduak laster eskolarat joaiteko. Plantatu ziren biak, bidean," arroltze" moduan (argazkietan ikusirik bazakiten nola egin!) urritz makila pare bat bakoitzak eskuan eta" Avomar!
|
|
|
Oldarturik, hunek berriz Piarresi bi paso eman dizkion, bestaldian hobeki kasu eginen zuela nor zertaz akusatu gabe! Eta azkenik, Piarresek Olaberri papotik hartu din eta arroilan sartu, baizik eta berak egina zukela kolpea
|
beren
auzo harremanen arregelatzea gatik!
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: heiekin askaltzen ahal nindian, artetan arno xorta bat ukaiten nian igandetan, ene lanak ez zitian hain bortitzak, ohartu zitian ahala ttipituz ari zitzaitala eta arras ontsa konprenitzen zitean gauza hori, nun ari zitzaizkian biak, aldizka edo betan, familiako seme bezala nintzela etxe huntan,
|
beren
haurra bezala konsideratzen nindutela eta horrengatik ene geroaz kezkatu behar zutela, eta hola beren ustez bainan" ez bortxaz he, hiaunez", berrogoi urtez goiti xerbitxu egin ondoan, erretreta on bat merezitua nuela, bai segur" zertako ez hik ere bestek bezala", eta hola sar nindaitekela" o, ez behala ez, bainan denbora puska baten buruan, hik nahiko dukalarik bakarrik, ... ..."
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: heiekin askaltzen ahal nindian, artetan arno xorta bat ukaiten nian igandetan, ene lanak ez zitian hain bortitzak, ohartu zitian ahala ttipituz ari zitzaitala eta arras ontsa konprenitzen zitean gauza hori, nun ari zitzaizkian biak, aldizka edo betan, familiako seme bezala nintzela etxe huntan, beren haurra bezala konsideratzen nindutela eta horrengatik ene geroaz kezkatu behar zutela, eta hola
|
beren
ustez bainan" ez bortxaz he, hiaunez", berrogoi urtez goiti xerbitxu egin ondoan, erretreta on bat merezitua nuela, bai segur" zertako ez hik ere bestek bezala", eta hola sar nindaitekela" o, ez behala ez, bainan denbora puska baten buruan, hik nahiko dukalarik bakarrik, badakik Donapaleun baduk erretreta etxe bat, Giscaren emaztiak benedikatia, uste duka zer uhuria, hala... ..."
|
|
|
Azken hitza irakurtu zutenean, karnetxoa hetsi zuten eta
|
beren
sakelan ezarri. Orduan nausietxekanderek semea deitu zuten, laguntzerat jin zadin:
|
|
|
Uda joan zaut (eta ni harekin!) opor langintsu eta ikaskor garai batean, tekniko kontable bilduma txosten bat ekoiztu beharrean ene Etxarriko hezizailen asebetetzeko, larrogoi orrialdetakoa bederen izan behar zuela, denak bat bestea bezanbat luzeak eta beteak, eta huna nun galdatzen dautaten, gainerat, Jakes, Xexili eta
|
beren
Argitxu ttipiarekin nintuen gizatiar harremanetaz mintzatzea!!!
|
|
|
Nahiz, ez diat deus gordetzekorik, bizia hola duk, gure aferak dituk... to nola, Argitxu sortu zen urtean, erloiu bat erosi nian... Xexilirentzat... gosta ba... bixtan dena... bainan, zer nahi duk... plazer zian... hola duk...! Horren kondatzen ari nintzala, ez dik gure mutikoak deus erran... beha zukan... ixil ixila... irri ezti bat ezpain xokoetan... badakikek zer diren holako... eta ez dik, segur nauk hortaz, sekulan nehori erranen...
|
beretako
atxikiko dik...
|
|
|
... gaztaroa jin eta ni ere abiatu nindian, bestek bezala egiteko, nesken ondotik, bainan ez zitzaizkian batere behatzen, ez nindutean ikusten ere nik heiek bezala eta berdin geroxago, nik uste ez nuenean,
|
berak
heldu zitzaizkian gibeletik gordeka, niganat orduko hasiz hixtuz ta oihuka, pusa ta kilika, ni berritzularazi artino, ikaran, barnea sutan, eta orduan irri maltzur batean, xori jostakinak iduri, urruntzen zitzaizkian kikizaika, dauztika, kantatuz: " mutil ttipi, asto ziri, behiekin ezkont hadi!" eta ni kontent nindian horiek entzutean, ustez eta ene laudatzez zirela hola mintzo, norbaitek bederen nitaz arta hartzen zuela; arte hartan bazoatzikan beste mutilekin, ni bakarrik nindaukala ene behiekin...
|
|
|
Erran behar da, Lapixtegitik eskolarateko edo elizarateko bidea ez zela nola nahiko bidea; luzea eta makola zen, patartsu, dena arroila, sasi, arroka ta zilo, lohi edo erhauts aroak nola uzten zuenean eta han ibiltzeak ez zeion ez arrangura kalkula edo katiximan emaiten! Eta norbaitetaz mendekatu nahi zutenean bide horren desgrazia orotaz, ardurenian apezari edo errientari bihurtzen zituzten
|
beren
erranahiak. Jakinez gainerat, sakretan erabiltzen direla erlijione hitz zonbait, hala nola Jainko, debru eta bertze, hori aski zeien, holako elhe zonbait erranez, bi" arraza" horiek batean laidostatzeko!
|
|
|
Hola zuten, Antton eta Ximunek
|
beren
bidea segitzen goiz hartan, hurriki bainan segurki, erran ahala sakreka nun, bat batean," ziiiit, plast!" Antton lurrerat erori zen.
|
|
2008
|
|
|
Gero eta lasterrago pirripitan arto alorraren erditik. Behereko hesiak geldiarazteko orde, horrek
|
berak
airararazi zuen bolegian zenbait metroz gorago gure" zirta" bilakatu aireko doakabea. Ez dakit zenbat denbora egon ginen airean.
|
|
|
zer hatzeman dudan alorrean ihaurri: eskalapoin pare bat, galtzerdiak, galtza hauek
|
beren
bretelekin, atorra hau kasik berri berria, tarratadura bat badu, segur naiz dupa pirripitan abiatu eta ez dutela atxiki ahal izan. Lau arto lerro badira zapalduak lisa burdinez bezala.
|
|
|
Auzapezak ala mirikuak ere ulertzen dute, egina zaioten sekretuzko kofesio horretaz parte emaitean, aitamen nahi premiatsuena ez dela semearen ahulezien probatzea, bainan horren josta gogo handiegiak berhorri bihurtu dizkion hersturen arintzea. Hitzeman dute
|
aitameri
beren ahal guziak egitea semearen onetan.
|
|
|
Ehun arroltzez egin moletan gostu bixiko biperrak Frituak eta onjoekilan bakoitxak
|
beren
eperrak Gorria nasai, ogi gozoa, gasnatik lauki ederrak
|
|
|
Goizeko seiak aldera, argi zirrintan, Piarre Beltxa, pertsularia, auzo herrira zoalarik Ihauteritako bestara, oartu zen Haritxeneko labaki hesleak kantu eta irrintzinaka bakoitxak
|
beren
etxeetarako bidea hartzera zoatzila. Barrandatu zituen eta kantu hau moldatu zieten:
|
|
|
Egia erran, ondoko aste guzia iragan zuten
|
beren
soka-tira gogoan, partida famatu horretarako berexiak zirenek partikulazki.
|
|
|
Mundu bat bada plazan. Soka tirariak eman dira
|
beren
tokietan. Emakumeak aurrean, eskualde bakoitxetik bi eta lau gizonak ondotik.
|
|
|
Hastean, aurpegietan, zuri itxura balinbazuten, izan dituzte gorri eta orai gorri illunera itzultzen hasiak, indar eginaren medioz. Ikusliarrak, ahoa zabalik zeuden, bi aldetarik lau lerrotan, lepoak luzatuak, gibelekoak aintzinekoen bizkarren gainetik,
|
beren
alderdikoen garaipena txalotzeko nahitan. Ikustekoa zuten ezin asmatua.
|
|
|
Basabere bilakatua zen! Etzuen ez horrek ekartzen
|
berekin
" Urka bulur bat altzopin", bainan bazeukan, altzopean gorderik, hiru zehe luzeko marraza latzgarri bat!.. Trenkatzeko punduan zegoen sokari hurbildu zen, bi eskuez tinkan eta gora altxatu zuen marraza erailea, zeiharrean sokaren gainera aurdiki zuen burdinki zorrotza, seko eta garbiki moztu bi alderdiek baitezpada beren eskualdera ereman nahi zuten estekagailua!
|
|
|
Etzuen ez horrek ekartzen berekin" Urka bulur bat altzopin", bainan bazeukan, altzopean gorderik, hiru zehe luzeko marraza latzgarri bat!.. Trenkatzeko punduan zegoen sokari hurbildu zen, bi eskuez tinkan eta gora altxatu zuen marraza erailea, zeiharrean sokaren gainera aurdiki zuen burdinki zorrotza, seko eta garbiki moztu bi alderdiek baitezpada
|
beren
eskualdera ereman nahi zuten estekagailua!
|
|
|
Harritzekoa zen ikustea sei zipote,
|
beren
buruak kukutuz, antzara urrats batean, lerrokadan kurritzen, Hemen Ongi jatetxeari buruz eta hor sartzen gibeleko ate batetarik.
|
|
|
Balitzane Sakeleneko senar emazteak, Gillome eta Katixa, etsipen handian zeuden.
|
Beren
seme xoila Bittorek, soldadogoatik igorria zieten gutun sinetsezinezkoa gogoan.
|
|
|
Joan den ortziralean Haranoneko soldadoetxera etorri da hiri nagusitik soldado aintzindari orokorra.
|
Berekin
zituen, kolonela, kapitaina minixtro eta haundieria guziak. Pentsa beraz gure soldado etxean bazterrak mugimenduan zirela, zoko garbitze eta beste, bezperatik hasiak.
|
|
|
Ez baitzuten arrosaren usaina puttiko horren oin horailek. Ahal bezala ezarri dizkiot besteak,
|
beren
dirdira bereziarekin. Ez du oartzeko denborarik izan.
|