|
2000
|
|
|
Euskal herritarrak gara Euskal Herrian bizilekua daukadun guztiok, hemen erroldatuta gaudenok oro. Beraz, Nigeriako tribu batean sortutako bat Bilbaoko San Frantzisko karrikan erroldatuta badago, euskal herritarra da, eta euskalduna
|
eskuara
ikasi badu, baina nehola ere ez baskoa. Garbi al daude orain gauzak?
|
|
|
Hortakotz, niri dagokidanean, nire kultura eta hizkuntza propialak baskoak ez direnez (bertzeak bertze, ama hizkuntza gaztelania dugu familiako guzti guztiok, eta, dokumentu historikoak miratuta, gure aitzinekoak oro ere gaztelaniarik aratzenean izan dira egundainoz geroz aritu) eta neure asabengandik jaso ditudan ondarea, tradizioneak, munduaren ikusmoldea... baskoak ez direnez, ez naiz baskoa. Egia da
|
eskuara
ikasi dudala eta honek menturaz Juan Jose Ibarretxe bezalako bat baino gehiago erroztatzen nauela herri honetan, baina nahiz ingelesa ere dakidan, Shakespeare-ren obrak gogoko ditudan eta tea izugarri gustatzen zaidan, ez naiz nazionalitate ingelesekoa. Gainerat berriz, basko izaiteak deus ez dakarkit; aitzitik, eskuararen jakiteak nire bizitza osoa du inarrosi.
|
|
2001
|
|
|
ukanen ditu haurren jostagailu, potret batzu pollitak. Ait’ama familiakoak, ezar barna gogoan, zuen haurreri behar duzuela
|
eskuara
irakatsi. Atchiki behar dugu gure mintzaira eder paregabea, atchiki ere gure ohidura guziak.
|
|
|
Eskual herria nola gogor? Laborari eta langile biltzar bereziak azkartuz; erlisionea funski erakutsiz eta ez achaletik; jendeen osagarriaz artha hartuz;
|
eskuara
begiratuz eta hedatuz; orori eskualdun izaiteko urgula emanez; gazteriari arbasoen egitateak, jokoak, kantuak erakutsiz(...)(" Etche aintzina" eta" Gauden gu" segidan, in Almanaka, 1943, 10 aleak).
|
|
2002
|
|
|
izeneko eskuliburua, plazaratu zuen, eta, horretan oinarrituta, Donostiako Herri Irratiak Bilboko saioa errepikatu zuen udazkenean. 1969an testu horren frantsesezko itzulpena egin zuen. Methode d?
|
eskuara
radiophonique, izenburupean20 Euskarazko eskolak ere eskaintzen ziren Iruñeko Herri Irratian 1969an.
|
|
2003
|
|
|
Badantzut erraiten duzun guzia, bainan eztut konprenitzen ahal. Anitz
|
eskuara
aditu dut, bainan nihoiz ere eztut entzun esan euskun ez ta ugazaba.
|
|
|
Bainan Lizarragak ezetz, oso diferenteak dirala Espainako euskeldunen euskera eta Frantziko eskualdunen
|
eskuara
, eta hizkuntzaren izena bera diferentea dala ikustea nahikoa ezpalitz, ohartzeko zelan agertzen dan oso sarri h letraa Herrian, Frantzian egindako asterokoan, ohartzeko ch, tch, th, lh eta honelako letra elkartuak, eta Espainan egindako liburutxoan ordea inun ere etzala agertzen honelakorik. Catalanak behintzat baduela bere nortasuna, bainan euskara, hain diferentea iruditu arren, espainolaren dialektu bat baino eztala jakintzaren gaindegitik ikusita.
|
|
|
Amari lakhet zaio horren entzutea, gure
|
eskuara
hain da mintzaira maitea!"
|
|
|
Schuchardtn, aqu, uneraisonpouraimerl?
|
eskuara
: sonintérêtscientifique.UnAzkueparexemple (etc, estmonpointdevue) atroisraisonsd? êtreattachéàl, eskuara: 1ºPoursonintérêt scientifique; 2ºParcequ, elleest lalanguedenosancêtres; 3ºParcequ, elleconstituelebouclierde notrenationalitéetdenotreoriginalitéethnique.[...]
|
|
|
Schuchardtn, aqu, uneraisonpouraimerl, eskuara: sonintérêtscientifique.UnAzkueparexemple (etc, estmonpointdevue) atroisraisonsd? êtreattachéàl?
|
eskuara
: 1ºPoursonintérêt scientifique; 2ºParcequ, elleest lalanguedenosancêtres; 3ºParcequ, elleconstituelebouclierde notrenationalitéetdenotreoriginalitéethnique.[...]
|
|
|
3ºSielleestadoptée, etmiseenvaleur, parlesclassesdirigeantesduPaysBasque, bourgeoisieetclergé, cartantquel?
|
eskuara
neseraquelalanguedespaysansetdespêcheurs, l, eskuararesteracequ, ilestactuellementunpatois, parconséquentcondamnéàdisparaître, commetouslespatois, devantleslangueslittérairesoulanguesnobles.Iln, yapasàsepréoccuperdespaysans, despêcheursetdesouvriers, carlesclassesinférieuresimitenttoujourslesclassesdirigeantes ettôtoutardadoptentlalanguedel, aristocratieetdelabourgeoisie.Quanddansunpay...
|
|
|
....Maisellenesedécouragepasetellechercheraailleurs.Lecuréd. Itxassou, également, estrentré bredouille.Acepropos, nousavonséchangéavecEtcheparequatrelettresenbasque, deuxchacun, etavonsfaitassautdepurismeetdeverbesforts.Onnepeut pasle...: monconfrèredesAldudesmanielebasqueadmirablement.Queldommagequ, iln, aitpasdesloisirsetdela fortune, commeUrquijo, parexemple.Libredeseconsacreruniquementàl?
|
eskuara
, ilauraitpufaireénormémentpourladiffusionetl, améliorationdenotrechèrelangue.
|
|
2004
|
|
|
Kanpionek, irizpidetzat literatura idatzia hartuta, esango du euskara hitza s rekin idatzi izan dela: heskuara,
|
eskuara
, heuskara, euskara, euskera, esko ara, uskara, etab. Hala izan bada, honek esan nahiko luke entzule guztiek hitz hori hots horrekin entzun zutela. Euzkera hitza ez da agertzen euskal literatu ran.
|
|
|
" s" kin: " heuskara"," euskara"," euskera"," eskara","
|
eskuara
"," uskara"," üxka"; sekulan ez, ordea," euzkera". Eta, alere," euzkera" izkribatu da azken urte auetan, eta euzkalerria, eta euzkaldun, eta abar.
|
|
|
Ez da aski dantza, pilota, eta ohidura zonbeiten begiratzea. Eskualdun izaiteko behar da
|
eskuara
mintzatu, gure baithan dakharzkagun dohainak haziarazi, haundiarazi, zohiarazi; gure izamen guziak behar du eskualdun izan.
|
|
|
Berarentzat euskara, euskara literarioa, plazera zen lehenik eta behin, eta ondo erakusten zuen bazterrik bazter Jean Pierre Arbelbidek antigoalean esandakoa: " behar dugu
|
eskuara
atxiki, begiratu galtzerat utzi gabe, eta ahal badugu oraino azkartu eta hedatu. Dugun orok gure ahala egin gure herritarrei hemengo mintzaira maita arazteko eta arrotzei ere ahalik eta hobekien ezagutarazteko".
|
|
2005
|
|
|
Bizien laudatzeko bethi da denbora, Aipha dezagun egun hizkuntza
|
eskuara
,
|
|
|
Ez dakigu zuzen oraindik, baina hura hil ondoan idatzi zuten: Ezen
|
eskuara
ez dute orok hitz berez izkiribatzen. Bertzeetarik ukanberriak behar zituen beraz bere eskuz izkiribatu (E 1489).
|
|
|
Hitz garbien hautua ere erretorikoa dateke, edota estilistikoa, euskal idazleen, bereziki Duvoisinen, joera garbizaleari atxikia baitzen hein batez, hasieran bereziki. Hain zuzen, Ez dugu uste haden
|
eskuara
garbiagoz eta gozoagoz eginik idatzi zuen Laborantzako Liburuaz (E 285). Arkaismo edo neologismorik ez zuen nahi:
|
|
|
Sekulan ez zinezakete pentsa, zer eta zoin den
|
eskuara
, otso eta aker mintzai hunek guri, eskualdun gaixoeri egiten daukun bidegaberik handiena... 1 Kalte bat egiten dauku gaitza, ikaragarria, miletan entseaturik ere ez baitzi Mais raisonnons un peu: A quoi bon, dites vous, sefforcer de rajeunir une langue qui depuis cinquante ans vieillit..., (A quoi bon?, Notes Euskariennes, Eskualduna sina tua, E 1156). 69XAB/ ER ALTZIBARnezakete atzeman zoin, zer...
|
|
|
Zer mila sorgin ote da?. !... frantsesez erra neo dautzuet, zeren ez baitire Miarritzeko jakintsunen burutikako egia(?) handi hoik
|
eskuara
motz eta zotz, korotz huntan kokatzen ahal. Emazkitzue lunetak.
|
|
|
Lafittek zioenez, dantzaria (figura hitzak latinez dantzako eskemak adierazten ditu) eta fantasía poxi batekin: zumea bezala bazerabilkan
|
eskuara
, gogo bihotzak eta aldarteak gidari (1971: hi tzaur., 38). Aditzaren erabileran oinarritzen da josturaren zalutasun hori; batez ere aditz elipsi eta inversioetan, hein bat adizki trinkoetan.
|
|
2007
|
|
|
|
eskuara
tinko bat bazerabilan, hitz alferrik gabea, bainan bere motzean aberats eta lore. Egia erran, ez zuen bethi errexa; bainan, hartuz geroz, ezin utzia zen.
|
|
|
hil baino lehen, eta On Abadia jauna hil baino lehen nahi nuke Akademia edo jakintsueri
|
eskuara
bat baginagoka Frantziako eta Espainiako Eskualherri guzientzat275.
|
|
|
Ezen, zuen lanetan deus onik egitekotz, lagun bakochak behar lituzke jakin gure Euskal herriko mintzaira mota guziak. Eta nik erranen dautzuet lañoki ez dakizkatala batere ez Bizkaiako ez Gipuzkoako
|
eskuara
bereziak. Bertzalde, oraiko nere egitekoekin, ez nuke astirik zuen bilkuretan behar liteken bezen maiz aurkitzeko.
|
|
|
Laurent Apestéguyk behin baino gehiagotan hitz egin zuen bere ustez eskualzale garbia zen Etienne Decreptez, lan ederra burutu eta
|
eskuara
aise itzulikatzen duena; hala ere, Apestéguyren aburuz, Semetchian islatutako solas eta harreman batzuk ez ziren hambatean osoki gureak eta euskarara itzultzen zituen itzulgai ez ziren Decrepten hitz batzuk392 Decreptek Société> des> Sciencies, > Lettres> et> Arts> de> Bayonne> aldizkarian argitaratu zuen Semetchia> lana, era berea... Apestéguyk horren berri izan zuenean, erantzun egin zion:
|
|
|
nehork ezagutzekotz
|
eskuara
, horrek badaki eta duen kharrarekin sinesten ahal duzue antze hobereneko irakurgaia izanen dugula. Ederki adiskidea, gure eskerrik beroenak zuri435.
|
|
|
Jules Moulieren ikuspuntutik, P. Etcheverry lapurtarra Ez du, egia erraiteko, eskualtzain batek bezen garbiki itzulikatzen
|
eskuara
... 445, baina Laborarien Gidaria Euskaltzaleen Biltzarreko baimenarekin agertu du446; ez zen txarra izango, beraz, Eskualzaleen Biltzarraren onespena lortu zuenez gero.
|
|
|
Laurent Apésteguyren ustez, euskaltzainek mintzaira zailchkoa derabilate, arruntean nekez deramakeguna507, Resurrección Mª de Azkue buruaren hizkeraz hau badio ere: Mintzaile choragarri hau, aho aberatsekoa,
|
eskuara
itzulikatuz, zalu eta biphil dabilana508.
|
|
|
orai artinokoan jaun horieri ez dakotegu itzalño bat baizik ezagutzen:
|
eskuara
ez dakite Espainiako erregek baino gehiago eta eskuaraz idazterat lerratzen direlarik, huna bertsulako hitzalde saltsa eskaintzen daukuten jastatzeko: Atehan> asatzen> dubenak> bere> etchean> da540
|
|
|
Eskola libroetan erakusle diren Begiralek ez ditzatela ahantz Jaun Aphezpiku ohiak eskuarari buruz eman manamendu bereziak; Gobernuko eskoletakoak orhoit ditela halaber beren erreglamenduko 15 garren artikuluaz. Hunek zuzena emaiten dute eskolan haurreri erakusteko nola itzuli behar den frantsesa eskuaralat eta
|
eskuara
frantseserat, Begiraleak, Aintzina, 1934ko azaroa.
|
|
|
Mademoiselle Larramendy horrek deitu ninduen, zeren eta eskas zituzten gazteak talde hoitan hartzeko
|
eskuara
mintzatzen zuena, ez ginen frango Donibanen ongi mintzatzen, Jeanne Salharekin izandako elkarrizketa, Donibane Lohizune, 1997ko azaroaren 22a.
|
|
|
Jeanne Salhak dioenez: osaba zuen ere pintatzailea, eta Eizagirre hori izan da izigarri ona hemen,
|
eskuara
bazekien ongi eta vedetta, gure vedetta, Jeanne Salharekin izandako elkarrizketa, Donibane Lohizune, 1997ko azaroaren 22a.
|
|
|
Bainan gero Eskual Herria barnean, horrek hemen, Iparraldeko Eskual Herrian, ez zuen horrek aldaketa izugarri bat ekartzen; hemen irakurle berririk gabe berdin segitu zuten aurrekoek, gehien gehienik; zenbait politizatuagoak ziren, zenbaitek nahi zuten berritze hori, baina beste asko.... Lehenago Eskualdun> ean, eta Herrian ere,
|
eskuara
izan da lehena, eskuara izatea, eskuaraz hitz egitea, eskuaraz idaztea, eta hori zen lehen, politika baino lehenagoa ere, baina politika ere behar zen, eta orduan behar zen berritu eta hala egin zuen La, ttek, apez komunista deitu zuten eta lehenengo zaharrek, apez komunista La, tte, Emile Larrerekin izandako elkarrizketa, Baiona, 1997ko abuztuaren 12a.
|
|
|
Bainan gero Eskual Herria barnean, horrek hemen, Iparraldeko Eskual Herrian, ez zuen horrek aldaketa izugarri bat ekartzen; hemen irakurle berririk gabe berdin segitu zuten aurrekoek, gehien gehienik; zenbait politizatuagoak ziren, zenbaitek nahi zuten berritze hori, baina beste asko.... Lehenago Eskualdun> ean, eta Herrian ere, eskuara izan da lehena,
|
eskuara
izatea, eskuaraz hitz egitea, eskuaraz idaztea, eta hori zen lehen, politika baino lehenagoa ere, baina politika ere behar zen, eta orduan behar zen berritu eta hala egin zuen La, ttek, apez komunista deitu zuten eta lehenengo zaharrek, apez komunista La, tte, Emile Larrerekin izandako elkarrizketa, Baiona, 1997ko abuztuaren 12a.
|
|
|
Nungo
|
eskuara
da ederrena, 1935eko otsaila. Aintzina:
|
|
2008
|
|
|
4. Halatan bada gure
|
eskuara
zurtz jabegabeko, eta hainbertze mendez mende arrokapean, itsaso, eta uhinpean galdu ordean bezala dabilan hunentzat, nahi nuke bilhatu aitzindari, eta buruzagi on bat bakharra; erran dut bat eta hura bakharra, zeren asko orduz hainitz aitzindari, eta buruzagiren izatea baino, hobe balizate osoki bathere ez izatea: Nam> regit> Dominus> conquassabit> capita> in> terra> multorum> (Ps.
|
|
|
...nabaria da iparraldeko idazle batzuek, gure literaturaren iragana ahantzi eta euskal tradizio idatzia baztertzeko joera nabaria izaten dutela, presenteko euskara dialektalizatuagoaren fabore; ondorioz, beren au rretikoek tradizionalki euskara, > euskalduna, > > Nafarroa> Beherea, > Meharin, > > eta Paris> deitu eta idatziez ahantzirik, horiek
|
eskuara
,
|
|
|
je suis absolument de votre opinion: la langue basque ne pourra survive que[...] Si elle est adoptée, et mise en valeur, par les classes dirigeantes du Pays Basque, bourgeoisie et clergé, car tant que l?
|
eskuara
ne sera que la langue des paysans et des pêcheurs, l, eskuara restera ce qu, il est actuellement un patois, par conséquent condamné à disparaître, comme tous les patois,[...] Quand dans un pays la bourgeoisie et les intellectuels remettent en honneur la langue ancestrale, tombée en décadence, cette langue est sauvée200.
|
|
|
je suis absolument de votre opinion: la langue basque ne pourra survive que[...] Si elle est adoptée, et mise en valeur, par les classes dirigeantes du Pays Basque, bourgeoisie et clergé, car tant que l, eskuara ne sera que la langue des paysans et des pêcheurs, l?
|
eskuara
restera ce qu, il est actuellement un patois, par conséquent condamné à disparaître, comme tous les patois,[...] Quand dans un pays la bourgeoisie et les intellectuels remettent en honneur la langue ancestrale, tombée en décadence, cette langue est sauvée200.
|
|
|
Akademiaren gaia ukitu bidezuten, auzi horrekin idatzi baitzion lapurtarrak hurrengo urtean: «Hil bainolehen, eta On Abadia jauna hil baino lehen nahi nuke Akademia edo jakintsueri
|
eskuara
bat baginagoka Frantziako eta Espainiako Eskualherri guzientzat»50 Iparraldetik egiten zen proposamena interesgarria zen, Akademia sortzeko babesle handi bat aipatzen baitzen, Anton Abadia. Berehala ikusikodenez, badirudi Adema. Zaldubik?
|
|
|
Holako gauzetako [ortografia arazoak erabakitzeko] ginuke zazpi Eskualherriek elgar aditze oso edo jeneral bat, hobeki errateko Akademia
|
eskuara
bat, eta oraino hobeki autonomia Frantziaz eta Espainiaz ezaguturikako bat[...] Baginuen gizon bat aise bere izantza handiarekin academia eskuara hori bederen eragin zezakena: Musde Anton Abadia.
|
|
|
Holako gauzetako [ortografia arazoak erabakitzeko] ginuke zazpi Eskualherriek elgar aditze oso edo jeneral bat, hobeki errateko Akademia eskuara bat, eta oraino hobeki autonomia Frantziaz eta Espainiaz ezaguturikako bat[...] Baginuen gizon bat aise bere izantza handiarekin academia
|
eskuara
hori bederen eragin zezakena: Musde Anton Abadia.
|
|
|
3.º Si elle est adoptée, et mise en valeur, par les classes dirigeantes du Pays Basque, bourgeoisie et clergé, car tant que l?
|
eskuara
ne sera que la langue des paysans et des pêcheurs, l, eskuara restera ce qu, il est actuellement un patois, par conséquent condamné à disparaître, comme tous les patois, devant les langues littéraires ou langues nobles. Il n, y a pas à se préoccuper des paysans, des pêcheurs et des ouvriers, car les classes inférieures imitent toujours les classes dirigeantes et tôt ou tard adoptent la langue de l, aristocratie et de la bourgeoisie.
|
|
|
3.º Si elle est adoptée, et mise en valeur, par les classes dirigeantes du Pays Basque, bourgeoisie et clergé, car tant que l, eskuara ne sera que la langue des paysans et des pêcheurs, l?
|
eskuara
restera ce qu, il est actuellement un patois, par conséquent condamné à disparaître, comme tous les patois, devant les langues littéraires ou langues nobles. Il n, y a pas à se préoccuper des paysans, des pêcheurs et des ouvriers, car les classes inférieures imitent toujours les classes dirigeantes et tôt ou tard adoptent la langue de l, aristocratie et de la bourgeoisie.
|
|
|
Dirudienez, euskal liburuen erakusketa bat ere antolatu zen, Parisetik eta Frantziaren lau bazterretarik hurbildu jaun jakintsu handientzat. «Han zituzten bilduak, jaun heier erakusteko,
|
eskuara
liburu berri eta zahar guziak; batzu ederki aphainduak, estalgi ederrez inguratuak; bertze batzu biphiek eta saguek erdi janak, edo hezeduraren ondorioz osoki mutzituak». Dena dela, hitzaldien egitaraua ez omen zen bete:
|
|
|
[?] Haurrek ikhas dezatela ongi eskoletan frantsesa mintzatzen bainan ez dezatela
|
eskuara
ahantz. Etchetan eta burhasoekin mintza ditela eskuara garbienean.
|
|
|
[?] Haurrek ikhas dezatela ongi eskoletan frantsesa mintzatzen bainan ez dezatela eskuara ahantz. Etchetan eta burhasoekin mintza ditela
|
eskuara
garbienean.
|
|
|
Mintza dezagun beraz garbiki gure
|
eskuara
ederra mendez mende gure aitorek eta zaharrek maithatu duten hizkuntza.
|
|
|
Atchiki gure usaieri, gure garbitasunari eta gure hitzkuntza ederrari. Gure artetik galtzen balin bada
|
eskuara
gure baithan diren gauza hoberen guziak galduko ditugu. Harek atchikitzen ditu gure artean gure fede azkar eta kontsolagarria, gure garbitasun eta leialtasuna, gure zaharren printzipio eta ikhusteko manera zuzen eta ederrak, gure arteko errespetua.
|
|
|
Horiek egin dute bethi danik Eskualdunen fama eta ohoria. Haurrek ikhas dezatela ongi eskoletan frantsesa mintzatzen bainan ez dezatela
|
eskuara
ahantz. Etchean eta burhasoekin mintza ditela eskuara garbienean.
|
|
|
Haurrek ikhas dezatela ongi eskoletan frantsesa mintzatzen bainan ez dezatela eskuara ahantz. Etchean eta burhasoekin mintza ditela
|
eskuara
garbienean.
|
|
|
Mintza dezagun beraz garbiki gure
|
eskuara
ederra mendez mende gure aitorek eta zaharrek maithatu duten hizkuntza.
|
|
2009
|
|
|
2008: 193). Baliteke1894 1897koeskuizkribuhau1894kogutunean Azkueri aipatubertsio beraizatea.. Biurthe huntan lanhandi batean arinaiz.Geografia edoluziazalde batdut hasialehengo denboretakoetaoraiko
|
eskuara
izenak(?)? (R.M.Azkueri, 1896/04/22).
|
|
2010
|
|
|
Momentu hartan,
|
eskuara
etxeko gauza zen. Ez genuen besterik mintzatzen.
|
|
|
Frantziakoa eta gure mintzatzeko manerak diferenteak zirela pentsatzen nuen, baina haur baten begietan ez zen besterik. Eskuara etxeko gauza zen, kantatzen genuen mezan baina uste nuen
|
eskuara
gure mundu ttipi horretako afera baizik ez zela. Mauleko eskolan nintzelarik, eskualdun gauzarik ez zen gehiago batere.
|
|
|
Bizkaia ta Gipuzkoa, Alabata Naparra, Xubero, Basse Nabarre, ni berrizlapurtarra, zazpiak etorri naiz onara.Kanta biba eskualdunakbiba, biba
|
eskuara
!? 66.
|
|
|
Eskualgintzak egin duen
|
eskuara
ordenantza onartu du Udalak
|
|
|
Ani: Ze
|
eskuara
ederra erabiltzen duen, norbait ari dun ba gutaz burlatzen...
|
|
|
Jenofa: " Hain xuxen, Bilbon niz uda parte huntan, ikastegian dantza eta
|
eskuara
perfekzionatzen. Profitatuko dut Agerreraino jauzi baten egiteko eta zuen ezagutza ere denbora berean, helduden igandian hain segur, gidari bat atxemaiten badut segurik...".
|
|
|
Osaba Agusti misionesta zen, Asian gaindi desagertua da, eta gure etxera ez da sekula haren berririk heldu... Asiatikoa zirela ezin uka, baina sobera egiaren antza du zure istorioak, nahi genuke denek sinetsi, baina nolaz dakizu
|
eskuara
–(erakutsiz.) Nolaz Chinotik heldu zira?
|
|
|
Chinoko Basque Center etik heldu gaitun multxo bat urte guziez, dantza ikastaldiak egitera. Nik ttipitik
|
eskuara
etxetik ikasia baitut, nahi ninan ere lengoaia hobetu, eta aurten etortzeko izena emana ninan otsailekotz. Gero, unibertsitatean atzeman nitinan paper batzu, Agerreko familiaren berriak jakin, eta baliatu dinat honaraino punpe bat egiteko...
|
|
|
Hiru anaia zitunan, Agusti bera eta bera baino aise gazteagoak bi, eta beren emazteak ere hemen gaindikoak ziztenan, Bankako, Duzunaritzeko edo holako zerbait... Aita hilez geroz familia horiekin dinat ene
|
eskuara
apurra xerbitxatzen...
|
|
|
" Diote, buru hauste gutiago ginukela, utziz
|
eskuara
hiltzerat; eta bizitzeari thematzen bada, kenduz.
|
|
|
Gure indar guzia heldu da gure mintzo sakratutik. Gure
|
eskuara
ederrari jarraikitzen giren denboran, gure arraza joanen da hedatuz eta emendatuz bazterguzietan[...].
|
|
|
Jean Hiriart Urruti hazpandar (L) apezak zuzendu zuen Eskualduna (ikus 37) astekarian Bizia ala
|
eskuara
–artikulua kaleratu zuen 1902an, doktrina erdaraz emateko aginduari buruz.
|
|
|
" Bizia ala moltsa?" Halaber guk Eskualdunek behar ote dugu egun hautarik batez aditu, ohoinak baino areagokoak diren gaixtagin tzar batzuen ahotik: " Bizia ala
|
eskuara
–"[.]
|
|
|
Heldu bazauzku ohoinak, erranez: " Bizia ala
|
eskuara
" edo: " eskuara ala moltsa" ihardets goraki:
|
|
|
" Bizia ala eskuara" edo: "
|
eskuara
ala moltsa" ihardets goraki: " Bata ez bertzea.
|
|
|
Bizia aia
|
eskuara
–208
|
|
2011
|
|
|
Arturo Campion-ek, berak ohi zuen bizitasunez, erraondoko tanbolinteroaren ipuin laburrean adierazitako gertakaria187 askoz zabalagoko prozedura soziolinguistiko eta soziokulturalaren adibide grafikoa baizik ez da. honela azaldu izan du hiriart urrutik, adibidez, XIX. mendebukaeran bere (eta beste hainbaten) begien aurrean gertatzen ari zen mintzalda: " gainez gain, oro hartuz, eskual herri guzia inguruan begiztatzen dugularik(...) aitorturen dautazue badoala
|
eskuara
galtzera tarrapatan. Arronkal (en) eta Izaba (n)(...) nere adiskideak(...) etxe berean ikusi zitue (n) horrela mintzo, adin arau; zaharrak eskualdun, bitartekoak eskualdun español, gazteak (eskuara utziz) español garbi"(" eskuara Frantzian" in Eskualduna 477,).
|
|
|
" gainez gain, oro hartuz, eskual herri guzia inguruan begiztatzen dugularik(...) aitorturen dautazue badoala eskuara galtzera tarrapatan. Arronkal (en) eta Izaba (n)(...) nere adiskideak(...) etxe berean ikusi zitue (n) horrela mintzo, adin arau; zaharrak eskualdun, bitartekoak eskualdun español, gazteak(
|
eskuara
utziz) español garbi"(" eskuara Frantzian" in Eskualduna 477,). Antzera mintzo zitzaigun pierre Broussain, handik gutxira:
|
|
|
" gainez gain, oro hartuz, eskual herri guzia inguruan begiztatzen dugularik(...) aitorturen dautazue badoala eskuara galtzera tarrapatan. Arronkal (en) eta Izaba (n)(...) nere adiskideak(...) etxe berean ikusi zitue (n) horrela mintzo, adin arau; zaharrak eskualdun, bitartekoak eskualdun español, gazteak (eskuara utziz) español garbi"("
|
eskuara
Frantzian" in Eskualduna 477,). Antzera mintzo zitzaigun pierre Broussain, handik gutxira:
|
|
|
Antzera mintzo zitzaigun pierre Broussain, handik gutxira: "
|
eskuara
aiphatzen du (d) anaz ge (r) oz enitake e (g) on erran ga (b) a galtzeko irrisküan dela, espainiako eskualherrietan bereziki. Nafarroan eta Bizkaian, lehen eskuaraz mintzo ziin anhitz o (r) ai españolez mintzo da.
|
|
|
Nafarroan eta Bizkaian, lehen eskuaraz mintzo ziin anhitz o (r) ai españolez mintzo da. Frantziako eskualherrietan nahiz gu (r) e mintzaia zaharra o (r) ai artio aski azkar den, hale (r) e zombeit lekutan galtzen â (r) i da, hala nola endaian, doniane ziburun, donapaleun eta Maulen. hiri horiitan badi (r) a haur franko eskualdunak tiuztenak eta
|
eskuara
eztakitenak" (Broussain 1913 in Charriton 1985a: 219).
|
|
|
Honela azaldu izan du HiriartUrrutik, adibidez, XIX. mende bukaeran bere (eta beste hainbaten) begien aurrean gertatzen ari zen mintzalda: " Gainez gain, oro hartuz, Eskual Herri guzia inguruan begiztatzen dugularik(..) aitorturen dautazue badoala
|
eskuara
galtzera tarrapatan.
|
|
|
Arronkal (en) eta Izaba (n)(..) nere adiskideak(..) etxe berean ikusi zitue (n) horrela mintzo, adin arau; zaharrak eskualdun, bitartekoak eskualdunespañol, gazteak(
|
eskuara
utziz) español garbi"(" Eskuara Frantzian" in Eskualduna 477,).
|
|
|
alegia, etsaiarekiko gorrotoak batzen ditu hainbat eta hainbat etnia bere abertzaletasunaren altzoan?. Breve historia de la barbarie en Occidente, 2009, 27 or. Nolako eragina ukan zuen?
|
eskuara
baizik etzekiten haiengan. Lehen Mundu Gerrak?
|
|
|
10.1 EgoeralarriandagoAmikuzeko
|
eskuara
: gutimintzatzendaeta transmisioarenkateaetenikageridafrankoherrietaetxetan; bertakojendeek diotenez, hondarrekohamarkadanzinezbeheraegindueuskararenerabilerak eskualdezabalhonetan.Euskarazmintzatzendakitengazteakbadira, baina hauetarikanitzmakeskimintzodiraetaezduteohiturarik, gehienikfrantsesez usatudira.
|
|
|
Dioskunez, bada," ez da orai eskuararen bazterrerat uzteko ordua, frantsesari lotzeko". Nolabait, Dugun atxik
|
eskuara
1909ko artikulu ospetsuan Hiriart Urrutik erakutsi pentsaera bera aurkitzen dugu Arnaut Abadiarengan ere, eta ez da harritzekoa, bi biok baitziren humus ideologiko beretik hazitako landareak. Aldarriak aldarri, baina, ez zen kontraesanik falta Abadia eta Hiriart Urrutiren eguneroko praxian:
|
|
2012
|
|
|
Gainerako hizkuntza ezaugarri bikoteetan, lehen elementuak nafarrerakoak dira (batzuetan, baita Ipar Euskal Herrikoak ere): aferesia bai/ ez, y/ j, geroaldiko en/ go, ko (t) z/ ko, arrunt/ oso, bede/ behintzat, deus/ ezer,
|
eskuara
/ euskara, paratu/ jarri, zerbette/ zeoze. Edota nafar hizkeraren kutsua dute:
|
|
|
aztertu ditugun 15 hizkuntza aldagaietatik 12tan erdialdeko edo euskara batuko aldakia gehiago erabili dute kanpoko solaskidearekin, herrikoarekin baino. Bete ez den hiru kasuetako batean,
|
eskuara
/ euskara hizkuntza aldagaia kanpoko solaskidearekin ez duela inork erabili esan behar da, ez euskara moduan, ez eskuara moduan; beraz, ezin dugu kontuan hartu. Beste biak hartuko ditugu salbuespentzat:
|
|
|
aztertu ditugun 15 hizkuntza aldagaietatik 12tan erdialdeko edo euskara batuko aldakia gehiago erabili dute kanpoko solaskidearekin, herrikoarekin baino. Bete ez den hiru kasuetako batean, eskuara/ euskara hizkuntza aldagaia kanpoko solaskidearekin ez duela inork erabili esan behar da, ez euskara moduan, ez
|
eskuara
moduan; beraz, ezin dugu kontuan hartu. Beste biak hartuko ditugu salbuespentzat:
|
|
|
Lanean zehar ikusi dugu aldaketa badagoela, aztertu ditugun hizkuntza aldagaiak gazteek gutxiago erabiltzen dituztelako, oro har. Are gehiago, kotz,
|
eskuara
eta gunun hizkuntza aldagaien kasuan, aldagai horiek gazteen mintzotik ia desagertu direla esan dezakegu, adinekoen mintzoan bizi bizi diren arren. Aztertu ditugun 15 hizkuntza aldagaietatik 3 dira horiek eta gainerakoak gazteek ere erabiltzen dituzte, gutxiago bada ere. y ren erabilera izan da salbuespena, adinekoek eta gazteek berdin erabili dutelako, erabilera altuarekin, gainera(% 97,7); geroaldiko en gazteek(% 41,1) adinekoek(% 65,1) baino gutxiago erabili dute; aferesia ere gazteek(% 36,4) adinekoek(% 58,1) baino gutxiago; ikan bukaerarekin alderantziz gertatu da, gazteek gehixeago(% 50,6) erabili baitute adinekoen aldean(% 46,2), bere izaera berezia dela-eta.
|
|
2013
|
|
|
Haren nahitik da gure
|
eskuara
zaharra, edo endurtuz, frantsesak emeki emeki ithotzen duela edo apur bat aberastuz joanen.1402
|
|
|
Bainan Eskualdunak nahi du
|
eskuara
. Aita eta ama eskualdunak dituzu.
|
|
|
Handik edo hemendik heldu zitzazkon berriak behar zituen aphaindu. Ezen
|
eskuara
ez dute orok hitz berez izkiribatzen. Bertzeetarik ukhan berriak behar zituen beraz bere eskuz berriz izkiribatu.
|
|
|
Bertzeetarik ukhan berriak behar zituen beraz bere eskuz berriz izkiribatu. [?] Eta nola aspaldidanik giristinoek baiterabilte
|
eskuara
, hitzek berek hartu dute erlijionearen leinhuru bat bezala. Hain ongi nun eskuararekin batean ikhasten ohi baitu haurrak erlijionea.
|
|
|
Hain ongi nun eskuararekin batean ikhasten ohi baitu haurrak erlijionea. Geroztik ez da miragarri
|
eskuara
izan dadin erlijionearen begirale. Horra zer zuen ikhusten Hiriart Urruty kalonjeak, zertako zuen hain maite eskuara, zertako hogoi eta bederatzi urthez eman dazkon bere indarrak bururadino.
|
|
|
Geroztik ez da miragarri eskuara izan dadin erlijionearen begirale. Horra zer zuen ikhusten Hiriart Urruty kalonjeak, zertako zuen hain maite
|
eskuara
, zertako hogoi eta bederatzi urthez eman dazkon bere indarrak bururadino. Hartan zela zaukan eskualdunen artean erlijionearen oso eta azkar begiratzeko biderik hoberena.1408
|
|
|
Gure langilek ez baitakite ongi
|
eskuara
, gazeta frantses batzuetarik ebaska bezala hartzen dituzte berriak, eta ezartzen Eskualdunean hala hala.197
|
|
|
Abenduaren 3an Euskararen Nazioarteko Eguna ospatzen da eta Baztanen ere «euskararen normalizazioari bulkaldi berria» emateko asmoarekin hainbat ekitaldi antolatu dituzte, Nirekin
|
eskuara
, eskualdunak baikara! goiburupean.
|
|
2014
|
|
|
|
eskuara
/ euskara...
|
|
|
Gehienetan,
|
eskuara
modukoak (Eskual Herria, eskuarazalea...) Nafarroakoeta Lapurdiko ezaugarritzat jotzen dira eta euskera modukoak (Euskal Herria, euskerazalea...) Bizkaiko eta Gipuzkoako ezaugarritzat. Lekeition eta Urdiainenere eskuara modukoak erabiltzen dituzte, baina Goizuetan erabiltzea Nafarroa etaLapurdiko eraginarekin lotu dugu, eta ez Lekeitio edo Urdiainekin.
|
|
|
Gehienetan, eskuara modukoak (Eskual Herria, eskuarazalea...) Nafarroakoeta Lapurdiko ezaugarritzat jotzen dira eta euskera modukoak (Euskal Herria, euskerazalea...) Bizkaiko eta Gipuzkoako ezaugarritzat. Lekeition eta Urdiainenere
|
eskuara
modukoak erabiltzen dituzte, baina Goizuetan erabiltzea Nafarroa etaLapurdiko eraginarekin lotu dugu, eta ez Lekeitio edo Urdiainekin. Esan behar daGoizuetako gazteengan ez dugula eskuararen sailekorik topatu eta helduenek iabeti darabiltela, adineko emakumeen artean gazteenaren kasuan izan ezik (60 urteingurukoa):
|
|
|
Batetik, adinekoek ere asko edo gutxi erabiltzen zutengarrantzitsua da. Horrela, adibidez arrunt, gunun eta
|
eskuara
hizkuntza aldaerakdagoeneko adinekoek gutxi erabili dituzte eta are eta gutxiago gazteek. Era berean, deus, biño eta/ j/ asko erabili dituzte adinekoek, eta baita gazteek ere.
|
|
|
Batuan erabiltzen dira deus,/ j/, edun eta geroaldiko eneta horrek lotura izan dezake gazteek ere maiz erabiltzearekin. Batuan eta erdialdekoeuskaran erabiltzen ez direnak dira koz, gunun,
|
eskuara
, arrunt eta bede/ benpe, etahorrek gazteek ere hain gutxi erabiltzea eragin dezakeela uste dugu. Bakotxa, eztikit, zerbette eta aferesia gazteek gutxiago erabili izana ere honekin lotua egon daiteke.
|
|
|
Hipotesi hau ez da kasu guztietan betetzen, deus/ oso maiztasun gutxiko aldagaia izanda ere, deus asko erabiltzen jarraitzen dutelakogazteek. Era berean, maiztasun handiko aldaera batzuk (aferesia, geroaldiko en,
|
eskuara
eta eztikit) galtzen ari dira, beharbada goian azaldu ditugun bestearrazoiengatik. Gainera, esan behar da geroaldiak ez duela maiztasun handiko (285 adibide bildu ditugu gure corpusean) eta eskuara/ euskara eta eztikit/ eztakit, bereziki maiztasun handikoak ez izateaz gain (357 eta 434 hurrenez hurren), gureelkarrizketagatik puztutako kopurua dela pentsa dezakegu; euskarari buruzkogaldera asko egin ditugu eta, gainera, galdera ugari egin ditugu (horregatik, beharbada, hainbeste eztikit/ eztakit).
|
|
|
Era berean, maiztasun handiko aldaera batzuk (aferesia, geroaldiko en, eskuara eta eztikit) galtzen ari dira, beharbada goian azaldu ditugun bestearrazoiengatik. Gainera, esan behar da geroaldiak ez duela maiztasun handiko (285 adibide bildu ditugu gure corpusean) eta
|
eskuara
/ euskara eta eztikit/ eztakit, bereziki maiztasun handikoak ez izateaz gain (357 eta 434 hurrenez hurren), gureelkarrizketagatik puztutako kopurua dela pentsa dezakegu; euskarari buruzkogaldera asko egin ditugu eta, gainera, galdera ugari egin ditugu (horregatik, beharbada, hainbeste eztikit/ eztakit). Maiztasunak mantentzearekin zerikusia dueladioen hipotesiaren alde,/ j/, ikan eta biño aldaeren erabilera dugu:
|
|
|
1964ko hazilan onhartua izan zen beraz
|
eskuara
liturgian, eta SALMOen liburuko kantuak eman zitezken, hortik harat, meza sainduetan. Apezpikuaren azken hitza:
|