|
2010
|
|
|
Guda hotsak entzuten dira. Baina komunikabideak zentsurapean zeuden eta, ez
|
zekiten
gauza garbirik. Horregatik dio Ana Urkizak:
|
|
|
Eguna ateratzen egindako ahalegina eskertu nahi izan zion: . Ba
|
dakizu
. Ekin aspertu barik.
|
|
|
Baina bere berea izango zuen idazkera finkatu zuen. Dena dela, aldian aldiko joera nagusietara moldatzen
|
jakin
zuen, 60ko hamarkadan sortu zen euskara batura izan ezik. Bizkaieran eta idazkera forma zaharrean, h gabekoan, irmo iraun zuen.
|
|
|
Egia da, Elizan gotzainak aukeratzeko beste bide batzuk be erabili izan dirala. Baina gaur egungo bidea danok
|
dakigu
zein dan eta bide hori aldatu be egin leitekela. Momentuz daukagun bidea erabili izan da Donostiako gotzain barria aukeratzeko orduan.
|
|
|
Eta Elizan be, eztabaidak ez dira atzo goizekoak. San Pauloren kartak edo Apostoluen eginak irakurtzea edo Elizaren historia apur bat
|
jakitea
, nahikoa dogu. San Benitok bere erlijiosoei emondako erregela famatuan arrisku hori aitatzen dau.
|
|
|
Eta hori oso positiboa da. Gotzain batek bere eliztarren hizkuntzak eta ohiturak eta herriaren historia
|
jakitea
beharrezkoa da. Horretan behintzat, Gipuzkoako Elizak suertea izan dau.
|
|
|
Beste ezaugarri positibo bat, bere gaztetasuna. Gotzain gaztea eta gazteekin lan egiten
|
dakiana
. Bai Zumarragan eta bai Palencian gazte pastoraltzan nabaria izan da bere arrakasta.
|
|
|
Baditu gazte arterako aparteko dohainak eta karismak.
|
Badaki
gazteen bihotz barnean, Jaunaren deia suspertzen. Horixe bai dala etorkizunerako lanik preminazkoenetarikoa.
|
|
|
Donostiarra semez, gipuzkera ondo
|
dakiana
, gazteekin tratatzeko doinak dituana eta espiritualidade sakoneko gizona dogu Donostiako gotzain barria. Bere gotzain goiburuak. Zugan fidatzen naz?
|
|
|
Neu lekuko. Harritu egin ziren egoitza hau zenik ere ez
|
nekielako
.
|
|
|
Oso era egokian izan zen dena eta neu askatasun izugarriaz mintzatu nintzen. Gai eta galdera zerrenda idatzia zutela uste dut, paper batzuen hotsa sumatu bainuen eta ez
|
dakit
guzia ez ote zuten grabatu. Gaileta bat eta ura eskaini zidaten.
|
|
|
Inpresioa: Mundutik aparte gaude inork ez
|
dakien
lekuan, guztiz defentsarik gabe, inpunitate osoz ari ziren pertsona haien aurrean. Infernua dastatzen hasia nintzen.
|
|
|
Lo nengoela iratzarri ninduten. Ez
|
dakit
zer ordu zen, ilunabar aldea edo uste dut. Gelan hitz egitea debekatua egoteaz gainera, elkarri begiratu ere ez genion egin behar disgusturen (zigorren) bat jaso nahi ez bagenuen.
|
|
|
Zenbat lagun? Ez
|
dakit
, 2zpa3 besterik mintzatu ez baziren ere, koadrila handi samarra (8/ 10?) otu zitzaidan. Begiak itxita (buruan estalkiren bat jarrita nengoela uste dut, baina ez nago seguru), pareta baten aurrean zutik, paretara begira?
|
|
|
Oso lasai eta bake handiaz bueltatu nintzen ziegara. Ez
|
dakit
kaka noiz egin nuen, egun honetan seguru, baina itaunketa aurretik ala ondoren ez zait gogoratzen?. Burumakur, begiak itxita sartu ninduten ziegara eta pareta ondoan zutik utzi.
|
|
|
Askoz suabegoa izan zen, eta laburragoa ere bai. Nire ustetan,
|
nekien
guztia esan niela sumatu zuten, eta kitto. Bakean utzi ninduten!
|
|
|
Berak ezetz, 22a, larunbata zela, berak egunero etorri beharra zuela eta egun bakar bat saltatzerik ez zuela. Horrela
|
jakin
nuen zer ordu zen eta asteko zein eguna ere. –Eskerrik asko.
|
|
|
Ez zen ia mugimendurik izan eta eguna amaigabea egin zitzaidan, ikaragarri luze eta astuna. Une batean g.z. emakume bat (8 urteko alabatxoa duena) etorri zitzaidan ziegara aurreko egunean hartutako bere nagusiaren bisitaldiaren berri
|
jakitera
. Mezuarena esan nion, eta kitto.
|
|
|
Esker ona ateratzen zitzaidan azaleko zulotxo guztietatik Jaunaren Espiritua nirekin, nire ondoan, nigan sumatu bainuen infernu hartan egondako egun guztietan: bai barne poza eta kontsolazioa sentitzen nituelako (denbora guztian kikilduta egon arren), bai hitz zuzen eta egokiak esateko ahalmena izan nuelako, bai deklaratzeari uko egiteko balentria izan nuelako, bai X.O. eta beste lagunak, gaizki zeudela
|
jakinda
ere, neure ondoan nituelako.
|
|
|
Honekin batean 5 emakume ziren: fiskala, bere laguntzailea(?), beranduago
|
jakingo
nuenez, epailearen idazkaria zena?, neu erdian, grabaketak egin dituena, ofiziozko abokatua eta ordenagailuan lanean ari zena. Eseri eta nire eskubideak jakinarazi zizkidan epaileak.
|
|
|
Eseri eta nire eskubideak jakinarazi zizkidan epaileak. Ondoren han zergatik nengoen ba al
|
nekien
galdetu zidan. –Gutxi gora behera, baietz?
|
|
|
Orduan epaileak: ?
|
Jakin
ezazu legediak eta demokraziak babesten nautela nire eginbidean?. Eta neuk:
|
|
|
Eta neuk: . Ez
|
dakit
nolako demokraziaz ari zaren, baina seguru nago justiziak/ zuzentasunak ez zaituela babesten atxilotuei holako tratu inhumanoa eman diezaieten baimenduz?. –No tengo por qué discutir con Vd.?, epaileak;. Yo tampoco?, neure aldetik.
|
|
|
Dagoeneko joan da epaileburuak epaia ezagutarazteko denbora, epaileak 10 eguneko epea esan zigun epaiketa amaitzean? eta berriki
|
jakin
dugu ebazpena beste bizpairu asteko atzerapenaz helduko zaigula, etxez aldatzen ari omen dela-eta.
|
|
|
Ni guztiz itxaropentsua izan naiz lehen egunetik guri egindako bidegabekeria hau dela-eta. Ez
|
dakit
ez noiz eta ez nola, baina justizia noizbait egingo zaigula sinetsirik nago, erabat. Nola bizi bestela pozik, gorrotorik gabe, mendeku goseak harrapatzeke, beste askori (Euskal Herrian eta kanpoan) egindako bidegabekeriei begira eta lagundu guran, mundu zuzenagoa eta gizatiarragoarekin amesten eta bere alde lan egiten?
|
|
|
Orain, bai, fiskalak bere jarrerari tinko eutsi dio hasieratik amaiera arte eta 5 auzipetuon askatasuna edo absoluzioaren alde egin du inolako dudarik gabe. Ez
|
dakit
beste noizbait gertatu ote den holakorik Audiencia Nacional delakoan! Ba al dakizu, irakurle, nolako zirrara eragin zidan guardia zibilak artega ikusteak, fiskalak egiten zizkien zenbait itaunen aurrean?
|
|
|
Ez dakit beste noizbait gertatu ote den holakorik Audiencia Nacional delakoan! Ba al
|
dakizu
, irakurle, nolako zirrara eragin zidan guardia zibilak artega ikusteak, fiskalak egiten zizkien zenbait itaunen aurrean. Inoiz ikusi al dute, galdetzen nion ene buruari egoera hartan?
|
|
|
Besterik ez. Baina niri, eta
|
badakit
beste batzuei ere, txaloak jotzeko gogoa etorri zitzaidan.
|
|
|
honela hasi zuen bere berbaldia: . Zuek ongi ezagutzen duzue nire ibilbidea eta
|
badakizue
nire bezeroa ez nukeela defendituko ETAkidea dela edota ETArekin zerikusia izan duela jakingo banu.. Eta aurrerago eginez hauxe bota zuen:
|
|
|
honela hasi zuen bere berbaldia: . Zuek ongi ezagutzen duzue nire ibilbidea eta badakizue nire bezeroa ez nukeela defendituko ETAkidea dela edota ETArekin zerikusia izan duela
|
jakingo
banu.. Eta aurrerago eginez hauxe bota zuen:
|
|
|
Besterik ez!? Ez
|
dakit
abokatu honek epaiketaren hasieratik 5 auzipetuoz iritzi bera zuen, alegia guretariko inork ez zuela ETArekin zerikusirik izan EGUNKARIAren historia osoan. Hasieran ez bazuen, bukaeran behintzat garbi azaldu zuen gu guztion aldeko portaera garbia, gu denok defendituz eta ez neu bakarrik.
|
|
|
Gure ustean behintzat bukaera ahapaldiak Etxahuen estiloko silu edo zigilu nabarmenagoa du. Autore ezagunak sortutako kanta asko tradizionaldu egin dira, denok
|
dakigunez
. Etxahunen amodiozko kantu asko herriak beretu eta aldaeretan bizi dira.
|
|
|
12. Puntu suspentsiboen kasua konplexuago ere izan daiteke., arrazoi nagusia Haritschelharrek aipatu duena bada ere. Guk esku artean dugun eskuidatzian zazpigarren eta bederatzigarren ahapaldien ondoan lerro bakarreko eten puntuak jartzen ditu eta ez
|
dakigu
zertarako diren eten puntu horiek.
|
|
|
Irakaskuntzan ari zaretenok
|
dakizuenez
, ikasleengan ereindako haziak askoz ere hazi gehiago ematen dituzten zuhaitzak bilaka daitezke. Horregatik, landare hazidunak aukeratu genituen Arboretumean landatzeko, haziek daukaten sinbologia hori gogoan harturik.
|
|
|
Hirugarren arrazoia sinbolikoagoa da. Denok
|
dakizuen
moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra.
|
|
|
Nik hipotesis bat hartzen dut abiapuntutzat. Predikatuen logikan aditua denak
|
badaki
horrekin ez dudala kuantifikatzaile universalaren esferan, eta bai derivazio baten hasieran, zeina hasten baita suposamen batekin. Hipotesis batekin.
|
|
|
Eta universaltasunaren argumentu falaziazko hori erabiltzen dute espainolistek euskal nazionalismoaren kontra, eta argumentu falsua da (euskal kulturan, adibidez, hizkuntzan badugu aurkitzen halako aztarna bat erakusten duena kultura zahar hori birbanatzailea zela, eta da persona adierazteko lagun esaten dela). Eta espainolistek (ni ez nago obsesionatua euren kontra) euren kultura universaltzat hartzen dutenean ez
|
dakite
zer universal bihurtze klase egiten duten, ikusi besterik ez dago nolakoa den hainbatetan kultura klasiko hori (kultura klasista eskandalosua ere dela esango nuke nik), eta beste aldetik nola izango da universala kultura bat besteak ignoratzen baditu?, ezagutza universal batek, definizioz, den dena, salbuespenik gabe, ezagutzen du, baita Euskal Herria ere, eta hola..
|
|
|
Hauxe adibide bat izan da, eta ekonomia hartu dut hipotesitzat
|
badakidalako
zelako importantzia duen historian. Baina ez dut universaltzat hartu ekonomiaren garrantzia.
|
|
|
Eta aunitzetan gainera erori da harrokeriaren bekatura, hau da, arrazakeriaren teorizaziora, eta praktikara. Hori herri indigenetan baino kultura orientaletik datozen kulturetan gertatu da gehiago, piska bat sakonduz gero denok
|
dakigun
moduan.
|
|
|
Baina aurreratzea posibleago egiteko nik zientzia politikoaren barnean proposatu egiten dut beste zientzia bat egitea, eta da zientzia fikzioa, hipotesien bitartez ere etorkizuneko problema posibleak ikertuko lituzkeena. Zeren ez
|
baitakigu
gure umeek, gure ondorengoek, zer egingo duten.
|
|
|
Munduko herrien artean harmonia eta bakea lortuko badira, herrien balioak errespetuz artu behar dira aintzat.
|
Badakigu
horretan bereizkuntzak egin behar dirala, ezin daitekela gai korapilotsu honeetan injenuidadez berba egin. Ohiturak ez zuzenak eta kaltegarriak dira sarri, geure herrietan be historian zehar jazo izan dan lez eta jazoten dan lez.
|
|
|
Atsegina izan zan USAko Reno-ko uniberidadeko euskal departamentuan izan neban harrera, gure kontseilari iparramerikarrak egoki antolatua: han aurkitu nebazan eskola nagusiko herrikideak, eta egiten daben lanaren zehaztasunak
|
jakin
. Bake, alkarte eta kultura bide hori ezin hobea da gure izen onerako.
|
|
|
Bertsolariz: bihotzeko sentipenak paperean tajuz ipintzen
|
dakiena
; gizonez: premian dagoenaren laguntzailea, gizon zintzoa, apala, zuzentasunaren ispilua, baita ere.
|
|
|
Ohorea Aita Zavalarentzat izan zen, doktore boneta Tolosako jesuitaren buruan jarri zuten, jantzi bereziak ere Xabierren bizi zen langile porrokatuaren soinean pausatu ziren... Edozelan ere, doktore berri izendatzen zuten euskaldun apalak
|
bazekien
–sentitzen zuen, omen hura konpartitzekoa zena:
|
|
|
Aldizkari honetako irakurle bertsozaleak ondo
|
dakienez
, iaz, urte hasierarekin batera utzi gintuen Aita Antonio Zavala bertso biltzaile eta kultur ekintzaile nekaezinak. Urtarrilak bi zeuzkalarik, Xabierreko kanpaien hots metalikoak neguko hotza ere dardarazi zuen, bertakotuta zegoen tolosarraren heriotza adieraztean.
|
|
|
Egia erran behar badizuet, Begiraleak elkartea, aurretik ezagutzen nuen eta
|
banekien
dantzari on eta trebeen harrobia zela, baita Telesforo Monzon bera elkarteko antzerki taldean ibilia zela ere. Baina ene erreferentzia bakarrak euskal prentsatik jasotako berriak ziren.
|
|
|
Jokabide horretan, gidatzeaez badu gogoratzen, konduzitzeaerabiliko du, ezen
|
badaki
entzuleak gaztelera ere ezagutzen duela.
|
|
|
Gidatzen ikasteko ez da nahiko trafikoko arauak eta kotxeko atalen funtzionamendua buruz
|
jakitea
, alegia, ezagutza; trebetasuna behar da, hots, autoa benetan gidatzea.
|
|
|
Sasoi baten gaitasun linguistikoa zen hizkuntzaren irakaskuntzan helburua; gaur, ostera, komunikazio gaitasuna da, ezen perpaus gramatikalak egiteaz gain, hiztunak
|
jakin
behar baitu noiz, zertarako eta norekin hitz egin.
|
|
|
Bruto Zesar hil zuen. Azterketa zuzentzen duenak, txartzat jo behar du baieztapen hori, literaltasunera joez gero ez
|
baitakigu
nork nor hil zuen.
|
|
|
Beraz, irakaslea gehiegizko zuzenketetan ez da ariko; bestela ikaslea esanahietatik formetara aldatuko da. Dena den, Ikasleak ikasiko badu, bide onetik ala txarretik doan
|
jakin
egin behar du.
|
|
|
Beraz, guk gura izan behar duguna da, hizlaria den moduko agertzea, era naturalean, norbera izanik. Zentzu horretan, gorputza, keinuak, oinak kontrolatzea mesedegarri da, gerta ez
|
dakigun
Deustuko unibertsitateko irakasle haren tamainako kolpe latza hartzea, klariona eskuan tarimatik behera atzez jausi zenean.
|
|
|
Finean eta buruan, autokonfidantza handia behar dugu izan irakasle zein hizlariok, entzule, parte hartzaileen aitzinean,
|
jakinik
, andre gizonok pianoaren 88 tekla dauzkagula, baina praktikan gure melodiak erdiko oktabara murrizten ditugula; beraz, dakiguna baino askoz gehiago eta gorago jotzeko gaitasuna duguna.
|
|
|
Iangoikoak nola duyen// batbedera formatu, bere irudi propiara// gure arima kreatu;... ikasleetarik askok barreari ematen zion; ordea, azaltzen nienean:
|
jakizue
nire ondorik zeuek abestu behar duzuela, irriak eta barreak desagertu egiten ziren automatikoki, euren burua tarima gainean kokatzen zuten-eta. Munduyan den gizon
|
|
|
Askotan, nik neurez
|
dakit
Eusebio Martija irakasleari entzunak gogotik ez baitzaizkit joan gaiak berak ihes egin arren, pasadizo jakin batekin oroitu egiten gara. Fernando Alkorta psikologiako profesoreak, ostera, hatz erakusle motxoa zeukan, ez dakit zeren ondorioz zatia galdurik.
|
|
|
Askotan, nik neurez dakit Eusebio Martija irakasleari entzunak gogotik ez baitzaizkit joan gaiak berak ihes egin arren, pasadizo jakin batekin oroitu egiten gara. Fernando Alkorta psikologiako profesoreak, ostera, hatz erakusle motxoa zeukan, ez
|
dakit
zeren ondorioz zatia galdurik. Eta joera zeukan atzamar erdikin hori sudurrera hurreratzekoa.
|
|
|
Finean eta buruan, autokonfidantza handia behar dugu izan irakasle zein hizlariok, entzule, parte hartzaileen aitzinean, jakinik, andre gizonok pianoaren 88 tekla dauzkagula, baina praktikan gure melodiak erdiko oktabara murrizten ditugula; beraz,
|
dakiguna
baino askoz gehiago eta gorago jotzeko gaitasuna duguna.
|
|
|
Bertsozaleak ondo
|
dakienez
, gai horrexen inguruan abestu zuen Txirritak. Larogei urte gai, ean ditut, bertso historikoa.
|
|
|
Larogei urte gai, ean ditut, nago anketako mi, ez, Donostia' ra etorria naizerren aundia egi, ez.Bi bastoirekin txit larri nabilpausorik eman ezi?ez.Euskera ia aztu zait etaerderarikan
|
yakin
ez, maixu batekin eskolan laxterasi bear det lati, ez!
|
|
|
|
Bagenekien
, Uriartez gain, Poxpolin antzokian Bizkaiak bigarren ordezkari bat izan zuena, baina apenas ezer gehiago. Lehenengo Bertsolari Txapelketaren inguruko artikuluetan eta, zehatz agertzen da partaide bakoitzaren herria; Prudentzio Abarrategiren kasuan, ordea, Bizkaiaagertuko da sistematikoki.
|
|
|
Aita Zavalak argitasun apur bat damaigu Uztapideren Lengo egunak gogoan (I) liburuan: . Abarrategi Besamotza, Urduliz, Bizkaia? 23 Halandaze, bat dira Besamotzabertsopaper saltzaile ezaguna24eta Abarrategi bertsolaria;
|
badakigu
jaioterria ere zein zuen gure protagonistak: Bizkaiko Urduliz herria.
|
|
|
Txapelketaren inguruko kroniketan, ez dago apenas harekiko aipamenik.
|
Badakigu
eskenatokian eskumako bigarren lerroan jesarrita egon zena, Errenteriako Telleritxiki bertsolariaren ondoan, eta laugarren saioan Aieteko Etxeberriarekin kantatu zuena. Azken saio horretako ofizioak zeintzuk izan ziren ere badakigu:
|
|
|
(...) Besoak, biak motzak zituan bizkaitar onek; esku muturretik moztuak. Jaten ez nuan beiñere ikusi; ez
|
dakit
nola manejatzen zan; ba, a dirua ederki kontatzen zuan. Brusaren patrikaran ibiltzen zituan sosak; esku mutur batekin aterako zituan andikan; zabala zuan, ba, esku muturra, ta ga, ean aterako zituan, da beste esku muturrarekin botako zituan zure eskura pezetaren ganbioak.
|
|
|
–Boza ederrarekin kantatu ere egingo zituan, da asko saltzen zituan?. Eskuetako elbarritasuna zergatik zeukan ez
|
zekien
Uztapidek, ez zelako inoiz hori itauntzen ausartu: –Galdetzeko etzan gauza egokia ere, ta ortan gelditu ginan?.
|
|
|
Urte asko ziran nik ikusi ez nuala, ta ez da arritzekoa neri zartua iruditzea, onera Oiartzunera etorri eta geroko kontuak dira ta. Emen ez
|
dakit
senideren bat edo zer eukiko zuan Errenterin. Nik ala pentsatu nuan.
|
|
|
Ura zarra da onezkero, bizi baldin bada. Ez det geroztik ikusi ta ez
|
dakit
zertan dan? 30.
|
|
|
Aizazu gazte, lagun nerea, zertan zabiltza orrela. Ez al
|
dakizu
ainbat jaun prestuortik begira daudela, era ortako jolasketarikgutxi maitatzen dutela. Egizu kontu zuk DonostikoEuzko Gaztedin zaudela; umekeriak baztartu itzazuta ibili gizon bezela!
|
|
|
Badakigu eskenatokian eskumako bigarren lerroan jesarrita egon zena, Errenteriako Telleritxiki bertsolariaren ondoan, eta laugarren saioan Aieteko Etxeberriarekin kantatu zuena. Azken saio horretako ofizioak zeintzuk izan ziren ere
|
badakigu
: Abarrategi, arotza; eta, Etxeberria, aizkolaria.
|
|
|
26?. Txapelketa honetan aurkeztu zen Abarrategi ere. Honetaz
|
dakigun
bakarra bizkaitarra zela da. Uriarte eta Abarrategi izan ziren, ba, Txapelketa horretan parte hartu zuten bizkaitar bakarrak.?
|
|
|
Edozelan ere, deigarria da hark erabilitako euskara, bertso jartzaileak gipuzkera erabiltzen baitu aipatutako bost bertsopaperetan.
|
Dakigunez
, mendebaldeko bertsolarien artean tradizio zabala egon da gipuzkera erabiltzeko bertsotan. Gipuzkoar kutsuko bizkaiera sarri jalgi da mendebaldeko bertsolarien ahotik eta lumatik.
|
|
|
|
Jakin
dakigu herriz herri ibiltzen zena, eta Euskal Herri osoan ezaguna zena. Baina itxarotekoa zen bizkaieraren ukitua edo nolabaiteko kutsua agertzea haren euskaran.
|
|
|
Jakin
|
dakigu
herriz herri ibiltzen zena, eta Euskal Herri osoan ezaguna zena. Baina itxarotekoa zen bizkaieraren ukitua edo nolabaiteko kutsua agertzea haren euskaran.
|
|
|
Berez, zorrotza eta zirikatzailea zen arren, Uriartek
|
bazekien
bere sentimentuak bertsoen bitartez adierazten, samur eta sakon adierazi ere. 1928an anaia hil zitzaionean, samin eta atsekabez beterik, lau bertso eskaini zizkion, bere fede irmoa ere agirian jarriz:
|
|
|
Gerran sartuta, abertzaletasun kutsua areagotu egingo da dimoztarraren bertso sortetan.
|
Dakigunez
, hiru bertso sorta argitaratu zituen gerran bertan jaio zen Egunaegunkarian50 Hirugarren sorta da, hain zuzen be, Joseba Tapiak bere. Agur Intxorta Maite? 51CDko. Laban daukagun opille, abestia52egitekoerabili zuena.
|
|
|
Esteban Uriarteren abertzaletasun horren erakusgarri sorta horretako azken bertsoa dakargu lerrootara. Azken bertsoaren azken lerroak damaio izenburua Tapiaren abestiari53, eta,
|
dakigunez
, sorta berau dugu Utarre k argitaratutako azkena:
|
|
|
52. Esteban Uriarteren bertso sortak zazpi bertso dituen arren, Joseba Tapiak 3, 4, 5, eta 7 ahapaldiak baino ez zituen musikatu. Musikariak bertsoak norenak ziren
|
jakin
barik aukeratu zuen Uriarteren sorta; izan ere, abestiaren letraren ondoan honako testutxo hau dakar kanta liburuxkak: –Utarre, garaiko ezizenen arabera, U' tar E. izanen zen.
|
|
|
–Utarre, garaiko ezizenen arabera, U' tar E. izanen zen. Ezin izan dugu
|
jakin
nor den?.
|
|
|
–Uriarteren bat bateko bertsogintzatik, emoitza urria geratu jaku. Kepa Enbeita Urretxindorragaz askotan ibiltzen zela dinoe sasoiko lekukotzek, baina haren bat bateko bertsorik, guk
|
dakigula
, bat edo bi besterik ez jaku heldu? 54 Hurrengo lerroetan ahalegintxoa egingo dugu bertsolaria bere testuinguruan kokatzen eta, ahal den neurrian, haren bertso ibilbidea zehazten.
|
|
|
Gerran bertan,
|
badakigu
1937ko Aberri Egunean(), Bermeon bertso saio handi bat egin zena, eta jaialdi horretan Alkain, Etxebarria eta Goikoetxearekin kantatu zuena Esteban Uriartek.
|
|
|
Ekin zazu oraintxenere lagun zarra... Orretako bai dalaorain ordu txarra.Ba
|
dakizu
aragiznaizela malkarra, kanturako amaituda nere indarra.64
|
|
|
Egunaegunkarian argitaratutako bertso sortetan leunduta agertzen da joera hori. Bertsopaperetan, aldiz, bizkaiera natural eta bizia darabil Uriartek, ondo
|
zekien-eta
irakurlego berezia, herrikoiagoa, zena bertsopaperak erosten zituena; herri xehea, azken baten. Orrialdeotan ikus ditzake irakurleak aipatutako bertsopaper biak.
|
|
|
Ikas zakua beti da arriskutsua. Zuk baino gehiago
|
jakin
dezake.
|
|
|
|
Badakit
egiaren jabe naizela, baina berak ez daki oraindik.
|
|
|
Badakit egiaren jabe naizela, baina berak ez
|
daki
oraindik.
|
|
|
Jakin izatera, ez nintzatekeen etorriko. Etorri ezean, ez nukeen
|
jakingo
.
|
|
|
|
Badakit
ez dakidala gauza handirik baina gauza txikiek ez dakite nik badakidanik.
|
|
|
Badakit ez dakidala gauza handirik baina gauza txikiek ez
|
dakite
nik badakidanik.
|
|
|
Badakit ez dakidala gauza handirik baina gauza txikiek ez dakite nik
|
badakidanik
.
|
|
|
Baina soilik oparotasunean konpontzen ahal da zekenkeriaren arazo etiko politikoa, izanik oparatusuna bilatzen duen sozialismoa horren soluzioa. Sozialismo horrek ez badu ere zertan jabego pribatuaren inguruko legedia ezereztatu, eta permititu ere dezake jabego pribatua, merkatu ekonomia, ezten bezalako bat baitaitezke legearen barruan lan egiteko gogoa edukitzeko (etorkizun batean, joera birbanatzailearen bidean bagoaz, jakina, kontzeptu horiek aberastuak izan daitezke definizio zehatzagoekin, baina etorkizun dena ez
|
dakigu
zein izango den, beraz, gero gerokoa). Zeren dirudienez elkartasuna ez baita nahikoa, gaur egungo sozialismoetan ikasi ahal izan den moduan, gogorik pizteko lanaren alde, gizakia kultura metatzailean oso zekena baita, eta hori ezin da egun batetik bestera aldatu.
|
|
|
Modu aunitzetan kenduak izaten ahal dira poteretik politiko gaiztoak, baina iraultzak nola eta zergatik gertatzen ahal diren Aristotelesek ere estudiatu zuen. Leninek iraultza zientifikoaz ere hitz egiten zuen, eta, Julio Cesarren moduan, harek
|
bazekien
atzera egiten.
|
|
|
Soilik erranen dut gauzatxo bat zientzia politikoaz. Etorkizun dena indeterminatua zaigu, ezin dugu
|
jakin
(soilik dakigu zerbait etorkizunaz eskrituretan arakatuz, beraz, abadeak beharrezkoak dira faroa gal ez dezagun, eta ikas dezagun beti Jainkoaren beldur sano bat edukitzen, ez patologikoa), eta horregatik da zientzia politikoa zientzia praktikoa. Baina etorkizun denaz, zientzia politikoaren barruan, egon daiteke beste zientzia bat, eta eskubide guztiekin izan daiteke zientzia, eta nik zientzia horri deitzen diot zientzia fikzioa.
|
|
|
Soilik erranen dut gauzatxo bat zientzia politikoaz. Etorkizun dena indeterminatua zaigu, ezin dugu jakin (soilik
|
dakigu
zerbait etorkizunaz eskrituretan arakatuz, beraz, abadeak beharrezkoak dira faroa gal ez dezagun, eta ikas dezagun beti Jainkoaren beldur sano bat edukitzen, ez patologikoa), eta horregatik da zientzia politikoa zientzia praktikoa. Baina etorkizun denaz, zientzia politikoaren barruan, egon daiteke beste zientzia bat, eta eskubide guztiekin izan daiteke zientzia, eta nik zientzia horri deitzen diot zientzia fikzioa.
|
|
|
5 Sozialismo aristokratikoa proposatzen dut, baina nire lanetan arakatu duenak
|
badaki
ezen niretzat, eta ahal izan dudan ondoen demostratua dut, niretzat hoberenaren alde egotea Jesusen alde egotea da, eta alde ikaragarriz gainera da Jesus hoberena, beraz sozialismo aristokratiko hori nik bihurtzen dut sozialismo kristaua, eta soluzio horrekin katoliko diren sozialistek ba dukete eduki partidu bat eurena demokrazian bere jokoa egingo lukeena eta bere indarrak neurtuko lituzkeena, ... justifikatzerakoan, eta hola.
|
|
|
1 Materialismo kulturala, eta konkretuki ekonomiaren gorabehera, hartu dugunean hipotesis bezala historiaren filosofia bat desarroilatu dugu, zeinak universalki guztia ez badu esplikatzen behintzat oso fenomeno importanteak baditu argitzen, historia ekonomikoa kasu (orain arte, nik ondorioztatzen dut, izan gara gorabehera ekonomikoen jostailu,
|
jakin gabe
, ordua da ekonomia gobernatzen ikasten hasi gaitezen). Baina orain, filosofia hori oinarri harturik, galdetzen diogu geure buruari ea zer demontre egin, eta erabaki, daitekeen.
|
|
|
Baina orain, filosofia hori oinarri harturik, galdetzen diogu geure buruari ea zer demontre egin, eta erabaki, daitekeen. Eta zientzia praktikoaren lurraldean sartzen gara bete betean, zeren, a posteriori
|
jakin
badezakegu, hutsuneak ditugun arren, garbi baitago ezen a priori ez dakigula, ez dugulako historiaren ezagutza universalik horretarako. Eta praktikoak izan behar gara derrigorrean, eta etika da lehen zientzia praktikoa, eta etika soziala, edo politika, bigarren zientzia praktikoa.
|
|
|
Baina orain, filosofia hori oinarri harturik, galdetzen diogu geure buruari ea zer demontre egin, eta erabaki, daitekeen. Eta zientzia praktikoaren lurraldean sartzen gara bete betean, zeren, a posteriori jakin badezakegu, hutsuneak ditugun arren, garbi baitago ezen a priori ez
|
dakigula
, ez dugulako historiaren ezagutza universalik horretarako. Eta praktikoak izan behar gara derrigorrean, eta etika da lehen zientzia praktikoa, eta etika soziala, edo politika, bigarren zientzia praktikoa.
|
|
|
Baina Marx da usuraren ikertzailerik inportanteena orain arte, eta usura (joera akumulativoa) dagoenean Marxen estudioak ezin laga daitezke albo batera, zeren fenomeno horren konprenitzea marxismoak teorizatu baitu ondoen, nik hutsuneak deskubritu badizkiot ere (jatorrizko kausaren estudiorik ez dute marxistek, eta nik bai). Nire teoria ere marxismoaren ondoren eraikia da, eta marxismoa ezagutuz, marxista ez den arren, materialista dialektikoa ez den arren (nik marxismoan teorizatutakoari galdetzen diot ea zergatik kultura batzuk jozen duten joera akumulativora eta zergatik besteek ez, eta marxistek ez
|
dakite
horri erantzuten, eta nik bai; honela erantzuten dut, joera metatzailearen kausa nagusia privazio ekonomikoa da. Orientean gertatzen zena, adibidez, eta horrekin indikatzen dut soluzioa, etorkizun denaz ez badakit arren zer gertatuko den).
|
|
|
Nire teoria ere marxismoaren ondoren eraikia da, eta marxismoa ezagutuz, marxista ez den arren, materialista dialektikoa ez den arren (nik marxismoan teorizatutakoari galdetzen diot ea zergatik kultura batzuk jozen duten joera akumulativora eta zergatik besteek ez, eta marxistek ez dakite horri erantzuten, eta nik bai; honela erantzuten dut, joera metatzailearen kausa nagusia privazio ekonomikoa da. Orientean gertatzen zena, adibidez, eta horrekin indikatzen dut soluzioa, etorkizun denaz ez
|
badakit
arren zer gertatuko den). Jakitun naiz ezen marxismoak garrantzi handia eduki duela sortu zenetik, hainbeste ezen teologia ere kutsatu duen, baina ni ez nago teoria politiko bat teologian sartzearen alde, eta ez nago askapen teologiaren alde, izan daiteke bat betiko teologia monoteistaren aldekoa, gu kristatuasunetik, eta gero politikan ezkerrekoa, sozialismoaren aldekoa, teologia ikutu gabe.
|
|
|
Eta horrek erakusten du, gure hipotesiari jarraiki, ezen badela posible, oparotasunezko kondizioetan, baketsua den zivilizazioa garatu. Beraz, nik oparotasuna bilatzea daukat eginbehar inportantetzat(
|
jakinik
orain arte ez garela gure historian ekonomiaren gorabeheren jostailu baizik izan, gobernari izan beharrean). Sozialismoa (joera birbanatzailearen nagusitzea, joera eskuzabalaren nagusitzea), gizarte baketsua, soilik halako baldintzetan garatzen ahal da nire teoriaren arabera.
|
|
|
Errealitate honen harira gogora ekarri zituen Gandiagaren hitzak: , hizkuntza bat ez da galtzen ez
|
dakitenek
ikasten ez dutelako, dakitenek hitz egiten ez dutelako baizik?.
|