|
2000
|
|
|
Akuikultura 80ko hamarkadako lehen urteetan hasi zen garatzen bai Espainian eta baita Euskal Herrian ere, non pertsonako arrain kontsumoa Europako garrantzitsuenetakoa den (urte eta pertsonako 42 kilokoa hain zuzen). Nolanahi ere, benetako hasiera Rias Galegas-eko 50eko hamarkadako muskuilu haztegietan kokatu
|
behar dugu
, eta beranduxeago barnealdeko arrain haztegietako ortzadar-amuarrainen hazkuntzan. Gaur egun 265.000 tona muskuilu produzitzen dira-mundu mailako produkzioaren% 21-eta 16.000 milioi pezetako (640 milioi libera) fakturazioa esan nahi du.
|
|
|
Etxeetan erabiltzen ditugun ontziak berreskuratzeko helburua du, baina edukiontzi honek ez ditu edozein materialeko ontziak onartzen. Oro har, hiru material desberdineko ontziak bota
|
behar dira
: plastikozkoak, metalezkoak eta brik ontziak.
|
|
|
Edukiontzi horietan jasotzen den guztia ez dira ontziak izaten. Batez beste% 25 erreusa izaten da, jendeak edukiontzietara bota
|
behar
ez dena ere botatzen baitu. Aerosol, jostailu, tresna elektriko, gomazko eskularru, orrazi, kazola, zartagin eta halakoei ez dagokie kontenedore hau.
|
|
|
San Juanen aurretik ospatzen zen «luistarren festa»: garai hartan mutil gazteak luistarrak eta neskak Mariaren alabak izaten ziren, eta jai horretan bertsolariak
|
behar zirela-eta
Sebastian Loidisaletxe eta Mitxelenarekin kantatu nuen. Kantatu, kantatu nuen, baina inork ez ditu bertso horiek gogoan edukiko, eta hobe.
|
|
|
Bertsolariak, zein gaietan dagoen giro hura, hari heltzen dio, hori gaia da. Ateratzen jakin egin
|
behar
. Inork ez dio markatu, baina berak atera du.
|
|
|
Kristautasunak garai batetik hona hotzaldi handia izan du gizartean eta alde horretatik bertsolaritzan ere derrigor
|
behar zuen
hotzaldia, bertsolaritza gizarteari lotuta doalako. Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz hasten ziren eta gaur horri ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako.
|
|
|
Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz hasten ziren eta gaur horri ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako. Gainera bertsolariak zerbait esan egin
|
behar du
eta askotan mahaian apaizen bat baldin badago, haren gorabeherak kantatzeko aitzakia bihurtzen dira, jendeari barrea eragiteko.
|
|
|
Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan esaten ez ziren gauza batzuk esango ziren tabernan akaso,
|
behar bada
lasaitasun gehiago izango zen, umerik ere ez zen egongo, emakumerik ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten zen. Entzuleak eskatu egiten zion bertsolariari gauez luze jarduteko.
|
|
|
Hemen badago liburu batentzako gaia, pixka bat ordenatu egin
|
behar dira
, baina horiek nik ordenatuko ditut
|
|
|
Penagarria da euskaldun askok Eguberriak kartzelan pasa beharra eta bai kristautasunaren aldetik, bai gizatasunaren aldetik, presoak etxera ekartzea gauza handia izango litzateke Euskal Herriarentzat. Baina hori dena hala izanik ere, esan
|
behar da
herri bezala asko aurreratu dugula. Garai batean ez genituen nortasunak ere gurekin ditugu:
|
|
|
(...) Antzerkia askoz ere artesanalagoa da. (...) Antzerkian harreman zuzena duzu publikoarekin; telebistan, berriz, kamara hotz baten aurrean aritzen zara eta jakin behar duzu kamarari nola begiratu eta hitz egin(...) Ikasi egin
|
behar da
, baina oinarria antzerkia da. (...) Gaur egun telebista masifikatuegia dago, gehiegi imitatzen du beste lekuetakoa.
|
|
|
(...) Askotan, gehiegitan, entzuten dut publikoak hori eskatzen duela. Baina beste galdera bat egin
|
behar da
: publikoari ematen al diogu besterik aukeraketa egin ahal dezan?
|
|
|
Iragan astean baraualdia egin zuten Iruñean toki desberdinetako zenbait euskaltzalek presoen eskubideen eta prozesu politikoaren alde. Ez zuten ordea presoekiko elkartasun adierazpenera mugatu euren ekimena, euren ustez euskalgintzak ere bere bidea ibili
|
behar baitu
: «Euskara ere preso dago marko juridiko-politiko honetan, erdaren diglosiapean, administrazioen erasopean, onarpenik gabe, legeen benetako babesik gabe».
|
|
|
Abertzaletasuna ez zela euskaltzaletasunaz aparte egiten ahal pentsatzen genuen. Euskal Herria
|
behar zela
salbatu euskaldunekin, euskaraz bizitzen zirenekin; Game herrian edo Larrainen. Guk taldearen «politika» abertzaleen mezua euskaldunen etxetaraino eramatea izan zen.
|
|
|
Bai. Gure kantutegia eta ibilbidea landu ahala sentitzen hasi ginen gure lana pixka bat gehiago aberastu
|
behar genuela
, eta gu baino trebeagoa zen norbait ongi zitekeela gurekin biltzea. Pierpol Berzaitzekin topo egin genuen, suertez, ostatu batean kantuz ari ginela.
|
|
|
Eta egia erran, nik ez diot hark zuela edo guk genuela arrazoi. Bi moldeak ezberdinak dira, eta biak
|
behar
eta balio dutela uste dut; biak beharrezkoak dira herri batean nire gustuz. Kalitatezko gauzak egiteko kantura emana bizi behar da, profesionalizatu.
|
|
|
Bi moldeak ezberdinak dira, eta biak behar eta balio dutela uste dut; biak beharrezkoak dira herri batean nire gustuz. Kalitatezko gauzak egiteko kantura emana bizi
|
behar da
, profesionalizatu. Berzaitzek bazuen hori, ez guk ez naski.
|
|
|
Guk abesten genuen bizi genuen herria, bizi ginen moldean sentitu eta abesten genuen. Herri honetan biziz gero, bakoitzak herrian bertan bere borroka eraman
|
behar zuen
. Gero, bat edo beste preso izatea, taldeko izan edo ez, gauza horiek normaltzat hartzen genituen.
|
|
|
Berdin Txomin zena eta Mamarru kantaraziz. Aspaldiko denbora horietan pentsatzen nian egiazko kantari iraultzaile bat hintzela, gure herriak
|
behar zituen
bezalakoa.
|
|
|
Fuina edo lepazuria bezain kuriosoa, izpiritua beti pil-pilean, berritasun guzietaz gose, jendetasunez josia, hona ene ustez, hi bezalako gizon tipito batek
|
behar
ukan dituen laguntzak gu biak elgarren anaia bilakatzeko. Ez ahantz etxetik pasatu behar duala, kantaldiak utzi baldin badituk ere, hire lana ez duk horretan gelditzen.
|
|
|
Fuina edo lepazuria bezain kuriosoa, izpiritua beti pil-pilean, berritasun guzietaz gose, jendetasunez josia, hona ene ustez, hi bezalako gizon tipito batek behar ukan dituen laguntzak gu biak elgarren anaia bilakatzeko. Ez ahantz etxetik pasatu
|
behar duala
, kantaldiak utzi baldin badituk ere, hire lana ez duk horretan gelditzen. Badiagu oraindik kantu andana bat elkarrekin idazteko.
|
|
|
Egia esan, niri ez zait gehiegi gustatzen nahiz eta onartzen dudan argi aski adierazten duela esan nahi duen kontzeptua. Hau guztia eta «tribu» hitza lotu
|
behar dut
gizon euskaldun baten izenarekin. Izan ere, gizon horrek borroka egin baitu-eta nola gainera!-bere bizitza guztian tribuaren alde.
|
|
|
Olariaga, Zabaleta, Urmeneta, Mattin... komikigintza eta ilustrazioak gurean eman dituen izenik nabarmenenak orriotan arituak dira. Izen hauek topatzeko 70eko hamarkadaraino joan
|
behar dugu
eta, hala ere, lehenago hainbatek ipini du bere umorea aldizkarian.
|
|
|
Ikasi!» titulupean, baserri giroko pertsonaiak aurkezten zitzaizkien irakurleei, baita hainbat irakaspen ere. Katoliko zintzoak nolako jarrera izan
|
behar zuen
, emazteak senarrarekiko jokabidea nola zuzendu behar zuen (ikus ezkerreko irudia)... arrazakeria puntturen bat ere topa daiteke bateren batean.
|
|
|
Ikasi!» titulupean, baserri giroko pertsonaiak aurkezten zitzaizkien irakurleei, baita hainbat irakaspen ere. Katoliko zintzoak nolako jarrera izan behar zuen, emazteak senarrarekiko jokabidea nola zuzendu
|
behar zuen
(ikus ezkerreko irudia)... arrazakeria puntturen bat ere topa daiteke bateren batean.
|
|
|
Alegia, gizarteari uzten diola lekua eta borrokaren protagonismoa politikagintzari dagokiola eta ez jarduera militarrari. Bigarren eta aurreko gogoeta horren eraginez, esan
|
behar da
, pasa diren urte guzti hauetan defenditutako ETA eta Estatuaren arteko negoziaketan oinarritutako estrategia guztiz baztertuta eta eraldatuta gelditzen dela. Hau da, prozesu berriaren gidaritza jada ez luke-hausnarketa horren arabera-ETAk izan behar, euskal gizarteak baizik, eta honen baitan indar abertzaleek osatutako blokeak.
|
|
|
Bigarren eta aurreko gogoeta horren eraginez, esan behar da, pasa diren urte guzti hauetan defenditutako ETA eta Estatuaren arteko negoziaketan oinarritutako estrategia guztiz baztertuta eta eraldatuta gelditzen dela. Hau da, prozesu berriaren gidaritza jada ez luke-hausnarketa horren arabera-ETAk izan
|
behar
, euskal gizarteak baizik, eta honen baitan indar abertzaleek osatutako blokeak.
|
|
|
Beste modu batera esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi
|
behar zen
, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ-PNVren jarrera politikoak. Nahiz eta Estatua belauniko jartzea ez den lortu, Autonomia Estatuzale izandako abertzaletasun politiko eta sindikala bide onera ekartzeko balio izan dua behintzat, eta horrek azken hogei urte hauetako ezker abertzalearen balantze politikoari itxura duin bat emateko balio dezake.
|
|
|
igaro ditugu, eta ezin esan gauzak zeudenean jarraitzen dutenik. Inongo dudarik gabe, nahiz ete hamalau hilabeteko bake otorgatuaz asko gozatu, esan
|
behar dugu
atzera pauso nabarmenak ikusi ditugula, eta batez ere, batzuen bilakaera politiko eta ideologikoan eten handi bat eman dela, eta larriago dena, inboluzio prozesu batean murgildu direla. Eten eta inboluzio horren adierazle dira su-etena apurtzeko erabakia, espainiar hauteskudeen aurrean ETAk eta HBko zenbait sektorek ezarri duten abstentzioaren aldeko zentzurik gabeko jarrera hori, eta hilabete guzti hauetan modu lotsagabe eta etengabean ezagutu dugun kale istiluen presentzia instrumentala.
|
|
|
Urteroko laguntza hauek jaso ahal izateko baldintzak eta hainbat zehaztapen dituen liburuxka argitaratzen da. Liburuxkaren arabera, jabe bakoitzak gutxienez 100 sagarrondo landatu
|
behar ditu
. Derrigorrez, gutxienez bost sagar mota aukeratu behar dira, bakoitzeko portzentajea% 20koa izanik.
|
|
|
Liburuxkaren arabera, jabe bakoitzak gutxienez 100 sagarrondo landatu behar ditu. Derrigorrez, gutxienez bost sagar mota aukeratu
|
behar dira
, bakoitzeko portzentajea% 20koa izanik. Errezil sagarraren kasuan sagarrondoen% 25 izatea ere onartzen da, baserritarrek sagar hau baitute gogoko.
|
|
|
Landareko 500 pezeta kobratzen da Fruitel-en (Fruitazainen elkargoa) erosiz gero, bestela 450 pezeta balio du landareak. Landareak erosteko eskaera berriz, Hondarribiko Zubieta Etxaldean egin
|
behar da
. Diputazioaren aldetik sagarrondoei jarraipen zehatza egiten zaie; batzuetan sagarrondoak landatu aurretik baserritarrak aukeratutako lursaila ikustera joaten dira teknikoak eta ondoren, sagastiak nola datozen kontrolatzen dute.
|
|
|
Sagardogileak berriz, nahiko zuku edukitzea nahi du, lehor xamarra bada sagar kiloko litro gutxiago aterako baitu, ahal bada gazia, garratza izatea, urriaren erdialdetik abendua bitartean heltzea, azukrea, garraztasuna eta mingostasuna neurrian izatea... Baserritarren eta sagardogileen nahiak kontuan hartu
|
behar dira
, eta era berean, sagardotarako sagar onenak aukeratu behar dira eta ez da hain erraza dena ongi egitea. Adibidez, batzuetan sagarrondorik emaritsuena ez da sagardotarako onena, baina baserritarrak hori landatu nahiko du.
|
|
|
Sagardogileak berriz, nahiko zuku edukitzea nahi du, lehor xamarra bada sagar kiloko litro gutxiago aterako baitu, ahal bada gazia, garratza izatea, urriaren erdialdetik abendua bitartean heltzea, azukrea, garraztasuna eta mingostasuna neurrian izatea... Baserritarren eta sagardogileen nahiak kontuan hartu behar dira, eta era berean, sagardotarako sagar onenak aukeratu
|
behar dira
eta ez da hain erraza dena ongi egitea. Adibidez, batzuetan sagarrondorik emaritsuena ez da sagardotarako onena, baina baserritarrak hori landatu nahiko du.
|
|
|
Azken finean Gipuzkoako Foru Aldundiaren nahia ahalik eta sagardorik osasuntsuena eta edalearen gustukuena egitea da. Osasun baldintzez eta bezeroez gain, sagarrondo jabeak eta sagardo ekoizleak hartu
|
behar dira
kontuan. Guztien interesak hartu behar dira kontuan, eta oinarri-oinarrian edari preziatuaren funtsa babestu eta zaindu behar da:
|
|
|
Osasun baldintzez eta bezeroez gain, sagarrondo jabeak eta sagardo ekoizleak hartu behar dira kontuan. Guztien interesak hartu
|
behar dira
kontuan, eta oinarri-oinarrian edari preziatuaren funtsa babestu eta zaindu behar da: sagarra.
|
|
|
Osasun baldintzez eta bezeroez gain, sagarrondo jabeak eta sagardo ekoizleak hartu behar dira kontuan. Guztien interesak hartu behar dira kontuan, eta oinarri-oinarrian edari preziatuaren funtsa babestu eta zaindu
|
behar da
: sagarra.
|
|
|
Neurri handi batean ez. Hemen ez dago nahikoa sagar mota eta kanpotik ekarri
|
behar dira
. Eta prezioaren arazoa ere hor dago.
|
|
|
Diputazioko teknikari Ignacio Javier Larrañagaren iritziz," sagar mota guztiak dira onak sagardotarako, bakoitzak berea defendatzen du...". Sagardogileak ordea, sagar garratzak, gaziak eta gozoak
|
behar ditu
. Larrañagak bere buruari zera galdetzen dio:
|
|
|
Kanpokoak merkeagoak badira haiek erosiko dira. Bertakoak garestiagoak izateko arrazoiren bat izan
|
behar dute
; adibidez euskal jatorriaren labela izatea, kalitatea, alegia. Uneotan ordea, ez dago labelik.
|
|
|
ale baten% 1,5, zuntza da eta hesteetako igarotzea errazten du. Gomendagarria litzateke azal eta guzti jatea, baina, pestizidaz tratatu dutela pentsatzen denean, ondo garbitu ondoren jan
|
behar da
edo bestela, zurituta edo azala kenduta.
|
|
|
gazteentzat zaharrentzat baino gehiago. Arabako gure ardoek duten alkoholaren erdia du eta 14 urte baino gutxiagoko gaztetxoek ez lukete edan
|
behar
, beren gibela oraindik bere heldutasunera iritsi ez delako. Elikagai bezala, litroko 400 kaloria ditu, hau da, mokadu batez jaten diren lau pasteltxoek adina.
|
|
|
Batetik, ezker abertzalearen jardun politikoan azken urte bietan jarrera berriak ikusi ez dituenak itsuarena egiten du; eta bestetik, edonork daki edozelako gatazketan berbek eta esamoldeek duten garrantzi bereziaz. Beste kontu bat da proiektu politikoei dagokionez, hor berbek mirari gutxi ekarriko dute, idea argiak eta bide zehatzak
|
behar baitira
hor. Eremu abertzaleak badu lanik, «euskal herriaren hitza eta erabakia» praktikara eramateko.
|
|
|
Baina gatazkatik ateratzeko tresna izateaz gain, eraikuntza nazionalean kontsentsuzko urratsak emateko bide apropos moduan agertu da su-eten garaia. Atentatuekin edo ez, beraz, zergatik isolamenduaren sasoi antzura itzuli
|
behar
–Zorionez, jadanik urruti entzuten dira Ajuria Eneko Mahaiaren hotsak, eta ez dirudi hartara itzultzea posible denik.
|
|
|
Euskal gizartearen etorkizuna egituratzeko garrantzitsuena Euskal Herrian egin beharko da, hori egi borobila da, zalantzarik ez. Baina Madrila eta Parisera begiratu beharko dela ere bai; begiratu, ibili, negoziatu eta
|
behar den
guztia. Espainiako Segurtasun Indarrak Euskal Herritik ateratzeko ere, Euskal Herrian baino Madrilen egiten die eraso ETAk.
|
|
|
Trantsizio garaiak bizi ditu euskal gizarteak, eremu askotan gainera, baina ezin uka denbora beharko dela trantsizio hori
|
behar
legez burutzeko. Denbora hori kudeatzeko buru hoztasuna eta erantzukizuna izango dira balorerik preziatuenak datozen hilabeteetan
|
|
|
Euskararen legean aipatzen da euskalkiaren garrantzia-beti ere euskara batuaren kaltetan ez doanean, euskara batua delako Euskal Autonomi Erkidegoko hizkuntz ofizial amankomuna-, eta hitz egiten den lekuetan zaindu egin
|
behar direla
. Lege batek hori baino askoz gehiago ezin du eman seguruenik, baina bidea ematen du legeak, adibidez mahai honetan aipatu ditugun guztiak aurrera eramateko eta gehiago ere bai.
|
|
|
Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, alor estrategikoen artean badago Gorputz Plangintza deitzen den atal bat eta han, bai diagnostikoa bai neurriak lantzen direnean, aipatzen dira euskalkiak. Indarguneetan, euskararen jatortasuna eta bizitasuna euskalkietan dagoela esaten da, eta hori zaindu eta jaso egin
|
behar dela
. Ahuleziei dagokienez, hemen aipatu diren zenbait gauza esaten da, adibidez, euskaldunberriak formalak diren esparruetan sortu direla eta horrek ez duela jarraipenik beste erabilera esparru batzuetan.
|
|
|
Ahuleziei dagokienez, hemen aipatu diren zenbait gauza esaten da, adibidez, euskaldunberriak formalak diren esparruetan sortu direla eta horrek ez duela jarraipenik beste erabilera esparru batzuetan. Hori konpondu
|
behar dela
esaten da. Plan orokor bati ez dagokio gehiago esatea, gero etorriko dira hizkuntz politikako arduradunak, Euskaltzaindiakoak, unibertsitatekoak, aditu, euskaltzale eta abarrekoak eta zerbait zehatzagoa adostu beharko dute.
|
|
|
Gauzak egiteko bide ematen du. Dena den, ez genuke 40 urtetako eztabaida antzu batean jausi
|
behar
; ez gaude horrelakoetan jausteko moduan.
|
|
|
a
|
behar zuten
hitzen zerrenda. 82an atera zen lege horrekin-Pedro Miguel Etxenikeri behin baino gehiagotan entzun diot-euskara batua ofizial egin zen; gero hori bat etorri zen eskolan euskarazko hiztunak lortzeko egin zen ahaleginarekin, ereduena eta abar.
|
|
|
1982tik hona batua eta euskalkien artean egin den bidea beharrezkoa zen. Gaur egun, ordea, momentu interesgarrian gaude, beste patxada batekin ikusteko zeintzuk urrats eman
|
behar diren
euskara batua ahal denik eta biziena eta iraunkorrena izan dadin.
|
|
|
Hori ez da izan euskaltzain batzuei egun batean berriz arauak ematen hastea bururatu zitzaiela. Ez, ez, 90 -92an eztabaida berezia izan zen bide honetatik jo
|
behar genuen
ala ez ikusteko; argitaletxeetatik eta beste leku askotatik arauak eta arauak eskatzen ari ziren. Leioan eztabaida handia izan zen orduan.
|
|
|
Ez da esatea euskalkiak bakarrik, aldi berean, guztiz osatu gabeko estandarizazio prozesua daukagulako. Batuak aurrera egin
|
behar du
hainbat gauza finkatu behar direlako eta, aldi berean, euskara formal horren oinarri diren euskalki bizi horiekin zer egin behar den eztabaidatu behar da.
|
|
|
Ez da esatea euskalkiak bakarrik, aldi berean, guztiz osatu gabeko estandarizazio prozesua daukagulako. Batuak aurrera egin behar du hainbat gauza finkatu
|
behar direlako
eta, aldi berean, euskara formal horren oinarri diren euskalki bizi horiekin zer egin behar den eztabaidatu behar da.
|
|
|
Ez da esatea euskalkiak bakarrik, aldi berean, guztiz osatu gabeko estandarizazio prozesua daukagulako. Batuak aurrera egin behar du hainbat gauza finkatu behar direlako eta, aldi berean, euskara formal horren oinarri diren euskalki bizi horiekin zer egin
|
behar den
eztabaidatu behar da.
|
|
|
Ez da esatea euskalkiak bakarrik, aldi berean, guztiz osatu gabeko estandarizazio prozesua daukagulako. Batuak aurrera egin behar du hainbat gauza finkatu behar direlako eta, aldi berean, euskara formal horren oinarri diren euskalki bizi horiekin zer egin behar den eztabaidatu
|
behar da
.
|
|
|
kendu
|
behar denik
euskara batutik, edo
|
|
|
esan
|
behar denik
. Hori da guk ulertu duguna eta modan ipini ditugun gauzak.
|
|
|
Hor badago lan bat egiteko, baina norberak izan
|
behar du
interesa, hori ezinbestekoa da.
|
|
|
Miren, zure artikulu batean aipatu zenuen administrazioan, irakaskuntzan eta hedabideetan euskalkiek izan
|
behar duten
lekuaz hausnarketari ekingo ziola Jagon saileko lantalde batek. Koldok ere, azken boladan, idatzi du zenbait gauza gaiaren inguruan.
|
|
|
Dagoeneko jorratu ditugu esparru batzuk baina gehiago ere sakondu liteke. Bultzatu
|
behar bada
, zein eremutan bultzatu behar da euskalkia, zeinetan lehenetsi. Administrazioan, adibidez?
|
|
|
Dagoeneko jorratu ditugu esparru batzuk baina gehiago ere sakondu liteke. Bultzatu behar bada, zein eremutan bultzatu
|
behar da
euskalkia, zeinetan lehenetsi. Administrazioan, adibidez?
|
|
|
Oso arraroa da pregoia eman
|
behar duen
udaltzainak, egunero zurekin dabilenak, gero pregoia euskara batuan egitea. Osagilearengana joatean euskalkia interesgarria da, bai ume zein edadeko pertsonekin.
|
|
|
Hasieran baino aukera gehiago dago gaur egun eta, alde horretatik, gauzak hobeto egin dira. Hasieran, gainera, eskolan batuaz egin
|
behar zen
, nahiz eta andereñoa Motrikukoa izan eta klaseak ematen Deban egon. Funtzio Publikoaren Legearen arabera, funtzionario bakoitzak, puntuen arabera aukeratzen du nora joan.
|
|
|
Funtzio Publikoaren Legearen arabera, funtzionario bakoitzak, puntuen arabera aukeratzen du nora joan. Horrelako legeak egokitzea lortzeko, halako gizarte adostasun oso handia
|
behar da
. Hori lortzen saiatu beharko genuke, bestela azkenean, helburu dena bitarteko bihurtzen da eta bitartekoa helburu, eta ez gara zurrunbilo honetatik ateratzen.
|
|
|
Hara joan eta akademian ikasitako aleman estandarra erabiltzen hastean, Suitzara zoaz eta ulertu egiten dizute, baina badira gauzak desberdin esaten dituztenak, antzagatik konturatzen zarela. Interes pittin bat badaukazu eta kontu horietan arreta berezia jarri
|
behar dela
esan badizute, ez dago alfabetatze ikastaro berezirik egin beharrik. Askotan gauza minimoak nahikoa izan daitezke bertako egitura bi edo hiru hartzeko.
|
|
|
Batua bultzatu behar dugu, eta bultzada horretan euskalkiak oso garrantzitsu dira. Horrez gain, ondo bereiztu
|
behar dira
ahozko hizkuntza eta idatzizkoa, eta idatzizkoan ezin gara fonetismoan jausi. Hor gehiegikeria bat egon da eta ez dugu jakin izan topatzen gure ahozko tradizioak idatzizko tradizioa ere izan duela.
|
|
|
Hor gehiegikeria bat egon da eta ez dugu jakin izan topatzen gure ahozko tradizioak idatzizko tradizioa ere izan duela. Hori da bilatu
|
behar dena
.
|
|
|
Ni ados esan duzun guztiarekin. Adostasunak bilatzeko urratsak eman
|
behar ditugula
printzipioa kontuan hartuta, zera gaineratuko nuke: batua egiten joan dadin euskalkien aberastasun hori denontzako dela interesgarria, bestela halako deklarazio orokor batean geratzeko arriskua dagoelako.
|
|
|
batua egiten joan dadin euskalkien aberastasun hori denontzako dela interesgarria, bestela halako deklarazio orokor batean geratzeko arriskua dagoelako. Euskalkiaren prestigioa bilatzeko urratsak eman
|
behar dira
guztion artean. Gazteen hizkuntza propioa da hor dugun erronka berria, eta hor ere euskalkiek zeregin inportantea joka dezakete.
|
|
|
Gazteen hizkuntza propioa da hor dugun erronka berria, eta hor ere euskalkiek zeregin inportantea joka dezakete. Bestetik, hizkuntzaren historiari begiratu beharra daukagula, urrats hauek ematerakoan piztu
|
behar
ez den surik ez pizteko. Azkenik, adi egon beharko genuke Euskaltzaindiaren gogoetari.
|
|
|
Bat nator Joxe Aranzabalek diagnostikoan esan duenarekin, baina azpimarratuko nuke orain Josunek esandakoa. Horrelako prozesuei buruz, ezin da pentsatu administrazioak edo Euskaltzaindiak egingo dutela; ez, ez, halako prozesu batean jende askok eta maila askotan inplikatu
|
behar du
. Baten batek hartu beharko du gidaritza eta proposamenak egiten hasi baina jendea modu askotara bildu beharko da lanera, besteei begira egon gabe.
|
|
|
Euskalkiek bizitasuna eta jatortasuna besterik ez diote ematen batuari. Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi
|
behar dugu
eta hori euskalki guztietatik jaso behar du. Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea baina horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan behar dugu apurka.
|
|
|
Euskalkiek bizitasuna eta jatortasuna besterik ez diote ematen batuari. Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi behar dugu eta hori euskalki guztietatik jaso
|
behar du
. Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea baina horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan behar dugu apurka.
|
|
|
Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi behar dugu eta hori euskalki guztietatik jaso behar du. Ez da erraza euskalkien lekua zein
|
behar duen
izan adostea baina horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan behar dugu apurka. Horrez gain, ondo legoke idazle, euskaltzale eta abarren artean euskalkia batuan sartzeko kanpaina eta praktika bat bultzatzea.
|
|
|
Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi behar dugu eta hori euskalki guztietatik jaso behar du. Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea baina horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan
|
behar dugu
apurka. Horrez gain, ondo legoke idazle, euskaltzale eta abarren artean euskalkia batuan sartzeko kanpaina eta praktika bat bultzatzea.
|
|
|
«ez da hola esan
|
behar
, `nola zaude' esan behar da».
|
|
|
«ez da hola esan behar, `nola zaude' esan
|
behar
da».
|
|
|
Hogeita hamar urteko kontuez ari naiz. Izan duen desprestigioa kendu
|
behar zaio
euskalkiari eta lagun artean, familian, bera erabili.
|
|
|
Baina hori nola egiten da euskalkia etxetik ateratzen ez baduzu? Neure buruari sarritan galdetzen diot jende aurrean nola hitz egin
|
behar dudan
eta uste dut askok izaten ditugula halako kezkak. Azkenean, erabaki nuen Iparraldean ezik gainerako lekuetan bizkaiera egingo nuela; etxean ondarrutarra egiten dut eta kalean ere bizkaiera egitea erabaki nuen, hori bai, bizkaiera osatua, horrela jendeak ikusi ahal izango du, dotore edo trajez jantzita dagoenak ere egiten duela bizkaieraz.
|
|
|
Euskalkiarendako leku bat adostu
|
behar dela
aipatu du Josunek. Behar duen lukuarean hausnarketari ekin diezaiokegu.
|
|
|
Euskalkiarendako leku bat adostu behar dela aipatu du Josunek.
|
Behar duen
lukuarean hausnarketari ekin diezaiokegu. Zein da batuaren lekua, zein euskalkiena?
|
|
|
eta abarrekin. Euskalkietan egon daiteke forma asko jerga horretara eraman daitezkeenak, baina horretarako gazteak forma hauetara eraman
|
behar dira
. Ez da erraza baina hasi egin behar da.
|
|
|
Euskalkietan egon daiteke forma asko jerga horretara eraman daitezkeenak, baina horretarako gazteak forma hauetara eraman behar dira. Ez da erraza baina hasi egin
|
behar da
.
|
|
|
Beharbada guretzako merkeak, txarrak edo ez dakit zer diren, baina gure gazteak horrelako gauzekin engantxatu egiten dira. Holako gauzak ere
|
behar dira
eta euskalkiek mendeetako hizkuntz herrikoia gorde dutelako, ikertu eta aztertzeko modukoak dira. Bestela, gazteleratik egindako itzulpenetik harantza ez doaz.
|
|
|
eta horiek beren ahaleginetatik ateratzen dira, nonbaitetik atera
|
behar direlako
. Bizipenak, amorruak, gogoak eta abarrekoak adierazteko ezin duzu militantziaz bakarrik hitz egiten duzun hizkuntza batekin jardun.
|
|
|
Eta euskalkiak? Batua eta euskalkien% 80 enbor berekoa da eta beste% 20 desberdin horrekin batua aberastera jo
|
behar da
. Txirri, Mirri eta Txiribitonek, esate baterako,
|
|
|
Azkenean euskara bera da kontua. Euskara eta euskalkiak euskara dira biak eta perspektiba hori ez da galdu
|
behar
. Hori zertzeko, berak zera proposatzen du, eta ni ados nago:
|
|
|
esan dudalako harentzat errazagoa da. Gertakizunak gertakizun, alfabetatzearen eremuan lan handia egin
|
behar dugu
; 35 urtetik gorako euskaldunak asko gara eta, urteak pasatu diren arren, oraindik alfabetatu barik eta, beraz, konplejuz betetako euskaldunak daude.
|
|
|
Nire ustez, idatzizkoak ere ez dira denak berdinak eta euskalkiek badute lekurik idatzian ere. Esate baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi
|
behar duenaren arabera
, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin behar duela idazterakoan ere. Edo ez dakit zergatik ez diren atera behar ipuinen batzuk bizkaieraz, etxean gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako.
|
|
|
Nire ustez, idatzizkoak ere ez dira denak berdinak eta euskalkiek badute lekurik idatzian ere. Esate baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin
|
behar duela
idazterakoan ere. Edo ez dakit zergatik ez diren atera behar ipuinen batzuk bizkaieraz, etxean gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako.
|
|
|
Esate baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin behar duela idazterakoan ere. Edo ez dakit zergatik ez diren atera
|
behar
ipuinen batzuk bizkaieraz, etxean gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako. Badira leku batzuk batua bakarrik beharko dutena, baina euskalkiei ez nieke kenduko lekurik idatzian, ez gaudelako hor egon daitekeen aberastasuna eta sormena desaprobetxatzeko moduan.
|
|
|
Surik piztu barik-horren kontura beste garai batzuetan nahiko sofritu duelako hizkuntzak-eta patxada guztiz, aditu, unibertsitate, euskaltzale eta abarren artean euskalkiari leku normalizatu bat egin
|
behar zaio
, denborarekin euskara batu aberats bat lortzeko, gaztelerak duen bezala.
|
|
|
Zer leku idatzian, aipatu duzu, eta hori zer eredu erabiltzea da. Guk zer idatzi
|
behar dugu
,
|
|
|
«Arrasate Press»en, Arrasateko azpieuskalkian hitz egiten den moduan idazten hasi
|
behar
al dugu. Ez dut uste.
|
|
|
baina hor ez da hutsetik abiatu
|
behar
. Leku bakoitzean, euskalki nagusietan behintzat, literatura tradizionalean badago hartzeko moduko ereduren bat.
|
|
|
a mantentzea, hizkuntz normalizazioan urratsak eman egin
|
behar dira
, beste kontu bat da nola.
|
|
|
Idatzizkoei buruz ari zarete eta
|
behar bada
, gaur egun euskalkietan gehien idazten dutenak herri aldizkariak dira. Edozein modutan, ez dago araurik, batuan bezala, aipatzen ari zareten berbak nola idatzi behar diren zehazteko.
|
|
|
Idatzizkoei buruz ari zarete eta behar bada, gaur egun euskalkietan gehien idazten dutenak herri aldizkariak dira. Edozein modutan, ez dago araurik, batuan bezala, aipatzen ari zareten berbak nola idatzi
|
behar diren
zehazteko. Nola egin behar da hori?
|