|
2000
|
|
|
Bi narraziotan pertsonaren barruko mugak zeharkatzen ditu eta erdi itzaletan gureganatu. Bietan ere
|
pertsonaren
barru borrokak azaltzen dizkigu." (Carrere, Joxemari: Gara VII) Zalantzaz beteriko mundu txikiak sortuko ditu.
|
|
|
Belaundek egoki azaldu du pertsonaia honen barne munduaren desorekaren zergatia: " Tradiziozko baloreak, batzuetan zentzurik gabekoak, goraipatzen dituen errealitateak norberaren sentimenduak zapuztuz eta
|
pertsonaren
barru mundua deuseztatuz, frustrazio pertsonala baino ez dakar." (Egunkaria) Azkenean, Mario Afrika bere lagun trabestiaren laguntzaz Marilin bihurtzeko beharrezko indarra eskuratuko du. Bestalde, bere nortasun berria zeharo bermatzeko beharrezkoa zuen lehen harreman sexuala Kepa deituriko ETAkide batekin izango du.
|
|
|
Era berean, eta hasieran aipatu dugunbezala, estatuari dagokion eskumen bat beren gain hartuz, ekimen hauek estatuarenlegitimatea zalantzan jartzeaz gain, borondate politiko baten adierazle gisa agertzendira. Brubaker ek hiritartasuna eskuratzeko bi moduetako bat aztertzerakoan finkiadierazi duen moduan, askripzioa, hau da, estatuak jaiotzez
|
pertsonaren
hiritartasuna finkatzea, teoria politiko liberalen ardatz nagusia den partaidetza politikoanorbanakoaren oniritzian oinarriturik lukeen ideiarekin bat etortzea oso dazaila.
|
|
|
Moduhonetan, ikuspuntu honek pertsonak gizabanako izaera eta izaera soziala ditueladio. Aintzinako psilologiek
|
pertsonaren
bizitza gizabanakoaren eta inguruarenarteko etengabeko gatazka gisa ikusten zuten. Guk, bien arteko harremanarenondoriotzat ikusten dugu, behin eta berriz aldatzen ari den eremuan?. 12
|
|
|
mugimendua hasten denean gertatzen da.Beharra asetzera zuzenduriko jokaera da: hozkailurantz noa, etxetik ateratzen naiz, hitz egin nahi dudan
|
pertsonaren
telefono zenbakia markatzen dut...
|
|
|
Psikodrama: gatazka indibidualak eta zenbait
|
pertsonaren
arteansortutakoak konpondu nahi dituen metodo terapeutikoa da. Subjektuaguztiz inplikatuta dago.
|
|
|
Euskal nazionalismoaren historian, hasiera hasieratik esan dezakegu, lehen kimuak eramoderno batean azaleratu baino aitzinago ere, geroxeago adar ezberdin izanen zirenakagertu ziren, bi
|
pertsonaren
ikuspegitan ordezkatuak: Sabino Arana, bizkaitarra, etaArturo Campion, nafarra.
|
|
|
Guri, atal honetan, artikulazioan argi ez dagoen guztia interesatzen zaigu. Gogora dezagun badela paralinguistika fonetikoa, intentsitatea, tonua eta tinbrea alegia, zeinaren bidez hitzak ebakitzen dituen
|
pertsonaren
ahotsa nabaritzen eta jasotzen baitugu. Soinu baten intentsifikazioa dela bide, soinu hori zarata bihurtzera hel daiteke, esaterako,, gollllllla!?
|
|
|
Zeren, ez ote doaz irriak eta bertze keinu guztiak, anitzetan, hitzak baino haratago? Eta ez ote dira artezagoak eta xuxenagoak, baita erranahitsuagoak ere, hainbatetan, zeren eta keinuak, hitzak jaso ezin dituen ñabardurak izan baititzake,
|
pertsonaren
historiarekin eta haren izatasunarekin lotuak, pertsona bakoitzak bere keinuak dituelako eta bere keinuen adierazteko modua eta manera. Eta ez ote da horregatik keinua anitz koloretako fletxa, kolore bakoitzean arrazoin bat eraman lezakeena, eta ez ote du fletxa jaurtikitzaileak kolpean jotzen xedea eta helmuga, halako moldez, non keinua ikusten duenak ere kolpetik uler bailezake guztia, keinuaren azpian egon litezkeen ñabardurak eta bertze korapilo guztiak ere bat batean deskorapilatu balira bezala?
|
|
|
Eta alferrikakoak izan ziren, halaber, nik urte haietan eraiki nituen irriak eta esperantzak, zeren eta Nenboz amorosturik nengoèn egun haietan heldu baitziren sei soldadu haiek don Venancioren etxalderat, jujearen manuarekin, zei nak behartzen eta obligatzen baitzituen ene buruaren eta ene
|
pertsonaren
atzemaiterat.
|
|
|
Ikusten al duzu forma guztietan hatsarreko n hori? Bada, lehen
|
pertsonaren
nominatiboaren ezaugarria da. Eta beha bertze hauei:
|
|
|
Ikusten al duzu akabantzako t hori? Bada baldinba, lehen
|
pertsonaren
ergatiboaren ezaugarria da...
|
|
|
Web orrian, besteak beste, Sare Nazionalean dauden liburutegien inguruko datu orokorrak eskainiko dira: liburutegien helbidea, telefono zenbakia, liburuzainaren edo harremanetarako
|
pertsonaren
izena, ordutegia, eskaintzen diren zerbitzuak, estatistika eta liburutegien fondoen inbentarioa.
|
|
|
33 zk. (1968), 31 Gaurko gai bat (Nota laburrak). 34 zk. (1969), 58 Dimensio bateko gizona. 35 zk. (1969), 17 Unibertsitateko kulturaz. 1 zk. (1977), 67 Marx eta giza
|
pertsonaren
problematika. 30 zk. (1984), 75 Euskal jitea Karrantzan (Orain eta Hemen). 14/ 15 zk. (1980), 165
|
|
|
REGILLAGA, Joxe Mari Gidariak sortzeko metodo komunistak. 16 zk. (1964), 23 Marx eta giza
|
pertsonaren
problematika. 30 zk. (1984), 75
|
|
|
Ohar bedi, hala ere,
|
pertsonaren
egoerari buruzko proiektu guztietan egoera zibila soil soilean arakatu dugula, gizakien egoera politikoa konstituzioak zehazten baitu. Atzerritarrak ere aintzat hartu ditugu, beren beregi arautzeko noraino izan daitezkeen, gai zibiletan, frantsesen parekoak eta noraino, ostera, horiengandik banatuak.
|
|
|
Horren iraupen eta zereginak zehaztu ditugu, herri zibilizatuetan erkide diren erregelen arabera. Tutoreak du pertsona eta ondasunen ardura; familiak bere baitan hautatu behar du hori, behar beharrezkoa baita zinezko gogoa,
|
pertsonaren
ondasunak gorde eta heziketa eta osasuna jagoteko, ohore eta atxikimendu osoz. Ezin, beraz, arrazoirik eta formarik gabe eskualdatu bere artapean dagoen ondarea; tentuaz administratu eta fideltasunaz kudeatu beharra du; kontularia da, administratzailea bezainbestekoa; bere jokabidearen erantzulea; kaltea ere ezin sortu, horren konponketa gauzatu gabe.
|
|
2001
|
|
|
Esaterako, koadro mota ezberdinetara lotu daiteke. Gainera, puzkailuaren pitak gurpileko balbularekin eta
|
pertsonaren
besoarekin ahalik eta erarik onenean egokitzeko modua ere aztertu dute Tres D enpresakoek.
|
|
|
Bigarren
|
pertsonaren
erabilera dela-eta, ez ditugu nahastu behar Egunero hasten delako n (1969) berritsuaren kontaketan azaltzen dena eta hemen aurkezten zaiguna. Lehenengoaren kasuan, bigarren pertsona hori berritsuaren solaskide isila bilakatzen den bitartean (Camus-en La Chute (1956) nobelan azaltzen denaren parekoa), 100 metro n agertzen zaigun 2 pertsona hori kritikoek lehenengo pertsonaren destolestatze bezala definitzen dutena da.
|
|
|
Bigarren pertsonaren erabilera dela-eta, ez ditugu nahastu behar Egunero hasten delako n (1969) berritsuaren kontaketan azaltzen dena eta hemen aurkezten zaiguna. Lehenengoaren kasuan, bigarren pertsona hori berritsuaren solaskide isila bilakatzen den bitartean (Camus-en La Chute (1956) nobelan azaltzen denaren parekoa), 100 metro n agertzen zaigun 2 pertsona hori kritikoek lehenengo
|
pertsonaren
destolestatze bezala definitzen dutena da.
|
|
|
Francisco Yndurain ek" La novela desde la segunda persona" artikuluan dioenez,
|
pertsonaren
kontzientziaren solas ezkutua eta oraindik kontzienteak ez diren sentimenduak azaltzeko 2 pertsona oso egokia da, 1 Hasi aurretik azken oharra: azterketa hau burutu ahal izateko liburuaren bigarren argitalpena erabili dugu.
|
|
|
Pott bandako olertisorkuntza espazio desberdinetan kokatu dugu, bere irakurketan jarraitzeko asmoz. Eszenatoki diot, edo beharbada espazio esan behar nuke, garbia benetan gaurko
|
pertsonaren
filosofiak aldakuntza nabarmena eman duelako. Orain arteko pentsakizunak denbora izan badu pentsagai, eta ondorioz, existenzialismoak heriotzari buruzko pentsakizuna sortu bazuen, gaur eguneko filosofiako zenbait adarrek nahiago dute espazioaz pentsatzea.
|
|
|
Begirada bizi izandakoa gertaera bortitzen eta gogorren inguruan pausatzen da, muturreko egoeretan,
|
pertsonaren
egoera galtzen den uneetan:
|
|
|
Baina utopiaren bila abiatzen diren bidaia oro iniziatikoak dira,
|
pertsonaren
aldakuntza dakarte berarekin. Bidaia ez da inoiz neutroa beti dakar pertsonaren antzaldaketa, eta aldaketa hori da Sarrionandiak Sorterritik Deserrira joanaz azpimarratzen duena, nahiz eta bere garaipena ez da heroiarena, anti heroiarena baizik, betiko galtzaile irteten denarena:
|
|
|
Baina utopiaren bila abiatzen diren bidaia oro iniziatikoak dira, pertsonaren aldakuntza dakarte berarekin. Bidaia ez da inoiz neutroa beti dakar
|
pertsonaren
antzaldaketa, eta aldaketa hori da Sarrionandiak Sorterritik Deserrira joanaz azpimarratzen duena, nahiz eta bere garaipena ez da heroiarena, anti heroiarena baizik, betiko galtzaile irteten denarena:
|
|
|
Tenperatura garaietan intentsitate edo esfortzu handi handiko jardueretan ari direnek (beraz, egun osoa izerdi patsetan ematen dutenek) eta
|
pertsonaren
eguneko ur kontsumoa lau litro baino gehiago denean, hartu behar da gatz kopuru osagarririk: kasu horietan bakar bakarrik, salbuespenezkoak direla kontuan izaki.
|
|
|
Behin eta berriz zorabioak dituen
|
pertsonaren
kasua arretaz aztertu behar du medikuak, horien zergatia aurkitu arte.
|
|
|
Xehetasunezko azterketa luzeak gainditu ondoren, egiaz beharrezkoak direla eta, gainera, baimendutako dosietan,
|
pertsonaren
osasunean inongo ondorio kaltegarririk ezin eragin dezaketela frogatzen duten aditiboak bakarrik daude onetsita eta horiexek dira, hain zuzen, elikadura industriak erabil ditzakeen bakarrak.
|
|
|
Jaiotze tasa apalak, famili harreraren ugaltzeak (Estatuak adin txikiko
|
pertsonaren
tutela aldi baterako bereganaturik, familia batek jasotzen duenean gertatzen da) eta babesgabe egoeran dauden adin txikikoen murrizketak azaltzen dute.
|
|
|
Jaiotze tasa apalak, famili harreraren ugaltzeak (Estatuak adin txikiko
|
pertsonaren
tutela aldi baterako bereganaturik, familia batek jasotzen duenean gertatzen da) eta babesgabe egoeran dauden adin txikikoen murrizketak azaltzen dute, batetik, nazioartekoan eginiko adopzioak Estatu barrukoen bikoa izatearen zergatia eta, bestetik, lehen adopzio motaren kopurua izugarri gehitu dela.
|
|
|
Jaiotze tasa apalak, famili harreraren ugaltzeak (Estatuak adin txikiko
|
pertsonaren
tutela aldi baterako bereganaturik, familia batek jasotzen duenean gertatzen da) eta babesgabe egoeran dauden adin txikikoen murrizketak azaltzen dute, batetik, nazioartekoan eginiko adopzioak Estatu barrukoen bikoa izatearen zergatia eta, bestetik, lehen adopzio motaren kopurua izugarri gehitu dela.
|
|
|
Horrenbestez, pertsonen autoestimaren oinarrian dago eta hain du eragin handia ze, bizitzaren aurrean dugun jarrera baldintzatu eta
|
pertsonaren
bizitza kalitatea arriskuan jar dezake.
|
|
|
b) Argia. Zergatik lotzen da
|
pertsonaren
inteligentzia ilunaren kontrako kontzeptuarekin?
|
|
|
kategorizazioa, hautemate soziala, homogeneizazioa edo despertsonalizazioa/ gizabanakoen desberdintzea, aurreiritziak, estereotipoak, etaabar; 2) Afektiboa, talde pertenentziaren jarrerekin lotzen dena: aldeko edokontrako jarrerak; 3) Motibazionala,
|
pertsonaren
eta taldeen onura bilatzeko erabiltzen diren prozesuak: hautemate distortsioa, estereotipoak, taldebarneko faboritismoa, etnozentrismoa, diskriminazioa, taldearteko harremanen aldaketa, eta abar.
|
|
|
Erreferentzia epealdian, A k 10 $ eko diru sarrera netoa lortzen du, hots, bere merkataritza soberakinaren balioa; orduan, A herrialdeak 10 $ horiek gastatzen ditu balio bereko aktibo finantzario atzerritarren erosketan banku gordailuak aktibo finantzarioak dira?. A herrialdeak atzerritar
|
pertsonaren
edo erakunderen batek G herrialdeko X bankuak emitituriko obligazio bat eskuratzen du.
|
|
|
“Airbagak jarlekuan eserita nor dagoen detektatuko du eta atxikitze estrategia planifikatuko du”, azaldu du inpaktu saiakuntzen zerbitzu unitateko arduradunak. Airbag ak partzialki(% 70) edo erabat(% 100) puzten dira,
|
pertsonaren
tamainaren eta pisuaren arabera. Gainera, segurtasun mekanismo berriek kontuan hartzen dituzte beste faktore batzuk ere, hala nola emakumeak txikiagoak izaten direla eta bolantetik eta, beraz, airbagetik hurbilago esertzeko joera dutela.
|
|
|
Produktu eta erreminta desugertzaileak Irudia: Hannah eta Simon Desugerketa teknika bat edo beste aukeratzea lan egiten den gainazal motaren eta hura aplikatzen duen
|
pertsonaren
esperientziaren araberakoa da. Arau orokor gisa, desugerketa prozesu bat hasten den bakoitzean, agresibitate txikienetik hasi behar da, kalteak saihesteko.
|
|
|
Desugertzaile ohikoenak kimikariak, termikoak eta urratzaileak dira. Desugerketa teknika bat edo beste aukeratzea lan egiten den azaleraren eta hura aplikatzen duen
|
pertsonaren
esperientziaren araberakoa da. Zurak erliebeak edo moldurak baditu, altzairuzko artilea erabiltzea da aukerarik onena izkinetara eta zokoetara iristeko.
|
|
|
Bien bitartean, Murtziako guardiako epaitegiak eginbideak ireki ditu “osasun publikoaren alde”, ekainaren 28an agerraldia detektatu zenetik 632 pertsonari eragin dien legionella epidemia horren inguruan. Epidemiak bi
|
pertsonaren
heriotza eragin du, eta kopuru ofizialen arabera, 237 kasutan legionellaren proba positiboa izan da. Murtziako Auzitegi Nagusiko Fiskaltzaren iturriek argitu zutenez, abian jarri duten jardunak “prebentziozkoa besterik ez du, eta erantzun judizial azkarra eman nahi du, beharrezkoa izanez gero, gauzatzen ari diren administrazio jarduketei laguntzeko”.
|
|
|
Espainiako kaltetuak Bayerrekin bilera egin zain daude akordio baterako – “kalte ordainak ordaintzea onartzen ez badute, epaitegietara joateko gomendatuko diegu kaltetuei”, esan zuen Carmen Flores, eta talde alemaniarrak atzo jakinarazi zuen justifikaziorik gabe iruditzen zaiola Lipobayren ondorio kaltegarriengatik AEBn dauden auzi eskeak. Izan ere, demanda horien kontsumoa 52
|
pertsonaren
heriotzarekin lotuta dago, horietako 4 Espainian. Gutun ireki batean, Manfred Schneider Bayerko presidenteak adierazi du gaur egun “ez dagoela frogarik” botikak gaixoen heriotza eragin duela, nahiz eta prestakinaren kontsumitzaileen artean hildakoak daudela onartzen duen.
|
|
|
Kaseina, esne proteinen %84 ordezkatzen duena eta beroarekiko oso erresistentea dena, alergia mota horien kopuru handienean inplikatuta dagoena da. Esnearekiko alergiaren sintoma bereizgarriak arnasbideetako eta bronkioetako mukosetan nabaritzen dira, eta
|
pertsonaren
arnasketa zailtzen dute, nahiz eta azaleko sintomak (ekzema, urtikaria) eta digestio aparatukoak (flatulentzia edo beherakoa) ere ager daitezkeen. Tratamendu dietetikoa Diagnostikoa egin ondoren, tratamendu eraginkor bakarra proteina horiek kontuan hartzen ez dituen dieta zorrotza da; izan ere, kopuru txikiek, sintomarik sortzen ez badute ere, sentsibilizazioari eusten edo areagotzen laguntzen dute.
|
|
|
Espainiako lau hildakoak, heriotza botikaren kontsumoarekin lotuta dutenak, “nahiko izututa” zeuden, eta, seguru asko, desagertu egingo ziren sendagaiarekin zerikusirik ez duten beste arrazoi batzuengatik. “Ez da erraza frogatzea medikamentuaren kontsumoaren eta mundu osoko 52
|
pertsonaren
heriotzaren artean lotura zuzena dagoenik”, esan zuen Bayer ek Madrilen duen agentziako ordezkari batek. “Hil egin dugu egin behar dugunean, ez beste batzuek hala erabakitzen dutenean”, esan zuen Flores indignatuak, eta esan zuen erakundeak ez duela utziko GIBak kutsatutako hemoderibatuekin gertatzen dena gertatzen.
|
|
|
Bestalde, lehendakariak esan zuen Zaragozako pertsona batek Bayerren aurkako lehen demanda jartzeko zain daudela, botika hartzen ari zen gaixoa hil egin baitzen. “Baier ek zauria baino lehen jartzen du benda, botikaren hartualdiaren eta 52
|
pertsonaren
heriotzaren artean erlazio zuzenik ez dagoela esaten duenean”, dio Floresek. Pazientearen Defendatzailearen Elkarteak Espainiako Medikamentu Agentziarekin bilera “presakoa” egiteko eskatzen jarraitzen du.
|
|
|
Ongi diozu, ezin hobeki erantzun zidan eta lasai geratu zen, bere nahia lortu duen
|
pertsonaren
lasaitasunarekin. Naturak hala nahi izan duelako beste animaliengandik bereizten gaituen bertute bat atxeki digu:
|
|
|
Neure denboran ziminoek nazka ematen dioten jende asko ezagutu dut. Ziminoak
|
pertsonaren
kari katura itsusia iruditzen zaizkie, nonbait. Ziminoak ikusi eta" Lotsagabe, zikin, barregarri alenok!" esaka hasten dira.
|
|
|
gaur baino gar  tsuago eta gupidagabeago eztabaidatzen zuten garaiko gizona zen, baina ideiekin jokatzen zuen gartsu eta ideien kontra gupidagabe. Inoiz
|
pertsonaren
baten kontra egiten duenean, urlia horrek, zehaztasun intelektualari  uko eginik, amarruaren bidea darabilelakoan da, Mitxelenak ezin baitzuen eraman ez eztabaidetan ez giza harremanetan karta markaturik. Polemikarako orduan, agerian uzten ditu bere kartak, beti ezagutzen diogu talaia, Asteasuko Agirrek esaten zuen moduan egiten du borrokan (Anziñaco demboran festetan irten oi ciran gudariac elcarren contra peleatzera; quentzen cituen soñeco guciac, izan etzezan etsayac nondik eldu):
|
|
|
Gaur egun pertsona baten diagnostiko medikoa egiten den legez, etorkizunean
|
pertsonaren
genoma osoa irakurriko da. Medikuak gai izango dira gaitza diagnostikatzeko eta pertsona jakin horrentzako egokituriko tratamendu partikularizatua agintzeko.
|
|
|
Eskuindarrak ere badira euskararen aldekoak —lehen orain baino gehiago, egia esan— eta euskararen kontra daudela egia izanik ere, onartezina da gaur egun jarrera hori. Bai ikuspuntu politikotik,
|
pertsonaren
eskubideak urratzen direlako, bai kulturaletik, ondare kulturalaren kontrako erasorik onartu ez daitekeelako, eta baita soziologikotik ere, euskararen kontrako diskurtso tinkoari ezin zaiolako jendaurrean eutsi. Beraz, derrigorrezkoa da, neke arrastorik gabe, UPNren eraso horri aurre egitea, eta ez besoak gurutzatuta gelditzea.
|
|
|
Platonek, aldiz, bere bizitza osoan zehar hunkiberatasunaren aurka borrokatu zuen, gizabanakoaren eta elkarbizitza politikoaren etsai nagusitzat baitzuen. Hunkiberatasunaren aurrean, berak beti razionaltasuna bultzatu zuen
|
pertsonaren
izaeraren beste osagaien gainetik.
|
|
|
Platonen ustetan pertsonen mundua kosmosaren parte da, mundu horrek, ordea, badu berezitasun bat; pertsonak bere baitan kosmosa errepikatu eta laburbiltzen du: burua pertsonaren alde jainkotiarra da,
|
pertsonaren
gorputz eta arimaren arteko bereizkuntzak kosmosaren gorputz eta arimaren bereizkuntza errepikatzen du... Platon jaio baino mende ugari lehenago, mesopotamiarrek, behintzat, beraien mundu ikuskera mitologikoetan pertsonei buruzko ikuspegi oso arkaiko hau osoki garatu zuten.
|
|
|
Baina Platonek antropologia eta politika bat garatzearekin batera
|
pertsonaren
irudi arkaiko honen bertsio filosofiko bat landu zuen. Zail litzateke politika eta antropologia horiek bereiztea; eta honexegatik bietako edozein har dezakegu gure analisiaren abiapuntu gisa, bietako inor ez baita bestearentzako baldintza, eta bata abiapuntutzat hartuz ezinbestean bestearengana ailegatuko gara.
|
|
|
Eta milaka
|
pertsonaren
lana gobernatzen duten
|
|
2002
|
|
|
Amaitu aldera, zein da Euskal Herrian estatuaren aurka garatzen ari den desobedientzia zibilari buruz duzuen iritzia. Une batez, ETAren su eten garaian, hainbat
|
pertsonaren
kriminalizazioa ekarri zuena, esaterako.
|
|
|
Baina hori ez da politikarekin bakarrik gertatzen, baita beste gauza askorekin ere. Fenomeno hori lotuta dago neoliberalismoak eta kapitalismoak lortu duten
|
pertsonaren
etxeratzearekin eta indibidualtasunarekin. Garai batean umeok gure kasa jolasten genuen, eta egun umeek jolas dezaten dinamizatzaileak, eta espezialistak kontratatzen dira.
|
|
|
Heidegger asko maite dut. Uste dut filosofo bakarra dela esan zuena gizakiaren arazoak eta galderak hobeto ulertzen dituela poetak filosofoak baino, poesiak duela benetako ahalmena gizartearen edo
|
pertsonaren
galderei erantzunak emateko. Gainera, errespetua eskatzen zuen naturarekiko, xumeak izan behar genuela zioen, eta nolabaiteko serenidadea eskatzen zion gizarteari.
|
|
|
Aznarren Gobernuak aste hasieran jarri ditu mila froga inguru Auzitegi Gorenaren esku, honek Batasunaren ilegalizazioari buruz bere ebazpena eman dezan. Era guztietako' frogak' dira zorro horretan, horien arabera ehunka mila
|
pertsonaren
pentsamoldea bildu dezaketen ideiak eta leloak alderdi bat legez kanpo jartzeko balio dezakete eta, beraz, batek daki noiz, berdin milaka pertsona horiek. Hala izan liteke" Euskal presoak Euskal Herrira" moduko lelo onartuak ETArekiko harremanaren froga badira, edo txupinazo alternatiboak botatzea" demokratikoki eratutako instituzioei aurre" egitea delitu bada, edo...
|
|
|
BALTASAR Garzonek HB, EH eta Batasuneko buruzagitzan aritutako 22
|
pertsonaren
inputazioak, egoera gero eta nahasiagoa nahi dela adierazten du eta, seguruenik, buruzagien espetxeratze lasterketa hasi dela. ETAkoak izatearen akusazioa egiten zaie eta halako akusazioak espetxea dakar berarekin.
|
|
|
Kontua ez da bakarrik pertsonaia nagusiaren baitan gertatzen den bilakaera narratzea, aldaketa hori deskribatzeko behar diren ohiko tresna narratiboak iraultzea baizik. Hauen artean, bigarren
|
pertsonaren
erabilera edo eleberriaren kronologia linealaren iraulketa aipatu genituzke. Teresa da eleberriaren gune nagusia, eta pertsonaia batetik bestera etengabe mugituz doan narrazio fokuak ere harengana eramaten gaitu beti.
|
|
|
Harrezkero be, ba da horren antzerako eritxirik; zera, berba hori
|
pertsonaren
baten izen latinekotik ete datorren, aldakuntza txikerren bat eginez.
|
|
|
Jasaten duen
|
pertsonaren
bizitzan eragin negatiboa izaten du azkenean insomnioak, gaua iristeko beldur izaten baita, atsedenarekiko hitzordu indarberritzaile eta atsegina izan behar lukeena, benetako oinaze bihurtzen baita.
|
|
|
Datu hori jakiteko,
|
pertsonaren
egiazko pisua (kilotan adierazirik) zati altuera ber bitan (metrotan adierazita) zatikatuz kalkulatu behar da.
|
|
|
Salbuespen bat, halaz ere: dibortzio legerik ez zela, ezkontzeko aukerarik ez zuelako izatezko bikotekide gisa bizi izan zen
|
pertsonaren
eskubidea.
|
|
|
Egoera bat oso desberdina izan daiteke bi
|
pertsonaren
pertzepzioaren arabera.
|
|
|
Kasu bakoitzean aplikatzen den interes tasa, beraz, mailegua eskatzen duen
|
pertsonaren
eta honen historialaren arabera aldatuko da.
|
|
|
Eta heriotzak gugan min berezi bat sortzen du, gure bizitzan funtsezkoa den
|
pertsonaren
heriotzak arazo konponezina ekarri digula eta pertsona horri betiko faltako zaigula aurkitzen baikara.
|
|
|
...o erabiltzaileen kasuan kaleen egoerak eragin du suspentso orokorra (espaloiak estututa, mugimendua eragozten duten piboteak, beira edukiontziak eta hiri altzariak zakarrontzi, banku, falora eta seinaleak gaizki kokatuta, espaloietan ibilgailuak gelditurik...); horrez gain, aipagarri dira bestalde egokitu gabeko ibiak koska kendu gabe dutelako edo horietan ibilgailuak aparkatuta daudelako, zenbait
|
pertsonaren
kontzientzia sozial urria, eta minusbaliatuentzat egokituriko taxi edo autobusak hartzeko egin beharreko itxaronaldi luzeak.
|
|
|
Erosteko joera konpultsiboak bere agerpenik muturrenekoetan behintzat ezaugarri horiek guztiak biltzen ditu:
|
pertsonaren
borondatea hutsaren hurrengoa da, erosketa eginda lortzen den asealdiak oso gutxi irauten du eta espiral moduko batean sartzen da pertsona eta nekez irtengo du espezialistaren laguntzarik gabe.
|
|
|
Pertseok sandalia miragarri haiek jantzi bezain azkar arinagoa sentitu zuen gorputza, beste edozein
|
pertsonaren
gisa lurraren gainean ibiltzeko arinegia. Eta pauso bat edo bi eman zituenerako, oi mirarien miraria!, aireratu egin zen Zilarbiziren eta Ninfen buruen gainetik, eta nahiko lan izan zuen berriro jaitsi eta lurrean kokatzen.
|
|
|
1 atala. Euskararekiko harreman pertsonala konfiguratzen laguntzeko zenbait datu bildu nahi dira, hala ikuspuntu pasibotik(
|
pertsonaren
eta inguruko datuak) nola ikuspuntu aktibotik (ikaskuntzari buruzkoak). Adibidez:
|
|
|
fisiologo, biologo, fisikari, psikologo, komunikologo, pedagogo, etab. Nolanahi den, garaiotan, gizartearen aldaketarakoeragilea izan behar du, batez ere. Hau da, gaur egun,
|
pertsonaren
prestakuntzak ezdu etenik, ez da nahikoa diplomatura edo lizentziatura eskuratzea.
|
|
|
– Adeitasun positiboa(
|
pertsonaren
ongizatean interesa erakustea; esperientzia eta kezkak partekatzea, arazoen elkarrizketak; harridura, maitasuna, esker ona, etab. espresatzea; opariak ematea, etorkizunekomesedeei buruz zin egitea, abegikortasuna...).
|
|
|
Testuingurutikateratako testu zatiak eta prestatu gabekoak irakurtzen dira, eta, gehienetan, zentzua hartzeko zailtasunak egoten dira. Baztertu beharreko modua da, testu bat deskubritzeko plazerra lortu gura bada, bai burutuko duen
|
pertsonaren
eta bai performance horretan parte hartuko duten horien aldetik ere, irakaslea barne.
|
|
|
Zentzu honetan, badirudi, generoa, gizonezkoa ala emakumezkoaizatea? ez zela guztiz determinantea
|
pertsonaren
postua definitzean, zeren etxea etaberari zegokion logika baitziren, azken finean, gizabanakoek bere egitura barruanzeuzkaten funtzioak definitzen zituztenak. Beraz, galdetu dugu zeinfuntzioz eta ezaugarriz beterik zegoen genero femeninoa estamentu kaparean; nolagauzatzen zituzten emakume kapareek beren estamentuaren ezaugarriak; eta ea baote zeuden zenbait eginkizun eta egoera, generoaren baitan baino gehiagotaldearen partaidetzaren baitan definitzen zirenak.
|
|
|
Horren ondorioz, kontsumorako estilo desberdinak hauta ditzake pertsona berberak. Edo beste hitz batzuetan, orain arte ez bezala, egoera sozial bereko lagunek arras bereizten diren janzkera,
|
pertsonaren
irudia, etxebizitza, etab. hauta
|
|
|
Marjinalizazioa ulertzeko, enplegu eza eta zuzeneko ondorio materialak ez ezik, sare harremanak ere oso garrantzitsuak direla aipatu da. Horren ildotik, bazterketa oso kontzeptu zabala dela jabetzeko eta
|
pertsonaren
lehen bizipenetan ere pairatzen dela frogatzeko (denborarekin areagotu egingo dena noski), Arartekoaren tesia berretsiz, Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) Eskola Kontseiluak bere azken txostenean esandakoa aintzakotzat hartzekoa da: –Zenbait eskolaren getizazioa erreala?
|
|
|
Lanbidea izan da pertsonei buruzko oinarrizko informazioa eskaini izan duen bitartekoa,
|
pertsonaren
izaera goitik behera baldintzatu izan duena. Familiarekin jazo den bezala, ordea, orain arte izandako berme eta babes funtzioak galdu ditu lanbideak.
|
|
|
Azken gogoeta hori ulertzeko, destradizionalizazioaren ondorioz,
|
pertsonaren
esperientziak eta norberaren nortasunaren eraikuntza gero eta zatikatuagoak daudela frogatu besterik ez dago. Aldi berean, testuinguru, talde eta bizitza sozial eta kulturalaren arlo desberdinetan jarduten du gizabanakoak batak bestearekin loturarik zertan eduki ez duena.
|
|
|
Lege batzuk idatziak dira, publikoak; beste batzuk, agian lege kategoria eduki ez luketenak, ostera, idatzi gabekoak dira, ez dira existitzen, ezkutuan gordetzen dira; baina hortxe daude, eta jendeak ezagunak ditu. Azken horiek dira iritzi publikoaren kontzeptura garamatzaketenak, azken lege horiek dira
|
pertsonaren
bertuteaz berba egiten dutenak, jendearen iritziez berba egiten dutenak, norbanakoaren jokaeraren modak ezartzen dituztenak.
|
|
|
Pasarte nobelatu horretan, besteen zeresanak, iritzi publikoak, justizia epailearen lekua hartzen du. Iritzi publikoak
|
pertsonaren
portaera ereduak ezartzen ditu. Iritzi publikoari diogun beldurragatik, portaerako eredu pertsonalak gizarteak onartzen dituenetara moldatzen ahalegintzen gara.
|
|
|
Ideologiak
|
pertsonaren
ideiak, balioak eta sinesmenak gidatzen ditu, ideologiak eguneroko bizimodua gidatzen du, ideologiak munduan dugun lekuaren irakurketa egiten du. Ez dago ideologiarik gabe.
|
|
|
Kasu honetan, produktua eta erabiltzailea identifikatu egiten dira, produktuari
|
pertsonaren
beraren ezaugarriak aitortzen zaizkio: pertsona nortasuna aitortzen zaio.
|
|
|
Ostera, irudikapen horrek egitate eta gertaeren funtsik ez duenean, euren errepresentazio okerra denean, errakuntza deitzen diogunaren aurrean gaude. Beraz, nola ezagutza zuzenak hala ezagutza okerrak, biak egon litezke, eta biak dira
|
pertsonaren
altxor.
|
|
|
Pentsatzen ez duen olerkari arrakastatsurik ez da historiara igaro. Pentsamendua eta berba ahaide hurbilak dira,
|
pertsonaren
beraren barne muinetan oinarria aurkitzen dutenak. Garuna da berbaren eta pentsamenduaren trenari errailak jartzen dizkion bidea.
|
|
|
pentsamenduaren eta berbaren arteko harremana ez da gauza bat, prozesu bat baino, eta, hartara, zerbait higikor, aldakor, hots, une oro egokitzen ari den zerbait. Egokitzea
|
pertsonaren
beraren beharrizanei begira gertatzen den moduan, gizartearen beharrizanei begira ere gertatzen da.
|
|
|
Gure mundu zibilizatuan,
|
pertsonaren
errituetariko bat albisteen kontsumoa da. Goizean egunkaria zabaltzea, autoan bidaiatzean irratia entzutea, edo iluntzean etxeratzean telebistako albistegia ikustea, erritu horren pasarte jakinak dira.
|
|
|
Mezuaz baliatzen dena: esate baterako, beste aparaturen bat komunikazio zibernetikoan,
|
pertsonaren
bat pantaila ondoan balego.
|
|
|
Horretarako, enpresak agiri bat emango dio kontsumitzaileari, kontratua gauzatzen den unean gehienez ere, atzera egiteko edo atzera egiteko eskubidea erabiltzeko. Agiri hori argi eta garbi identifikatuta egongo da, eta igorri behar zaion
|
pertsonaren
izena eta helbidea, kontratua identifikatzeko datuak eta kontratatzaileak jasoko ditu.
|
|
|
Publizitate motak Legez kanpoko publizitate hori 1988ko lege batek arautzen du, eta, zaharra izan arren, oraindik ere erabilgarri diren kontzeptuak definitzen ditu. Legez kanpoko publizitatea da"
|
pertsonaren
duintasunaren aurka doana edo Konstituzioan onartutako eskubideak eta balioak urratzen dituena, bereziki haurtzaroari, gazteriari eta emakumeari dagokienez", arrisku kolektibotzat jotzen baitira. Legez kanpoko publizitatetzat hartzen dira, halaber," publizitate engainagarria, publizitate desleiala, publizitate subliminala eta produktu, ondasun, jarduera edo zerbitzu jakin batzuen publizitatea arautzen duen araudian xedatutakoa hausten duena".
|
|
|
Zaharraren “zahartasunaren makulu” tradizionaletik harago, era guztietako laguntza paperak hartzen ditu bere gain, eta horrek higadura handia eragiten dio maiz. Maite dugun
|
pertsonaren
gainbehera behatzen duenaren sufrimenduari etengabeko zainketaren antsietatea, porrotaren beldurra, erru edo ez betetze sentsazioa gehitzen zaizkio, eta sarritan suminkortasuna, estresa eta ezinegona. Higaduraren ondorio psikologikoak dira, baina zaintzaileak kontzientzia eskrupulu batez oharkabean uzten ditu:
|
|
|
Kasu horietan, fitxategietan datu pertsonalak erregistratu dituzten interesdunei datu horien erreferentzia jakinaraziko zaie erregistro hori egin eta hogeita hamar eguneko epean, eta datu horiei buruzko informazioa biltzeko eskubidea dutela jakinaraziko zaie, lege honetan ezarritako moduan. 3 Aurreko bi idatz zatietan aipatzen diren kasuetan, interesdunak hala eskatzen duenean, tratamenduaren arduradunak datuak jakinaraziko dizkio, bai eta azken sei hilabeteetan horren gainean jakinarazi diren ebaluazioak eta iritziak ere, eta datuak jakinarazi zaizkion
|
pertsonaren
edo erakundearen izena eta helbidea. 4 Interesdunen kaudimen ekonomikoa epaitzeko erabakigarriak diren datu pertsonalak soilik erregistratu eta laga ahal izango dira, baldin eta aurkariak badira, sei urte baino gehiagokoak badira, baldin eta egiatasunez erantzuten badiote haien egungo egoerari.
|
|
|
Bi astez irauten dute, eta, ondoren, desagertu egiten dira orbainik utzi gabe. Aftak mingarriak izan daitezke eta
|
pertsonaren
eguneroko jardueretan ere eragin dezakete. Askotariko arrazoiak Aftak lehen aldiz agertzen dira haurtzaroan edo nerabezaroan, helduaroan lehen aldiz agertzen badira, edo oso ziklo erregularretan gertatzen badira, azpian dagoen arrazoiren bat pentsatu dugu.
|
|
|
Pilula edo kapsula moduan saltzen dira, eta ezaugarri horiek dituzten likoreak egiten dira. Pastillak banakakoentzako beharrezko dosia duten kaxetan banatzen dira, produktuaren eta
|
pertsonaren
izaeraren arabera. Ontzi guztiek dute prestakinak izan ditzakeen eraginen berri ematen duen eta zentzuzko kontsumoa gomendatzen duen erabilera orria.
|
|
|
Tximistak gorantz igortzen dituen argi iturri bat ere aukera daiteke. Normala denez, lanpara albo batean egongo da,
|
pertsonaren
ikusmenari ez eragiteko. Telebistara iristen den argiaren intentsitatea erregulatzeko aukera ematen duen distantzia, baina lanpara eta aparatuaren arteko tartea gutxienez bi metrokoa izatea gomendatzen da.
|
|
|
Gaixotasun edo ezintasun kasuetan izan ezik, lan erretiroa produkzio munduak finkatutako konbentzioa da, eskulana berrezartzeko eta lan merkatura talde berriak sartzeko. Batez beste, 65 urterekin hasten bada erreleboa, enpresen estatistiken eta interesen ondorio da, eta ez hainbeste puntu horretan
|
pertsonaren
gainbehera hasten den egiaztatze zientifikoaren ondorio. Aitzitik, erretiroak edukiera irizpideen arabera bakarrik zuzentzen badira, kasu askotan oktogenario eraginkorrak egongo lirateke bulegoetan:
|
|
|
Faktore horiek ez dute zehazten EJN bat eragingo denik, baina arrisku handiagoarekin lotzen dira. Anorexiaren ondorioak Tratamenduaren lehen helburua da pisu galera geldiaraztea eta
|
pertsonaren
gutxieneko nutrizio eskakizunak betetzea. Ondorioak arazoaren larritasunaren eta gaixotasunaren denboraren edo iraupenaren araberakoak dira.
|
|
|
Tratamendu dietetikorik badago? Ikuspegi dietetiko eta nutrizionaletik, nerbio anorexiaren tratamenduaren helburuak dira, lehenik, pisu galera gelditzea eta
|
pertsonaren
gutxieneko nutrizio eskakizunak betetzea. Pixkanaka oinarrizko elikagai gehiago eman behar dira, maila egokira iritsi arte, adina, sexua, neurria eta tratamenduaren hasierako pisu erreala kontuan hartuta.
|
|
|
burmuinetik eta bizkarrezur muinetik muskulatura boluntarioaren mugimendua kontrolatzen duten milioika nerbio zelula. Endekapenezko patologia horrek ez du minik ematen, baina azkar gelditu eta ahuldu egiten du, eragindako
|
pertsonaren
giharrak (bereziki, gorputz adarrak, arnas muskulatura eta hizketa eta irenstean inplikatua) hondatu arte. Elaren sintoma nabarienak muskulu mugimenduak dira, eta pertsonak ezin du kontrolatu, batzuetan karranpak eta nahi gabeko astinaldiak dituztela.
|
|
|
Hori dela eta, jakin behar da ea familia bakarreko familien eta guraso bakarreko familien tasa, ohiko kanonak jarraitzen zituzten familia klanei aurre egiteko prest dauden. Bakardadea eta tristura Argi dago maite duen pertsona baten heriotzak edo urruntzeak bakardade eta tristura sentsazioa sor dezakeela haurrengan, eta hori ezkontideen banantzearen edo zaintzeaz arduratzen den
|
pertsonaren
galeraren ondorio dela. «Behin, bost urteko neskatila bat kontsultara joan zen – Del Barrio doktoreak kontatzen du.
|
|
|
Haurrentzako jantoki bateko erabiltzaileen osasunean eta segurtasunean ondorioak izan ditzakeen jarduera bat egiteak gutxieneko betebehar batzuk betetzea dakar, hala nola, elikagaiak kaltegarriak ez izatea, seguruak izatea eta haurrek jateko egoera ezin hobean egotea. Erantzuletzat hartzen den
|
pertsonaren
erruduntasuna ez da frogatu behar den eskakizuna bere kondena kalte galeren ordaina ordaintzera bideratzeko. Epaimahaiek baldintza hori arindu dute.
|
|
|
Ingalaterran eta Galesen, 16 eta 85 urte bitarteko gizonezkoen eta emakumezkoen alkohola kontsumitzeko ohiturak aztertzen ditu ikerketak, eta 16 eta 54 urte bitarteko arrisku handieneko tartea finkatzen du. Txostenaren egileek, infekzioen eta gaixotasunen inguruko nazioarteko heriotzei eta azterketei buruzko estatistikak erabili zituzten, alkohol kontsumoaren eta heriotza arriskuaren arteko lotura ebaluatzeko eta, adinaren eta
|
pertsonaren
generoaren arabera, nola aldatzen den jakiteko. Alkoholak hainbat minbizi motaren, gibeleko gaixotasunen, istripuen eta indarkeriaren arriskua areagotzen du, baina neurrian hartzeak murriztu egiten du gaixotasun koronarioen arriskua.
|