|
2000
|
|
|
Ezin naiteke bat etorri giza eskubideak errespetatzen ez dituen mundu batetik datorren ekimen batekin.
|
Pertsonarekiko
oinarrizko errespetuak kontuan ez hartzeak baliogabe tzen du mundu horrengandik etor daitekeen edozein ekimen.
|
|
2002
|
|
|
Lanbidea izan da
|
pertsonei buruzko
oinarrizko informazioa eskaini izan duen bitartekoa, pertsonaren izaera goitik behera baldintzatu izan duena. Familiarekin jazo den bezala, ordea, orain arte izandako berme eta babes funtzioak galdu ditu lanbideak.
|
|
2003
|
|
|
1948an Giza Eskubideen Deklarazioa aldarrikatu zenean,
|
pertsonen
oinarrizko eskubide eta askatasunen arloan aurreratzen hasi ginen, eta hura izan zen gizateriari xede hori planteatu zitzaion lehenengo aldia.
|
|
2004
|
|
|
Zinezko etika, beraz, ez da inposatzailea, ez eta inposatua izan behar, argitasunez eta zentzuz onargarria eta bereganatzeko modukoa baizik. Ildo honetatik, kontzientzia etikoa da pertsona bakoitzak bere buruaz praxikoki jabetzeko duen barne argitasuna, errealitatearen osotasuna kontuan izanik eta, beraz, errealitatearen beharkizun objektiboez eta beste
|
pertsonen
oinarrizko beharrizanez ere jabetzeko barne argitasuna orobat.
|
|
2005
|
|
|
Prestakuntza horri “zainketa ikastaroak” gehitu behar zaizkio. Ikastaro horiek zure konpainian egin behar diren lan praktikoak izango dituzte ardatz; aisia jarduerak nola sustatu, gaixo, minusbaliatu edo ezgaitasun fisiko eta mentala duten
|
pertsonentzako
oinarrizko ezagutzak. Gainera, “dolu ikastaroak” ere ematen zaizkie, heriotzari buruz hitz egiteko, helduengan hain ohikoa den gai hori ikuspuntu psikologikotik aztertzeko.
|
|
|
“egoera administratibotik kanpo dauden atzerritar guztiak erroldatzera behartuta daude”. Errolda funtsezkoa da edozein
|
pertsonak
oinarrizko eskubideak eta gizarte prestazioak eskuratzeko, hala nola doako osasun publikorako eskubidea eta doako oinarrizko hezkuntzarako eskubidea. Hala ere, eskaturiko agiriren bat ez izateagatik erroldatzerik izan ez zuten milaka etorkinen aurrean, Gobernuak beste neurri bat onartu zuen, ‘omisioagatiko erroldatzea’, 2004ko abuztuaren 8a baino lehen herrialde horretan egon izana egiaztatzeko aukera jasotzen duena, dokumentu ofizialen baten bidez, nahiz eta udal erroldan inskribatuta ez egon.
|
|
2006
|
|
|
|
Pertsonaren
oinarrizko eskubide eta balioak honako hauek dira: pertsonaren duintasuna (EK 10 artikulua), berdintasuna eta diskriminazio eza (EK 14 artikulua) eta pertsonaren eta familiaren intimitatea, ohorea edo norberaren irudia (EK 18 artikulua), azken arau horretan jasotzen diren eskubideen multzoari nortasunaren eskubideak izena ematen zaio eta Pertsonaren Berezko Irudia, Pertsonaren eta Familiaren Intimitate eta Ohorea Babesteko maiatzaren 5eko 1/ 1982 Lege Organiko Zibilak garatzen ditu.
|
|
|
Publizitatearen fenomenoak komunikazio prozesuarekin erlazio zuzena duenez, komunikazio askatasunaren eskubidea aztertzea derrigorrezkoa zaigu, azken batean eskubide hori Konstituzioak babesten duen eskubide baten ondorio zuzena eta lehenengoa baita, denok informazioa libre jasotzeko eta emateko dugun eskubidea, alegia (EK 20.1.d. art.) (Vicent, 2002: 618) 85 Hori dela eta, Konstituzioak berak bakarrik jasoko ditu aurreko mandatu horren salbuespenak(
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak. EK 10 eta 14 artikuluak, eta nortasunaren eskubideak? 18 artikulua?), eta, horregatik, publizitate komunikazioaren nukleoaren izaera ez zilegia lege edo erregelamendu maila duen arau baten bidez jasoko da (Santaella, 2003:
|
|
2007
|
|
|
Horrek ez die kalterik egingo, eskatzaileak bidezkotzat jotzen dituen gainerako akzioei. Administrazioarekiko Auzibideen Jurisdikzioa Arautzen duen uztailaren 13ko 29/ 1998 Legearen 114 artikuluan eta hurrengoetan ezarri da
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen jurisdikzio babesaren prozedura. Prozedura hori erabilita administrazioarekiko auzibide errekurtsoa jarri ahal izango zaie:
|
|
|
Konstituzioaren 53.2 artikuluan zenbait xedapen jaso dira, lehentasun etatako prozedura ezartzeari buruz; bada, xedapen horiek garatzen ez diren bitartean, ohorerako, norberaren eta familiaren intimitaterako, eta norberaren irudirako eskubideen babes judiziala eskatu ahal izango da beste bide batzuk erabilita, lege honek alderdien legitimazioa sumariotasun printzipioetan oinarrituren inguruan ezarri berezitasunekin. Bide horiek ezarri dira
|
Pertsonaren
Oinarrizko Eskubideen Jurisdikzio Babesari buruzko abenduaren 26ko 62/ 1978 Legearen II eta III. ataletan. Behin erabilitako prozedura amaituta, babes errekurtso konstituzionala jarri ahal izango da, Konstituzio Auzitegiari bunikoaren III. tituluko I. kapituluak ezaruzko urriaren 3ko 2/ 1979 Lege Orgarritako kasuetan.
|
|
|
Auzitegiak errekurtso horren inguruko izapideak egingo ditu abenduaren 26ko 62/ 1978 Legeak,
|
Pertsonaren
Oinarrizko Eskubideen Jurisdikzio Babesari buruzkoak, 7 artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz.
|
|
|
Jurisdikzio ordena bakoitzean
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak babesteko dauden prozedura bereziak aplikatzen direnean, ez da inolako zalantzarik sortzen, elkartzeko eskubidearen oinarrizko edukia osatzen duten alde desberdinei dagokienez.
|
|
|
Ez dira onartuko legeen aurkako adirazmoldeak jasotzen dituzten izenak, edo
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urra ditzaketen izenak.
|
|
|
|
Pertsonaren
oinarrizko eskubideak babesteko prozedura berezien bidez babestuko da lege organiko honetan araututako elkartzeko eskubidea. Prozedura horiek izango dira jurisdikzio ordena bakoitzaren araberakoak.
|
|
|
Alderdi politikoen izenera ezin izango dira bildu horien nortasunari begira errakuntza edo nahasmendua eragiten duten terminoak edo esapideak, edota legeen edo
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen aurkakoak direnak. Era berean, alderdi politikoen izena ezin izango da izan, ezta fonetikaren arabera ere, aurretiaz Erregistroan inskribatutako edo erabaki judizial bidez legearen aurkako gisa adierazi, desegin edo etendako beste alderdi batena, pertsona fisikoena, edo aurretiaz diren erakundeena nahiz erregistratuta dauden markena, horien guztien antzekoa edo horiekin guztiekin identifikatzeko modukoa.
|
|
|
Giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak tratatu eratzaileak aldatuta sartu dira (Europako Agiri Bakuna, 1986koa, Maastrichteko Tratatua, 1992koa, Amsterdamgo Tratatua, 1997koa, eta Nizako Tratatua, 2001ekoa). Aldi berean, Luxenburgoko Auzitegi Nagusiak jurisprudentzia garrantzitsua sortu du giza eskubideen babesari lotuta,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak Europako Erkidegoko zuzenbidearen printzipioen barruan daudela (1969ko azaroaren 12ko EEJAE. Stauder kasua?), eta horien babesak estatu kideen konstituzio printzipio erkideak oinarri dituela ulertu baitu. Modu horretan, estatu kideek printzipio edo tradizio erkide horiek inspirazio iturri moduan sendotu dituzte (1970eko abenduaren 17ko EEJAE. International Handelsgesellschaft kasua?).
|
|
|
EKren 53.2 artikuluan lehentasun eta sumariotasun printzipioetan oinarritutako prozedurari buruz hitz egiten den arren, egiatan, printzipio horietan oinarritutako zenbait prozedura dira. Hasieran, prozedura horiek guztiak (lan esparrukoa izan ezik) lege bakarrera bilduta zeuden, abenduaren 26ko 62/ 1978 Legera,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen jurisdikzio babesari buruzko horretara, Konstituzioa baino lehenagokoa zena eta prozedura bereziak arlo zibil, penal eta administrazioarekiko auzietako arloan arautzen zituena. Hala ere, geroko eraldaketa prozesalen eraginez, prozedura berezi horiek arlo bakoitzeko legeria prozesalean gehitu dira (zibila, administrazioarekiko auzietakoa), guztiak Lege bakarrean bildu beharrean.
|
|
|
Legea oso laburra zen, bost artikulu, hiru xedapen iragankor eta azken xedapen bat zituen. Azken xedapenean eta artikuluen aurreko lerrokada laburrean Oinarrizko Legearen lerruna zuela argi utzi zen arren, erregimen frankistarekin jarraitutasun juridikoa ez apurtzeko, 1 artikuluan argi eta garbi ezarri zen printzipio demokratikoa, hots, herri subiranotasunaren aitorpena, legearen nagusitasuna,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen bortxaezintasuna, Estatuko organo guztiak eskubide horiei lotuta zeudela, eta sufragio orokorra (azken hori 2 artikuluan ezarri zen).
|
|
|
Zortzigarren Oinarrizko Lege horretan Mugimendu Nazionalaren Printzipioen Legeak adierazitako printzipioekin zerikusi gutxi zuten batzuk adierazi ziren. Gogoan izan dezagun, adibidez, demokrazia, Legearen lehentasuna oinarri duena, herritarren adierazpen subiranoa;
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen bortxaezintasuna eta Estatuko organo guztiek horiei lotuta egotea; sufragio orokor, zuzeneko eta sekretua, etab.
|
|
|
Botikariaren salaketak aurrera egiten badu, milioika
|
pertsona
oinarrizko medikamenturik gabe gera daitezke.
|
|
2008
|
|
|
Milioika
|
pertsonarentzako
oinarrizko elikagaitzat hartzen da, eta, beraz, haien hazkunderako klima murrizketak kezka iturri dira.
|
|
2009
|
|
|
Dokumentaziorik eza da, hain zuzen ere, Ekuadorren lehentasunetako bat. Herriak iaz hasi zuen eskala handiko erregistro kanpaina bat, nazioarteko babesa behar duten herri isolatuetan bizi diren
|
pertsonek
oinarrizko eskubide eta zerbitzuak eskura izan ditzaten. Ekuadorrek 20.000 errefuxiatu inguru hartzen ditu, baina kalkulatzen da 130.000 pertsona gehiagok nazioarteko babesa luketela.
|
|
|
Ibilbidea guztion artean egitea da asmoa. Hainbat nazionalitatetako 100
|
pertsonako
oinarrizko talde iraunkor batek ibilbide osoa egingo du, eta etapa bakoitzean bat egiten dutenei laguntzeko balioko du. Lotura begizta elkarrizketa izango da.
|
|
|
Horrek esan nahi du bi urtean bikoiztu egin dela erakundeak bere laguntza zerbitzuetan arreta eman dien pertsonen kopurua, eta horrek “errekorra ekarriko du Caritasko lan eremu horretako arreta datuetan”, esan zuen Espainiako Cáritasen idazkari nagusi berriak, Sebastián Morak. Txostenak adierazten duenez, “oro har, gizarte zerbitzu publikoek ez dituzte asetzen krisiak gehien eragindako
|
pertsonen
oinarrizko behar asko, bai eskaintzen dituzten oinarrizko prestazioen barruan ez daudelako, bai prestazio horiek eskuratzeko irizpideak gogortu egin direlako eta oso desberdinak direlako autonomia erkidegoen artean izapidetze denborari, emandako zenbatekoei eta prestazioaren iraupenari dagokienez”. Caritasek dio bere agenteek ikusi dutela zerbitzu publikoen moteltasuna edo erantzunik eza larrialdi egoeretan:
|
|
|
PSE EEren jarrera kritikatu du, alderdi sozialista zuzenean aipatu gabe: Ezin da
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak argi eta garbi murrizten dituen lege bat babestu hau da, Alderdien Legea babestu eta gero lege horren emaitza zitalak azaltzen direnean beste leku batera begiratu.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, iruditzen zait ezinbestekoa dela gai horren garrantziaren inguruan gogoeta egitea eta kontzientzia handiagoa hartzea. Inoiz ez genuke ahantzi behar datuak tratatzeko sistemak gizakion zerbitzura egon behar direla, eta derrigor zaindu behar dituztela
|
pertsonon
oinarrizko askatasunak eta eskubideak, intimitatea batez ere. Datu baseak eta informazio sistemak ezagutza sortzeko eta, ondorioz, gure bizimodua errazteko izan behar dira, eta ez gure bizi kalitatea hondatzeko.
|
|
|
Hortaz, beharrezkoa izango da langileen osasuna kaltetzen duten arriskuen prebentzioan sakontzen jarraitzea; izan ere, langileak lan arriskuetatik eta gaixotasunetatik babestea, lan arloko eskubidea ez ezik,
|
pertsonen
oinarrizko eskubidea ere bada.
|
|
|
DNA emateari uko egin ziola eta gero ere eginen diola azaldu zuen, eta gizartearen eta militante sindikalen fitxaketa sistematikoari uko egitera deitu zue. . Desobedientzia zibila deitu edo intsumisioa, berdin dio,
|
pertsonen
oinarrizko askatasunak urratzen dituen lege horri uko egitea da helburua?.
|
|
2010
|
|
|
Genero ikuspegia eduki.
|
Pertsonen
oinarrizko beharrak asebete.
|
|
|
Guztira, AEBek 32,267 milioi dolar eskainiko dituzte laguntza humanitarioaren alde, lekualdatutako
|
pertsonen
oinarrizko beharrizanak asetzeko asmoz, Kirgizistango Gobernuak adierazi duenez, Blake eta Otunbáyevak izandako batzarraren ostean.
|
|
|
2.Gurasoek edo haurrez arduratzen diren beste
|
pertsonek
oinarrizko ardura dute, euren ahalmen eta baliabide ekonomikoen arabera eskaintzeko haurrak gara daitezen beharrezkoak diren bizi baldintzak.
|
|
|
Edozein kasutan, besteren baten kontuko langileen eskubideen babesaren eremua identifikatu nahi da. Araudi horrek
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen babesa arautzen duen legearen (62/ 1978, abenduaren 26koa) hutsunea bete nahi du, hark oinarrizko eskubideak bakarrik eremu zibil, penal eta administratiboan babesten baititu. Horrela baieztatzen du jurisprudentziak:
|
|
|
Hondamendi batek pertsonarengan duen eraginak zerikusia du pertsona horrek gertaeraren aurretik duen segurtasunarekin. Segurtasuna
|
pertsonen
oinarrizko beharretako bat da, eta horrelako hondamendi baten ondoren, nahasmena, erabakiak hartzeko zailtasuna, gehiegizko zaintza, lo egiteko ezintasuna, antsietatea, beldurra, errudun konplexua, nekea, haserrekortasuna eta uzkurtzea jasaten da. San Juanen hitzetan erreakzio horiek guztiak naturalak dira, batik bat errepliken kasuan; izan ere, kasu horietan pertsonak arriskua bizi du oraindik, eta ez daki noiz hasi duen korrika.
|
|
2011
|
|
|
Kontrako erabakia delarik pertsona horren kontrako prozedura bertan behera geldi dadila ere eskatu dute.Azkenik, Europako Batasunean dauden arauak kontuan hartu eta atxilotze baldintzak hobetzeko metodologiarik ote duen galdetu zioten parlamentuari. Gisa horretan,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak urratzeko arriskua dagoen kasuetan, arrisku hori euroagindua ez onartzeko arrazoi gisa onestea eskatu zuten. Auzitegiek hori egin bitartean atxilotuaren eskubideak nola bermatuko diren azaltzeko eskatu zioten parlamentuari.Prozedurari jarraikizAtzo parlamentuan egindako ahozko galderak eztabaida zabalagoa irekitzeko prozeduran kokatzen direla azaldu zuen Catherine Greze eurodiputatu ber dearen bulegoak.
|
|
|
Eskatzen die estatuei estatistika informazioan oinarrituz, nazio programak ezar ditzatela, neurri positiboak barneratuta, arraza bereizkeriaren biktima diren edo izan daitezkeen
|
pertsonak
oinarrizko gizarte zerbitzuak, lehen mailako hezkuntza barne, oinarrizko osasun laguntza eta etxebizitza egokia izateko aukera sustatzeko;
|
|
|
Pertsona guztiei berdintasun baldintzetan osasun zerbitzu oso, eskuragarri eta kalitatezkora heltzeko ahalmena ziurtatzeko neurriak hartzea, barne hartuta mediku zerbitzuetara heltzeko aukera eskasa duten
|
pertsonen
oinarrizko osasun laguntza; osasun arloan lan indarraren trebakuntza erraztea, hori aniztuna izanik eta zerbitzu gutxi dituzten erkidegoetan lan egiteko prest dagoena; eta osasun laguntzaren lanbidean aniztasuna areagotzen ahalegintzea talde guztietako emakume eta gizonak kontratatuz, meritu eta ahalbidean oinarriturik, euren gizarteen aniztasuna ordezkatzen dutenak, osasun laguntzaren lanbideeta...
|
|
|
Nortasun antisozialaren nahastea duen
|
pertsonaren
oinarrizko bereizgarria da haren jokabide arduragabe, espontaneo, erasokor eta antisoziala. Portaera oldarkor eta erasokor hori helburu bat lortzera zuzendua egoten da eskuarki.
|
|
|
Nortasun antisozialaren nahastea duen
|
pertsonaren
oinarrizko bereizgarria da haren jokabide arduragabe, espontaneo, erasokor eta antisoziala. Portaera oldarkor eta erasokor hori helburu bat lortzera zuzendua egoten da eskuarki.
|
|
|
Administrazio publikoek kudeatzen dituzte zentro horiek, batez ere udalek, GKEek, fundazioek, ongintzako elkarteek eta erakunde erlijiosoek, hala nola Espainiako Caritasek, Frantziskotarrek, Paulgo San Vicentek eta Karitateko Alabek, besteak beste. Elkartasun kanal horien bidez, arazo ekonomiko larriak dituzten
|
pertsonek
oinarrizko elikadura beharrak ase ditzakete. Zentro batzuetan, bigarren eskuko arropa ere ematen da doan, egoera onean, eta osasun zerbitzuak eta zerbitzu medikoak eskaintzen dira lehen beharretarako.
|
|
|
Gailurrera iristen dira. Beharrak antzematea Premia biologikoak edozein
|
pertsonaren
oinarrizko beharrak dira. Hori dela eta, adinekoek estaltzen ez dituztenean, mendekotasun arriskurik handiena dutela uste da.
|
|
|
hdptcar Pobrezia kontzeptuak, batez ere, gabezia dakar. Pobretzat hartzen diren
|
pertsonak
oinarrizko beharrak bete ezin dituztelako dira. Ez dute behar adinako diru sarrerarik, ez elikagairik, ez edateko urik, ez etxerik, ez osasun laguntzarik, ez hezkuntzarik.
|
|
2012
|
|
|
Kontsumoa murriztea eta lana banatzea dute helburu, baina gizarte berria diseinatzea da oinarria. Gizarte berri horretan,
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzea, naturarekiko oreka errespetatzea eta gutxiagorekin hobeto bizitzea izango litzateke bidea. Jendeak zertxobait austeroagoa behar lukeela uste dute.
|
|
|
Errutinak edo egunerokoak dira haurrek eskolan sartzean, aisialdian eta etxean egiten dituzten jardueren multzoa. Errutinak
|
pertsonaren
oinarrizko beharrak asetzera bideratuta egoten dira (higienea, atsedena, elikadura, komunikazioa...). Espazio eta denbora uneak izan ohi dira; finkatuta egon ohi dira, eta egunero berrartzen dira.
|
|
|
Larrialdi baten aurrean laguntza ematen duen
|
pertsonak
oinarrizko printzipio batzuk izan ditu kontuan, eta, horien arabera, era sekuentziatuan jardun du:
|
|
|
|
Pertsonaren
oinarrizko eskubide eta balioak honako hauek dira: pertsonaren duintasuna (EK 10 artikulua), berdintasuna eta diskriminazio eza (EK 14 artikulua) eta pertsonaren eta familiaren intimitatea, ohorea edo norberaren irudia (EK18 artikulua), azken arau horretan jasotzen diren eskubideen multzoari nortasunaren eskubideak izena ematen zaio eta Pertsonaren Berezko Irudia, Pertsonaren eta Familiaren Intimitate eta Ohorea Babesteko maiatzaren 5eko 1/ 1982 Lege Organiko Zibilak garatzen ditu98.
|
|
|
Publizitatearen fenomenoak komunikazio prozesuarekin erlazio zuzena duenez, komunikazio askatasunaren eskubidea aztertzea derrigorrezkoa zaigu, azken batean eskubide hori Konstituzioak babesten duen eskubide baten ondorio zuzena eta lehenengoa baita, denok informazioa libre jasotzeko eta emateko dugun eskubidea, alegia (EK 20.1.d art.) (Vicent, 2002: 618) 103 Hori dela-eta, Konstituzioak berak bakarrik jasoko ditu aurreko mandatu horren salbuespenak(
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak. EK 10 eta 14 artikuluak, eta nortasunaren eskubideak? 18 art.?), eta, horregatik, publizitate komunikazioaren nukleoaren izaera ez zilegia lege edo erregelamendu maila duen arau baten bidez jasoko da (Santaella, 2003:
|
|
2013
|
|
|
Nolanahi ere, nutrizioan adituak bat datoz esatean ez duela zentzurik eta akats larria eta arrunta dela elikagaiak demonizatzea edo mitifikatzea. Azukreak leku pribilegiatua du dieta osasungarri baten esparruan; izan ere, eragozpen patologikoak daudenean izan ezik, adin guztietako
|
pertsonek
oinarrizko zapore gozagarri hori, atsegingarria eta gure bizitzarekin hain lotua dagoena goza dezakegu noizbehinka eta neurriz kontsumituz.
|
|
|
Bestalde, Farmamundik komunitate eragileen prestakuntza, sexu indarkeriari buruzko sentsibilizazioa, GIB hiesaren transmisioa eta ugalketa osasuna sustatzen ditu. Lan horretan, FEPSI elkarteak eta 2013ko urtarrilera arte, 1.056 sentsibilizazio jarduera egin ziren GIBaren eta sexu transmisiozko beste gaixotasun batzuen (STS) transmisio eta prebentzio moduei buruz, bai eta eragindako
|
pertsonen
oinarrizko zainketei buruz ere, sexu indarkeriaren biktimei larrialdiko arreta emateaz gain. 5 Boliviako Amen Kluba Irudia:
|
|
|
Ana Peláez, Pertsona Ezinduen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Batzordeko kidea dio oraindik ere urraketak egiten direla «bizitzaren alderdi guztietan eta Konbentzioaren artikulu guztiei dagokienez. Urratze horren hasieran, politika publikoetan, aurrekontuetan eta, oro har, gizartean ezgaitasuna duten pertsonen IKUSEZINTASUNA dago —azpimarratu nahi du— Aurrerapen handiak egin dira, baina oraindik urritasuna duten
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen dira. Down Espainia behar du Espainiako herritar batzuek ez dakite Konbentzio hori, eta, beraz, herritar guztiek ez dute onartzen eta errespetatzen.
|
|
2014
|
|
|
Preso horiek ere asko sufritu dute sufrimen hori gehienbat legala eta bidezkoa izan den arren eta horrek balio berezia ematen dio beren jarrerari. Pertsona horiek beren ideia politikoak beste
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen gainean jarri zituzten. Orain, ideia horiek mantenduz, bide politikoen bitartez aritzeko konpromisoa adierazi digute.
|
|
|
Espazio propio hori bioeraikuntzak eskaintzen du, irauliko den egoera globalaren aurrean erantzun integral bat proposatzen baitu. Integrala,
|
pertsonen
oinarrizko beharrei erantzungo dien eraikuntza batez ari garelako, betiere ingurunearekiko inpaktua bere dimentsio guztietan minimizatuz.
|
|
|
Hori dela eta, artikulu honek bost proposamen biltzen ditu, eta horien helburua da desgaitasuna duten pertsonen sarean nabigatzea hobetzea. Atari gomendatuak gida-baimena lortzea errazten du, eta web orri batera sartzeko aukera ematen du; hau da, Internet modu arduratsuan erabiltzeko, haur gorrei Internet modu arduratsuan erabiltzeko, adimen minusbaliotasuna duten pertsonek abusuak edo tratu txarrak salatzeko eta espektro autistaren nahasteak (TEA) dituzten
|
pertsonek
oinarrizko ikaskuntzak eta komunikazio trebetasunak lantzeko.
|
|
|
Webgunea: www.nomasabuso.com 5 Autistak, komunikazioa hobetzeko plataforma Saviak interfaze eta eduki konfiguragarriak eta moldagarriak ditu autismoa eta beste ezgaitasun intelektual batzuk dituzten pertsonentzat Errealitate birtuala da Savia proiektuak Espektro Autistaren (TEA) nahasteak dituzten
|
pertsonei
oinarrizko ikaskuntzetan laguntzeko erabiltzen duen baliabidea, ingurunea eta komunikatzeko trebetasunak hobeto ezagutzea. Plataforma horretan, besteak beste, Valentziako Unibertsitateko Ikaste eta Zailtasun Taldea, Autismo Ávila Elkartea eta Adapta Fundazioa babestu eta lagundu dira.
|
|
2015
|
|
|
Etikari buruzko iritziak ematen dituen Europar Etika Taldeak (EGE)
|
pertsonaren
oinarrizko printzipioak duintasuna eta osotasuna direla dio. Horiek, jakina, beste zenbait azpi printzipio inplikatzen dituzte.
|
|
|
Teoria hau hazkundearen desmaterializazioaedo oinarri fisikoko hazkundearen desakoplamenduaideiatik jaio zen 1990eko hamarkadan Herman eta besteen eskutik65 Hala, teoria honek bat egiten du Brundtland Txostenarekin bai iraunkortasuna ingurumen dimentsioarekin identifikatzen duelako bai horrek dimentsio ekonomikoa baldintzatzen duelako ere; desmaterializazioak onartzen du ekonomiaren oinarri biofisikoaren narriadura dela iraunkortasun ezaren zioa. Aitzitik, ez dator bat Brundtland Txostenarekin hazkunde mugagabea defendatzen duen heinean, ezta dimentsio soziala baztertzen duen heinean ere, alegia,
|
pertsonon
oinarrizko beharrizanak asebetetzeko helburua alde batera uzten du.
|
|
|
Haien lurraldean geratzea erabakita, bonbardeatuak direnak. Ezinbestekoa suertatzen da salaketaren ahotsak batzea, milaka eta milaka
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen urraketaren aurrean (libre mugitzeko eskubidea, eta oinarrizkoena, duintasunaren eskubidea, bizi duin bat izateko eskubidea). Animalien gisa erabilia, joak, bultzatuak, atxilotuak, itxituak, irainduak ez izateko eskubidea. Bitartean, balio demokratikoak oihukatzen dituen Europa bera, izu eta prebentzio sentimendu bat sortu nahian dabil, “oleada”, inbasio….bezalako hitzak erabiliz migrazio errefuxiatuetaz hitz egitean.
|
|
2016
|
|
|
Pertsona ezinduak, ezgaitasunak dituztenak, minbizia dutenak, emakumeak eta gazteak dira PFEZren Aitorpenean Gizarte Intereseko Jardueren laukitxoa markatzen denean agertzen den herritarren elkartasun horren onuradun. Lehentasunezko programen artean pobrezia egoeran dauden
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzen dituztenak daude. Lehentasunezko arreta programen artean daude, besteak beste, pobrezia egoeran dauden pertsonen oinarrizko beharrei erantzuteko premia dutenak, gizarte bazterkeriaren aurkako prebentzio programak eta haur eta familientzako programak.
|
|
|
Lehentasunezko programen artean pobrezia egoeran dauden pertsonen oinarrizko beharrak asetzen dituztenak daude. Lehentasunezko arreta programen artean daude, besteak beste, pobrezia egoeran dauden
|
pertsonen
oinarrizko beharrei erantzuteko premia dutenak, gizarte bazterkeriaren aurkako prebentzio programak eta haur eta familientzako programak. Garatutako proiektuek errealitate jakin batzuk zaintzen dituzte:
|
|
|
Dementzia duten pertsonentzat ingurune terapeutikoen diseinuan, gaur egun dagoen bibliografiarekin, bildutako esperientziekin eta gaixotasunaren ezaugarriekin esan daiteke 3 ekintza maila daudela
|
pertsonen
oinarrizko beharrak bermatzeko (4 mailatan bana daitezke jarraian azaltzen den bezala): irisgarritasuna. segurtasuna, etxeko giroa eta norbere neurrira egitea.
|
|
2017
|
|
|
Kaltetutako
|
pertsonei
oinarrizko beharrak asetu beharra.
|
|
|
Ezbehar batean kaltetutako
|
pertsonen
oinarrizko sailkapenerako irizpideak
|
|
2018
|
|
|
|
Pertsonen
oinarrizko eskubideak zangopilatzen dituen gaur egungo politika azkartu nahi du testu honek. Lege proiektuaren kontra bozkatu duen En Marche ohiko Jean Michel Clement deputatuak dion bezala:
|
|
|
Eskumenei buruzko eztabaidan, ikuskizunen legearen arabera arautu behar zela ezarri zuen: udalek baimendu behar zuten, eta, beraz, gutxieneko etikoak eta juridikoak bete behar zituen, hots,
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak. Ebazpen hari jarraikiz, Irungo Alarde Ofizialeko Junta desegin egin zen:
|
|
|
Krisi ekonomikoak batzuk horren gogor kolpatzen dituelarik, kulturak pertsonaren garapen integralerako ezinbestekoa izateari uztea ulergarria dela sinetsaraztea lortu zuten. Nork ez du ulertuko
|
pertsonaren
oinarrizko beharrizanak ase behar direnean, kulturak ilararen azken aurreko itxaron behar duela?
|
|
2019
|
|
|
Osaera horretan ez dago deus ere garai haietan erabilgarri ez izateko: galdetzailea eta 3
|
pertsonako
oinarrizko adizkia baino ez, lehenengoan; eta bakarrik, intonazioaren bidez bideratuta, bigarrenean. Eta ez ahaztu, behatza, hizketa horretan, elementu printzipalena dela.
|
|
|
Izan ere, banketxe ugarik
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen laguntzen dute, bezeroak (eta langileak?) jakinaren gainean egoteke. Behin baino gehiagotan salatu denez, ingurumena hondatzeko hainbat jardueratan parte hartzen dute gure sistema demokratikoetako finantza erakunde askok; urruneko herrialdetako gerretan baliatzen diren armen fabrikazio eta salmenta prozesuekiko lotura dute banketxe ezagun frankok.
|
|
2020
|
|
|
Eusko Jaurlaritza Guztion Artean sustatzeko egitasmoa amaitzen ari da; elkartasun sare bat osatu dute koronabirusaren krisiari aurre egiteko, bakarrik bizi diren edota familiaren babesik ez duten adineko
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzeko asmoz. 70 urte baino gehiago dituztenei emango diete zerbitzu hori, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, uste baitute pandemiaren egungo fasean «pertsona bereziki zaurgarriak» ez liratekeela etxetik atera, «osasunarengatik, adinarengatik, edo bestelako arrazoiengatik».
|
|
|
Adineko pertsonen eta dependentzia duten
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzeko bitartekoak indartuko dira:
|
|
|
Egoera dena izanik, langileen segurtasuna bermatu eta ekonomia jardunarekin segitu behar dugu. Lana babesteko beharrezkoa da logistikari, hornidurari, energiari eta
|
pertsonentzat
oinarrizkoak diren produktuen banaketari eustea". Lehendakariaren aburuz, ezinbestekoa ez den jarduera ekonomiko guztia bertan behera uztea" estatu mailan" hartu beharreko erabaki da:
|
|
2021
|
|
|
Hernaniko Harrera Protokolo berriak lau oinarri ditu:
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak bermatzea; etorri berriek herrian bizitza aktiboa izatea eta inklusioa sustatzea; jatorri eta kultura aniztasuna bultzatzea, elkar ezagutza bi norabideetan emanez; eta erroldatik harago esku hartzea.
|
|
|
Filosofiak, azkenik, zinezko bihurgune bat markatu du sexualitatea ulertzeko moldean berean, bereziki Emmanuel Mounier ek bultzatu korronte pertsonalistarekin. Sexualitatea
|
pertsonaren
oinarrizko osagai bezala ikusten da, beraren adierazpide funtsezko bezala, pertsonen arteko dohaintza eta komunioa du helburu. Haur sortzea ez da gehiago ezkontzaren helburu lehen bezala ikusia.
|
|
|
Adibidez, oinarrizko errentaren gainean erretorika maltzurra dago, zerbitzu publikoak murrizteko aukera eman lezakeelako. Nire ustez, zentzuzkoagoa litzateke
|
pertsonei
oinarrizko zerbitzu unibertsalak bermatzea. Bestalde, soldata maila bermatu gabe lanaldia murrizteaz hitz egiteak pobrezia eta prekaritate handiagoa besterik ez luke ekarriko.
|
|
|
Azken horren kasuan, nor izatearekin, hots, gizartean posizio jakin bat hartu eta horren gaineko kontzientzia hartzearekin lotzen du Lauzurikak (2015), eta psikologia sozialeko autoreak aipatuz,
|
pertsonaren
oinarrizko identitateak izaera indibiduala zein soziokulturala ditu. Identitate kolektiboaren eraikuntzak indibiduala baldintzatuko duen neurrian, euskal hezkuntzak ere hausnartu, posizioa hartu eta erabaki du zer nolako identitate ezaugarriek osatuko duten euskal ikaslearen irteera profila.
|
|
|
* Inori ezin zaio bizitza kendu bere ideiengatik. Dinamika horren hasierak,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen aurka jotzeaz gain, ez du eragiten gure herriak Estatuko aparatuen eta kontrolik gabekoen eskutik jasaten duen errepresio bortitza geldiaraztea, baizik eta, aitzitik, tentsio eta segurtasun gabezia emendatzen du eta klima kolektiboa are gehiago hondatzen du+.
|
|
|
2 Lanaren printzipioa:
|
pertsonen
oinarrizko elementua da eta parte hartze ekonomikoa eta komunitarioa sustatzeko modua dela ulertzen da.
|
|
|
Azkenekoa, Lizasoko pestetan bertan gertatu zen, eta hura gaitzetsi nahi izan dute Ultzamako Udalak eta Lizasoko Kontzejuak, ohar batean. " Emakumeen kontrako indarkeriak eraso mota hauek bere baitan biltzen ditu eta
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen eta emakumeen askatasunen urraketa larrienetako bat da", irakurri daiteke oharrean.
|
|
2022
|
|
|
Ez zeuden prest hainbeste jende hartzeko, ez zegoen baliabiderik, eta jende asko portuan bertan geratu behar izan zen behin behinean. Pandemia baino lehen, Atzerritartasunak zehaztutakoa bete egiten zen,
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen baldin baziren ere CIE eta abarrekin, baina hori zen legea. Hori aldatu egin zen konfinamenduaren ostean.
|
|
|
«Gobernua irmoa izanen da. Ez dugu onartzen
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen inolako urraketarik. Behar adina prozedura abiatuko dugu horrelakorik gerta ez dadin».
|
|
|
Pandemiak perspektiba hori indartu badu ere, joera lehenagotik zetorren. Gure inguruko administrazio eta elkarteek azken urteetan
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak oinarri dituen begirada horretan dute jarrita arreta. Hala ere, ezinbestekoa da arlo horretan hirugarren sektoreari erreferentzialtasuna onartzea, bai desgaitasunaren arloko elkarteei (Gautena, esate baterako) zein adinekoen arlokoei, Matia Fundazioaren adibidearekin.5
|
|
2023
|
|
|
Cummins en (2002) bereizketa aintzat hartuta ahozko komunikazio gaitasuna aletzen saiatzen baldin bagara, hizkuntzaren gaitasuna bi trebetasun nagusitan banatuta dago: batetik,
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak (elkarreraginerako gaitasunak) (PAOKT) daude, eta, bestetik, hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK). Eskolak horietako zein landu lukeen gure kasuan erabaki edo gogoratu genuke, betiere jakinda bi gaitasun horiek elkargurutzatzen diren bi continuum gisa ulertu behar direla (Cummins, 1981a) 2 Elkarreraginerako gaitasunak (PAOKT) eskolan lantzeak, euskararen kasuan, ikasleen hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboari mesede eginen liokeela pentsa daitekeenez, eta kontuan hartuta pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak gehienbat ahozkoan gertatzen direla, ahozkoa lantzea eskolaren eginkizun saihetsezina dela ondoriozta daiteke.
|
|
|
batetik, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (elkarreraginerako gaitasunak) (PAOKT) daude, eta, bestetik, hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK). Eskolak horietako zein landu lukeen gure kasuan erabaki edo gogoratu genuke, betiere jakinda bi gaitasun horiek elkargurutzatzen diren bi continuum gisa ulertu behar direla (Cummins, 1981a) 2 Elkarreraginerako gaitasunak (PAOKT) eskolan lantzeak, euskararen kasuan, ikasleen hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboari mesede eginen liokeela pentsa daitekeenez, eta kontuan hartuta
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak gehienbat ahozkoan gertatzen direla, ahozkoa lantzea eskolaren eginkizun saihetsezina dela ondoriozta daiteke.
|
|
|
Euskaraz honela jaso ditugu:
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak (PAOKT) eta hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK).
|
|
|
Beste modu batera esanda, gure kasuan, murgiltze ereduan, eskolak ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna lantzeak Cumminsen
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak lantzen dituela esan nahiko luke, Garziaren hiztun onak sortzen dituela hizlari bihurtzeko bidean eta, Aldasororen arabera, ikasleak erregistro ez formaletan trebatzen dituela.
|
|
|
Ikasleen euskara mailaren irteera profilean sakontzeko eta zehaztasun gehiago ezartzeko asmoz eta proposamen bat egite aldera, Europako Markoak4 ezarritako mailak eta Cumminsen
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak (elkarreraginerako gaitasunak) (PAOKT) eta hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK)
|
|
|
|
Pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak (PAOKT) (elkarreraginerako gaitasunak, elkarrizketaren arloa).
|
|
|
— B ikasleak: ahozkoaren ulermenean DBH bukaerari legokiokeen B2 maila dauka; ahozkoan, hizkuntza akademikoan (HGAK) ere B2 maila dauka, baina
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunetan B1 dauka, hau da, legokiokeen mailatik behera dago. Irakurriaren ulermenean eta idatzian legokiokeen maila ematen du (B2).
|
|
|
— C ikasleak: ahozkoaren ulermenean,
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunetan (PAOKT) B1; hizkuntza akademikoan B2; hitz egitean, pertsonen artekoan, (PAOKT) A2 B1 eta hizkuntza akademikoan B1 Irakurriaren ulermenean eta idatzian B1 maila. Ikasle honek tarte handi samarra dauka hobetzeko euskara mailari dagokionez, bai maila akademikoan, bai pertsonen arteko komunikazio trebetasunetan.
|
|
|
Eman dezagun DBHko 4 mailako ikasgela batean gaudela eta hiru ikasle horiek talde lan batean (kooperazio taldetan) jartzen ditugula, inolako esku hartze didaktikorik gabe. Beraien artean hitz egiteko, apika,
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak (PAOKT) paratuko dituzte martxan. Haien artean nahiko maila desberdinak dituztela ikusi dugu (C1, B2, B1).
|
|
|
Bidenabar, zehaztasun handiagoa izatea irteera profilari eragiten dioten hutsuneak neurriz eta garaiz konpentsatzeko lagungarri izango zaigu. Adibidez, euskaraz eroso aritzeko,
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunetan (PAOKT) ikasleen irteera profilak B2 edo hortik gorakoa izan lukeela esatea ez da astakeria, trebetasun horretan B2 C1 mailak adin horretako ikasleen arteko komunikazio beharrak ase behar dituelako: hizkuntzaren adierazkortasuna, ñabardurak egiteko gaitasuna, jarioa, ironia adierazteko gaitasuna, barre eragiteko gaitasuna, modalizazioa egitekoa, hitz jokoak sortzeko gaitasuna, arintasuna7.
|
|
|
Ikasleen ahozko komunikazioa eskolan lantzeko aukerak eta oztopoak 16 aintzat hartzea beharrezkoa da,
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunei egiten baitie erreferentzia: " Hizkuntza komunikaziorako konpetentziaren funtsa interakzioa da —ahozkoa, idatzizkoa, zeinatua eta multimodala—, koherentziaz eta egokitasunaz eginda, hainbat esparru eta testuingurutan eta hainbat asmo komunikatiboarekin aritzeko.
|
|
|
• Sekuentziak testu generoen lanketen gainean egituratzen dira, besteak beste. Hori dela eta, gure egoeran, aurretik aipatu ditugun arrazoiak kontuan hartuta, ezinbestekoa da elkarreragina landuko duten sekuentziak diseinatzea, ziklo bakoitzean bana gutxienez, ikasleek
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak eskura ditzaten.
|
|
|
Azkenik, ikasleen ahozko komunikazio gaitasunetan
|
pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunak (PAOKT) ikasgela berean anitzak izan daitezkeenez (beste trebetasun batzuk ere bai), lagungarri izan dakiguke Tomlinsonen (2003) ikasgela dibertsifikatua zer den gogoratzea eta aniztasun horri erantzuteko moduak gogoan izatea, ikasleen ahozko komunikazio gaitasunetan egon daitezkeen hutsuneak konpentsatzeko.
|
|
|
Bidenabar, komunikazio gaitasunean, ikasleen ahozko gaitasunari dagokion irteera profila ahalik eta gehien zehazteari lehentasuna eman litzaioke, horretarako adibide eta ereduak sortuz.
|
Pertsonen arteko
oinarrizko komunikazio trebetasunen bereizketa kontuan hartu denean, argi samar geratu da eskolak ahozkoaren mota desberdinak landu behar dituela. Ahozkoa lantzeko baliabideak egon badaudela ere ezin ukatu, baina betiere, sistematizazioa, planifikazioa eta progresioa hobetsi behar dira, eta, hortaz, beharrezkoa da sekuentzia didaktikoak gelaratzea ikasturtero eta baita ahozkoa lantzeko jarduera solteak maiz maiz burutzea ere.
|
|
|
Zalantza dut banketxe pribatuen lehentasunen artean ote dagoen adineko
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen babesa
|
|
|
Eta bigarrena, gai zehatz honekiko erantzun gisa publikotik zein pribatutik etor daitezkeen alternatibak parekatzea da. Zalantza dut banketxe pribatuen lehentasunen artean ote dagoen adineko
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen babesa. Babes hori merkatu finantzarioaren menpe uztea arriskutsua izan daiteke.
|
|
|
Nolatan normalizatu dugu
|
pertsonak
oinarrizko eskubiderik gabe uztea, beren jatorriagatik. Kolektibo migratzaileek behin baino gehiagotan utzi dute agerian migrazio legeen izaera arrazista, diskriminatzailea eta hipokrita (Hego Hemisferiotik datorren jendeari mugak jarri baina baldintzarik okerrenetan lan egiteko eskuzabal hartzen diren heinean).
|
|
|
Nolatan normalizatu dugu
|
pertsonak
oinarrizko eskubiderik gabe uztea, beren jatorriagatik. Kolektibo migratzaileek mugimendu indartsua abiatu zuten, gobernuei eskatzeko egoera irregularrean dauden guztien egoera legaliza dezatela
|
|
|
ACNURek larrialdietarako funts bat du, eta funtsezkoa da lehenengo orduetan laguntza humanitarioa emateko. Horri esker, berehalako baliabideak izan ditzake, eta, hala, etxetik alde egitera behartuta dauden
|
pertsonen
oinarrizko beharrak bete ahal izango ditu, babesa eta babesa ematen baitie. Pertsona laguntzaileen aldizkako ekarpenari esker, ACNUR munduko edozein tokitara joan daiteke larrialdi bat sortzen denean, horrelako egoera batean behar den laguntza emateko.
|
|
|
«Alardea bizitzeko eta sentitzeko moduei». Arritxu Marañon PSE EEko kideak, berriz, argi utzi du instituzioek
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak «ziurtatu» behar dituztela, baina oraindik «bide luzea» geratzen dela. Eta erran du prozesu horretan instituzioek «alardea bizitzeko modu desberdinei errespetua eta laguntza erakutsi behar» dietela.
|
|
|
erabakiko duten eragileak nortzuk diren, hautaketa prozesua noiz hasiko den, hautagaien aurkezpena nola egingo den, eta eragileen arteko lan mahaia nola osatuko den. Horrekin batera, Zeledonen papera egingo duen
|
pertsonaren
oinarrizko betebeharrak zehazten ditu ere:
|