|
2003
|
|
|
1948an Giza Eskubideen Deklarazioa aldarrikatu zenean,
|
pertsonen
oinarrizko eskubide eta askatasunen arloan aurreratzen hasi ginen, eta hura izan zen gizateriari xede hori planteatu zitzaion lehenengo aldia.
|
|
2005
|
|
|
“egoera administratibotik kanpo dauden atzerritar guztiak erroldatzera behartuta daude”. Errolda funtsezkoa da edozein
|
pertsonak
oinarrizko eskubideak eta gizarte prestazioak eskuratzeko, hala nola doako osasun publikorako eskubidea eta doako oinarrizko hezkuntzarako eskubidea. Hala ere, eskaturiko agiriren bat ez izateagatik erroldatzerik izan ez zuten milaka etorkinen aurrean, Gobernuak beste neurri bat onartu zuen, ‘omisioagatiko erroldatzea’, 2004ko abuztuaren 8a baino lehen herrialde horretan egon izana egiaztatzeko aukera jasotzen duena, dokumentu ofizialen baten bidez, nahiz eta udal erroldan inskribatuta ez egon.
|
|
2006
|
|
|
|
Pertsonaren
oinarrizko eskubide eta balioak honako hauek dira: pertsonaren duintasuna (EK 10 artikulua), berdintasuna eta diskriminazio eza (EK 14 artikulua) eta pertsonaren eta familiaren intimitatea, ohorea edo norberaren irudia (EK 18 artikulua), azken arau horretan jasotzen diren eskubideen multzoari nortasunaren eskubideak izena ematen zaio eta Pertsonaren Berezko Irudia, Pertsonaren eta Familiaren Intimitate eta Ohorea Babesteko maiatzaren 5eko 1/ 1982 Lege Organiko Zibilak garatzen ditu.
|
|
|
Publizitatearen fenomenoak komunikazio prozesuarekin erlazio zuzena duenez, komunikazio askatasunaren eskubidea aztertzea derrigorrezkoa zaigu, azken batean eskubide hori Konstituzioak babesten duen eskubide baten ondorio zuzena eta lehenengoa baita, denok informazioa libre jasotzeko eta emateko dugun eskubidea, alegia (EK 20.1.d. art.) (Vicent, 2002: 618) 85 Hori dela eta, Konstituzioak berak bakarrik jasoko ditu aurreko mandatu horren salbuespenak(
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak. EK 10 eta 14 artikuluak, eta nortasunaren eskubideak? 18 artikulua?), eta, horregatik, publizitate komunikazioaren nukleoaren izaera ez zilegia lege edo erregelamendu maila duen arau baten bidez jasoko da (Santaella, 2003:
|
|
2007
|
|
|
Horrek ez die kalterik egingo, eskatzaileak bidezkotzat jotzen dituen gainerako akzioei. Administrazioarekiko Auzibideen Jurisdikzioa Arautzen duen uztailaren 13ko 29/ 1998 Legearen 114 artikuluan eta hurrengoetan ezarri da
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen jurisdikzio babesaren prozedura. Prozedura hori erabilita administrazioarekiko auzibide errekurtsoa jarri ahal izango zaie:
|
|
|
Konstituzioaren 53.2 artikuluan zenbait xedapen jaso dira, lehentasun etatako prozedura ezartzeari buruz; bada, xedapen horiek garatzen ez diren bitartean, ohorerako, norberaren eta familiaren intimitaterako, eta norberaren irudirako eskubideen babes judiziala eskatu ahal izango da beste bide batzuk erabilita, lege honek alderdien legitimazioa sumariotasun printzipioetan oinarrituren inguruan ezarri berezitasunekin. Bide horiek ezarri dira
|
Pertsonaren
Oinarrizko Eskubideen Jurisdikzio Babesari buruzko abenduaren 26ko 62/ 1978 Legearen II eta III. ataletan. Behin erabilitako prozedura amaituta, babes errekurtso konstituzionala jarri ahal izango da, Konstituzio Auzitegiari bunikoaren III. tituluko I. kapituluak ezaruzko urriaren 3ko 2/ 1979 Lege Orgarritako kasuetan.
|
|
|
Auzitegiak errekurtso horren inguruko izapideak egingo ditu abenduaren 26ko 62/ 1978 Legeak,
|
Pertsonaren
Oinarrizko Eskubideen Jurisdikzio Babesari buruzkoak, 7 artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz.
|
|
|
Jurisdikzio ordena bakoitzean
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak babesteko dauden prozedura bereziak aplikatzen direnean, ez da inolako zalantzarik sortzen, elkartzeko eskubidearen oinarrizko edukia osatzen duten alde desberdinei dagokienez.
|
|
|
Ez dira onartuko legeen aurkako adirazmoldeak jasotzen dituzten izenak, edo
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urra ditzaketen izenak.
|
|
|
|
Pertsonaren
oinarrizko eskubideak babesteko prozedura berezien bidez babestuko da lege organiko honetan araututako elkartzeko eskubidea. Prozedura horiek izango dira jurisdikzio ordena bakoitzaren araberakoak.
|
|
|
Alderdi politikoen izenera ezin izango dira bildu horien nortasunari begira errakuntza edo nahasmendua eragiten duten terminoak edo esapideak, edota legeen edo
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen aurkakoak direnak. Era berean, alderdi politikoen izena ezin izango da izan, ezta fonetikaren arabera ere, aurretiaz Erregistroan inskribatutako edo erabaki judizial bidez legearen aurkako gisa adierazi, desegin edo etendako beste alderdi batena, pertsona fisikoena, edo aurretiaz diren erakundeena nahiz erregistratuta dauden markena, horien guztien antzekoa edo horiekin guztiekin identifikatzeko modukoa.
|
|
|
Giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak tratatu eratzaileak aldatuta sartu dira (Europako Agiri Bakuna, 1986koa, Maastrichteko Tratatua, 1992koa, Amsterdamgo Tratatua, 1997koa, eta Nizako Tratatua, 2001ekoa). Aldi berean, Luxenburgoko Auzitegi Nagusiak jurisprudentzia garrantzitsua sortu du giza eskubideen babesari lotuta,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak Europako Erkidegoko zuzenbidearen printzipioen barruan daudela (1969ko azaroaren 12ko EEJAE. Stauder kasua?), eta horien babesak estatu kideen konstituzio printzipio erkideak oinarri dituela ulertu baitu. Modu horretan, estatu kideek printzipio edo tradizio erkide horiek inspirazio iturri moduan sendotu dituzte (1970eko abenduaren 17ko EEJAE. International Handelsgesellschaft kasua?).
|
|
|
EKren 53.2 artikuluan lehentasun eta sumariotasun printzipioetan oinarritutako prozedurari buruz hitz egiten den arren, egiatan, printzipio horietan oinarritutako zenbait prozedura dira. Hasieran, prozedura horiek guztiak (lan esparrukoa izan ezik) lege bakarrera bilduta zeuden, abenduaren 26ko 62/ 1978 Legera,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen jurisdikzio babesari buruzko horretara, Konstituzioa baino lehenagokoa zena eta prozedura bereziak arlo zibil, penal eta administrazioarekiko auzietako arloan arautzen zituena. Hala ere, geroko eraldaketa prozesalen eraginez, prozedura berezi horiek arlo bakoitzeko legeria prozesalean gehitu dira (zibila, administrazioarekiko auzietakoa), guztiak Lege bakarrean bildu beharrean.
|
|
|
Legea oso laburra zen, bost artikulu, hiru xedapen iragankor eta azken xedapen bat zituen. Azken xedapenean eta artikuluen aurreko lerrokada laburrean Oinarrizko Legearen lerruna zuela argi utzi zen arren, erregimen frankistarekin jarraitutasun juridikoa ez apurtzeko, 1 artikuluan argi eta garbi ezarri zen printzipio demokratikoa, hots, herri subiranotasunaren aitorpena, legearen nagusitasuna,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen bortxaezintasuna, Estatuko organo guztiak eskubide horiei lotuta zeudela, eta sufragio orokorra (azken hori 2 artikuluan ezarri zen).
|
|
|
Zortzigarren Oinarrizko Lege horretan Mugimendu Nazionalaren Printzipioen Legeak adierazitako printzipioekin zerikusi gutxi zuten batzuk adierazi ziren. Gogoan izan dezagun, adibidez, demokrazia, Legearen lehentasuna oinarri duena, herritarren adierazpen subiranoa;
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen bortxaezintasuna eta Estatuko organo guztiek horiei lotuta egotea; sufragio orokor, zuzeneko eta sekretua, etab.
|
|
2009
|
|
|
Dokumentaziorik eza da, hain zuzen ere, Ekuadorren lehentasunetako bat. Herriak iaz hasi zuen eskala handiko erregistro kanpaina bat, nazioarteko babesa behar duten herri isolatuetan bizi diren
|
pertsonek
oinarrizko eskubide eta zerbitzuak eskura izan ditzaten. Ekuadorrek 20.000 errefuxiatu inguru hartzen ditu, baina kalkulatzen da 130.000 pertsona gehiagok nazioarteko babesa luketela.
|
|
|
PSE EEren jarrera kritikatu du, alderdi sozialista zuzenean aipatu gabe: Ezin da
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak argi eta garbi murrizten dituen lege bat babestu hau da, Alderdien Legea babestu eta gero lege horren emaitza zitalak azaltzen direnean beste leku batera begiratu.
|
|
|
Hortaz, beharrezkoa izango da langileen osasuna kaltetzen duten arriskuen prebentzioan sakontzen jarraitzea; izan ere, langileak lan arriskuetatik eta gaixotasunetatik babestea, lan arloko eskubidea ez ezik,
|
pertsonen
oinarrizko eskubidea ere bada.
|
|
2010
|
|
|
Edozein kasutan, besteren baten kontuko langileen eskubideen babesaren eremua identifikatu nahi da. Araudi horrek
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen babesa arautzen duen legearen (62/ 1978, abenduaren 26koa) hutsunea bete nahi du, hark oinarrizko eskubideak bakarrik eremu zibil, penal eta administratiboan babesten baititu. Horrela baieztatzen du jurisprudentziak:
|
|
2011
|
|
|
Kontrako erabakia delarik pertsona horren kontrako prozedura bertan behera geldi dadila ere eskatu dute.Azkenik, Europako Batasunean dauden arauak kontuan hartu eta atxilotze baldintzak hobetzeko metodologiarik ote duen galdetu zioten parlamentuari. Gisa horretan,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak urratzeko arriskua dagoen kasuetan, arrisku hori euroagindua ez onartzeko arrazoi gisa onestea eskatu zuten. Auzitegiek hori egin bitartean atxilotuaren eskubideak nola bermatuko diren azaltzeko eskatu zioten parlamentuari.Prozedurari jarraikizAtzo parlamentuan egindako ahozko galderak eztabaida zabalagoa irekitzeko prozeduran kokatzen direla azaldu zuen Catherine Greze eurodiputatu ber dearen bulegoak.
|
|
2012
|
|
|
|
Pertsonaren
oinarrizko eskubide eta balioak honako hauek dira: pertsonaren duintasuna (EK 10 artikulua), berdintasuna eta diskriminazio eza (EK 14 artikulua) eta pertsonaren eta familiaren intimitatea, ohorea edo norberaren irudia (EK18 artikulua), azken arau horretan jasotzen diren eskubideen multzoari nortasunaren eskubideak izena ematen zaio eta Pertsonaren Berezko Irudia, Pertsonaren eta Familiaren Intimitate eta Ohorea Babesteko maiatzaren 5eko 1/ 1982 Lege Organiko Zibilak garatzen ditu98.
|
|
|
Publizitatearen fenomenoak komunikazio prozesuarekin erlazio zuzena duenez, komunikazio askatasunaren eskubidea aztertzea derrigorrezkoa zaigu, azken batean eskubide hori Konstituzioak babesten duen eskubide baten ondorio zuzena eta lehenengoa baita, denok informazioa libre jasotzeko eta emateko dugun eskubidea, alegia (EK 20.1.d art.) (Vicent, 2002: 618) 103 Hori dela-eta, Konstituzioak berak bakarrik jasoko ditu aurreko mandatu horren salbuespenak(
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideak. EK 10 eta 14 artikuluak, eta nortasunaren eskubideak? 18 art.?), eta, horregatik, publizitate komunikazioaren nukleoaren izaera ez zilegia lege edo erregelamendu maila duen arau baten bidez jasoko da (Santaella, 2003:
|
|
2013
|
|
|
Ana Peláez, Pertsona Ezinduen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Batzordeko kidea dio oraindik ere urraketak egiten direla «bizitzaren alderdi guztietan eta Konbentzioaren artikulu guztiei dagokienez. Urratze horren hasieran, politika publikoetan, aurrekontuetan eta, oro har, gizartean ezgaitasuna duten pertsonen IKUSEZINTASUNA dago —azpimarratu nahi du— Aurrerapen handiak egin dira, baina oraindik urritasuna duten
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen dira. Down Espainia behar du Espainiako herritar batzuek ez dakite Konbentzio hori, eta, beraz, herritar guztiek ez dute onartzen eta errespetatzen.
|
|
2014
|
|
|
Preso horiek ere asko sufritu dute sufrimen hori gehienbat legala eta bidezkoa izan den arren eta horrek balio berezia ematen dio beren jarrerari. Pertsona horiek beren ideia politikoak beste
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen gainean jarri zituzten. Orain, ideia horiek mantenduz, bide politikoen bitartez aritzeko konpromisoa adierazi digute.
|
|
2015
|
|
|
Haien lurraldean geratzea erabakita, bonbardeatuak direnak. Ezinbestekoa suertatzen da salaketaren ahotsak batzea, milaka eta milaka
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen urraketaren aurrean (libre mugitzeko eskubidea, eta oinarrizkoena, duintasunaren eskubidea, bizi duin bat izateko eskubidea). Animalien gisa erabilia, joak, bultzatuak, atxilotuak, itxituak, irainduak ez izateko eskubidea. Bitartean, balio demokratikoak oihukatzen dituen Europa bera, izu eta prebentzio sentimendu bat sortu nahian dabil, “oleada”, inbasio….bezalako hitzak erabiliz migrazio errefuxiatuetaz hitz egitean.
|
|
2018
|
|
|
|
Pertsonen
oinarrizko eskubideak zangopilatzen dituen gaur egungo politika azkartu nahi du testu honek. Lege proiektuaren kontra bozkatu duen En Marche ohiko Jean Michel Clement deputatuak dion bezala:
|
|
|
Eskumenei buruzko eztabaidan, ikuskizunen legearen arabera arautu behar zela ezarri zuen: udalek baimendu behar zuten, eta, beraz, gutxieneko etikoak eta juridikoak bete behar zituen, hots,
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak. Ebazpen hari jarraikiz, Irungo Alarde Ofizialeko Junta desegin egin zen:
|
|
2019
|
|
|
Izan ere, banketxe ugarik
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen laguntzen dute, bezeroak (eta langileak?) jakinaren gainean egoteke. Behin baino gehiagotan salatu denez, ingurumena hondatzeko hainbat jardueratan parte hartzen dute gure sistema demokratikoetako finantza erakunde askok; urruneko herrialdetako gerretan baliatzen diren armen fabrikazio eta salmenta prozesuekiko lotura dute banketxe ezagun frankok.
|
|
2021
|
|
|
Hernaniko Harrera Protokolo berriak lau oinarri ditu:
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak bermatzea; etorri berriek herrian bizitza aktiboa izatea eta inklusioa sustatzea; jatorri eta kultura aniztasuna bultzatzea, elkar ezagutza bi norabideetan emanez; eta erroldatik harago esku hartzea.
|
|
|
* Inori ezin zaio bizitza kendu bere ideiengatik. Dinamika horren hasierak,
|
pertsonaren
oinarrizko eskubideen aurka jotzeaz gain, ez du eragiten gure herriak Estatuko aparatuen eta kontrolik gabekoen eskutik jasaten duen errepresio bortitza geldiaraztea, baizik eta, aitzitik, tentsio eta segurtasun gabezia emendatzen du eta klima kolektiboa are gehiago hondatzen du+.
|
|
|
Azkenekoa, Lizasoko pestetan bertan gertatu zen, eta hura gaitzetsi nahi izan dute Ultzamako Udalak eta Lizasoko Kontzejuak, ohar batean. " Emakumeen kontrako indarkeriak eraso mota hauek bere baitan biltzen ditu eta
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen eta emakumeen askatasunen urraketa larrienetako bat da", irakurri daiteke oharrean.
|
|
2022
|
|
|
Ez zeuden prest hainbeste jende hartzeko, ez zegoen baliabiderik, eta jende asko portuan bertan geratu behar izan zen behin behinean. Pandemia baino lehen, Atzerritartasunak zehaztutakoa bete egiten zen,
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen baldin baziren ere CIE eta abarrekin, baina hori zen legea. Hori aldatu egin zen konfinamenduaren ostean.
|
|
|
«Gobernua irmoa izanen da. Ez dugu onartzen
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen inolako urraketarik. Behar adina prozedura abiatuko dugu horrelakorik gerta ez dadin».
|
|
|
Pandemiak perspektiba hori indartu badu ere, joera lehenagotik zetorren. Gure inguruko administrazio eta elkarteek azken urteetan
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak oinarri dituen begirada horretan dute jarrita arreta. Hala ere, ezinbestekoa da arlo horretan hirugarren sektoreari erreferentzialtasuna onartzea, bai desgaitasunaren arloko elkarteei (Gautena, esate baterako) zein adinekoen arlokoei, Matia Fundazioaren adibidearekin.5
|
|
2023
|
|
|
Zalantza dut banketxe pribatuen lehentasunen artean ote dagoen adineko
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen babesa
|
|
|
Eta bigarrena, gai zehatz honekiko erantzun gisa publikotik zein pribatutik etor daitezkeen alternatibak parekatzea da. Zalantza dut banketxe pribatuen lehentasunen artean ote dagoen adineko
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen babesa. Babes hori merkatu finantzarioaren menpe uztea arriskutsua izan daiteke.
|
|
|
Nolatan normalizatu dugu
|
pertsonak
oinarrizko eskubiderik gabe uztea, beren jatorriagatik. Kolektibo migratzaileek behin baino gehiagotan utzi dute agerian migrazio legeen izaera arrazista, diskriminatzailea eta hipokrita (Hego Hemisferiotik datorren jendeari mugak jarri baina baldintzarik okerrenetan lan egiteko eskuzabal hartzen diren heinean).
|
|
|
Nolatan normalizatu dugu
|
pertsonak
oinarrizko eskubiderik gabe uztea, beren jatorriagatik. Kolektibo migratzaileek mugimendu indartsua abiatu zuten, gobernuei eskatzeko egoera irregularrean dauden guztien egoera legaliza dezatela
|
|
|
«Alardea bizitzeko eta sentitzeko moduei». Arritxu Marañon PSE EEko kideak, berriz, argi utzi du instituzioek
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak «ziurtatu» behar dituztela, baina oraindik «bide luzea» geratzen dela. Eta erran du prozesu horretan instituzioek «alardea bizitzeko modu desberdinei errespetua eta laguntza erakutsi behar» dietela.
|