|
2004
|
|
|
—Zertan ari zara pentsatzen? —esan zidan La Vachek begiak zerurantz altxatzen nituela ikusiz— Ez da inongo txoria, baizik eta Genovevaren diskoetako bat, piano musika,
|
jakin
nahi baduzu. Genovevak, gauero ez, baina askotan entzuten ditu diskoak.
|
|
|
Nahiz eta ordu hartan, munduan neraman denbora gutxiarekin, diskoak zer ziren
|
jakin
ez, poz batean abiatu nintzen bere atzetik. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
|
Baina hasi egin dugu, bai —atera zen lehengo gizona, eta beste batzuek barre ttikiak egin zituzten. Sei bat izango ziren denetara, baina ezin nor edo nolakoak ziren
|
jakin
. Ukuiluko saiateraz kanpora, iluna besterik ez zen ikusten; izarren bat, denez ere.
|
|
|
Zerez beteak? Bada, ezin
|
jakin
. Belarria mugatua da.
|
|
|
—Mundu honetan gauza asko daude, lagun —moztu zidan berak oso serio— Zu lau mendi horien artean bizi izan zara beti, eta
|
jakin
ez dakizu, baina munduan gauza asko daude. Eta leku asko ere bai.
|
|
|
Zeharo harrituta nengoen, zer ote zen hura, zergatik ez ote nion gizon hari Setatsuari bezala ulertzen. Jakina, umea izan eta artean ez
|
jakin
munduan hizkuntza desberdin asko zeudenik. Geroago jakingo nuen hori, eta geroago halaber, Pauline Bernardettek kontatuta, Babelgo dorrearen istorioa.
|
|
|
Berriro ere, ez adituarena egin nion Setatsuari. Erabakita nengoen La Vacherekin hitz egitera, eta hainbeste gauza
|
jakin
nahi nituen non galdera guztiak pilatu egiten baitzitzaizkidan. Zer zen Balantzategiko banketeen kontu hura?
|
|
|
Behiak nahi zuen
|
jakin
, egin zitzaion tripako min.
|
|
|
Begiak gorri gorri eginda, gazte moxkortuak harrotzen hasi ziren. Haietako batek isatsetik heldu zidanean, guztia galdua zegoela
|
jakin
nuen. La Vacheri erreparatu nion:
|
|
|
Nengoen tokian ezin kabituz bezala jarri nintzen,
|
jakin
minez. Arnasa bera ere estutu zitzaidan.
|
|
|
—Baba eta fideoa,
|
jakin
nahi baduzu —lagundu zidan, eskuzabal, Setatsuak.
|
|
|
—piztu nintzen ni. Huraxe zen
|
jakin
nahi nuena, zehazki non nengoen eta nondik etxera nintekeen. Baina Setatsua beste kontu batzuekin zebilen.
|
|
|
Baina aurreneko behi hura ergela izan, eta gure mordoxka zenbatekoa zen galdetu ez. Ondorioz, nik ezin
|
jakin
Balantzategirako bidaiak merezi didan, zeren tristea bada jaiotetxetik urruti bukatzea, are eta tristeagoa bailitzateke despedida bide bazter ezezagun batean eman beharra. Gauza bera esaten dit Soeur Pauline Bernardettek, aspaldi honetan nire zaindaria den mojak:
|
|
|
Zeren moja hau, ttikia bai, baina halere oso sendoa baita, moztaka eta sendoa, segalari paregabea. Eta didan maitasunarekin, auskalo, ez
|
jakin
, agian bete egingo luke hitza eta taxuzko sailik gabe utziko Pirinio osoa.
|
|
|
Halako batean, jaioa nintzela
|
jakin
nuen. Ez dakit zer sentitu nuen, hotz pittina edo haizearen azkura edo soinuren bat, baina, edozein modutara, zerbait berriaren aurrean nengoela iruditu zitzaidan, eta agian mundu honetara etorria nintzela.
|
|
|
Baina, zertan luzamendutan ibili... Burua jiratu eta
|
jakin
egin beharra neukan. Eta jiratu nuen burua, ikusi nuen ikusi nuena, ikusi nituen neure isats, bizkar eta abarrak, eta errai erraietatik marru erdiragarria atera zitzaidan:
|
|
|
Bada, basoan barneratu nintzen, haserre bizian, muinak kixkaltzen, eta urrutiratzeari ekin nion. Ez nuen Balantzategirekin ezer
|
jakin
nahi, ez nuen gehiago ikusi nahi. Eta, nork daki, agian halaxe gertatuko zen nik indarra edukitzera, neure jaiotetxea galtzeraino urrutiratuko nintzela.
|
|
|
Noizbait bukatu omen zen gizonaren denbora kontu hura, eta aurrera segi omen zuen partiketak. Eta txindurriek, erleek, tximirrikek, txepetxek, kaioek, zapelatzek, dortokek, gameluek, amuarrainek, lehoiek, tigreek, kanguroek, haiek guztiek eta beste animalia askok
|
jakin
egin omen zuten zenbat denbora edukiko zuten munduan. Azkenean, dena bukatutzat jo eta erretiratzera omen zihoan Denbora partitzailea.
|
|
|
" Zaldizkoak menditik noiz jaisten diren
|
jakin
nahi dute hortzaundiek. Horregatik ari dira Balantzategi eta bere inguruko bideak zaintzen.
|
|
|
harroputz eta basatitzat aipatzen ninduten, La Vacheren pareko eginez eta erakutsiz, hein berean, noraino nengoen aldatua. Eta, atarian istant batzuk zain egon eta gero, egun hartako banketea ere neure kolorekoentzat zela
|
jakin
nuenean, tente jarri eta harro harro sartu nintzen barrura.
|
|
|
Eta
|
jakin
genuen, horixe jakin genuela, eta uste baino azkarrago gainera, zeren negu hura, beste lekuetan isila eta geldia bezala, builosoa gertatu baitzen Balantzategin. Iduri izan zuen gurpil handi bat, ordu arte lokatzetan frenatuta egondako gurdi gurpila, libratu egin zela eta jiraka hasi, eta gero eta abantada handiagoan.
|
|
|
Eta jakin genuen, horixe
|
jakin
genuela, eta uste baino azkarrago gainera, zeren negu hura, beste lekuetan isila eta geldia bezala, builosoa gertatu baitzen Balantzategin. Iduri izan zuen gurpil handi bat, ordu arte lokatzetan frenatuta egondako gurdi gurpila, libratu egin zela eta jiraka hasi, eta gero eta abantada handiagoan.
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan, eta segituan
|
jakin
nuen Setatsua ondo portatuko zela—, norbait konfunditu delako, horregatik zegoen behiaren ganbela arrozez betea. Norbait hori, Bizkarroker edo Genoveva bera, ez da jabetu egiten ari zenaz.
|
|
|
—Gainera, eta atzo
|
jakin
genuen bezala, kamioia ez da guri pentsua ekartzeko etortzen, baizik eta mendikoentzat arroza eta abarrak ekartzeko. Horixe da Balantzategik orain egiten duen zerbitzua, almazena bezalako zerbait da mendikoentzat.
|
|
|
Zeozertarako baliatu zaizkit errota zaintzen pasatako orduak. Eta eskerrak horri, gauza asko
|
jakin
ditut Eztenasen errieta saioak entzunez. Mendikoek trenbidea moztu zutela, esaterako.
|
|
|
—Zergatik ez dituzten harrapatzen, horixe
|
jakin
nahi nuke nik —esan zuen La Vachek pentsakor. Eta nik baietz egin nuen buruaz, nik ere puntu hura konprenitu nahi nuela ondo.
|
|
|
Ordea erantzuna ezin genezakeen
|
jakin
, ezta munduko logika guztiarekin pentsatuta ere. Itxoin beharra zegoen.
|
|
|
—Lehenbailehen, aste honetan bertan —esan zion Bizkarrokerrek— Ibili nauk herrian entzunka, eta faxista guztiak kanpora joatekoak direla
|
jakin
diat. Ospakizunen bat omen zeukatek Burgosen.
|
|
|
—Jarraitu —eskatu zidan La Vachek. Lehenbailehen
|
jakin
nahi zuen dena.
|
|
|
Ez, ez zegoen, eta azkar asko
|
jakin
zuen hori hortzaundiak. Sokari heltzen zion gaztea entretenitua zegoela ikusiz, La Vachek bi pauso zuzen eman eta kolpea tira zion adar eskuinarekin, eta baita galtzetan tarratekoa egin ere.
|
|
2010
|
|
|
AEBetako beltzek esklabotzaren sofrikarioak edota diskriminazioaren mingotza leuntzeko abesten zuten, eta hortik erritmo zirraragarri zein alai horiek. Gero zuriek hori saltzen
|
jakin
izan dute, ez askoz gehiagorik. Bigarrena, ekarpen guztiak ez dira onuragarriak izaten, kultura eta erlijio batzuen hainbat ohitura basatiak lekuko.
|
|
|
Teoria filosofiko eta erlijiosoak gainetik begiratuz, beharbada errazagoa da autonomia moralaren sustapenarekin ados egotea, teoria orohartzaileak arrazoiketa sekular eta berezia duen teoria politiko bateragarri bat garatzea baino. Tolerantziaren ikuspegitik, ordea, Razek mendebaldeko eduki kultural
|
jakin
bat eskatzen du, eta hau, arina izanagatik, hainbat kulturak eta erlijiok ez dute lehenesten. Autonomia morala, esaterako, ez da ezer garrantzitsua ekialdeko kosmobisioetan.
|
|
|
Guztiok oinarri psikologiko sinplea dute: beldurra,
|
jakin
mina, egoismoa, miresmena, inbidia, mespretxua, indiferentzia... Sentimendu hauek, gero, isla soziologiko bana izan ohi dute, bat batekoak zein antolatuak.
|
|
|
Piarres Lafittek ondotxo edo ezagutu zuen Jean Etxepare, berau Kanbon bizi izan zen urte laburretan, eta Piarres Lafittek
|
jakin
bazekien Etxepareren artikuluetan hitz erdika edo laurdenka usna zitezkeela haren azpi gogoetak. Ez da harritzekoa jakitea Buruxkak liburuaren eskarmentuarekin Etxepare hortik aurrera kautoagoa eta xuhurragoa izan zela.
|
|
|
Zoritxarrez, Darwinek ahaztu egin zuen ohar hori, eta, izan ere, ez zen oharraren garrantzi demasekoaz konturatu askoz geroago arte. Kontua da ez ei zuela dortoka alerik lagindu artxipelagoko inongo irlatan, eta gainerako espezieei zegokienez ere Darwinek nahastu egin zituen irla guztien laginak, ez baitzitzaion bururatu espezie desberdinak bizi zitezkeela soilik 50 edo 60 miliatara kokaturiko irla hain antzekoetan, eta gerora
|
jakin
izan denez Galapagoetan dortokaren 14 subespezie dira denetara, eurotariko bederatzi subespezie zeinek bere aldetik eboluzionatu zutenak bederatzi irlatan, eta beste bost subespezie Isabela irla handiko bost sumendiren inguruetan. Hau da, Lawson jauna zelan edo halan artxipelagoko espeziazioaz mintzatu bazitzaion ere, orduko hartan Charles Darwin gaztea ez zen horretaz ohartu.
|
|
|
Beharbada, Leon Uthurbururekin topo egin nuenean, jenio unibertsal horren tantakadaren bat aurkitu nahi izan nuen Floreanako jabearengan zipriztinduta, eguzkiaren distira gaueko ilargiaren politezian ikusten dugunaren antzera. Leon Uthurburu, zer esanik ez, ez da Charles Darwin, baina Darwinen espazio mitikoan mugitu ei zela
|
jakin
nuenean, atoan, Darwinen erakargarritasunaren partaide bihurtu zitzaidan. Bata eta bestea hurbiltzen ahalegindu naiz, bion arteko hari singleren bat atzematen.
|
|
|
Jakina, ideiok eboluzioaren guztiz aurkakoak ziren. Bestalde, gainera, ez zuten
|
jakin
tradizio morfologiko zaharrarekin eteten eta ez ere landa naturalista britainiarren eredu berrira pasatzen, alegia, ez ziren harreman ekologikoen eta banaketa geografikoen garrantziaz jabetu. Hain zuzen ere, esparru horietan egosi zen Darwinen iraultza, eta hortaz frantses naturalisten kontserbadurismoak ezin izan zuen darwinismoaren inpaktua balioetsi.
|
|
|
Jakina, zientzialari frantses askok eta askok elkartu eta kidetu egin zituzten Lamarck behialakoa eta Darwin: ez zuten
|
jakin
Lamarck en eta Darwinen artean bereizten, alegia, ez zuten antzeman desberdinak zirela lehenengoaren progresoaren ideia eta bigarrenaren hautespen naturalaren legea, errotik desberdinak izan ere.
|
|
|
Halandaze, Armand David 1862an iritsi zen Txinara, eta lehenengo esplorazio kanpaina biak burututakoan, 1870ean Europarantz abiatu zen, osasunez sats eginda atsedenaldi baterako, eta Marseillara arribatu zen abuztuaren amaiera aldera Suez kanalean zehar. Alabaina, itsasontzian doala
|
jakin
zuen Frantzia eta Prusia arteko gerlaren berria: Frantziak gerla deklaratu zion
|
|
|
Eta hein batean diogu zeren eliza katolikoaren orduko ortodoxiagatik ez baitzuen, beharbada, guztiz esplizitatu luze eta sakon, gogoan zerabilena. Ezin dut
|
jakin
noraino hertsatuta aurkituko zen Armand David, baina inpresioa dut bere burua isiltasuna gordetzera behartu zuela, bere baitan aterpetzen zuen darwindarra isildu arazi zuela.
|
|
|
Kontuak kontu, ezin izan dut
|
jakin
Leon Uthurburu inoiz Floreanara bertaratu ote zen, nik neuk ezezko inpresioa badut ere.
|
|
|
Oraintsu
|
jakin
izan dut Fermin Irigarai Larrekok parte hartu zuela IV. Nazioarteko Kongresu Zientifiko Katolikoan, 1897ko abuztuan, Friburgon, Suitzan. Biltzar katoliko horretan, besteak beste John A. Zahm apaiz amerikarra mintzatu zen, eta eboluzioaren eta dogma katolikoaren arteko bateragarritasuna aldeztu zuen; nolanahi, urtebete geroago elizak liburu debekatuen indizean inkludituko zion Evolution and dogma (1896).
|
|
|
Gizonaren jatorria ta eleiza du izenburu, eta hein batean bertatik bertara, orduko girotik abiatuta azaltzen dizkigu darwinismoaren zirkun zarkunak inguru hauetan. Errupiño anaia kriptiko hori,
|
jakin
izan dudanez, Rufino Etxebarria fraide karmeldarra da; Lemoan jaioa da 1936an, eta Nikolas Etxebarria Angoitia ditu benetako izen deiturak.
|
|
|
Etxebarria anaiaren iritziz, muin muinean dagoena da aldi berean" katoliko ta jakintzazaleak" izatea. Orduan, eboluzioaren ideiaren inguruan eta egunero egunero agertuz doazen gizonaren jatorriari buruzko iritzi kontrajarrien aurrean
|
jakin
behar da" Eliz Ama" dugula gidari. Segidan erantsiko du eboluzioa ulertzeko modu bi egon direla eta egon badaudela:
|
|
|
Errepideaz bestaldeko sail batean zegoen burua altxatuta. Hala zirudien, berak ere
|
jakin
mina zeukala. Baina Martinek ez zuen hitzik esaten.
|
|
|
Zergatik gustatzen zaizkizu les paysannes? Ezin da
|
jakin
. Eta zergatik niri zu bezalako mutil handi eta aurpegi zabal bat?
|
|
|
Eta zergatik niri zu bezalako mutil handi eta aurpegi zabal bat? Hori ere ezin da
|
jakin
."" Orduan ez naiz errudun", esan nion. " Ez, ez zara", esan zuen azkar, areago pentsatu nahi ez balu bezala, eta pistola eskaini zidan.
|
|
|
" Oso gutxi. Baina gehiago
|
jakin
nahi nuke", esan nion. Susana barrezka hasi zen:
|
|
|
" Nik ere bai", erantzun diot. " Badakizu, aita, amak baimena eman digu, eta
|
jakin
nahi nuke zuk ere emango diguzun."" Baimena zertarako?", galdetu diot, nahiz eta bistakoa izan. " Ba gure lagunek Santa Barbaran beste astebete gelditzera gonbidatu gaituzte, eta guri iruditzen zaigu ez dela ideia txarra."" Orain ulertzen dut zure maitasun deklarazioa", esan diot maltzur ahotsa jarriz.
|
|
|
" Gauza bat esan behar didak aurrena, David. Nire laguna izan nahi duan
|
jakin
nahi nikek. Horixe duk inportanteena".
|
|
|
" Bai ala ez? Hori
|
jakin
behar diat aurrena!", ekin zion berak.
|
|
|
" Genevieverekin ez zeukaat bakerik —aitortu zidan— Notak iritsi zirenetik hiri deitzeko eskatzen zidak egunean lau aldiz. Iraileko azterketak arte nire irakaslea izan nahi al duan
|
jakin
nahi dik. Oso ondo ordainduta, noski.
|
|
|
Ezin nuen zerrendan azaltzen zen letra Angelen garai hartakoarekin konparatu, edo oso neurri txikian; baina Teresak Berlinoren gutunak gordetzen zituen hoteleko ganbaran, bi osabak frontean hil zituztenean familiari itzulitakoak, eta dokumentu haien bitartez egiara irits nintekeen. Koadernoko zerrenda Berlinok egina ote zen
|
jakin
ahal izango nuen, eta horren arabera zehaztu Angelen erantzukizuna.
|
|
|
" Jauna, litekeena da zuk ere anaiaren joera izatea". " Zer joera?"" To commitsuicide." Baina, orain bai
|
jakin
zezakeela garbi, ez zen halako joerarik bere baitan. Bere burua hilko zuen eguzkia mendi gainean azaltzearekin batera, baina beldurrak gidatzen zuen bere gogoa, heriotza bera baino oinaze handiago baten mehatxuak.
|
|
|
Txanberlain ez zen ardailazalea. " Zergatik alde egin nahi du Frantziatik halako aberatsa izanda?",
|
jakin
nahi izan zuen. Pirpok azaldu zion orduan De Gaulle izeneko militar bat jaun eta jabe zela Frantzian, eta Le Roi du Champagne hark Petain jeneralari lagundu ziola asko, eta beldur izugarria zeukala, ez ote zuen De Gaullek fusilatuko.
|
|
|
Pirpok azaldu zion orduan De Gaulle izeneko militar bat jaun eta jabe zela Frantzian, eta Le Roi du Champagne hark Petain jeneralari lagundu ziola asko, eta beldur izugarria zeukala, ez ote zuen De Gaullek fusilatuko. " Eta zergatik esan dik neskameak maletarena?" Hura ere
|
jakin
nahi izan zuen Txanberlainek. " Oso mutil polita naizelako", erantzun zion Pirpok vals pauso batzuk emanez.
|
|
|
Don eta Doña batzuek onartu egin zuten berriro familian, zeren, nahiz eta sentsibilitate politikoaren aldetik kideko izan, Le Roi du Champagne eta bere emaztea frantsesak ziren... azken batean. Gainera, ezin zen
|
jakin
, etorkizunean ere zuten agian Pirpo bezalako laguntzaile leialik. Gero eta greba gehiago zegoen, gero eta lotsagabeago zebiltzan Franco jeneralak ezarritako erregimenaren etsaiak.
|
|
|
Oraindik ez didan esan." Adelak niri eman zidan erantzuna: " Beatrizen bitartez
|
jakin
nuen". Ubanbe sukaldeko atean zegoen.
|
|
|
Teresa eta ni neu. Teresa bere gelan gelditu zelako bazkariko denbora guztian, Sebastianen bitartez
|
jakin
nuenez; ni, berriz, gorde egin nintzelako. Pentsatu bezala.
|
|
|
" Lubisek ezer ere ez. Teresak kontatu zidan."" Ba,
|
jakin
nahi baduk, ez zitean Eusebio hiltzea lortu. Alde egin zian inork harrapatu baino lehen.
|
|
|
Osaba leihoraino joan zen, eta, boxeolariei zein zaldiei gabe, beste aldera begiratu zuen, bailara sarrerako gaztainadirantz. " Neska horrekin hitz egin baduk,
|
jakin
beharreko guztia badakik —esan zidan bururik jiratu gabe. Eskua luzatu zuen bere begiradaren norabide berean— Hemendik egun batzuetara monumentu berri hori inauguratuko ditek hor, Obaba erdi erdian, eta gero oturuntza bat emango ziotek Uzkuduni hotelean.
|
|
|
" Seguru gezurra dela", erantzun zigun. Adrian eta biok zain gelditu ginen, beste zerbait
|
jakin
nahi ote zuen. Baina ez zuen beste galderarik egin, eta galerian barrena aldendu zen txistuka.
|
|
|
" Begira, aldizkari zikin hori nire lagunaren eskuetan zegoen, baina hamar segundo lehenago nik neronek neukan, eta hogei segundo lehenago beste ikasle batek. Ezin da
|
jakin
nork ekarri duen, baina nire lagunak behintzat ez, hori seguru, beraz ezin diozue zigor handirik jarri". Eta Adrian ere berarekin izango zen beharbada, Eguberrietako tailak eginez geroztik zuzendariaren aurrean zeukan ahalagatik.
|
|
|
" Zer egiten du berorrek nire hotelean? Hori da nik
|
jakin
nahiko nukeena", esan zuen azkenean. " Ez harroa izan, don Pedro.
|
|
|
" Etorri gurekin!", egin zidaten oihu. Inertziaz, edo beharbada
|
jakin
minez, ezin nuelako buruan zerabiltena imajinatu, aldapan gora abiatu nintzen ni ere.
|
|
|
" Zuek ez dakizue, baina nire aitite amamak eta nire bi izeko Gernikako bonbardaketan hil zituan orain dela hogeita hamahiru urte. Eta gero
|
jakin
diagu han hil zituzten mila eta bostehunak, nire familiakoak tartean, probaketa batean hil zituztela. Alemaniarrek probatu egin nahi zituztela Dornier eta Heinkel hegazkin berriak, eta Francok esan ziela:
|
|
|
Gaueko ordu biak aldera atera nintzen Virginiaren etxetik bera lo utzita, eta harrigarria egin zitzaidan Urtzan argiak egotea eta pertsona batzuk oihuka aritzea; baina gure hirugarren gaua zen, zoriontsu sentitzen nintzen —" lehenengo aldiz", esaten nion Virginiari—, eta ez nuen
|
jakin
minik izan. Geroxeago, ordea, kirol zelaitik nindoala, Sebastianek aurreratu ninduen korrika.
|
|
|
Zalantza egin zuen, baina azkenean laurak banan banan atera eta mahai gainean utzi zituen nik nirea hartzeko. " Zer gertatu den
|
jakin
nahi nikek", esan nion. Ramuntxo mugaren beste aldean zebilela esan zidan berak orduan, alde egin zuela bere amaren hiletara baimenik eskatu gabe, eta larrutik ordainduko zuela traizio hori.
|
|
|
Borrokara itzuli ezean, Ramuntxok eta Etxeberriak kastigua jaso zutela. " Ni ere berekin joango naiz adierazi nion azkar— Aspaldi honetan elkarrekin ibili gara, eta hemendik aurrera ere halaxe nahi nuke."" Horixe
|
jakin
nahi nuen", esan zidan Papik eskuetan zeukan sukalde liburua apalera bihurtuz.
|
|
|
Nahikoa zenuke niri izen batzuk ematea dena konpontzeko. Eta
|
jakin
ezazu izenak ziur egoteko bakarrik behar ditugula. Berriro esanda, berek dena kontatu dute.
|
|
|
Oraindik ere Hotson sonbreirua janzten dut batzuetan."" Hire asmoak onak izan dituk, David, baina ahulegia izan haiz. Ez duk hire sentimenduak menderatzen
|
jakin
, eta sentimendua, horrela, bakarka, lagun eskasa duk. Alde horretatik, aitagana eman duk."
|
|
|
Sarak ez dio hitz egin nahi izan" ordubeteko lotsaldi bat" izan duelako; Lizek, berriz, txikitan bezalako zaputza harrapatu du. Jarri ohearen gainean etzanda, eta ez du gurekin ezer
|
jakin
nahi izan. Joseba joan zaionean, burua ezkutatu du almohada azpian.
|
|
|
" Ene pentsamenduak batetik bestera dabiltza, herrari ene gogoan", erantzun dit norbaiten aipua eginez bezala. Baina Josebarekin ezin da
|
jakin
. Bere aipu gehienak itxurakoak dira, unean uneko asmaketak.
|
|
|
" Gogoratzen zara, David? Hementxe eserita egon ginen Lizen esperoan nengoela
|
jakin
genuenean", esan dit Mary Annek. Nire bizitzako unerik zoriontsuenetakoa izan zela esan diot.
|
|
|
Egur handia?", esan zion Trikuk. " Oso pozik nago —erantzun zion Toshirok— Josebak esan bezala, orain ordaindu dut ordaindu beharreko guztia, eta pozik itzuliko naiz Osakara." Ezin zen
|
jakin
, dantzaleku hartan, zer tonutan esaten zuen hura, baina seguru asko serio ari zen orduan ere. " Nik uste bezala, lehengoa ordaindu eta hurrengorako kreditua lortu duk", esan zion Josebak.
|
|
|
Gaurko egunez
|
jakin
nuen ama hila zela. Orain dela hogeita hiru urte.
|
|
|
Bisita hark adierazten zuenagatik, noski, eta miaketa traketsa izan zelako. Jostundegi guztia hankaz gora jarri zutela
|
jakin
nuen, eta alde egin zutenean denetarik zegoela lurrean barreiatuta, soinekoak eta oihal pusketak, botoiak eta titareak. Eta baita, etxeko sukaldean, ahaztutako balaren bat ere, guardietako bati metraileta erori zitzaiolako eta kargadore guztia hustu.
|
|
|
Paulinak hartu zuen telefonoa, eta egia
|
jakin
nuen berak hitz bakar bat esan aurretik. Ez zen normala ordu hartan nire etxean egotea.
|
|
|
Trikuk ukondoarekin ukitu ninduen: " Zer pozik dagoen, ezta, Carlos bistatik kendu zaiola
|
jakin
duenetik?". Josebak franbuesa ale bat bota zion harrika.
|
|
|
" Noiz ekarri behar duk Guzzia Donostiatik?". " Zergatik
|
jakin
nahi duzu?", esan nion. Asteak ziren motoa ESTEko ikaskide bati utzi niola, eta haren berririk ez nuen geroztik.
|
|
|
Josebak", esan nion. " Zein autotan,
|
jakin
badaiteke?" Leihoa seinalatu nion: " Ikusi zerorrek, nahi baduzu".
|
|
|
Erditik zatitu genuen hura."" Oso ondo gogoratzen dut, David. Egia
|
jakin
nahi baduzu, nik gordeta daukat nire zatia."" Eta zuk, David?", galdetu du Helenek. " Nik ere bai", erantzun dut.
|
|
|
Behin batean, organizazioaren barruan ardura gehiago hartzeko eskatu zion Papik, eta Ramuntxoren ezezkoa borobila izan zen. Ez zuen ezer
|
jakin
nahi. Agintzen zizkioten ekintzak betetzen zituen, horixe zen guztia.
|
|
|
" Niri? Zergatik,
|
jakin
badaiteke. Esaidak mesedez, Jose —isilune bat egin zuen.
|
|
|
Obaban fusilatutako bederatzi pertsonen kontua erabat berria zen niretzat. Gehiago
|
jakin
nahi nuen.
|
|
|
Erne egoten naiz, ea zer esaten duten zutaz. Horregatik
|
jakin
nuen monumentuaren inaugurazio egunean soinua jo behar duzula. Eta baita Guzziarena ere.
|
|
|
" David, zuk ere dezepzionatu egin nauzu pixka bat. Jakin nahi al duzu zergatik?"" Bai,
|
jakin
nahi dut."" Harry bezalakoa zarela iruditzen zait niri." Hesseren nobelaren protagonista zen Harry. Nik ezetz egin nion buruaz.
|
|
|
Baina oraingoan okerragoa litzateke. Ezinduta utziko zintuzket."" Zertarako ezinduta,
|
jakin
badaiteke?" Eskutik heldu nion, berak pistola hartu nahi baitzuen berriro. " Utzidazu, David.
|
|
|
Obabakoa?" Metro gutxi batzuk gelditzen zitzaizkigun bideraino, eta haiek egindakoan erantzun zidan: " Ez genian
|
jakin
. Batzuek esan zitean guardia zibilak izan zirela.
|
|
|
Txakurra alboan jarri zitzaigun eserita, berak ere hizketaldian parte hartu nahi balu bezala. " Angelek esanda
|
jakin
nian zaldiari gertatutakoa —jarraitu zuen osabak Lubisen etxe atariko koska batean eseriz eta isilago hitz eginez. Sutan deitu zidaan Stonehamera.
|
|
|
Holaxe gelditu zuan kontua. Gero, Ameriketatik etorri nintzenean, gainerakoa
|
jakin
nian Lubisen bitartez."
|
|
|
Ez zituen pisu neurketa haiek osasun kontuengatik burutzen, nahiz eta
|
jakin
bazekien argalduz gero ez zitzaiola, maiz gertatu bezala, pittin bat asmatikoa zelako, arnasa desneurrian larrituko. Eta ez zituen itxurari buruzko kezkagatik ere egiten, zeren garai haiek, 1933, 1934, tuberkulosiaren itzalagatik, ez baitzuten preseski argaltasuna famatzen.
|
|
|
" Soka edo listaria, zertarako den
|
jakin
nahi dut nik", erantzun zion Teresak. Hamar edo hamaika urte izango zituen orduan.
|
|
|
Betiere, maiteago nituen nekazariak. Nahiz ezer ez
|
jakin
ardiekin mendian ibiltzeaz edo txahal bati biberoi esnea emateaz, mira sentitzen nuen lan xehe haiekiko; noizbait, aurreko bizitza batean edo, Virgiliok kantatutako" nekazari zoriontsuegi" haien artean ibilitakoa banintz bezala.
|
|
|
euforia. " Nola
|
jakin
du erretoreak?"" Zuen kolegioan meza ematen duen apaizarekin hitz egin du, eta hark azaldu dio egia guztia. Berak ere pena omen dauka harmonioa nork jo ez duela gelditu delako."" Kolegioko apaizak don Ramon du izena."" Don Ramon, bai.
|
|
|
Likore greziar bat hartu genuen ordaindu ondoren, zerbitzariak, bromari jarraituz," bere aberriko belarren beste fruitu hura gustatzen ote zitzaigun"
|
jakin
nahi izan zuelako. Mary Annek zigarro bat eskaini zidan, eta biok erretzeari ekin genion, mutu, gaiak bukatu izan balitzaizkigu bezala.
|
|
|
Ordu honetan? Eta zertan,
|
jakin
badaiteke?"" Nik badakit, Adela sartu zen Pantxo. Amuarrain nazkante bat dabil horko erreka zulo horretan, harrapatzen oso zaila, eta Manuelek ilusio horixe zeukan, amuarrain nazkante hori etxera ekarriko ote zuen." Umeak baietz egin zuen buruarekin.
|
|
|
" Zertan ari haiz pentsatzen, David,
|
jakin
baliteke?", esan zidan Martinek xanpain kopa eta kremazko pasteltxoa eskainiz. " Pastelak apartak zeudek", esan zuen Pantxok.
|
|
|
" Emango al diguk bat guretzat, David? —galdetu zidan Agustinek— Iruainen gelditu den gure lagun bati erakutsi nahi zioat."" Beharbada gehiegizko
|
jakin
mina irudituko zaizu gaineratu zuen Bikandik—, baina jakin minik gabe ez da ezer ikasten." Egiazki, Lubisek bezala hitz egiten zuen. Atsegina zen bera ere.
|
|
|
" Emango al diguk bat guretzat, David? —galdetu zidan Agustinek— Iruainen gelditu den gure lagun bati erakutsi nahi zioat."" Beharbada gehiegizko jakin mina irudituko zaizu gaineratu zuen Bikandik—, baina
|
jakin
minik gabe ez da ezer ikasten." Egiazki, Lubisek bezala hitz egiten zuen. Atsegina zen bera ere.
|