|
2001
|
|
|
Durkheimen soziologiako fait social delakoa. Aita Mokoroak
|
badakien
ala ez, nik ez dakit; ezta ere Durkheimen soziologia gogoko ote duen. Badut, haatik, susmoa ez lukee  la gogoko izan behar, halako masoi usaina edo dariolako.
|
|
2003
|
|
|
Bestetik, komunitate baten eta bere ama hizkuntzaren arteko berberatasuna azpimarratu nahi izan dut, alegia herrien historia eta haien hizkuntzen historia berbera direla. Horregatik, hain zuzen, bat egin genuke guztiok hizkuntzak iraunarazteko zereginean, hizkuntza horiek
|
jakin
ala ez haiek bizirik jarraitzea guztiontzat delako garrantzitsu, guztion ondarea direlako eta haiek galtzen uztea eromena litzatekeelako. Eta hizkuntza politika neurri egokiak hartuz guztien biziraupena ziurta daiteke.
|
|
|
Egungo nomenklaturak ala ezin du, ala ez
|
daki
ala ez ditu gauzak beste era batera egin nahi. Edozelan ere, egun gertatzen den moduan, egoera dezepzionagarri honen faktura ezin du gizarte osoak ordaindu.
|
|
|
Gipuzkoako Kultura kontuez arduratuko den Imanol Agoteri aitortu behar zaio urte asko eman dituela mundu horretan, eta aitortu behar zaio, baita ere, euskaraz badakiela, herri honen ondare eta altxor kultural nagusiena omen den euskara menderatzen duela. Verasateguik ez dakit
|
badakien
ala ez, baina ziur nago Ramon Rabanerak ez duela faktore hori kritikotzat jo euskalduna zen Sancristoval ordezkatzeko (ze mania, aizue," V" a erabiltzeko, Arabako kultura diputatuek!). Bizkaiko BelenGreaves komertzio kontuetan aditua dugu, funtzionario zintzoa, eta politikari leiala, sailburuordetzatik sailburutzara ere salto egindakoa (Ajuria Eneko mahaian tokia izan zuena alegia), baina itzulera bidea ere erabateko diskrezioz egindakoa.
|
|
|
Jendaurrean behintzat ez duela erabiltzen, eta noizbait erabiltzen badu, irakurrita eta trakets. Sinetsi ezinik nago, baina eman diezaiogun aukera bat (ehun egunetako epea agortzear dauka) bizkaitarren hizkuntza zaharra menderatzen duen
|
jakiteko
ala ez. Juan Ramon Corpasek berriz, ez daki euskaraz, baina bere aurrekoak ere ez.
|
|
2004
|
|
|
Beraz, garbi dago, abizenak dira, hain zuzen, arrazaren zigilua berekin daramatenak. Berdin dio non jaioa izan, eus kara
|
jakin
ala ez, baldin abizenak euskaldunak baditu: «Porque el nacer en és te o en el otro punto nada significa, como es claro, respecto a la raza.
|
|
|
"
|
Jakin
ala ez jakin" berritu zitzaion Marcki, Carlosi beste norbaitekin ba ote zebilen dardara betean itaundu zionean bezala. Jakin ala ez jakin.
|
|
|
" Jakin ala ez jakin" berritu zitzaion Marcki, Carlosi beste norbaitekin ba ote zebilen dardara betean itaundu zionean bezala.
|
Jakin
ala ez jakin.
|
|
|
"
|
Jakin
ala ez jakin, gaixo ala ez gaixo, orain, zoritxarrez, hilik dago" erabaki zuen Ikek, bi eskuak aldaketatik behera jaitsiz.
|
|
|
" Adiskideak adiskide dituk, motel,
|
jakin
ala ez jakin!" erabaki zuen Harakinek.
|
|
2005
|
|
|
Euskararen ezagutza eta erabilpena uztartzen ez direlako? Administrazioak neurriak hartzen ez dituelako euskara behar den moduan ebaluatzeko eta euskaraz
|
jakiteak
ala ez jakiteak ondorio akademikorik ez duelako. Eta abar.
|
|
2007
|
|
|
Aldiz harrigarri da bertso saioak eta pastoralak ez direla %100 euskaraz entzuten, hain segur ekintzaren inguruko erdararengatik. hemen herritar guzien emaitzak ditugu. Baina beste taula zehatzago batek erakusten du, euskara
|
jakin
ala ez, emaitzak berdintsuak direla.
|
|
|
—
|
Badakik
ala ez. Kamamila eta kamelia ez dituk berdin, bata lore arbola bat duk, hirietako baratze publikoetan landatzen dutena, edergailu gisa han emana baita pasaianten ibilaldiak agradatzeko, bestea aldiz nornahik bere baratzean hazten ahal dik, preseski tisana edo infusio baten egiteko...
|
|
2008
|
|
|
Hona etorri nintzenean, han seigarren maila egiten ari nintzen, eta azterketa txiki bat egin zidaten, azterketa erraza, zein maila nuen jakiteko, eta ea hemengo neska mutilek zekizkiten gauzak
|
nekizkien
ala ez ikusteko. Emaitza ona lortu nuenez, eta ikasturtea hasiberria zenez, seigarren mailan utzi ninduten.
|
|
2009
|
|
|
Bigarrenik, AHTri buruzko iritzia, jendarteak gaiari buruz duen oinarrizko informazio mailarekin harremanetan jarriz (Euskal Autonomia Erkidegoan Abiadura Handiko Tren bat eraikitzeko egitasmoa badela ezagutzen duten ala ez, proiektuaren arabera tren hori beren udalerritik pasatuko litzatekeela ezagutzen duten ala ez, eta udalerriko zein tokitatik pasatuko litzatekeen
|
dakiten
ala ez), nabarmentzekoa da, AHTren aldeko iritziak hedatuago daudela informazio gutxi ala bat ere ez duten sektoreen artean, eta aldiz, AHTren kontrako iritziak nagusitu egiten direla galdekatutako pertsonen informazio mailak gora egin ahala. Hala, informazio gutxien duten pertsonen artean (hots, AHT proiektuaren berri ez zutenen, edota egitasmoaren arabera AHT beren udalerritik pasatuko litzatekeela ez zekitenen artean) gehiago dira nabarmen AHTren alde azaltzen direnak kontra azaltzen direnak baino.
|
|
|
Bigarrenik, AHTri buruzko iritzia, jendarteak gaiari buruz duen oinarrizko informazio mailarekin harremanetan jarriz (Euskal Autonomia Erkidegoan Abiadura Handiko Tren bat eraikitzeko egitasmoa badela ezagutzen duten ala ez, proiektuaren arabera tren hori beren udalerritik pasatuko litzatekeela ezagutzen duten ala ez, eta udalerriko zein tokitatik pasatuko litzatekeen
|
dakiten
ala ez); nabarmentzekoa da, AHTren aldeko iritziak hedatuago daudela informazio gutxi edo bat ere ez duten sektoreen artean, eta aldiz, AHTren kontrako iritziak nagusitu egiten direla galdekatutako pertsonen informazio mailak gora egin ahala. Hala, informazio gutxien duten pertsonen artean (hots, AHT proiektuaren berri ez zutenen edota egitasmoaren arabera AHT beren udalerritik pasatuko litzatekeela ez zekitenen artean) gehiago dira nabarmen AHTren alde azaltzen direnak kontra azaltzen direnak baino.
|
|
2010
|
|
|
Nola neur daiteke, gazte batek euskaraz, ondo?
|
dakien
ala ez. Galdera erraza da, itxuraz.
|
|
|
Jendearentzat zaila izango da egunkari handietan inoiz agertzea, baina posibilitateak areagotu egiten dira ikaragarri herrimailako aldizkari batean. Euskaraz
|
jakin
ala ez, argazkiak bere hizkuntza propioa du, jendeak baloratu egiten ditu argazkiak eta beraietan motiborik agertuz gero, albokoa irakurtzera edo itzulpena eskatzera bultzatuko du (Aranzabal, 1992: 77).
|
|
2011
|
|
|
Ludwig Wittgenstein Alemaniako filosofoaren hitzetan oinarritzen da Rowlands, uste hori argudioz gorpuzteko; izan ere, hau zioen filosofo alemaniarrak: «Guk
|
jakin
ala ez, gizaki guztiok ditugu pentsamendu eta ideia filosofikoak, ulertzen ez baditugu ere».Rowlandsen arabera, badago lotura bat «teoria filosofikoaren eta, adibidez, The Simpsons eta The Sopranos telesailen artean». Haren irudiko, telesail ugaritan mahai gaineratzen diren eztabaidak filosofia klasikoan agertzen diren berak dira, eta ikusleek eztabaida horiek barneratzen dituztela iritzi dio:
|
|
2012
|
|
|
S1 Erabili B beti, aurrez aurre dagoena elebiduna dela
|
jakin
ala ez jakin. Hau da, baliatu BB estrategia.
|
|
|
istripu bat izan ote zen, edota nire bikote harremanean pobrearen etxean baino itogin gehiago ote zeuden argitu. Edozein modutan, esandakoa ez zen handik aterako, gertatutakoa. Evak
|
jakin
ala ez. Naroaren belarrietara iritsiko ez zen bezalaxe.
|
|
|
Marie lagunen batekin elkartu zela, harekin gurutzatu zuela ibaia, eta Barrière du Roule ra arratsaldeko hiruretan iritsi zela, hori guztia jakina da. Baina pertsona horrekin joatea onartu bazuen (edozein asmorekin, amak
|
jakinik
ala ez), etxetik abiatzerakoan hartuko zituen gogoan bere senargai St. Eustacheri sortuko zitzaizkion txundimena eta susmo txarrak, beraren bila Rue des Drômes era esandako orduan joan, eta neska ez zela han izan jakitean, eta, areago, albiste estugarri horrekin ostatura itzuli eta neska etxetik kanpora noiztik zebilen entzutean.
|
|
2013
|
|
|
Azterketa egiteko, metodo matematiko bat, programazio lineala, erabili dute, eta beste aldagai batzuk ere nahastu dituzte, hala nola, sukaldean
|
jakitea
ala ez, dieta mediterraneoan edo asiarrean oinarrituta egotea, animalia jatorriko osagairik ez izatea (dieta beganoa)...
|
|
|
–Erradazu berriro, oraindik ez baitakit
|
badakidan
ala ez?
|
|
|
–Erradazu berriro, oraindik ez baitakit
|
badakidan
ala ez...
|
|
2014
|
|
|
Urte batzuk beranduago berriemailea koskortu zenean hori egiteari utzi ziotela ematen du, edota bilobak gehiago entzun ez ziela gutxienez. Etxeko giroari guztiz lotutako euskararen erabilera izango zen horrenbestez aiton amonen artekoa, eta hori dela-eta esplika liteke gainerako berriemaileek Evaristo zena ezagututa ere euskaraz
|
bazekien
ala ez ezin ziurtatu izana.
|
|
|
Bilobetako bat izan dut emakume hari buruzko albiste iturri nagusi; Severino Ornat, hain zuzen ere17 Gertukoei ere ihes egin die batzuetan, hondarrak behatz artean bezala, azken euskaldun haien oroitzapenak; eta aipatzekoa da Severinoren arrebak ez duela gogoan amonak euskaraz
|
bazekien
ala ez; arreba horren senarrak, aldiz, ez du dudarik egin eta bat etorri da koinatuarekin. Severinok ez du zalantzarik; amonak aise egiten zuen euskaraz.
|
|
|
Gaztelaniaz galdetu zion, ez zekien euskaraz
|
zekien
ala ez, Has venido en coche. Esnatzen ariko balitz bezala kendu zituen begiak ordenagailutik lankideak, baietz erantzun zion, segundo batzuen ostean, bazuela autoa, eramango zuela, Algortaraino ezta?
|
|
|
|
Dakizun
ala ez jakin nahi nuke.
|
|
|
|
Dakizun
ala ez jakin nahi nuke.
|
|
2015
|
|
|
–Ez zekiat
|
dakian
ala ez, baina Ikerrek neska laguna zian: Aitziber.
|
|
2016
|
|
|
Esaterako, mahaian aho-zapiak zelan tolestu behar diren jakiteko; ekitaldi ofizial batera zelan joan behar duzun jantzita jakiteko; barruak hustera inoren komunera sartu irtenean uzkia garbitzeko erabili behar duzun teknika eta taktika ezagutzeko. Protokoloak agintzen du munduan, protokoloa ohitura ere badelako, ikasi gabeko portaera da batzuetan, kulturala, besteetan, eta horren arabera jakingo du munduak izaten eta egoten
|
dakizun
ala ez gizartean.
|
|
|
–Zer ez da arraroa? Erabiltzen
|
jakitea
ala ez jakitea?
|
|
2017
|
|
|
Euskaraz ikasten duten haurren guraso anitzek, euskaraz
|
jakin
ala ez, toki entitateetako euskara zerbitzuetara jotzen dute hainbat zalantzekin. Guraso horien helburua argia da; seme alaben hizkuntza garapenean nola lagundu jakin nahi dute.
|
|
2018
|
|
|
ez dizut ezer eskatzen, baina gu euskaraz bizi gara, eta gurekin lana euskaraz egiten da. Zeuk ikusi
|
badakizun
ala ez, baina nirekin egin euskaraz. Hau da, botereak euskaraz egin (araz) dezala.
|
|
|
“Ez gara soinu ekipoaz ari orain.
|
Bazenekien
ala ez zenekien? ”. Esan nahian bezala:
|
|
2019
|
|
|
Gaian sakontzen hasteko gogoeta paregabea egin digu berak: " Bailaran hitanoa dakiten emakumeak altxor modukoak dira, oso gutxi dira, eta gainera, kontua ez da noka egiten
|
badakiten
ala ez, baizik eta lotsatu egiten direla hizketarako gai direla onartzen. Gizonek hitanoz egiten dute, neuk ere egiten dut, eta ez gara lotsatzen.
|
|
|
–
|
Bazenekien
ala ez? –Saioak ez du erantzun?.
|
|
2020
|
|
|
Euskararekiko sentitzen duten atxikimendua oso desberdina da, eta beraz, euskara ikasteko izan ditzaketen motibazioak ere bai. Motibazio horietan eragiten duten aldagaien artean daude adina, seme alabak dituzten ala ez, zenbat hizkuntza dakizkiten eta iritsi zirenean gaztelania
|
bazekiten
ala ez. Beste multzo batean leudeke bizi diren herrian sortu dituzten harremanak:
|
|
|
Bi liburu horietan kontatzen zaigunez, izurritea etorri den moduan joaten da, bat batean eta inork jakin gabe jokaera horren zergatia. Gure kasuan, zergatia
|
jakin
ala ez, egiatan eskertuko genuke berehalaxe uxatuko balitz. Orain, etxean sartuta, asmo eder eta txintxo piloa ari gara egiten aterako garen unerako, badirudi guztiz itxuraldatuta kaleratuko garela, eta ontasun unibertsala edonon zabalduko dela beste birus ongarri bat jaio izan bailitzan.
|
|
|
Taldea kantuzale guztiei irekia zen solfeoa
|
jakinik
ala ez, baina musika komertzial batetik ahal bezainbeste urrunduz. Noski, gerra garaian kantu ohitura asko galdu ziren.
|
|
|
Filologoek ez zioten barkatu intromisio moduko hori. Euskaraz
|
jakin
ala ez, aztergai dugun sasoian, euskarari buruz esan zituenak ez dira berdinduko erraz:
|
|
2021
|
|
|
Galdegaiguneko bahori ipin daiteke zehar galderetan ere aditz sintetikoaren aurrean: Aita Mokoroak
|
badakien
ala ez, nik ez dakit (Mitxelena); Ikusi behar da ea herri honetako biztanleek euskara salbatzeko borondaterik baduten (Herria); Eta, hartara, zinez jakin nahi nuke ba ote dauden Izpirituan bi motatako erabakiak, Irudimenezkoak batzuk, Libreak besteak (Xarriton). Baina ez da beharrezkoa; adibide horiek gramatikalak izango lirateke bagabe ere.
|
|
|
Herrian ez zen ezer askorik gertatzen normalean. Neguan, herriko haurrak goizero eskolara joaten ziren, baina 10 urte bete orduko, kontuak egiten
|
jakin
ala ez, irakurtzen eta idazten jakin ala ez, eskolako lanak alde batera uzten zituzten. Orduan, baserrietan lana egiteari ekiten zioten buru belarri.
|
|
|
Herrian ez zen ezer askorik gertatzen normalean. Neguan, herriko haurrak goizero eskolara joaten ziren, baina 10 urte bete orduko, kontuak egiten jakin ala ez, irakurtzen eta idazten
|
jakin
ala ez, eskolako lanak alde batera uzten zituzten. Orduan, baserrietan lana egiteari ekiten zioten buru belarri.
|
|
|
Adibide honi tiraka, eta apur bat gehixeago zehaztuz, hortaz, nabarmendu dezagun adarretatik joan gabe, kontua ez dela
|
jakin
ala ez jakin. Baizik eta ZER jakin.
|
|
|
Iparrorratzik eta lemarik gabe geratu gara, eta ez dakigu nora joan nahi dugun herri gisa. Galera horrek, psikoanalisiari kasu eginez, larritasuna sortzen du, zer galdu den
|
jakin
ala ez, zer edo zer galdu dela jakin ez arren. Galera horri aurre egiteko bide nagusi biak, esan bezala, dolua eta malenkonia dira.
|
|
2022
|
|
|
lehen hitzarena edo ulermenarena. Hau da, ez da euskaraz hitz egiten
|
badakizun
ala ez dakizun, tartean beste kolore batzuk ere badaude. Badagoelako hemen populazio multzo gero eta handiagoak euskaraz hitz egiteko nola halako gaitasuna eduki daukana, badaukala gaitasuna euskaraz ulertzeko eta, beraz, horiek ere izan dezaketela euskaldunen erabilera errazteko rol bat, erdarara ez pasatzea.
|
|
|
Lehen, ez nintzen ausartzen, baina konfiantza hartu dut: nahiz eta, batzuetan, zalantza izan ea parekoak euskaraz
|
dakien
ala ez, nik beti, lehen hitza euskaraz. Ulertzen ez badu, hizkuntza aldaketa egiten dut.
|
|
|
Mundu muga hori da, oso osorik, herentzian jaso duguna. Eta osorik da, guk
|
jakin
ala ez, bizitzen eta merkantzien pasabide. Mundu honetan jarrera filosofikoa hartzeak horri ezikusi egiteari uztea eskatzen du eta abegikortasun falta hori gure egoera komun egitea, gure mundu komun.
|
|
2023
|
|
|
Bestetik, ardurazko postuetan euskaldunak daude batik bat Administrazio Publikoan, baina denetik dago gainerako sektoreetan; izan ere, enpresa askotan, oraindik ere, euskarak ez du balio erantsirik eta berdin da euskara
|
jakin
ala ez jakin. Politika hori, ordea, aldatu egingo da denborarekin, euskaldunak baitatoz langile berri gehienak eta euskara kontratazio faktore garrantzitsua izango da etorkizunari begira.
|
|
|
Garai nahasiak direla diot baina ez al naiz ni nahasita dabilena? Hautagaiak ez
|
dakitela
ala ez daudela ziur onartzen entzun nahi ditut. Gai izango ote naiz, hausnarketa egunean, denak kirola egiten ala txakurrarekin paseatzen ikusteko?
|
|
|
|
Jakin
ala ez
|
|
|
|
Badakizu
ala ez?
|