|
2000
|
|
|
Gero apezak izan ziren aitzindariak laborantza eta sindikatu munduan lan izugarria egin dute hauek. Horiek denak isildu egin dira, eta abertzaleek hartu izan dute
|
haien
segida. Iparraldean behintzat, gure herri honen historiaz eta geroaz proposamen duin bat egin duen proiektu bakarra abertzalea da.
|
|
|
Hauteskunde kanpainan bereziki errietan hasten zaizkigu batzuk beste kolorekoen alde egin dugula sinetsita. Edota auzo bati buruz zerbait eginez gero, zergatik ez dugun
|
haien
auzoaz ezer aipatu eta halakoak. Baina gauza hauek eskertzekoak dira, herritarren zerbitzura baikaude»
|
|
|
Hauxe da aurreiragarritako atentatu honek utzi duen ondorengoaren desberdintasunik agerikoena: indar estatalista eta
|
haien
sostengu mediatikoak EAJ eta EAri lehenari batez ere eskainitako erasoaren tamaina. HBrekiko erasoa ohikoa zen ETAren atentatuen ondoren, Miguel Angel Blancoren hilketaren ondorengo lintxamendu giroa izan zen jazarpen giro horren unerik gorena.
|
|
|
Eta gainera egoera ondorengo belaunaldietan ere islatzen zen. Fiskaltzak, honetan ere, gogor jo zuen bizirik atera zirenen aurka,
|
haien
zoritxarra areagotuz. Ni soziologian erabilitzen diren hainbat teknika estatistikez baliatu naiz eta orain arte zeuden zenbait datu hutsune konpondu ditut.
|
|
|
Madrilen urtetan egonda harreman berri batzuk egin ditut. Umeak lagunak izango bazituen, nik ume
|
haien
amekin harremanak behar ditut. Agian gero hori ez da beharrezkoa, baina txikitan bai, parkera joango bazara eta parkean beste batzuekin egongo bada, ba parkean haien amekin egon behar duzu.
|
|
|
Umeak lagunak izango bazituen, nik ume haien amekin harremanak behar ditut. Agian gero hori ez da beharrezkoa, baina txikitan bai, parkera joango bazara eta parkean beste batzuekin egongo bada, ba parkean
|
haien
amekin egon behar duzu. Nik hori guztia egin dut eta uste dut nahiko ona naizela gauza horietarako.
|
|
|
NBEko Biztanleria Batzordeko zuzendari Chamiek dioenez, arazoa ez da 2050 urtean zenbat europar geratuko den jakitea, baizik eta
|
haien
lan gaitasuna zein izango den ezagutzea. Une honetan, Europako batez bestekoa erretiratu bakoitzeko 4 edo 5 langilekoa da; 50 urte barru erretiroa hartu duen bakoitzeko 2 langilekoa izango da, eta Espainiako Estatuan, 1,4koa bakarrik.
|
|
|
Aztertzea gauza bat da eta ulertzea, aldiz, beste bat. Aktore politiko desberdinen larrutan jarri behar ei da,
|
haien
ekimen eta jarduerak ulertzeko ahalegin horretan. ETArenak logikarik ez duela esaten du askok baina badu, zalantza barik; bere logika, baina badu.
|
|
|
Euskal aurrezki kutxek, gaurko egunean, negozio independente bezala baino banku osagarri gisa erabiltzen dute Internet,
|
haien
ustez euskal hiritarrak harreman pertsonala bilatzen duelako sukurtsalean, betiko langilearekin edo betiko zuzendariarekin, hauek baitira askotan aurrezkiekin zer egin erabakitzeko orduan aholkuak ematen dizkiotenak. Hala eta guztiz ere, ez daude beste aldera begira; hurbiletik jarraitzen dituzte Interneten bilakaera bezala aurrezten dutenen ohiturak.
|
|
|
Zerikusi handia du horretan Tele 5eko akziodun nagusi den Correo taldeak (BBVAko Ybarra familiarena nagusiki), ez baitu saioa begi onez ikusten. Etekinen aurrean ordea, ez dirudi
|
haien
kritikek eragina izango dutenik, are gutxiago Mikel Lejarza zuzendari orokorra saioaren alde izanik. Halaxe, udazkenean" Gran Hermano" ren jarraipena izango den saioa prestatzen hasiak dira.
|
|
|
Orain arte jaso laguntza aminiak animazioaren bidez jin dira. Bigarren ekinaldian kanpaina Hegoaldera zabalduko da Herriko etxeei, Eusko Jaurlaritzari eta Hegoaldeko beste hainbat erakunderi
|
haien
sustengua eskateko. Horri lotua, 15.000 triptiko banatu dituzte Hego Euskal Herriko zenbait herritan, irratiaren egoera azalduz eta egitekoak diren ekitaldien berri emanez.
|
|
|
PPkoei, PSOEkoei, eta Sanz jaunari, oso ongi. Zorionez, batzuk konturatzen hasiak dira
|
haien
erantzukizuna ere badela euskara behar bezala ez garatu ez izana.
|
|
|
Presoen egoera dela eta, totem eta tabuen erdian gara. Hasteko, presoen arazoak euskal herritar guztiak hunkitzen dituela eta gehiengoak
|
haien
etxeratzea eskatzen duela aldarrikatzen da. Bai, denek dakite presoak badirela, baina ez da segur denek nahi dutela haien eskubideen errespetua, are gutxiago haien askatasuna.
|
|
|
Hasteko, presoen arazoak euskal herritar guztiak hunkitzen dituela eta gehiengoak haien etxeratzea eskatzen duela aldarrikatzen da. Bai, denek dakite presoak badirela, baina ez da segur denek nahi dutela
|
haien
eskubideen errespetua, are gutxiago haien askatasuna. Estatuarentzat, politikari gehienentzat eta opinioaren parte batentzat, presoak ongi dira preso eta kartzela denbora konplitu behar dute.
|
|
|
Hasteko, presoen arazoak euskal herritar guztiak hunkitzen dituela eta gehiengoak haien etxeratzea eskatzen duela aldarrikatzen da. Bai, denek dakite presoak badirela, baina ez da segur denek nahi dutela haien eskubideen errespetua, are gutxiago
|
haien
askatasuna. Estatuarentzat, politikari gehienentzat eta opinioaren parte batentzat, presoak ongi dira preso eta kartzela denbora konplitu behar dute.
|
|
|
hori omen da demokrazia, hori zuzenbidezko estatuaren legea. Beraz, bai, herri osoak badaki presoak badirela, baina
|
haien
askatasunaren alde garenak ez gara herri osoa, eta ez dakit gehiengoa garenez. Asko bai, eta motibatuak.
|
|
|
Epe laburrean edo ertainean, indar harremanak ez dira independentzia eta sozialismoaren alde, eta nekez ikusiko ditugu Espainia eta Frantziako gobernuak eta militarrak garaituta, Euskal Herriko independentzia onartzeko behartuak eta, ondorioz, preso guztiak askatzeko dokumentua izenpetzen. Helburuek mantentzen gaituzte,
|
haien
bila mugitzen ari gara, baina ez da oso egokia horien lortu arte presoek dauden egoeran jarraitu behar dutela onartzea. Beno, ez dela egokia iruditzen zait.
|
|
|
Ez, ohitu egin naiz sarri ikusten ditudalako. Kritikariak lankide gisa ikusten ditut eta
|
haien
kritika guztiak onargarriak dira baldin eta errespetuz egiten badira. Behin galdegin zidaten ea kritika bat egin nahi nuen, eta nik, ezetz erantzun, objektiboa izatea ia ezinezkoa iruditzen zait-eta.
|
|
|
Multinazionalek politikoengan agintzen dute, gure bizitza, gure lana, gure elikadura eta hedabideak (izkilu handienetariko bat beraientzat) kontrolatzen dituzte. Horretarako,
|
haien
xedea lor dezaten, Samir Aminen ustez, badauzkate monopolio teknikoa, merkatu finantzieroa, naturaren baliabideen lorpidea eta, azkenean, sekula erabiltzeko prest, arma suntsitzaileen boterea. Halaber globalizazioa aipatzean adierazi behar dugu bakar bakarrik estatu aberatsei begira eginda dagoela, estatu txiroek (indar ekonomikoen gatibuek) ez daukatelako inolako gaitasunik edo botererik behar dutena planteatzeko.
|
|
|
mende hasierako informazioa biltzearren;" Diario de San Sebastian"," El Fuerista"," La Voz de Guipuzcoa"," El Eco de San Sebastian" eta" El Urumea" egunkariak erabili dituzte. Ezin ahaztu, besteak beste, Bonaparte eta Humboldt hizkuntzalariak Pasaian izan zirela eta
|
haien
ekarpenak erabili ahal izan dituztela lan honen egileek. Azkenik, XX. mendea aztertzeko zuzenean jo dute bertakoei elkarrizketak egitera.
|
|
|
Pastorala haiek baino hobekiago egitea ez dela posible uste dute. Apezek nahi dute pastoraletan
|
haien
legimitatea azkartu, lehenik haiena dela ziurtatu. Ez dut herraz erraiten.
|
|
|
Ezagutu dezagun bada. Idahon oro har, euskal jatorriko 10.000 pertsona inguru daude, halarik ere, horietako guztiek ez dute euskal nortasuna mantentzen edo ez diete
|
haien
seme alabei transmititu. Boisen, euskal jatorriko 800 bat familia dira euskal etxeko kide," Euzkaldunak Incorporated" delakoaren kide.
|
|
|
Euskal Etxeak duela 51 urte ekin zion bideari, eta ez da gutxi jaso duen uzta. Garai hartan euskaldunak nahikoa sakabanatuak zeuden eta, eta
|
haien
biltoki izateko asmoz sortu zen. Eta laster euskal ospakizun lokalen txoko bihurtu zen.
|
|
|
" Donostiako Euskal Jaietan" nahiago zuen harek murgildu, nahiz era berean triste agertu, baina" François Mauriac hil zaigu" lako. Antza denez, gure aldizkariaren orduko arduradunek asko maite zuten idazle frantziarra,
|
haien
ustez" irurogei urte ontan, izan dugun nobelista eta idazlerik onenetakoa, dudarik gabe", eta horixe adierazten zuten azalean. Editorialean, berriz," euskaldunen lagun andi bat" izan zela azpimarratzen zuten:
|
|
|
Emakumeen Mundu Martxak bortxakeria mota guztien aurkako benetako babesa ere aldarrikatzen du. Horregatik, emakumeak eta neskatoak kontrolatzeko xedea duten edozein eratako aginte politiko, erlijioso, ekonomiko edo kultural gaitzesteko eta
|
haien
oinarrizko eskubideak bortxatzen dituen erregimen oro salatzeko eskatzen diete giza eskubideen alde daudela adierazten duten gobernu guztiei. Halaber, exijitzen du emakumezkoen aurkako bortxakeria guztiak oinarrizko giza eskubideen aurkako bortxakeriatzat har ditzatela beren lege eta egintzetan, honelako ohitura, erlijio, kultura edo aginte politikorik onartu ezin dela adieraziz.
|
|
|
Hau bai dela benetako kolonizatzea. Basoak eraisteko enpresak antolatzen ditugu eta baso mutilak merke; gure ontzietan garraiatu eta marinelak merke eta baso
|
haien
kudeaketa hiltzaileari jasangarria abizena gehitzeko hemengo teknikariak erosten ditugu eta aurrera! Begira zertan oinarritzen ditugun kontzientzia zipitzik gabe eraikitako gure etxe euskaldunak...
|
|
|
Eta guztiok ezagutzen dugu futbolzaleen grina. Ez bakarrik futbolean egiten dutenena, erabat ulergarria nahi bada,
|
haien
jokoa ikuste hutsarekin su eta gar dariela jartzen direnena baizik. Zaharragoak horrelakoxeak izanda, haurrengandik zer espero?
|
|
|
Euskal Herrian jaietan eta jardun dute gehiago. Salmentei dagokienez, ordea, euskalduna da gehienbat
|
haien
merkatua. Disko bakoitzarekin 5.000 eta 10.000 ale arteko salmenta izan dute; gustura egoteko moduko kopurua, halako formazio batentzat.
|
|
|
Oso itxaropentsu ageri zen ZERUKO ARGIA 401 zenbakian. Batetik," Euskaltzaindia Zuberoan" bildua zen, eta nahiz Matalasen herriko" benetako eskualdun" fier
|
haien
garaiko egoera ez izan pozez saltoka hastekoa, egun hartan bederen bozkarioa zabaldu zuten beraienganaino hurbildutako beste euskaldunen artean. Horrela zioen On Nemesio Etxanizek behintzat:
|
|
|
Inguru hartatik atera gabe, halaber, ehun biztanle inguru zuen Barañain herriko etxekoandreek behi esnea nafar hiriburuan partitzen zuten XX. mendearen hirugarren hamarkadan. Egun, berriz, andre
|
haien
etxeak desagertu eta horien ordez dorreetan bizi diren hogei mila lagunek, oro har, Zizur" zendea", haranarekin zuten loturaz deus guti dakite.
|
|
|
Javier Mariasek bere azken liburuetako batean ez aurkeztea erabili zuen estrategiatzat eta inoiz baino oihartzun handiagoa lortu zuen. Komunikabideetan agertu nahi ez izatea estrategia komertzial bat dela leporatuko liokete Marias edo Salingerri, eta gainera, halaxe funtziona lezake
|
haien
kasuan. Ordea euskaraz idatzita, ez jarrera bat eta ez bestea izanen lirateke komertzialki oso aintzakotzat hartuak.
|
|
|
Gaur egun ikusten dugunez, armadak gero eta itxura txarragoa dauka, batez ere managaitzok egindakoari esker. Inork ez du Armada Profesional berri horretan sartu nahi, eta ez du
|
haien
giza misioekin zerikusirik ere. Hauexek dira intsumisioaren ondorioak.
|
|
|
Javier Mariasek bere azken liburuetako batean ez aurkeztea erabili zuen estrategiatzat eta inoiz baino oihartzun handiagoa lortu zuen. Komunikabideetan agertu nahi ez izatea estrategia komertzial bat dela leporatuko liokete Marias edo Salingerri, eta gainera, halaxe funtziona lezake
|
haien
kasuan. Ordea euskaraz idatzita, ez jarrera bat eta ez bestea izanen lirateke komertzialki oso aintzakotzat hartuak.
|
|
|
Gaueko festa txertatu da gazteen artean. Egunekoa bi hiru matrimonio,
|
haien
umeak eta hiru lau aiton amonentzat geratu da zenbait herri txikitan. Bertsolaria bietara iristen ari da orain arte:
|
|
|
Juan Carlos Berrio tafallarra drogomenpekotasunaren aurka diharduen profesionala dugu. Egunero ikusten du drogek eragindako kaltea eta
|
haien
menpe eroritako jendearen sufrimendua. Halere, edo horregatik hain zuzen ere, ez dago prest drogen inguruan eraiki diren iruzur engainagarriak salatu gabe uzteko, jakin badakielako gezur horiek gizartea kontrolatu eta milioi askotako irabaziak lortzeko asmatu direla.
|
|
|
Aingeru Epaltzak transgresioa burutu duen marinelaren patu fatal bera aurkitzen du mito Arthurikoaren markuan idatziriko" Ginebra erregina erbestean" ipuinean ere: " menturen haroa iragan da" eta" erbestera joan dira heroiak, eta debaldekoa da
|
haien
itzulera etsipenaren eta esperantzaren aitzakia bilakatzea".
|
|
|
Liburu hau argitaratzean, irakurleek nahiz idazleek Sarrionandiarengan nortasun literario ongi definitu bat nabarmendu zuten, bai pentsamenduz bai lengoaiaz. Aipagarri da bestalde, nortasun literario horrek alde askotatik bere horretan aldagaitz dirauela oraindainoko liburugintza osoan, gero eta bereagoa delarik bere literatur lanen izaera delikatua,
|
haien
fintasun estetiko hain sentsoriala. Munduak sortu eta egoerak azaltzeko gaitasun berezia du, sakontasunez nahiz erliebez aurkeztuz aldi berean, tentsio narratiborik edo extasi poetikorik eragin gabe, intrigaren edo sentimenduen exaltazio pizgarriaren premiarik gabe, patxadaz eta neurriz aurrera eginez zabalera nahiz sakonera, leguntasunez eta dotoreziaz.
|
|
|
Honek fokalizazioaren bidez hiru pertsonaia ezberdin hauen sentimendu eta egoeren berri emango digu. " Autorearen komentarioei esker
|
haien
ekintzak, ideiak eta eritziak objetiboki jakitera ematen zaizkigu, eta horrela ezohizko bizimodua daramaten istorioaren protagonistak pertsona arruntak bezala ikusi ahal ditugu." (Belaunde: Egunkaria)
|
|
|
Narrazio labur hauetan zehar pertsonaia ugari deskribatzen zaizkigu, askotan aipamenetara soilik mugatzen delarik
|
haien
parte hartzea. Honela, hain narrazio laburren aurrean gaudela kontuan hartuta pertsonaien barne munduan askorik ez sakontzea itxarotekoa da.
|
|
|
Beraz, portuak, arrantzaleak, itsasoa,... etengabe errepikatzen diren elementuak izango dira. Haatik, era ezberdinetako arrantzaleak aurkeztuko zaizkigu, eta gainera, batzuetan arrantzaleen berri eman ordez,
|
haien
zain daudenen gorabeherak testuratzen ditu. Hortaz, itsasoaren munduarekin nolabaiteko lotura duten pertsonaiak aurkezten zaizkigu, lotura hori zuzena nahiz zeharkakoa izanik (senideren bat itsasoan izanagatik edo).
|
|
|
Gainera, 2004 urteaz aritzean iraganean dihardu, eta 2008 urtea aipatzean, aldiz, orainaldian. Istorioa kronologikoki kontatzen bazaigu ere, pertsonaien berri emateko
|
haien
bizitzari buruzko zenbait pasarte aipatzean, denboran hainbat erretrospekzio egiten direla dakusagu. Bestalde, kontuan hartu genuke batzuetan narrazio luze baten bidez oso epe laburraren berri ematen dela, eta beste batzuetan, liburuaren amaieran, esaterako, orrialde batetik bestera urteetako aldea dagoela.
|
|
|
kontalaria, omnisziente edo orojakile ezezik, esplizitoegi eta ingenuo samarra ere bada zenbait pasartetan: pertsonaiak, berriz, planoegiak, sinpleegiak, barne gatazka handirik gabekoak, ez beharbada erabat zuhur eta gisakoak zintzoen rola dutenak, baina bai pitzadurarik gabeko dolorkeria baten jabe gaiztoak eta beren kideak (kontalari orojakileak Jenaro eta Errufinoren barrenera sartu eta
|
haien
pentsamenduen berri izateko aukera ematen digun arren, ez dugu une bakar batez ere ikusten euren jokabide arimagabekoari buruzko zalantza izpirik meharrena ere dutenik). (Egunkaria II)
|
|
|
Eleberri honetan, bestalde," pertsonaiek dute pisu gehiena: haiek baitira gertakizunak eragiten dituztenak eta
|
haien
ahotik jasotzen baitugu arestian aitatutako inguruko errealitate hori." (Egan 48) Haatik, pertsonaia lauak izaten jarraitzen dute.
|
|
|
Hala ere, fokalizazioaren bidez, narratzaileak pertsonaia batetik bestera eramango gaitu,
|
haien
barne mundura erabat gerturatuz: fokalizazio orojakilearen bidez pertsonaia gehientsuengana hurbilarazteko ahalmena izango du narratzaileak.
|
|
|
Egileak berak aitortu zuenez, Dashiell Hammett, Raymond Chandler eta garaiko beste hainbat idazleren lanak irakurri izan ditu. Gainera,
|
haien
idazkerara hurbiltzen saiatu dela ere adierazi zuen, elkarrizketak ironiaz jantzi eta kaleko hizkera zainduz.
|
|
|
literaturaren literatura, literaturaren autonomiaren aldarrikapena,... Hiria eta zinea eta musika ere,
|
haien
lanetan askotan aipatu izan dira. Gainera, bai Bernardo Atxaga bai Joseba Sarrionandiaren ibilbidean ere errealismorako edo zehaztasunerako hurbiltzeko joera nabari da.
|
|
|
Zer uler dezakegu, euskarazkoak zirela ez bada? Zeren gure mintzairak baditu zenbait ahoskera
|
haien
latinak ez zituenak. Jarraian zioen, alde horietan, vardulli horiek nazio bakarra osatzen zutela Pirinioetaraino.
|
|
|
bere ekarpena egingo du euskarazko apostolutzaren arloan, euskal prosa aberatsa, ezpal eta hari ederrekoa erabiliz, bestalde. Gainera Bartolome, gero ikusiko dugunez, aipaturiko gehienak baino originalagoa da bere lanean,
|
haien
lanak, kasurik gehienetan, gaztelaniazko edo frantsesezko lanen itzulpenak edo moldaketak baitira; benetako predikari eta hizlariak, ordea, bere beretik ematen daki eta horrek askoz ere handiagoa eskatzen du?
|
|
|
MEDIA programa: ikuspegi babesletik jorratutakoa hau ere, bosturteko programa honen helburua, dagoeneko bi programa bete dira, MEDIA I etaMEDIA II, eta onartzeko dago 2001 eta 2006 urteen bitartean indarrean egongoden MEDIA PLUS
|
haien
jarraipenaren finantzaketa77, europar ikus entzunezko profesionalen prestakuntza eta produktuen garapena eta banaketa sustatzea da.
|
|
|
Teknologia eztabaidagarrien inguruan aditu, ofizial? ugari azaltzen da, etakomunikazio hedabide guztiak
|
haien
esanetara daude.
|
|
|
Estatu batzuek intimitatea babesteko legeak promulgatu dituzte, gehiegikerienkontra. Baina kasu gehienetan oso eskasak dira, eta intimitatearen kontrako abusuakgertatzen badira, oso zaila baita
|
haien
babesa lortzea. Gainera, babes legeak betetzeko bermea estatua bera da, hain zuzen ere datu horien erabilpenean interesgehien daukana.
|
|
|
Herritarrak ez ezik, beste herriak ere kontrolatzeko interesa izaten dute estatuek. Sare telematikoen erabilpenean zehar estatu boteretsuek besteen jarduera ekonomikoak eta politikoak zain ditzakete,
|
haien
subiranotasunaren aukerak gutxiagotuz. Beraz, pertsonen kontrola saihesteko heziketa, legeak, eta erakunde eraginkorrak beharrezkoak diren modu berberean, herriek mekanismo legalak eta nazioarteko erakunde betearazleak14 behar dituzte beren burujabetasuna babesteko.
|
|
|
Agintarien, eta
|
haien
adituen, obsesio nagusia. Internet en trena ez galtzea, omenda.
|
|
|
Historian zehar hainbat iraultza teknologiko gertatu dira. Kasu gehienetan epe luzean zehar jazo dira eta
|
haien
helburua produkzio baliabideak eta natura ustiatzekobideak aldatzea izan da. Informatizazioa, berriz, oso denbora motzean gertatzen arida, eta beraren xede nagusia informazioa da.
|
|
|
bezalako leloak dira nagusi. Lan baldintzen gogortze larria (soldataktxikiak direnez,, working poors' ohiko
|
haien
bizimodu xumeari eusteko gai ez direnlangileak muturreko adibide dira) eta gizarte bazterkeriaren hazkundea izan dirapolitika kontserbadoreen emaitza ekonomiko nagusiak.
|
|
|
1)
|
haien
historia eta haien jatorria haurtzaroan;
|
|
|
1) haien historia eta
|
haien
jatorria haurtzaroan;
|
|
|
2)
|
haien
egungo esanahia egitura karakterologikoari dagokionez;
|
|
|
3)
|
haien
eragina gorputzaren funtzionamenduan. Osoko ikuspen horrekbakarrik eragin ditzake aldaketa iraunkorrak nortasunean.
|
|
|
Baina
|
haien
egungo adierazpen karakterologikoak forma ezkuturen bat hardezake, are kontrakoa ere: kosk egiteko gogo erreprimitua adeitasun etalankidetza gogoz mozorro daiteke.
|
|
|
Halakoetan maiz gertatzen dahaurtzaroko oroipenak gogora itzultzea. Izan ere, tentsio muskularra dago haienerrefusaren jatorrian, eta
|
haien
esanahia ezkutatzen du.
|
|
|
Perls ek bere burua existentzialista ateorikotzat zuen eta filosofia modu honekteorizatzeko zuen joera kritikatu zuen. Kritikak kritika, Fritz ek ez bezala, Laura kteoria
|
haien
eragina onartu zuen. Yontef en hitzetan (1995), Laura-k, Martin Bubereta Paul Tillich teologo existentzialekin harremana izan zuen.
|
|
|
Harremanaren ereduak ez daude atxikimenduzko irudiaren presentzian biziizandako esperientzien menpe soilik; horiez gain, subjektuak
|
haien
inguruanburutzen duen interpretazio afektibo kognitiboaren menpe ere badaude.
|
|
|
Udaberritik horko zuzendaria zen Piarres, kolegio zaharrarenenborretik bi kimu berriren pizteaz kargatua bere ideien arabera: lizeo tekniko bat etalaborantzako bat sortu behar zituen misionesten etxe inguruan,
|
haien
ondasunean, Gouyon apezpikuaren manuz. Pierre Narbaitz bikario jeneral euskaltzalea zuenbultzatzailea, hobeki erranik babeslea, bultzatzaile beharrik ez baitu lokomotorrak.
|
|
|
ea kondaira mitikoakikus daitezkeen errealitatean errotuak diren ala ez. Baietz dioten batzuek erakutsi nahidute, antza, mitoak ez direla funts gabeko fantasiak, ikusia baizik ez dutela kontatzeneta, beraz,
|
haien
sortzaileak ez direla ameslari ergelak izan. Halako baieztapenekzoroen lana metaforak asmatzea, sinboloak eraikitzea eta haien bidez mundua etabizitza sailkatzea dela iradokitzen badute, erantzuna jadanik eman zuen Levi Straussek, bere Basa pentsaera izeneko lanean:
|
|
|
Halako baieztapenekzoroen lana metaforak asmatzea, sinboloak eraikitzea eta haien bidez mundua etabizitza sailkatzea dela iradokitzen badute, erantzuna jadanik eman zuen Levi Straussek, bere Basa pentsaera izeneko lanean: antropologoak erakutsi duenez, gauzakelkarren artean kokatzeko eta bereizteko,
|
haien
ezaugarri esangarrien analogiaerabiltzea, jakintsuen ariketa intelektuala da. Hartan irudimenaren fantasmak agertzeaez da psikopatia, are gutiago tentelkeria:
|
|
|
Bistan da, irudimenarekin batera, errealitate ikusgarriaren elementuek ere osatzendituztela sinboloak. Bi alderdiak nola uztartzen diren ikusten saiatuko gara mito zenbaiten transmisioan;
|
haien
sortzeko mekanika eta araudiak ikertzera joan gabe, soilikgure hurbil eta diren kasu eta une batzuetara mugatuko gara.
|
|
|
Bestalde, lekuan lekuko lanean eta inkestetan, garbi agertzen da berriemaileak ezdirela batere berdinak: batzuek aski fidelak dira eta
|
haien
esanetan jadanik askotanentzun duguna ezagutzen dugu; beste batzuek, aldiz, libertate handiaz erabiltzen duteberenganaino heldu den gaia eta beren maneraz esaten dute, alda kuntza aski handiaksartuz. Aldakorra izatea da mitoen ezaugarri bat.
|
|
|
Kontalariak ipuineko protagonistak ezagutzen dituen ideia, tradizioak berakeskaintzen du, bukaerako formula eta lelo batzuek adierazten dutenez (Kaltzakorta1989, 22), adibidez: «Nik azkenik ikusi nituenean...», «Ni hara iragan nizenean», «Lorietan banindagon
|
haien
ezteietara joan beharrez...». Inori sinetsarazteko asmorikgabe eta alegiazko baieztapenen bidez, ipuinak berak jokatzen du jokoa, edo hobetoesanda, erakusten du jokoa, berdin egiteko gonbita luzatzen.
|
|
|
Edozein abere itxura hartzen ahal ei dute sorginek, zaldi, asto, txerri, txakur...; baina katuarena dukete kutunena. Askotan kontatzen da katu bilakaturik lapurretanibiltzen direla, edo jendeak izuarazteko
|
haien
bidera irteten, edo tximiniatik jausten, laminak legez, janari eske. Hola xifritua izan denak katuari kolpe bat ematen dio etazauritu; eta biharamunean herriko lagun bat, komunzki atso bat, hilik edo kolpatuaagertzen da katua zauritua izan den leku berean, zango edo beso batean gehienetan.Horrela jakiten da lagun hori sorgina dela eta katu bihurtzen dela.
|
|
|
Prezeski, Sebillot ek (1968 III, 145) bildutako istorio batean, katu itxura zuen deabru batek harrapatu nahizuen arima. Limousin go folklorean, katu begi dir dir handiak agertzen dira gaizkilebatzuen gorpua jateko, eta inork ezin du deus egin
|
haien
uxatzeko (Van Gennep 1946,799).
|
|
|
Istorioa horrela birkonposaturik, historia sumatzen ahal dugu: edozein arrazoirengatik* Marcos komentutik joango zen edo botako zuten, eta menturaz amaren heriotzaren garaian jazo zelako, gertakari hori ere mitoaren gakoaz interpretatu eta aitarenparte txarrekoak edo
|
haien
ondorioak semeari lotu zizkioten, hari ere bizkarreratusorginkeria, superiore batek egiaztatu eta guzti.
|
|
|
delakoan, alegia, eta hortik eratorritakoEuskadiko historiaren inflazio ideologizatuan. Baina Lege Zahar hori ez zuen probintzietako foralismo zaharretik ekarri, ez baitzen
|
haien
batuketa?, balizko euskalaberri zaharretik baizik; eta prozesu osoa zuzenduko lukeen Jainkoa ere ez da arbasoenJainkoa izango, Jainko erromantiko berria baizik, Holderlin en3 jainko berrienantzekoa. Honen ondorio garbia historiaren politizazio guztiz imaginarioa izan da (Euskal Herria ez zela erromanizatua izan, euskaldunon berezko izaera demokratikoa, eta abar), proiektuaren legitimazio gisa agertu dena.
|
|
|
Ez,??. Neure alabarenadiskidea eta hura berdinak dira, harako
|
haien
berdinak, hor gara gu, hazten ari dira, erakusten ari gara, ezberdin dena interes komunetan bil daitekeela, nahiz beharrezkoez izan guztiok bat bera izatea. Elkarkidetasunak edo auzolan adigaiak erakusten duenmodura:
|
|
|
Euskararen eliz erabilpenerako debeku eta arauak ez ziren izan legeria edo Administrazioko gertakariak bakarrik; gizartera ere jaitsi zen
|
haien
eragina, eta haiek zegozkien agintari eta herritarrek, onerako nahiz txarrerako aintzakotzat hartu behar izanzituzten. Horregatik, galdetzekoa da zein izan zen, haien aurrean, herri eta elizetakoburubidea, pertsonala eta instituzionala.
|
|
|
Abenduko Kronikan ezin izan dugu baieztatu gaixotasun
|
haien
benetakotasuna, etaerratzeko arrisku handirik gabe, esan daiteke aitzaki zurigarri bat zela hori, igandehaietako, lan-uztea, garbitzeko, izan ere hurrengo otsailean berriro agertzen baitaarrazoi bera, baina ez gaixorik (Cronica:
|
|
|
eta, etxerako? hizkuntzak onarzitzakeen, baina inola ere ez bideren batetik edo bestetik ofizialtasunen batera joanzitekeen
|
haien
garapen sozial edo kulturala. Mintzaira horiek, beren muganaturaletan?
|
|
|
Herri txikiek aski zuten beren ezbeharrarekin: euskarari gaina ezin hartu izanazen, ziotenez,
|
haien
eskastasun kultural nagusia. Horren aurrean, falangismo irekienak, tolerante?
|
|
|
–gure kezka edo hausnarketaren objektuak gurebizitzan ustez dituen ondorioak modu praktikoan kontsideratzea. Era honetan, lorturiko ondorioei buruzko iritzia, objektuari buruz dugun iritzi osoa izango da? 6.Beraz, proposamen honetan jakintza eta praktika elkarrekin lotuta daude; bien izaerabaliabidekoa da (operatibo instrumentala) eta honela izanik,
|
haien
balioa erabilgarritasunean frogatzen da7.
|
|
|
Gramatika espekulatiboa,
|
haien
ustezko esangura kontuan hartu gabe, zeinueninguruan gauzatzen den jardueraz ari da eta haren analisian hiru oinarrizko irizpideproposatzen ditu: Zeinua(, errepresentazio?) une honetan zerbaiten ordez dago norbaitentzat; ordezkatutako zerbait hori Objektua da.
|
|
|
Bigarren saio honetan barrena abiatu baino lehen, ordea, lehenengoarenondorioak gogorarazi nahi dizkigu. Zertan dira, beraz, hizkuntzaren eta pentsaerarenarteko hartu eman
|
haien
ondorioak. Hona hitzez hitz eta dauden daudenean jasoak:. Lehenengo artikuluan, barnetik aztertu dugu hizkuntzaren muina:
|
|
|
Baina, goian aipatu bezala, bere bizipenak idazki
|
haien
oinarri eta akuilua izanbadira ere, itzalean geratu ohi zaizkigu argitaratutako letren aldean. Eskola ematean, berriz, benetako Txillardegi intelektuala azaldu izan da beti, eta horri erreparatu nahidiot nik hemen eta orain, irakaslearen erantzukizun intelektuala proklamatzeko.
|
|
|
Ez ahal da alferrik izango gazte askatasun zale
|
haien
filosofia oinarriaren alde batazaltzen saiatzea, hogeita hamar urte igarota esentzialistak perretxikoak bezain ugaribaitabiltza ostera nagusi, lehen artxikatolikoak bezala, orain dagoenazalkeriak joak12.
|
|
|
Bestalde, edukiak hurbil egoteak ere mesede egiten dio hurbiltasun funtzio honi, eta horrela, irrati estazio lokalak lotuago agertzen dira beren entzuleekin, zeren
|
haien
mezuek interes handiagoa sortzen baitiete.
|
|
|
irratsaio desberdinen ingurura biltzen diren kontsumitzaile mediatiko desberdinak egotea. Horrexegatik, programatzaileak prospekzio soziologikoak egin behar ditu, entzulerien gustu eta joeren berri edukitzeko ezezik,
|
haien
ekandu eta ohiturei buruzko informazioa (lan ordutegia, urtaroak...) ere jasotzeko. Irrati orokorreko programatzaileen lan unitateak ordu segmentuak dira.
|
|
|
Dorretxeak ez bezala, makina bat eliza kontserbatu dira Karrantzan, haraneko auzo gehienek karrantzarren artean erlijioak izan duen indarraren adierazle den bere eliza edo baseliza baitute. Zutik dirauten zaharrenak XV. eta XVI. mendeetako San Ciprian, San Esteban eta Biañezeko San Andresen eliza gotikoak, eta Presa eta Sangriceseko eliza errenazentistak dira; zaharragoak ere izan dira noizbait Karrantzan, baina
|
haien
berri, idatzien bitartez dugu soilik.
|
|
|
Lehen Karlistadak() ere ez zuen ur hauen aprobetxamendua eten, eta 1847 urtean hain zuzen, haranean jaiotako noble batzuen laguntzaz lehenengo bainuetxea eraiki zen. Komunikazio beharrak eta noble
|
haien
eraginak, XIX. men dearen bukaeran bainuetxeak trenaren geltoki propioa izatea ahalbidetu zuen.
|
|
|
Oso gertu eliza neogotikoa dago. Garai batean, ura edateko kiosko oktogonala eta egurrezko zubia ere baziren, baina gaur egun ez da
|
haien
aztarnarik.
|
|
|
Txemak harriturik entzuten zuen tertulia haren nondik norakoa, eta seguru zegoen itzelezko liskarra sortuko zela kritika
|
haien
ondoren. Pentsamendu hori, baina, hiru lagunen barre algarek eten zuten.
|
|
|
Eta hala ere Txemak aise ezagutu zuen. Eskotearengatik batez ere, lehenago ere esana baita aurpegian erreparatzea zaila egiten zitzaiola, eskotetik aske izateko borrokan aritzen ziren meloi
|
haien
ikuskizuna aurrean izanda. " Rocío García de Mainueta!", egin zion oihu, izen abizenez, eta honek, begirada hotz baina seguruz:
|
|
|
Baina pitin bat neurriz gainekoa iruditu zitzaion Basque Country famatuari buruz etengabe mintzatu behar hori. Zer eta gainera isilik ez egoteagatik, zeren eta segurutzat jotzen baitzuen irlandar
|
haien
interesa ez zela euren esparru intelektuala zabaltzea, edota euskal gizartearen erradiografiaz hausnarketa egitea, ezpada isilik ez egotea. Berdin izango zitzaien eguraldiari, bolanta sareei, txirularen itxura falikoari edo ostrukaren okelari buruz ere jardutea.
|
|
|
Oholesi haietarik batean hiru orein zeuden, zeinetarik bi, bata arra eta bertzea emea, elkarren ondoan baitzebiltzan, hirugarrenetik —bertze ar bat— bereiz. Eta iritsi zen
|
haien
akabatzeko orena, eta hiru gizon hurbildu zitzaizkien oreinei: ireki zuten ateska, sartu ziren hiru gizonak, hertsi zuten ateska; atzeman zuten, bi gizonen artean, bereiz zebilen oreina; hirugarren gizonak aiztoa jaso... eta gero, bi oholen arteko zirritutik, odol iturri hura eta oreinaren gorputz dardarak hartua begiztatu nituen... eta ene begiak eta ene behakoa, bere batez, oreinaren begietan pausatu ziren:
|
|
|
Oreinaren begi galdu
|
haien
zirrararen eraginpean nengoen, beraz, hatsalboka, bigarren oreina atxiki zutenean —arra—, labana lepoan sartu... Eta, bat batean, ikusten ari nintzena ezin onarturik edo, ateskarat abiatu, hura ireki, eta barnerat sartu nintzen, oihuka, hirugarrenak —emeak— ihesari eman ziezaion.
|
|
|
...n bezala, kolpe haren eraginaz, kolpetik ikasi bainuen ikasi beharrekoa, lezione bakar ezin emankorrago hartan, eta deliberatu nuela, handik harat, ezen zuhurra izan behar nuela, azeriak bezala, zeinak, badu ere bere biloa erakusten, ez baitu bere asmorik biluzten, eta entseiatu beharra nuela, halatan, baldin inguruko giroa ez banuen aldeko, mihiaren bridatzerat eta arrazoinbide eta ateraldi bitxi
|
haien
ezkutatzerat eta disimulatzerat.
|
|
|
Baina antsiaturik igartzen zaitut, jaun André, zeren, Salamancan zerbait kontatu banizun ere, orain oro jakin nahi baitzenuke —hau, hori eta hura, eta xehetasun guztiak—, kolpe batez. Ordea, noiz eta historia baten korapiloak kolpe batez laxatu nahi baititugu, aldiz, are gehiago korapilatzen dugu hura, eta has nadin, bada,
|
haien
bat banaka laxatzen, geroko luzamendutan eta gibelamendutan ibili gabe.
|
|
|
Gero, jauregia berreraiki zutenean, espazio ilun hura birmoldatu, eta bi partetan partitu zuten: bata sototzat eta etxeko upelategitzat hartu zuten, berdintsu eta orobatsu utzi zutelarik bertzea, norat igortzen eta zigortzen baitzituen aitak —edo amak, bakanago— egun baterako, bitarako edo berak zuzen irizten zion aldirako, gaizki portatzen ziren sehiak eta zerbitzariak,
|
haien
hutsen eta falten arabera, eta gure gurasoen aldartearen. Eta, hala, egun batean, aitak astebeterako kondenatu zuen ziega itsu hartarat morroi bat, Urbiaindik mozkorturik itzuli zelako eta biharamunean bere egitekoei buru egin ahal izan ez zielako.
|
|
|
Bai, atearen azpitik zetozen errainu urri erdi itzaliak ziren barrena argitzen zutenak. Eta morroiak ekarri ogi puska eta ur txarroa begiztatu nituen, ez zehaztasun osoz, baina bai
|
haien
iduriak bereizteko moduan. Zenbatetan etorri izan zaidan, ordutik honat, iduri hura, jaun André, neure bizitzako gaurik gautsuenetan partikularzki...!
|
|
|
Handik harat, behin baino gehiagotan aditu ahal izan nion osabari erran misteriotsu hura: " Baina giro hertsi honetan beldur nauk erdirat egin dezanak ere muturrerat eginen ez ote duen...", eta, nahiz eta mementu hartan ez nion ulertu, aitzinago izanen nuen, bai, hitz
|
haien
argiak eta itzalak bereizteko parada: edo, ez al da egia ezen mutur batean itsuturik dagoenak halaxe ikusten ohi duela erdigunea bera ere, bertze muturrarekin bat eginik?
|
|
|
—Beraz, gauzak garbi daude —erran zigun aitonak, jaun administratzaileak testamenta irakurriz gero—: jauregia eta olak, eta
|
haien
administratzeko ardura, Martinentzat; urroztarren dorretxea eta borda, berriz, Joanikotentzat; hortik kanpoan, Martinen esku geratuko da nihaurk Joanikotekin hitzartua nuen tratuaren betetzea eta haren aitzinatzea, eta, hala, Martinek Joanikoti egunorozko mantenua ordainduko dio, baita berrogei eta hamar dukateko ere urtero, hark jauregiari eskaini zerbitzuengatik, zeren eta Mattin eta Joanes mat... Eta, azkenik, badakizue:
|
|
|
—Graziana, munduko erresumarik indartsuenetan, hala Espainian nola Frantzian, eliza eta estatua hertsiki loturik doaz, eskua elkarri emanak... eta,
|
haien
eredurat, Urbiaingo erresuma tipi honetan ez gara gutiago izanen. Beraz, zer iduritzen zaizu, baldin Joanes Baionako dominikoen komenturat igorriko bagenu, non, dakizun bezala, lagun bat baino gehiago dudan?
|