|
2000
|
|
|
Guk taldea bukatua ere, guk gihaurek hazia erein genuen antzina, eta gero han hemenka landatu ditugu landareak. Hazi
|
haiek
loratzen ari dira gure ustez. Beste batzuk gure fruituak biltzen eta lantzen ari dira jada.
|
|
|
" Arto mota onenak aukeratu zituzten eta gainerako motak galtzen utzi. Galdu ziren mota
|
haiek
ordea, beharbada bazituzten gen interesgarri batzuk gaur egun ere baliagarriak izan zitezkeenak. Egoera hori ikusita baserritarrengana jo behar izan zuten galdutzat emandako arto motak errekuperatzeko".
|
|
|
prezioaren arabera. Kanpokoak merkeagoak badira
|
haiek
erosiko dira. Bertakoak garestiagoak izateko arrazoiren bat izan behar dute; adibidez euskal jatorriaren labela izatea, kalitatea, alegia.
|
|
|
Hemen egiten dugu topo Josunek esan duenarekin, prestigioarekin. Gurasoei sinestarazten badiegu beren berba egitea txarra dela,
|
haiek
ere hasten dira jatorrizkoaren ordez beste zerbait egin guran. Hitanoa eta horrelakoak zergatik galdu dira, bada?
|
|
|
Horrek ekarri du leku askotan batuarekiko dagoen urruntasuna eta mesfidantza. Gauzak nola joan diren ikusita, Iparraldean batua ez da hemen bezala sartu;
|
haiek
beti gorde dute beren ukitua, beste ingurune bat egon delako, administrazio munduan ez delako egon euskara batua hizkuntza ofizialtzat hartu duen autonomia bat... Beste askatasun bat eduki dute gauza asko gordetzeko eta Iparraldeko batek modurik formalenean idazten duenean ere, beti ikusten da nongoa den.
|
|
|
Izan ere, bizitza modernoan hizkuntza gutxiagotuen patua baitauka aragoerak berak ere: eremu horietan ere gazteen aragoerak ez dauka beren zaharren joritasun edo aberastasunik, baina
|
haiek
izan ez duten militantzia eta gogo bizia agertu ohi dute hizkuntzaren alde.
|
|
|
Almuniari esango nioke espainol ona dela, eta ez duela Espainiaren interesen aurka doan ezer egingo. Berak ere gu nazionalistak garela dio;
|
haiek
beren nazionalismoa defenditzeko bitarteko militarrak dituztelarik. Hemengo PSOE gainera alderdi espainola da; ez du berezko nortasunik.
|
|
|
Euskara berreskuratzeko prozesuan, euskalduntzeak zuen garrantziaz hasiera hasieratik jabeturik, gau eskolen sortzaileetariko bat izan zen Laspiur. Hasierako irakasle
|
haiek
egin ohi zuten bezala, eskolak emateaz gain, didaktikarako materiala prestatzen ere lan handia egin zuen. Imanol Laspiurrek bere eskolak emateko erabilitako baliabide eta materialen nolakotasuna begiratuz gero, euskarak azken hamarkadetan izandako gorabehera eta eboluzioa ikus daiteke neurri handi batean:
|
|
|
Harek gogoan zeramatzan, baina pena da galdu egin direla, ez baitzituen idatzi. Nik hamaika urte nituela edo hil zen aitona, eta artean ez nuen denborarik eduki bertso
|
haiek
ikasteko edo apuntatzeko. Gainera oso lotsatia zen, eta ez zuen nahi izaten haiek kantatzerik.
|
|
|
Nik hamaika urte nituela edo hil zen aitona, eta artean ez nuen denborarik eduki bertso haiek ikasteko edo apuntatzeko. Gainera oso lotsatia zen, eta ez zuen nahi izaten
|
haiek
kantatzerik.
|
|
|
Igandero eta feria egunetan ere bai. Azpeitian 2 errealetan saltzen ziren eta erraz ikasten genituen
|
haiek
. Horri esker gelditu naiz irakurtzen ahaztu gabe!
|
|
|
Eta hasiberritako garai
|
haiek
nola oroitzen dituzu. Zailtasunak edo izango ziren, beldurra, bertsoa nola bukatu...
|
|
|
oinbetekoa, egur txiki bat da. 6 oinbetekotara bota genuen erronka,
|
haiek
hiruna oinbeteko ebaki behar zituzten, eta nik 6 Nik irabazi nien, eta hortik pentsatu zer bizkorrak izango ziren haiek ere!
|
|
|
oinbetekoa, egur txiki bat da. 6 oinbetekotara bota genuen erronka, haiek hiruna oinbeteko ebaki behar zituzten, eta nik 6 Nik irabazi nien, eta hortik pentsatu zer bizkorrak izango ziren
|
haiek
ere!
|
|
|
Berak, ordea, bere lagunekin batera, oraingokoak, meritu guztiak dauzka, lan izugarria egin baitute. Areago oraindik
|
haiek
lirateke demokraziaren izenean aritu diren bakarrak. Berak dioenez gatazka honi buruz ez daukagu ezjakintasuna baino.
|
|
|
Hezkuntzaren arazoaz galdetu eta zera esan du: " Harritzen nau arazo hori izateak,
|
haiek
haurrak Bizkaiko eskoletara bidaltzen baitituzte".
|
|
|
Portugaleteko Astileku ikastolak azken hiru urtetan autobus bat du Castrorako bidea egiten duena. Ruper Ormaza zuzendari gerentearen hitzetan," ikusi genuen urtero joaten zela ikasleren bat Castrora bizitzera eta autobusa jarri genuen
|
haiek
euskaraz ikasten jarrai zezaten, nahiz eta bidean horrenbeste denbora galdu". Rufino Diaz Helguera Castroko alkatearekin bildu ziren autobusa jartzeko erabakia hartu zutenean eta honek erabakiari ongi iritzi omen zion.
|
|
|
Kalearen urrunean mendi bat ikusten da eta hura deskribatzen ari da mutil gazte bat. Kontalari gazte bat hortik hasten da oroitzen lehenengo denbora
|
haiek
. Aldi berean, gazte denboran dagoen eguzkia eta honen indarra ageri dira.
|
|
|
Bukatzeko, txapeldun denekin bertso saio informal bat egingo da. Eskolarteko txapelketatik pasatakoek garai
|
haiek
berriro bizitzeko aukera izango dute festa horretan, eta sekula izan ez direnek, berriz, eskolartekoaren esentzia deskubritzekoa
|
|
|
Ja, ja. Bai, baita
|
haiek
niri ere. Barre egitea bezain ona da, gainera.
|
|
|
Modu naturalean gertatu da. Ramon Saizarbitoriak eta esaten dutenez,
|
haiek
euskararengatik eta inork egiten ez zuelako hasi ziren idazten.
|
|
|
Haiekin hasi nintzen esnatzen. Agian, mitifikazio inozo bat izango da, baina
|
haiek
esaten dutena aintzat hartzen dut. Eta ez hainbeste idazten dutena.
|
|
|
Eta Ingalaterran, proportzionalki, poesia gutxiago irakurriko dute, seguruenik, hemen baino. Baina
|
haiek
dirua dute, industria dute, handiak dira, eta gu haiei begira gaude. Haiek bezalakoak izan nahi dugu, baina hori baztertu eta katakunbak onartu behar ditugu.
|
|
|
Camino ezik, beste hiru familiakideak ditugu mahaiaren bueltan. Hogei urte iragan dira baina
|
haiek
orainaldian hitz egiten dute Jose Migueli buruz. Haren gorpuari buruz ezer ez jakiteak ez die ematen besterako tarterik.
|
|
|
Desagerketaren lehenbiziko salaketa 1980ko ekainaren 17an jarri zuen familiak,' Naparra' desagertu eta sei egunera, Baionako Epaitegian. Beñat Etxeberri abokatuak bideratu zizkien lehenbiziko urrats
|
haiek
. 1982an Frantziako justiziak jakinarazi zien kasua bertan behera geratzen zela datu berririk agertu arte.
|
|
|
Lizarra Garazi akordioaren garai baikor
|
haiek
joan dira. Zeintzuk dira itxaropen haiek galdu izanaren erantzuleak zure iritzian?
|
|
|
Lizarra Garazi akordioaren garai baikor haiek joan dira. Zeintzuk dira itxaropen
|
haiek
galdu izanaren erantzuleak zure iritzian?
|
|
|
Pilotan hasi aurretik aizkoran ere jardun omen zenuen. Gogora ekarriko al dizkiguzu zure hastapenetako lehen urte
|
haiek
–Hogeita koska urte pasa dira jadanik.
|
|
|
Zuberoan apezek eta hauen ingurukoek sozietateko elitea direla pentsatzen dute. Pastorala
|
haiek
baino hobekiago egitea ez dela posible uste dute. Apezek nahi dute pastoraletan haien legimitatea azkartu, lehenik haiena dela ziurtatu.
|
|
|
Esparru zientifikoan, Gabriel Nahas eta A. Campbellek kalamuaren kalte organikoen inguruko ikerketak burutu zituzten. Azken ikerketa medikuek ez dute
|
haiek
aipatutako kalte gehienak frogatzerik izan.
|
|
|
" Me dijo la virreina" (1942 aldekoa), bere aldetik, garai beretsuan kokatzen da, baita botikako solasaldietan aritzen direnak ere, baina eszenatokia ponposoagoa dela erraiten ahal da, baita eliteko pertsonaien nagusitasuna ere,
|
haiek
antolaturiko eta gauez burutu beharreko jai, dantzaldi bat lekuko. Testua irakurtzerakoan, halere, prosa baino olerkia dela dirudi, mamia baino estiloa landu baita, adierazten dena musika bailitzan
|
|
|
" Irratilari berri hauek askatasun osoa dute nahi duten formatoa asmatzeko. Gainera, gu ez gara sartzen
|
haiek
adierazi nahi duten gauzetan", adierazi digu Isabele Barreitx kazetariak.
|
|
|
Bestela ez da ulertzen nola egin nuen alde Oriotik, garai hartan denak irabazten baitzituen, eta egitura sendoa zuen... Castrori bi urtez egon nintzaion ezetz eta ezetz esaten, eta
|
haiek
xaxatzen ninduten" baina hik esaten duk klub bat hartu eta goienean gustura lagako hukela"... Eta azkenean zauri hori ireki zidaten, eta hori izan zen Castrora joateko arrazoia.
|
|
|
Orain galtzen ari bada ere baserrietan eduki ditugu lehengo lorategi
|
haiek
: estopa, ezpartzu eta kalamuak soka eta txikotak egiteko, zume eta drakaenak listatarako, berbenak, malmak, intsusak eta abar sendagaietarako...
|
|
|
Orain dela 6 urte Ordiziako Gaztetxean irrati emisora bat abian zen, baina Gaztetxea bera erre zenetik jarduera
|
haiek
bertan behera utzi behar izan zituzten.
|
|
|
Hala ere, aurten deia Ipar Euskal Herrira ozenago iritsi zedin saiatu dira antolakuntzako kideak. " Deialdi nazionala izanik
|
haiek
ere kontuan hartu behar ditugu, eta batik bat jakinda herri dantzetan aberastasun handia dutela beraiek eta erakusteko gauza asko dituztela esparru horretan", dio Juantxo Maya Ereintzako lehendakariak. Horregatik, aurtengo egitarauaren berrikuntzarik nagusiena Lapurditik dator.
|
|
|
Pozik dabil aita bat bere alabatxoari trenak, abioiak edota itsasontziak ikustea erruz gustatzen zaiolako. Okerrena, ordea,
|
haiek
ikusi orduko haurrari sortzen zaizkion galderei erantzun beharra da berarentzat. Izan ere, galderak egiteko makina dirudi neska txikiak, eta oso galdera zuhurrak egiten dizkio gainera.
|
|
|
Jose Donoso Chileko idazleak zioenez berak egin zuen halako tailer bat eta utzi egin behar izan zuten, ikasleek esaten ziotelako euren sormenerako bideak murrizten zituela. Horrek esan nahi du
|
haiek
muntatutakoa izan dela halako potaje bat... haientzat!
|
|
|
Ni hona etorri nintzenean euskaraz horrelakoak eskura ezinak ziren. Hemengo gazte informatikari batzuk
|
haiek
horrelako produktu bat garatzeko gauza zirela esan ziguten eta Aldunditik apustu handi bat egin genuen: erakuts dezagun horrelako produktuak egin daitezkeela hainbeste milioi erabili gabe.
|
|
|
Aurtengoarekin hamabost urte bete ditu Eusko Jaurlaritzaren Euskara Zerbitzuak bultzatutako Urruzuno literatur lehiaketak. Eta hori dela-eta, 2000 honetan sarituak izan diren idazle gaztetxoen lanekin batera, Urruzunotarren zerrenda argitaratu dute, hots, 1986tik gaur arte irabazle suertatu direnen izen eta abizenak,
|
haiek
idatzitako lanen izenburuak eta beste xehetasunak jasotzen dituen zerrenda. Jakina denez, Urruzuno literatur lehiaketa gazteenei zuzendua dago, oraindik ikastetxeetan dabiltzanei esan nahi da, nahiz eta dauzkan lau ataletan" zahartxoak" eta" gazteenak" egindako prosazko edo poesiazko lanak bereiztu.
|
|
|
Eliza Katolikoaren buruak, lurran Kristoren ordezkari zenak aipatutakoak ei ziren
|
haiek
eta, jakina, zentsurari ihes egiteko bazeukan zeren babesean jarri editorialgileak. Horrela, ondorio hauetara iristen zen:
|
|
|
Beraz gure zahar
|
haiek
, errosarioa eta merienda irentsi aurretik eta ondoren, eguraldiaz etengabeko berriketan zebiltzanean, ez zirela txatxu kontuetan ari eta zerbait bazekitela.
|
|
|
Ni beti harritu izan naiz kubatarrak edo Alpujarrakoak etorri direnean:
|
haiek
batbateko jardunaren tartean Lorcaren poesiak kantatzen zituzten mahaian zutituta, eta haiek jardineroak ziren. Konturatuko dira bat batekoa eta poesia beste maila batekoak direla, baina eskailera berekoak direla ikusten dute.
|
|
|
Ni beti harritu izan naiz kubatarrak edo Alpujarrakoak etorri direnean: haiek batbateko jardunaren tartean Lorcaren poesiak kantatzen zituzten mahaian zutituta, eta
|
haiek
jardineroak ziren. Konturatuko dira bat batekoa eta poesia beste maila batekoak direla, baina eskailera berekoak direla ikusten dute.
|
|
|
Eta lan sakon, aldiz nekoso, horren emaitza da Euskal Herriko Unibertsitateak kaleratutako liburu eder hau. Ikertutako eskultura guztien irudiak agertzeaz gainera, non dauden, zein materialekin eginak izan diren, nork antolatu zuen
|
haiek
saridun gertatzeko lehiaketa, edizio bakoitzaren gorabeherak eta abar azaldu dizkigute, zehatz mehatz. 258 eskultore eta 9 talde omen dira guztira EAEko leku publikoetan beren eskulturak ezarriak dauzkatenak.
|
|
|
Garai latzak ziren
|
haiek
gure herriarentzat. Bertako hamasei gazte abertzalek epaiketa militar bati aurre egin behar zioten eta beraietako batek baino gehiagok herio epaiketa jasan zezakeen.
|
|
|
Garai batean, zonalde ez euskaldunean hezkuntza publikoa euskaraz jaso ahal izateko aukerari batzuek," indar metatze" prozesua bizkortzekotan edo, uko egiteko luxua izan zuten. Orain berriz, orduko luxu
|
haiek
garestiak ditugu. Erasoa larria eta erabatekoa da.
|
|
|
Horrela irekitzen da irakurlearen begien aurrean mundu zabaleko literatura askotariko horren mostra zabala, Sarrionandiaren" alter ego" diren idazle mota guztietako horien emaitza aurkezten digularik. Bere obraren zale diren irakurle euskaldunei aukera eskaintzen die
|
haiek
ezagutzeko, eta bestetik, literatur iturrien inguruko gogoetarako bide ematen die liburu honek literaturzaleei, geroago aipatuko ditugun saiakera liburuetako iradokizunek bezalaxe.
|
|
|
Sosegurik ezak Andresengandik Luisengana, lehendabizi, eta bizitzaren muturreraino, geroago, eramango du protagonista. Oroitzapena, Debatik Donostiarako bidean zihoan autobusean izaniko sentimendu hura (zoriona?), birjintasuna galdutako memento
|
haiek
, Andresekiko hoztasuna, Luisekiko gero eta gertutasun handiagoak... Hori guztia bakardadea sentitzeraino.
|
|
|
Giroari dagokionez, egileak berak aipatu bezala," nobelan badaude aipu batzuk gure belaunaldiaren autobiografikoak: lehenengo porroak, lehenego sexu harreman
|
haiek
, lehen feministak... nire garaiko kontestua agertzen da apur bat." (Gara I)
|
|
|
Eleberri honetan, bestalde," pertsonaiek dute pisu gehiena:
|
haiek
baitira gertakizunak eragiten dituztenak eta haien ahotik jasotzen baitugu arestian aitatutako inguruko errealitate hori." (Egan 48) Haatik, pertsonaia lauak izaten jarraitzen dute.
|
|
|
Aita Vitoriaren Salamancako irakaskuntza
|
haiek
, Hugo Grocio holandarrak sistematizaturik jarri zituenetik, mundu guztian ospe handia hartu zuten giza eskubideen alde. Geroztik, zehaztasunez, argi eta garbi eratu dira gizakion eskubiderako.
|
|
|
Hala ere, esan beharra dut, Gaztelako lehen errege
|
haiek
eta gure probintzietako Batzar Nagusiak, hauek aspalditik zituzten foruak errespetatuz, elkarren artean aski ongi konpondu zirela. Baita ere 1812 urtean Cadizko Konstituzioa onartzean partaide izan zirela.
|
|
|
Azkoitiko zaldun
|
haiek
ere, Xabier Munibe, Joakin Egia eta Manuel Altuna, nobleziazko tituludunak izan arren, gaztelarrentzat, isekaz,, zalduntxoak, ziren; baina bataio hori ez zuten txarrera hartzen eta Real Seminario hura Bergaran sortu zuten, Humanitate eta Letrak irakasteaz gainera zientzia erabilgarriak bultzaraziz, Matematika, Fisika, Kimika, Mineralogia, Me talur gia eta abar.
|
|
|
Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen: Giza Eskubideen onarpena beste garai batekoa zela,
|
haiek
beste denbora batzuk zirenez gero.
|
|
|
Nork uste izango zuen horien ondokoak izango zirela Nafarroako erregetza hondatuko zutenak? Egia esan, feudalismo garaiko eredu
|
haiek
ez zuten zaintzen etikarik eta, jatorriz senideak izan arren, ezin elkarri amore eman eta, nor gehiagoka, guduaz baliatzen ziren.
|
|
|
Hala ere, esan beharrekoa dut, Gaztelako lehen errege
|
haiek
gure probintzietan Batzar Nagusiek aspalditik zituzten foruak errespetatu zituztela, eta elkarren artean aski ongi konpondu zirela. 1812 urtean Cadizko Konstituzioa onartzean ere partaide izan ziren Batzar Nagusiak.
|
|
|
latuziren, bainaaskotanherriarenkaltehanditarako, lapurretaetaarpilaketakzirela eta.HonelakotaldearmatubatekoakagertuzirenMarkinanPedroPérezburuzagi zutela1809koazaroaren25ean, bainaherritarrekezzituztenonartu.Herri guardiabat sortuzen, haiengandikbabesteko251.FraiBartolomek ere, boluntario?
|
haiek
Karmengokomentuanetaelizanegindakotriskantzenberriematendigu.
|
|
|
Aditzlaguntzaileiragankorreanb/ v renalternantziaagerida, bainavdagehien ageridena: davenac (dauanak, hark); daveenac (dabenak,
|
haiek
).
|
|
|
Analogiak draamala drudii horretan huts egitera. Esaterako:(...) eguitendavelapecatu (hark), baina(...) eguitendaveelapecatu(
|
haiek
): –alapecatu mortala, ala venialaeguin daven. Euscal errijetaco...
|
|
|
(98) (hark); baina, plazaan piestiaeguitendaveenac. Euscal errijetaco... (53)(
|
haiek
). Kasuhauetan,, u, reneraginez ondorengobokala gradu batixtendenez gero, bikoiztea bereizgarri da; bainabeste batzuetan, honen analogiazedo, behar ez deneanereegitendubatzuetan... Iraganeanezduondoko bokalaixten; beraz, honakobikoiztehauezlegoke zuzen:
|
|
|
Jarraian Joxe Valencia eta bere psikologiako ikerketa taldeak aurreko lerroetan aipatutako gatazkak hobeto ulertzen lagunduko digute. Talde horrek perspektiba historiko eta psikologikotik aztertu du estatuen ideologiaren barnean nazioenizaera eta
|
haiek
jaso duten trataera. Gainera, ikerketaren izaera enpirikoak interesberezia ematen dio artikuluari.
|
|
|
liburuarekin ireki zuten bideari jarraitzendiogu. Haiek (baina ez
|
haiek
bakarrik) hasitako tradizioa da UEUko FilosofiaSailak aukeratu duena: antolatzen ditugun ikastaroak eta argitaratzen ditugun liburuak, eskutara erori zaizun hauxe adibidez, horren adierazgarri dira.
|
|
|
Gure diziplinak exijitzen duenzorroztasunez aritzea, are zailagoa izaten da. Izan ere, paragrafoak idatzi ahala, adarrak irekiz eta irekiz doaz, gero
|
haiek
ixteko nahi bezainbeste espazio eta astirikeduki gabe.
|
|
|
Erabili zutenen artean, Ingalaterra aldean haurrentzat eratu ziren kanpamenduetan lanean izanzen Maria Dolores Goya andereñoa dugu. Alabaina, gerra zela eta, dokumentu
|
haiek
behar bezalazabaltzeko aukerarik ez zen izan, ez eta gerora erabiltzeko ere?.
|
|
|
Laugarren konfigurazioak estatu baten mugen barneko konzentrazio handia islatzen du, baina kopuru aldetik ezdira nagusiak, eta beste estatuetan ere agertzen dira (1D irudia; e.b., KurdoakIraqen, Turkian eta Iranen). Azkenik, talde etniko desberdinez osaturiko estatuaagertuko litzateke,
|
haiek
estatuaren mugen barnean daudelarik. (1E irudia; e.b., Kanada, Suitza).
|
|
|
Eskubide demokratiko hori euskal herritar guztieidagokiela diote denek, Estatu espainiarrak eta frantziarrak ezarritako lurralde zatiketa eta jazarpenaren ondorioz, gaur egun gure gizartean dagoen nazio kontzientziazdauden mailen ezberdintasunaz jakitun badira ere. Halaber, nazio eskubideen aldarrikapen hutsa egitetik
|
haiek
gauzatzera jauzi egiteko garai aproposean gaudela irizten diote. Baina, nola aurreikusten du bakoitzak, oraingoz bederen, autodeterminatzera eraman gaitzakeen prozesua?
|
|
|
Beresortzaileak, John Bowlby() izeneko psikiatra eta psikoanalistak, ama haurren arteko erlazioa ikertu zuen bere hasierako lanetatik. Ez zegoen oso adosbetiko adierazpen psikoanalitikoarekin, zeinak haurrak zaindariekiko atxikitzenzirela defenditzen baitzuen,
|
haiek
beren oinarrizko beharrak (gosea bereziki) betetzen zituztelako. Harlow en lanak (1958) amarengandik bereizirik hazizituzten rhesus makakoak aztertzean, bat zetozen Bowlby ren formulazioekin.Psikologia, psikoanalisia, portaeraren zientziak, fisiologia, zibernetika etaetologian oinarria zuten ekarpenak bilduz, Bowlby k gorputz teoriko sendoa eratuzuen.
|
|
|
Atzerrian ezagutu ditugun ETA ren fundatzaileetatik, Txillardegi izan da nik aurkitududan lehena. Hark ongi ezagutzen zituen gure iparraldeko hiru probintziak, frankismoakDonostiatik ehizatu baino askoz aurretik ere, Hazparnen baitzituen askaziak, Xorribitarrak, eta
|
haiek
bisitatzera usu etortzen baitzen. Enbata mugimenduaren fundatzaileekberezitasun bikoitz horren pean, militante politiko eta Lapurdiko erdi herritar gisa, ezagutu zuten.
|
|
|
Hots, hemengo eta oraingo berriemaileen hitzetan nabari da mito batzuetakogertakariak ez direla hain aspaldian jazo, eta ez dira, hargatik, antzina gertatuarenerrepikapen edo imitazioak; aitzitik, behin bakarrik gertatu direla uste dute kontatzaileaskok,
|
haiek
esandako aldian hain zuzen. Badira behin eta berriz, han eta hemen agitudirenak (adibidez, laminak ogi eske etortzen ziren labekada egiten zenean; maiz, beraz), baina gauza gogoangarri eta erreferentzial asko behingotzat eta ez oso aspaldikotzat hartuak dira; esan nahi baita, protagonistak ongi identifikatuak direla, berriemaileak berak zuzenki ezagutu ez baditu, haren gurasoek edo aitita amamek bai.
|
|
|
Orain, iraganean ikustendute gertakaria berriemaileek, azpimarratuz gaur egunean Harrusean bizi diren jendeakez direla zigorra jasan zutenen ondorengoak edo familiakoak: orduko
|
haiek
, etxeaerrekara joan eta gero, Ameriketara joan baitziren.
|
|
|
Gizon horren gorabeherak kontatzean beti azpimarratu du berriemaileak, eta haren senarra Pablok egiaztatu, egiazki gertatu direla, ezbatere asmatuak, baizik eta haren ahaideek ikusiak, Eulaliren izekok eta amak biziizandakoak. Hain zuzen
|
haiek
dira informazioaren iturburua: Eulaliren ama (BenitaHandi deitzen zuten) eta haren ahizpa (Juana Larrea), azken hau Etxebarriaren (1995) berriemailea.
|
|
|
Izanere, kontalari ospetsua izan zen Benita Handi, horregatik ezaguna auzoan, bilobek ongigogoratzen dutenez; eta haren ahizpa Juanak ere, Araneko hilbegiran egon zen izeko, kondaira piloa bazekien. da
|
haiek
ziotela mitoa gertakariari egokitu.
|
|
|
Herriminez bultzaturik, hondarrak bilduz, antzinakorenametsean geratu zen Campion. Etorkizunerako proiektu hura galtzen uzten ari zirenvasco navarro
|
haiek
salatzearekin batera, joandakoa besterik ez zuen eskaintzeko.
|
|
|
Alde ala aurka daude? Garrantzirik ba ote dute eusko gaidirelakoek
|
haiek
proposatzen duten Euskal Herriko egitasmorako. Beste gaien menpelagatzea ote da haiek proposatzen duten kultur eredua?
|
|
|
Garrantzirik ba ote dute eusko gaidirelakoek haiek proposatzen duten Euskal Herriko egitasmorako? Beste gaien menpelagatzea ote da
|
haiek
proposatzen duten kultur eredua. Alde honetatik ikusita, hizkuntza propioaren aberastasuna agerian azaltzen da.
|
|
|
Kulturan, gure bigarren naturan, aldiz, jaiotzearekin batera sortuak garen giltzabiologikoa genomatik bideratuta eta irentsita eutsi eta gureganatu ondoren ogiegituraturik, jasotzen ditugun sentsazioak eta
|
haiek
bidalitako mezuen ezagupenakmetatzen hasten gara. Lana egin behar du gure gorputzak horretarako.
|
|
|
Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu
|
haiek
(nor) direla beren gisakoekin eta besteekin, haiek (nor) direla beren eremuarekin, haiek beren baitako direla. Beren baitatik etaberen baitarako eserita egoten ikasi ere ikasi behar dutela, dituzten mamu eta beldurrekin, nahikari eta bakardadearekin.
|
|
|
Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu haiek (nor) direla beren gisakoekin eta besteekin,
|
haiek
(nor) direla beren eremuarekin, haiek beren baitako direla. Beren baitatik etaberen baitarako eserita egoten ikasi ere ikasi behar dutela, dituzten mamu eta beldurrekin, nahikari eta bakardadearekin.
|
|
|
Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar dugu haiek (nor) direla beren gisakoekin eta besteekin, haiek (nor) direla beren eremuarekin,
|
haiek
beren baitako direla. Beren baitatik etaberen baitarako eserita egoten ikasi ere ikasi behar dutela, dituzten mamu eta beldurrekin, nahikari eta bakardadearekin.
|
|
|
Ezen orduan zorra kitaezina baita.Edo beste inor baino maiteago gaituztela. Edo luzaz irauten duten tranpaz beterikoafektibitate menpekotasunak egiten ditugu edo beti menpeko diren leialtasunezkoak.Zail egiten bazait ere, ulertu nahi dut, ezin izan naitekeela neure seme alaben adiskide, neure eskarmentua ez dela haiena, neure ikaskuntzak ez diela balio, ikasi egin beharkodutela, nik egindako oker zuzenak neureak direla eta
|
haiek
ere, beren aldetik egingodituztela. Maiz askotan esan ohi dugu ez genu keela nahi geure seme alabek geuk eginditugun hutsegite berak egitea.
|
|
|
Entzuleek gaztelania ulertzen zutela eta, erdarara lerratzea ez zen aintzakotzathartu Gotzainaren agirian. Alderantziz, Z. Martinez-ek, 1924ko arauak ematean, hizkuntz ulerpen irizpidearen gain formulatu zituen
|
haiek
, hori bai bi hiztungoentzatberdintasuna, kasik matematikoa, bilatuz eta heziketa erlijiosoaren urrezko arauaororen gainetik jarriz (Boov 1924: 3, 56
|
|
|
Euskararen eliz erabilpenerako debeku eta arauak ez ziren izan legeria edo Administrazioko gertakariak bakarrik; gizartera ere jaitsi zen haien eragina, eta
|
haiek
zegozkien agintari eta herritarrek, onerako nahiz txarrerako aintzakotzat hartu behar izanzituzten. Horregatik, galdetzekoa da zein izan zen, haien aurrean, herri eta elizetakoburubidea, pertsonala eta instituzionala.
|
|
|
Mugimendu barruko zalantza
|
haiek
gorabehera, frankismoak oro har elebakartasunaren aldeko politika egin zuen, Administrazio guztiz elebakarra ezarriz, gaztelaniaez ziren hizkuntzei eskola eta kulturarako bidea erabat moztuz, eta, praktikan bederen, lotsa handirik gabe behin eta berriz bizitza pribatuan ere sartuz. Hemen orain ikusikodugun kasuak erakutsiko digunez, eliz jende frankistari berari ere arau berriak paratunahi izan zitzaizkion.
|
|
|
Abiapuntu honetatik ulertu behar da, uste dugunez, ondoren azalduko ditugunetanikusiko dugun Lauzurikaren jokabidea. Eta goazen, arau orokorren historia egitekobehar genuen ingurumenaz diogun honetatik, arau
|
haiek
jaso zituen eliz erakundebatera. Gizarteak berak debekua nola bizi izan zuen balioztatzen lagunduko diguteondoko datuek.
|
|
|
Nire arloa merkataritza izanik, Gainazal handiak eta denda kateak deritzan saileanaritu naiz. Nahiz eta gure enpresa optika bat den, gainazal alimale horiekin zerikusihandirik ez duena (neurriaren aldetik bederen),
|
haiek
bezala merkataritza munduanlehiatzen ari da eta, euskararen problematikari dagokionez, erronka bertsua du.
|
|
|
Alde batetikmailegua ez da musikaren, zentzu tradizionalean, eta hizkuntzalaritzaren artean. Ezdugu bilatzen partituraren izaera tekniko musikala aztertzea taxonomia estrukturalistak erabiliz edo, haren ustezko esangura inmanenteak direla medio,
|
haiek
aurkitzekopartitura aztertzea kategoria semiotikoen bidez. Semiotika, kasu honetan, kulturadierazpenen inguruan gauzatzen diren errepresentazio sozialen nondik norakoakaztertzeko, komunikazio sozial honetan zeinuek duten indarra analizatzeko, motahonetako jarduera komunikatiboan sartzen diren alderdiak bereizteko eta, oro har, komunikazio sinbolikoaren inguruan eta fenomeno kulturalen interpretaz...
|
|
|
Hasteko, zeini daukat arrazoitu beharrik eta zer justifikatu behar dizkiot nik inori ene gurariak, desirak, ene askatasun egarria? (...) Nondik datorkit niri gurariok inori arrazoitu etajustifikatu beharraren sentimendu horixe bera, premia hori, ez bada gizartearengaurko eraketak (gurari)
|
haiek
nigan ukatzen eta zanpatzen eta nolabait moralki, debekatzen, dizkidalako faktotik?
|
|
|
Askotan euskaltzale batzuek,
|
haiek
ere, beren buruari galderak egiten dizkioteberezko kulturaren izateari buruz. Honelako kasuetan, ordea, galdera egileak kezkabaino gehiago nahasmena du bere buruan.
|
|
|
Pelikulen bidezko mezu politiko kulturalak lausoegi geratzeko arriskua zela-eta, balore etasinbologia orokorrez honantzago dagoen errealitate politikoak behar zituen tratamendu berezia etaerantzun zehatzak eskaintzera etorri zen NODO delakoa. Albisteak eta dokumentalak nahasiz, eta xedeespainolista uniformizatzaileen menpe betiere, Franco-ren eta haren, nazio, aren (balore, planteamendueta estereotipoak barne) goresle hutsak izateko jaio ziren informatibo bideratu
|
haiek
.
|
|
|
Autogorrotorako lehenbiziko urrats
|
haiek
zirela-eta, barka bekigu adibide gisara gure oroimenazbaliatzea: urte haietan mukizuak ginenon artean erraz gogoratzen den kontua da nola euskal abesti batikasteari ekitean, esaterako, beti egoten zen kaletarren bat edo beste (nahiz eta gurasoetako bat edo biakmintzatzaile biziki hobeak ziren euskaraz erdaraz baino), jo!, en vasco!?
|
|
|
Liburu honetan haietariko batzuk azalarazten direnez, niri Hezkuntzarekinloturik daudenak agertzea suertatu zait. Ez dira
|
haiek
, agian, Txillardegiren aurpegiezagunenak. Izan ere, politikagintzan edo ideologian, eleberrigintzan nahiz literaturanoro har, hizkuntzalaritzan edota soziolinguistikan bereziki... berak erein, hazi eta hedaturiko uztak nabarmenak ditugu oso.
|
|
|
Elizak, berriz, XVI. mendean, jarduera teokratikoari jarraituz, barbaroen lurraldeak bere esku omen zituen-eta, kristau printzeei ematen zizkien lur
|
haiek
, konkistazitzaten. Ondorioz, kristau konkistatzaileek ez bakarrik lurren jabe egiteko, baitapertsonen jabe (esklabu bihurtuz) egiteko eskubidea ere ba omen zuten.
|
|
|
Baldintzaobjektibo guztien aurkako matxinada zen hura, garaitzeko inongo aukerarik ez zuena. Etahala ere, gazte txoro
|
haiek
egoskortu zirelako gaude gu hemen, mende berriari itxaropenberriz begira. David eta Goliaten ipuinean bezala edo.
|
|
|
Ezin izan nion beste hitzik atera gai horretaz, eta jakin minez segitzen nuen nik.Istorio hark zulo asko zeuzkan, gehiegi, eta
|
haiek
betetzeko bide bakarra neukan: AitaMorlans bera.
|
|
|
Aita Itxaso hil berria zen, eta komentuan bertan lurperatuko zuten, biharamunean. Osaba ikusi zuen azken aldia zein zen pentsatzen jarrita, bere susmogaizto
|
haiek
kontatu zizkionekoa izan zela ohartu zen. Harrezkero, beste seniparterikez eta, susmo txar haiexek hartu zituen beretzat gure aitak, eta susmo horien gainetikAita Morlansenganako herra bizia, bihotzean zulatua betiko.
|
|
|
Geroago, 1906ko urtean hain zuzen, Londres-en asmakaria patentatu eta serieka igorgailuak eta hargailuak ekoizten hasi zen, txakada batez, lipar batez, ziztu bizian Morseren soinuak igorriko zituztenak, uhin hertziarrak ziren ibiligailu azkarrek garraiaturik. Fessenden bere buruari galdetzen hasi zen uhin misteriotsu
|
haiek
gauza izango ote ziren Morse ren kakara zakarra baino soinu gozoagoak garraiatzeko; eta baiezko ondorioa atera zuen. Musika eta giza ahotsaren modulazioak ere igor zitezkeen.
|
|
|
1938an uhin motzeko zerbitzuari hasiera eman zion, emanaldiak Britainia Handira eta geroago Frantziara ere bideratuz. Urte bat geroago zeharo debekatu zuen atzerriko estazioak entzutea, interferentziak edo trabak ere jarriz, jendeak estazio
|
haiek
sintoniza ez zitzan. 1943 urtean Joseph Goebbels en agintepean uhin luzeko 107 estazio eta uhin motzeko 23 zeuden; uhin motzean 207 informazio eta propagandaemanaldi egiten ziren 53 hizkuntzatan (Faus, 1981, 72).
|
|
|
Gainera, izurrite eta gaixotasunek (haritzaren oidioak eta gaztainondoaren tintak eta txankroak) XIX. mendearen bukaeran kalte handiak sortu zituzten zuhaitzetan, gure lurraldeko basoen egoera larriagotuz. XX. mendearen hasieran eskualde asko erabat deforestatuta zegoela, Administrazioak basoen landaketak bultzatu zituen; hasiera batean higadura galaraztea eta basoen hedapena zabaltzea helburu zuten landaketa
|
haiek
, laster bestelako norabidea hartu zuten, eta hazkuntza azkarreko zuhaitz exotikoen landaketak ugaritu ziren. Gerrate Zibilaren ondoren, zuhaitz hauek, eta bereziki intsinis pinuak ematen zituen irabaziak ikusita, koniferoen landaketa monoespezifikoak burutzen hasi ziren.
|
|
|
Lehortzean, zohikatza kolonizatzen duten landareak aldatu egiten dira; Molinia caerulea eta txilarrak ager tzen dira, goroldioen hazkuntza eragotziz. Lehen lehortzen direnak, zohikaztegiko alde azalenak dira, baina denbora luzearen ondoren, alde sakonena ere, erdigunekoa, lehortuko da; hau da, denboraren poderioz zohikaztegiak lehortu eta desagertu egiten dira, eta beste landaredi mota batek kolonizatuko du
|
haiek
utzitako lekua.
|