|
2004
|
|
|
Beste batzuontzat, berriz, antza denez, haientzat bakarrik, ezinbestekoa da hitz egitea. Ez demokratei, ordea, 43 urteko
|
emakumeoi
bezala, zera gertatzen zaie: azkenean beraiek bakarrik dirudite nahi ez dutenekin egotera behartuak.
|
|
|
Zuoi,
|
emakumeoi
, bizitzanaurrera
|
|
2005
|
|
|
Udazkenean, hementxe bertan idatzitakoaren harira etorri zitzaidan lagun bat baino gehiago, lerrotxo horietan jarritakoarekin adostasuna azalduz eta bere eskuetan zegoena egiteko asmo zintzoz,
|
emakumeoi
kantu zaharretan ere zirrikitu bat zulatu nahian. Baina esperantzari irekitako leihoa berehala itxi zitzaidan, tra (d) izioaren desilusio usain ustelak eraginda.
|
|
|
Badira, ordea, adibide orokorragoak, mendebaleko kulturan txertatuak. Anitz eta anitz
|
emakumeoi
dagokigu, eta horietako bat da hilekoaren inguruko isiltasun ozena: emakume anitzek segitzen dute pentsatzen ez dela egokia hilekoaz mintzatzea jendaurrean, batez ere, gizonen aitzinean, eta errefus horrek egungo neskatila anitzengan dirau, ahalke naturaletik haratago.
|
|
|
Emakumeen aldeko lan ikaragarria egiten duen andra bati galdetu ea feminista den, eta berak ezetz, feminista izateko gizonezkoen kontra jo behar duela pentsatzen du-eta. Hori da tristeena,
|
emakumeoi
ematen digun alergia. Eta ez luke hala izan behar, feminismoa gure alde doalako.
|
|
|
Eta ez luke hala izan behar, feminismoa gure alde doalako. Nik hasarre handia daukat, Euskal Herrian, eta euskal kulturan,
|
emakumeoi
" saldu" egin digutelako matriarkatu bat egon dela hemen. Eta orain gutxi arte, gainera.
|
|
2006
|
|
|
Egun dugun sistema soziala, sistema patriarkal bezala definitzen dugu. Boterea beti egon den tokian mantentzeko sortutako engranaje honetan sexuen arabera rol desberdinak ezarri zaizkigu,
|
emakumeoi
egoerarik txarrenak pairatzea inposatu zaigularik.
|
|
|
Historia osoan zehar
|
emakumeoi
bahitutako izaera berreskuratu eta jendartea irauliko dugu, pauso txiki zein ertainak emanez, Euskal Herri parekide eta anitza marraztuko dugu feminismoaren etorkizunean.
|
|
2008
|
|
|
Barrurantz begiratu eta eraikinak itsura polita zuela iritzita gu ere lerroan jarri ginen. Sartzeko txanda iritsi zitzaigunean, segurtasunaz arduratzen zen gizona inguratu zitzaigun taldeko bi
|
emakumeoi
, «sarrera ordaindu behar ote dugu?» galdetu nuen nik. Ez zen hori, gizona «horrela» ezin genuela katedralean sartu esatera etorri zitzaigun.
|
|
|
Baiiii... milaka eta adin guztietakoak, jenio hori ateratzea falta zaigu
|
emakumeoi
, batzuetan.
|
|
|
Hautsita aurkituko nindutelakoan, markarik gabe eta oso osorik ikusi ninduten.Markinako gazte batekin egon naiz ziega berdinean. Espetxean ikusten duzu gizon eta
|
emakumeoi
laguntzen gaituen kuraia, eskuzabaltasuna eta jatortasuna. Beldurra eta desesperazioa baino askoz gehiago.Gartzela gartzela da, mundua aldiz zu gabe aurrera doa.
|
|
|
Gizonen inplikazioa ontzat jotzen badugu ere, emakumeon protagonismoa estaltzera datorren ekimena dela uste dugu. Berdintasun Aro faltsu hau garatzen jarraitzeko beste tresna bat da,
|
emakumeoi
dagokigun aldarrikapen espazioa desitxuratzera datorrena. Gizonen inplikazioa ezinbestekoa da jendartea eraldatuko badugu, baina inplikazio horrek erabatekoa izan behar du, diskriminazioa eta zapalkuntza bukatzeko.
|
|
|
Azaroaren 25eko diskurtsoan esaten genuen bezala,
|
emakumeoi
pazientzia bukatzen ari zaigu indarkeria matxistaren inguruan jendarteko estamentuek hartzen dituzten erabaki eta jarreren aurrean. Nazkatuta gaude gai hau beharrezko orokortasunarekin ez lantzeaz, hartzen diren konpromisoak bete gabe ikusteaz, komunikabideek egiten duten erabilera morbosoaz egunero gure askatasuna mugatzen duten jarrerak jasaten jarraitzen dugun bitartean.
|
|
2009
|
|
|
Hori baino askoz gehiago baita zigarreta: zigarreta lasaigarri bat da; zigarreta kezko laino txiki bat da, ipuin baten atarian jar gaitzakeena; zigarreta paradisurako bidea da; zigarreta arimaren osasuna da; zigarreta emakumeon apustu bat da,
|
emakumeoi
aurrera egiten lagunduko diguna; zigarreta bizitzeko modu bat da. Ulertu duzu?
|
|
|
Bizitza pribatuan erlazionatzeko modua da, nire ustez, berdintasuna, eta, beraz, ez da
|
emakumeoi
soilik dagokigun zerbait. Hau da, norbanakoa ez da inorena, librea da.
|
|
|
Gutxitan erdian, noski! Bertsoak eta bizitzak erakutsi baitit
|
emakumeoi
, jatorriz, bazterra dagokigula, eta oraindik kosta egiten zait hori apurtzea. Noan harira, baina; gogorra da zerbait egiten egotea inor begira ez daukazunean.
|
|
|
Hori baino askoz gehiago baita zigarreta: zigarreta lasaigarri bat da; zigarreta kezko laino txiki bat da, ipuin baten atarian jar gaitzakeena; zigarreta paradisurako bidea da; zigarreta arimaren osasuna da; zigarreta emakumeon apustu bat da,
|
emakumeoi
aurrera egiten lagunduko diguna; zigarreta bizitzeko modu bat da. Ulertu duzu?
|
|
|
Dena itzultzearen ideia ez da oso ohikoa. Eleaniztasunaren garapenak ez du helburu gizon
|
emakumeoi
dena edozein hizkuntzatan adierazi ahal izatea ahalbidetzea, norbanakoek eta komunitateek dituzten komunikazio behar praktikoak asetzea baizik. Zenbaitetan, baliagarria da itzulpena; beste batzuetan, alferrikakoa; hainbatetan, ez da komenigarria; eta beste batzuetan, erabat ezinezkoa.
|
|
2010
|
|
|
Fenomenoa miragarria da, nahiz eta edukia penagarria izan, erotzekoa da eta. Horrek ez digu gizon
|
emakumeoi
elkarrengana biltzen uzten, ezta elkar ezagutzen ere, estereotipoz betetako edukia da eta.
|
|
|
Berdintasunaren mundu honen inguruan esateko dutena.Baina emakumeok kalera ateratzen garen aldi bakoitzean, nahiz etxe barruko pareten arteko testuingurua bizi behar dugun, ez dator bat esaten denarekin. Badirudi, gureak diren zenbait eskubide aitortu izanagatik (nahiz eta eztabaidagarria den" aitortzearena") jada lortua dugula parekidetasuna.Ez dugu behar gutaz hainbeste errukitzea ere, azken finean emakumeon ahultasuna markatzea, ez du besterik lortzen.Lehenik eta behin
|
emakumeoi
, gonbidatzen zaituztegu gizarteari beste modu batez begiratzera. Benetan pentsa dezazuen zuen eskubideak, edota egunerokotasunean bizi duzuena, mutilekiko parekidea den.
|
|
2011
|
|
|
adeitsuak izatea, mundu guztia maitatzea, besteei minik ez egitea edo deseroso ez sentiaraztea, sakrifikatzea, besteengan gehiago pentsatzea norbere buruan baino... «Ez gara subjektu sentitzen», laburbildu du.Lotsa eta erruduntasuna«Sexu terrorearen eraikuntzan,
|
emakumeoi
ez digute esaten eskubidea dugula bortxatuak ez izateko, errespetatuak izateko. Aldiz, kontuz ibiltzeko ohartarazi didate; beraz, niri erasotzen badidate, kontu nahikoarekin ibili ez naizelako da.
|
|
|
Gorrirekin duen harremanari uko egin behar dio herriko gizon zein emakumeak, tradizioari jarraituz, haiei buruz gaizki esaka hasi direlako? Zergatik kostatzen zaigu gizon eta
|
emakumeoi
, denok baikara neurri batean edo bestean gizarte patriarkalaren sostengu eta konplize, onartzea posible dela emakumeen arteko elkartasuna. Akaso beldur ematen digu gizonik gabeko mundua (gizontasuna kategoria moduan onartuta, hots, gizontasunak errepresentatzen dituen baloreak) posible dela onartzeak?
|
|
|
Beharbada konturatu da, bera eta bere gain errespontsabilitatea duten politikariak, beste munduko museo guztiak hanka sartzen ari direla emakumeen lanak erosten, oinarrizko irizpidea kalitateak izan behar duelako, eta emakume baten lanak, dirudienez, oso gutxitan izan baitezake kalitaterik. Zeinek daki, agian hogei urte barru beste bilduma guztiak damutuko dira egindako akatsaz,
|
emakumeoi
mantala zintzilikatuko digute eta sukaldera bidaliko gaituzte berriz, inoiz utzi behar izan ez genuen espaziora, alegia (hori bai, ez lehen mailako sukaldarienera: hor ere ez dugu zer eginik); eta Arte Ederretako fakultatetik ateratzen den ehuneko hirurogeita hamarrari, hots, emakumeei, lizentziatura deuseztatuko zaie, zeren, azken finean, zertarako balio die?
|
|
2012
|
|
|
Gogorra egiten zait ama izan nahian dabiltzan lagunen etsipena entzutea, eta oraindik gogorragoa, ama behar baino lehen galdu zutenekin gure amaz hitz egitea. Erditzea
|
emakumeoi
tokatu zaigun pribilegioa da, eta pozik nago; nahi badut, neuk ere ama izateko aukera izango dut. Amak eman zidan bularra, eta haren zilbor hesteari lotuta jaio nintzen; baina horrek ez du esan gura bizitza guztian amak aitak baino hobeto ulertuko gaituenik.
|
|
|
Norbere buruarekiko errespetu handiagoa eta elkarrekiko errespetu handiagoa. Ez egiteak ez dakarkigu inolako onurarik
|
emakumeoi
; aitzitik, bere hartan betikotzen ditu gizon emakumeon arteko desberdintasunak. Zer egiten gaitu gizon emakume, ezpada geure duintasunak?
|
|
|
Inguruko hainbatek ez du sentitzen matxismorik badenik, eta uko horrek mindu egiten nau. Horrelako jarrerek errepresio handiagoa sortzen digute
|
emakumeoi
.
|
|
|
Eta konturatu zen beste herrialde batzuetako ohituren eta hemengoen arteko desberdintasuna izan zitekeela arrazoietako bat. Horregatik, ikastaroan, garbiketa" hemen zelan egiten den" erakutsi diete
|
emakumeoi
.
|
|
|
Indarkeria sexistaren erroa, sistema kapitalista patriarkalean dago, sistema honek baztertzen gaitu,
|
emakumeoi
menderatuaren papera izatera bultzatuz. Indarkeria ez da soilik eremu pribatura mugatzen, bizi dugun krisi ekonomiko honetan indarkeria laborala sufritzen dugu eta prekarietatea areagotzen da, emakumeongan batez ere.
|
|
2013
|
|
|
Objektua subjektua bihurtzea bilatzen du marko teorikoak. Gorputza beti ukatu egin izan zaigu
|
emakumeoi
, edo ezkutatu egin behar izan dugu; buruaren aldean bigarren mailan geratu da eta konnotazio negatiboak ezarri zaizkio, lotsa, gorrotoa eta beldurra eragiteraino. Hori apurtzea bilatzen du marko teoriko horrek.
|
|
|
–Bueno, berba egin zuen aitak serio?. Zuoi
|
emakumeoi
guztia nahastea gustatzen zaizue, ezkontzak eta asmatu, errege erreginen eta printze printzesen ezteiekin amets egin, baina mutila nire gonbidatua izango da, eta lagako ahal duzue bakean!
|
|
|
–Bueno –berba egin zuen aitak serio– Zuoi
|
emakumeoi
guztia nahastea gustatzen zaizue, ezkontzak eta asmatu, errege erreginen eta printze printzesen ezteiekin amets egin... baina mutila nire gonbidatua izango da, eta lagako ahal duzue bakean! –gero, ordea, esanaz damututa, honela jarraitu zuen, bi alabei begira–:
|
|
|
75 milioi kopia saldu ditu; beraz, hortik gorako irakurleak izan ditu. Zer gertatzen zaie/ zaigu
|
emakumeoi
–Zer gertatzen zaie gizonei?
|
|
2014
|
|
|
Gizonezkoei erakusten zaie edozein motako gatazka konpontzeko bidea bortizkeria dela, baina ez bere sentimenduak kudeatzen edo bere agresibitatea beste modu batez bideratzen. Aitzitik, autodefentsa feministaren esparrutik esaten dena da
|
emakumeoi
ukatu egin zaigula biolentzia erabiltzeko gaitasuna. Horregatik emakumeok agresibitate puntu hori ez daukagu askotan.
|
|
|
Dakidanagatik, iruditzen zait mutilek arazoak izan ohi dituztela, zeinetaz ez zaien gustatzen, eta ezin adierazi horren ondorioz umore txarreko egon ohi direla.Gainera(...) zenbat eta adeitsuago zaren, hainbat eta zakarragojarri ohi dira. Berenhormonekin zerikusia duen zerbait behar du izan,
|
emakumeoi
ez baitzaigu horrelakorikgertatzen. Kontua da ez nuela jakin, nonbait, nire ama sena menperatzen eta, bizpahirualdiz, ahal nuen erarik gozoenean, ea zer gertatzen zitzaion galdetu niola(...) uztekobakean erantzun zidan, oso modu txarrean (82).
|
|
2015
|
|
|
Janzkerak eta, kasu honetan, takoiek hartzen baitute garrantzia: luzeak, handiak, hurbilak. Edade bat dugun
|
emakumeoi
maizegi aurpegiratzen digute gure duintasunaren defentsan urrutiegi joaten garela; garrantzirik ez duten detaileez mundu bat egin nahian gabiltzala; kontu inportanteagoak ditugula jendartean, baina guri ez zaigu ahazten inoiz egiturak, pentsamoldeak, agintea?, pausoz pauso moldatzen direla, eta oihalak milaka hari txiki tartekatuz ehundu eta egiten direla; eta ez zaigu ahanzten emakumearen gorput...
|
|
|
Bizi itxaropena handitu egin da, familia egitura aldatu egin da, eta emakumeak lan munduan sartu dira. Askotan,
|
emakumeoi
, lan ordainduaz gain, etxeko lanez eta familiako senideez arduratzea tokatzen zaigu. Denbora faltagatik, kanpoko laguntza behar dugu.
|
|
|
Izan ere, aurkitu ditut batzuk, pentsamenduan datzala gorabehera guztia uste dutenak, eta hau Jainkoagan luzaro eduki ahal badute, indar handia eginik bada ere, pertsona espiritualak direla uste dute; eta, gehiago ezin, eta barreiatzen badira, nahigabe handiak hartzen ditu eta galduak direla iruditzen zaie. Gauza hauek eta ezjakintasun hauek ez dituzte izango letradunek, bat edo beste aurkitu badut ere; baina guri,
|
emakumeoi
, ezjakintasun hauetaz jakinaren gainean egotea komeni zaigu. Ez diot Jaunaren mesedea ez denik haren egintzak hausnartzen beti egon ahal duenarena, eta ongi da hori lortzen saiatzea; baina gogoan izan behar da irudimen guztiak ez direla berez trebeak horretarako, arima guztiak, ordea, trebeak dira maitatzeko.
|
|
|
3 Badakit ez dela nigan falta maitasun eta desirarik, ahal dudan guztian nire ahizpen arimei laguntzeko, Jaunaren zerbitzuan oso aurrera joan daitezen. Eta maitasun hau, ditudan urte eta monasterio batzuetako eskarmentuarekin batera, baliteke ongi etortzea gauza txikitxoetan jakintsuek baino hobeki asmatzeko, hauek zeregin garrantzitsuetan ari direlako eta gizon sendoak direlako, ez baitiete kasu handirik egiten itxura batean ezer ez diren gauzei;
|
emakumeoi
, berriz, hain ahulak izanik, edozerk gaitz egin diezaguke; izan ere, deabruaren zorrozkeriak ugari dira itxitura handian bizi diren mojentzat, hauei kalte egiteko arma berriak behar dituela ohartzen baita. Nik, kaskarra naizenez gero, ez dut ongi jakin neure burua babesten, eta honela neure ahizpak nigan zentza daitezela nahiko nuke.
|
|
|
Baina, kontu izan gaitezen, guztia ez dela beltza edo txuria; genero identitateak bestea ere onartzera baitarama, gizonezko zein emakume. Eta, gaur egungo feminista ugarik ez dute hau ikusten berdintasun legeek gehiengoz
|
emakumeoi
babestu arren, berdintasun kontzeptuaren baitan jalgi dela gizonezko eta emakumezkoen arteko berdintasunaren logia.
|
|
|
gizadiaren literalki Jainko bilakatzea. Halako jarduera noblean dena razionala da, dena ongi dago eta ongirako da, gudurik krudelenak eta triskantzarik odoltsuenak, krimenak, erailketa edo zapalketarik doilorrenak, azkenaren finean denak helburu altu hartarako balio baitu, gizon
|
emakumeoi
halakorik iruditzen ez bazaigu ere. Historia ez dugu gizon emakumeok gure asmoen arabera egiten.
|
|
2016
|
|
|
Gaztigatu izan didate ez halakorik esateko, ezkortasunak ez duelako inor erakartzen, eta guk, euskaldun euskaltzaleok, erakarri egin behar dugula jendea, ez uxatu. Baina erakargarritasun kontu horiekin beti etortzen zaizkit burura
|
emakumeoi
etengabe bidaltzen dizkiguten mezuak: izan zaitez eder, erakargarri, bestela ez duzu inor limurtuko.
|
|
|
Anarkista ezagun horri esker, emakumeon askatasunari buruzko eztabaida asko jarri ziren mahai gainean. Nudismoa, familia eredua, gure gorputzaren jabe izatea,
|
emakumeoi
ezarritako rolekin apurtzea... Ez da beharrezkoa berak egindako guztia babestea onartzeko benetan pertsona garrantzitsua izan zela hainbat ikuspuntutatik begiratuta.
|
|
|
Feminizatzea feminismoaren ikuspuntutik demokratizatzea da, eta guztion beharrizanak mahai gainean jartzea. Beharrizan horietako batzuek lotura dute, hein batean, bizitzarekin eta pertsonen zainketarekin, zeina orain arte gutxi baloratutako eta ikusezin bihurtutako eginbehar bat izan baita, agindu patriarkalek
|
emakumeoi
soilik esleitutakoa. Hortik heldu da emakumeok gure eguneroko zereginetan aurre egin behar diogun kristalezko sabaia hormigoizko sabai bihurtzea, politikari buruz ari garenean.Nafarroan une historiko bat bizitzen ari gara, zeinean emakumeok esparru publikoaren eta politikoaren partaide baikara; alabaina, eremu publikoak, gizonezkoek pentsatuak, sakonki patriarkalak dira oraindik ere.
|
|
|
Baina egia da ezen existitzen ez bagara, kontatzen ez badugu, ordezkatuta ez bagaude, pairatzen ditugun arazoak ere ez direla inon ageriko. ...a presente egotea, zeren eta lidergo partekatuak, lankidetzarekin eta erantzukidetasunekin eraikitzen direnak, hobeak baitira; emakumeentzat ez ezik, gizarte osoarentzat ere bai.Baina politikan gaur egun dihardugunok, jendaurreko jardunez haratago, egin beharreko lanaldi luze amorratuek ez digute aukerarik ematen bizitza politikoa, lanekoa, familiakoa eta pertsonala bateragarri egiteko, eta horrek
|
emakumeoi
eragiten digu bereziki, tradizionalki etxeko lanak, zainketa lanak eta afektuekin lotutakoak egin baititugu, aipatu dugun bezala. Hori dela eta, pizgarriak eman behar genituzke emakumeek parte har dezaten, bateragarritasuna erraztuz, erantzukidetasuna bultzatuz eta bideragarri eginez beren kargura mendetasun egoeran dauden pertsonak dauzkatenen parte hartzea.Politika berria egiteak joko arauak aldatzea ere badakar.
|
|
|
–Navarra.com atariak, adibidez, bideo bat muntatu zuen nire kontra, batzordeetan agintekeriaz jokatzen nuela erakusteko. Azken Finean,
|
emakumeoi
historikoki aurpegiratu zaizkigun topikoak errepikatzea besterik ez zen izan bideo hori: Begira nola jartzen den andre hau batzordeetan, bai autoritarioa, histeriko hutsa da.
|
|
|
Bukatzeko nola ez, kanpaina honetan lanean aritu zareten herritarrei eskerrak eman nahi dizkizuegu: ...uen ekipoari, Arrasateko kaleak megafoniarekin alaitu dituzten auto gidariei; pankarta, panel, mural, kartel eta euskarri ezberdinekin sormena lantzen eta herriratzen aritu zaretenoi; ekitaldi eta hitzaldietan hizlari, musikari, bertsolari, sukaldari nahiz entzule fidel izan zaretenoi, igandeko ezinbesteko 120 apoderatuei; eta batez ere, EH Bilduren mezua eta proiektua ahoz aho hedatu duzuen gizon
|
emakumeoi
".
|
|
|
Zerrendatu ahal izan ditudan irain guztiak gaztelerazkoak dira eta
|
emakumeoi
egindakoak. Ez da zerrenda luzea, errepikatu egiten baitira behin eta berriro.
|
|
|
1998an norbaitek pentsatu zuen
|
emakumeoi
sarrera debekatzeko modurik hoberena Alardea pribatizatzea zela, ordura arte hondarribiar guztion ondarea zena esku pribatuetara pasatzea zela, Alarde Fundazioaren eskuetara.
|
|
|
Ondorio gisa, haurren adopzioko eta jaiotzeko baimenak parekatu behar ditugu, eta lanean aritu behar dugu kontziliazioa eskubide subjektiboa izan dadin. Ondo bermatu behar dugu gure familien ardura hartu ahal izatea, horrek inolako zigorrik ekarri gabe bereziki
|
emakumeoi
lan bizitzan edo ibilbide profesionalean. Generoko jarrerak aldatu, eta hain sexista ez den eredu bat behar dugu, eta, horretarako, berdintasunean oinarrituago dauden jokabideak sustatu behar ditugu, hala etxean nola bikotekideen artean.
|
|
2017
|
|
|
" Oso ekinbide interesgarria iruditzen zait. Besteak beste,
|
emakumeoi
eta taldeoi aukera emango digulako elkar ezagutzeko, elkarlanerako eta elkarrengandik ikasteko. Bestalde, foru aldundiarekin harreman zuzena izango dugu, eta, elkartuta, indar gehiago izango dugu edozer gauza proposatu edo eskatzeko".
|
|
|
" Orokorren nire ustez pixkanaka geroz eta gehiago baloratzen zaigu
|
emakumeoi
, baina beti mantentzen da kirol gehienak gizonentzat eginda dauden pentsamendu hori, emakumeentzat gogorregiak omen dialako, eta hau arraunean entzunda daukat. Estropada baten beroketa egiten ari ginela, lehorren zegoen gizon bati esaten entzun nion arrauna ez dela emakumeentzat eta ea azkar bukatzen genuen, berak gizonak ikusi nahi zituela.
|
|
|
Gogorra egiten zait ama izan nahian dabiltzan lagunen etsipena entzutea, eta oraindik gogorragoa, ama behar baino lehen galdu zutenekin gure amaz hitz egitea. Erditzea
|
emakumeoi
tokatu zaigun pribilegioa da, eta pozik nago; nahi badut, neuk ere ama izateko aukera izango dut. Amak eman zidan bularra, eta haren zilbor hesteari lotuta jaio nintzen; baina horrek ez du esan gura bizitza guztian amak aitak baino hobeto ulertuko gaituenik.
|
|
|
Eta emakume transexualon egoera gizonena baino zailagoa da. Alde batetik, orokorrean ere hala delako, emakumeek gizonezkoek baino zailtasun gehiago izaten dituzte; eta bestetik,
|
emakumeoi
gehiago igartzen zaigulako transexualak garela. Testosteronak gure gorputzean urtetan egindako aldaketek ez dute atzera bueltarik.
|
|
|
Zergatik irakasten dizkiegu neskatilei esanekotasuna, pinpirinkeria eta itxurakeriak, eta mutilei, ordea, badutela eskubidea eskatzeko, erabakitzeko eta aukeratzeko? Zein da egoera honek
|
emakumeoi
dakarkigun mesede handi hori, komenigarri egiten duena hain ukabilkada eztiekin erantzun dezagun guk?
|
|
|
Batzuetan ematen baitu
|
emakumeoi
taldeko terapia egiteko baimena ematen digutela bilkura horietan. Nola egin jendartean beste aldarte batekin eragiteko, ez akademikoagoa baizik oldarkorragoa, apurtzaileagoa?
|
|
|
Begi bistakoa da emakumeen ekintza publikoak ez daudela normalizatuta. Gazteei zuzenduriko fikziozko serieak ikustea besterik ez dago egiaztatzeko
|
emakumeoi
hobesten zaigun ekintza publiko bakarra maitasunaren arlora mugatzen dela, Ruth Iturbide (2016) ikertzaile nafarrak haren doktore tesian aztertu moduan. Emakume batek biktima posizioari uko egiten dion unean biktimario bihurtzen da.
|
|
|
Feminista guztiok, edozein dela gure eremua edo ideologia, bat gatoz
|
emakumeoi
esleitu ohi zaizkigun zaintza lanen garrantzi sozialarekin. Baina, gogoetak, diskurtsoak eta jarraibideak askotarikoak dira, elkarren artean kontraesankorrak izateraino.
|
|
|
Etsenplu bat ematearren:
|
emakumeoi
amatasun eredu hegemoniko eta zehatza inposatzen zaigunean, emakumeen eta umeen arteko harremana ikusteko eta harreman hori bizitzeko modua ere irakasten zaigu. Emakume askok sentitu ohi duten erru sentimendua ez da ez kasualitatea ezta ideia hutsa ere, haragiztaturiko sentipena baizik.
|
|
2018
|
|
|
Afari bitartean, itsaso zabaleko ur handietako kontuak jorratzen zihardutela, helduberriak, hauts zuri zorrotxo bat eta basodilatadore pirulak eman zizkion Patroiari. Afalostean, etorri bezala eskapatu zuen, guri
|
emakumeoi
adiorik ere esan gaberik.
|
|
|
Eta guk hain berezko uste genuen edertasuna nola eraikitzen den gaztigu ematera dator Naia del Castilloren lana: lepoa luzatu digute
|
emakumeoi
ederragoak izateko. Oinak laburtu dizkigute, aldakak zabaldu, gerria estutu, titiak puztu, ezpainak loditu, azala findu, ilea leundu.
|
|
|
Toni,
|
emakumeoi
... kosta egiten zaigu agintzea.
|
|
|
Sektoreko egoeraz galdetuta, ez du zalantzarik: “Hazkuntza eta zaintza lanak
|
emakumeoi
egokitu zaizkigula agerian dago, gure gizarteari erreparatzen badiogu, ez dago inondik inora ere orekatuta”. Guraso den heinean, berriz, kritikatu du genero rolak oso barneratuta ditugula bizimoduan:
|
|
|
Ez dutelako lanean gaixotzen jarraitu nahi. Izan ere,
|
emakumeoi
«erreserbatutako» lan eremuetan (garbiketa, zaintza...), jasanezina den lan bolumena ateratzeko, inposatzen dizkiguten jardun partzialak onartezinak dira. Ez dute dirurik eskatzen; lan baldintza duinak exijitzen dituzte, bizi ahal izateko.
|
|
|
Orain arte herriko emakume gazteak biltzen egon dira gai ezberdinen inguruan hitz egiteko, eta hilabete honetan Emakumea eta sexualitatea atala jorratzeari ekingo diote. “Hortaz, maiatzaren 18an 22:00etan
|
emakumeoi
sexualitatearen inguruan ezkutatu diguten informazioaren inguruan murgiltzea izango da asmoa. Interesa duen emakume oro gonbidatua dago saiora”, Usurbilgo Gazte Mugimendurik aditzera eman dutenez.
|
|
|
Eta elkarrizketok, batzuetan, baliagarriak ziren kontzientzia hartzeko: gerrak
|
emakumeoi
ere zuzenean eragin ziela jabetzeko; gerraren parte izan zirela aitortzeko; gaur arteko arrastoa utzi ziela ikusteko. Kuriosoa da, gainera, kontzientzia hartzearen ibilbidea:
|
|
2019
|
|
|
Kosta egiten al zaizue
|
emakumeoi
zuen burua idazle gisa aitortzea. Egiletza plazaratzeari buruzko ikastaro batean egon nintzen eta bateko lau hizlariak ziren idazle eta beste ofizio bat ere zutenak. Gizonek segituan esaten zuten idazle zirela, emakume bati kostatzen zitzaion eta besteak egiten zuen militantziatik, jarrera politiko bezala.
|
|
|
Gure bizitzak sostengatu eta beroriek erdigunean jartzeko ordainduak eta ordaindugabeak diren lan guztiak beharrezkoak diren heinean, nagusiki
|
emakumeoi
egokitu zaigun zaintza lan hori guztia eremu pribatu horretatik atera behar dugula; hau da, zaintza eta etxeko lanen ardura sozializatu behar dela eta gizonek eta erakunde publikoek ardura zuzenak hartu behar dituztela.
|
|
|
Elkarrizketatzailearekin konfiantza egindakoan, bat batean han hasi da emakumea ondoan duen lagunarekin noketan. Gaueko iratxoak deitzen die Aretxabaletak
|
emakumeoi
, ikertzailea aurrean dutenean nokaren galeraz mintzatzen dira, baina beraiek hizkera horretan berba egiteko gai direla ezkutatuta. Berriz ere baserriz baserri hasi behar duela dio ikertzaileak, iratxoen bila.
|
|
|
Politika neoliberalek masa pobretzea eragin dute, gehienbat
|
emakumeoi
eragiten diguna. Pobreziaren feminizazioaz, desjabetzaz, desplazamenduez edo migrazio olatuez hitz egiten da, besteak beste.
|
|
|
" Politika neoliberalek masa pobretzea eragin dute, gehienbat
|
emakumeoi
eragiten diguna"
|
|
|
Zaintzen dituzten pertsonak parkera eramaten dituzte, edo kafe bat hartzera, … baina ez dituzte etxeko lanak egiten, eta enplegatzaileek ez dituzte maileguan ematen bizilagunaren, lehengusinaren edo izebaren etxean lana egin dezaten. Emakume zaindariontzat hori gogorra da, ikusten baitugu nola beraiei beti ematen dizkieten lanik errazenak,
|
emakumeoi
lanak gehitzen dizkiguten bitartean. Ez hori bakarrik, gizonezkoei ordaindu ere gehiago ordaintzen zaie, ezberdintasun handiak daude gizon eta emakume zaintzaileen soldaten artean.
|
|
|
Uribe Kostako lagun talde bat gara, hainbat kolektibotatik elkar ezagutzen dugunak. Kontzertu bat ikusten genbiltzala harrotu egin ginen, eta erabaki genuen guk geuk ere zerbait sortzea,
|
emakumeoi
kendu zaizkigun espazioak geureganatzeko.
|
|
|
Gure bizitzak sostengatu eta horiek erdigunean jartzeko ordainduak eta ordaindugabeak diren lan guztiak beharrezkoak diren heinean, nagusiki
|
emakumeoi
egokitu zaigun zaintza lan hori guztia eremu pribatu horretatik atera behar dugula; hau da, zaintzaren eta etxeko lanen ardura sozializatu behar dela eta gizonek eta erakunde publikoek ardura zuzenak hartu behar dituztela.
|
|
|
ahalduntze kolektibo baten ondorio da, emakumeei kalera irteteko eta hitza hartzeko pausoa emateko gai direla ulertarazten dien giro sozial batena. Bestela nekez azal liteke zergatik animatuko liratekeen hainbeste emakume, eta hain adin desberdinetakoak, plaza publikora, noiz eta zerbitzu sozialak murrizten eta mehetzen doazen garai batean,
|
emakumeoi
berriz geroz eta gehiago etxeranzko joera exijitzen zaigunean, politika guretzat oraindik eremu arrotz eta desatsegina denean.Krisi garaian, segurtasun ekonomikoak falta direnean, familien beharrak asetzeko baliabideak eskasten direnean, emakumeen gain geratzen dira maiz karga berriak, zaharrei erantsita: etxeko helduenak edo txikienak zaintzeko laguntzarik kontratatu ezin delako; seme alaba helduek ezin dutelako etxetik kanpo bizi; edota, langabezia luzeek eragindako frustrazioak baretzeko, entzuteko prest dagoen belarri bat behar delako etxeko sukaldean.
|
|
|
Irakurtzen nauzuen
|
emakumeoi
. Zuek gabe, hau ez litzateke posible izango.
|
|
|
Ez da batere lan egonkorra, eta nola funtzionatzen duen ondo ez dakigun merkatu baten menpekoa izateaz gain, autonomoen lan baldintzak ez dira onak. Bajak direla, kotizazioa dela..., esango nuke lan baldintza ez duinek
|
emakumeoi
are gehiago eragiten digutela kalterako. Uste dut, alde horretatik, zer hausnartu eta zer hobetu badaukagula bai bertso munduan, bai eta, orokorrean, kulturan ere".
|
|
|
" Orain hasi da pixka bat aldatzen seguruenera, geuk exijituta, baina orain arte beti
|
emakumeoi
jartzen zizkiguten emakumeei buruzko gaiak. Entzun ere desberdin entzuten da gai hauei buruz emakumeok esaten duguna eta gizonek esaten dutena".
|
|
|
Literaturan ere gauza diferenteak eskatzen zaizkie... Pentsatzen dut
|
emakumeoi
eskatzen zaigula, eta hori onerako da, emakume pertsonaiak jartzea istorioen erdigunean. Eskatzen zaigu baita ere geure barne mundua zintzotasunez konpartitzea...
|
|
2020
|
|
|
umilduta baina oihutxo tarzankarak imitatuz Oier, eta zeharo lotsagorriturik Ainara, gurasoaren aginduz jantzi duen soinekoa belaunetaraino heltzen zaiola segurtatu nahian. Txiki txikitatik bridatzen digute
|
emakumeoi
mugimendua, antzutzen jolasa, eta lotsa iturri bihurtzen gorputza.
|
|
|
Liburua motibazio bat izan zen niretzat, ahalbidetu baitit diru sarrera bat izatea. Badirudi
|
emakumeoi
kosta egiten zaigula diruari buruz hitz egitea, baita gure burua ondo saltzea ere. Eta ekonomikoa izan denez arrazoi bat, gertatzen zait gehiago kostatzen zaidala liburua defendatzea.
|
|
|
Azken hau gaixo egon zenean ni egon behar izan nintzen soldatapeko lanean eta amaren zaintzan. Por decreto ley dagokigu
|
emakumeoi
zaintza. Nik askotan esaten dut, ikasi dut ezetz esaten!
|
|
|
“Dieta egitea” aukera kostua da:
|
emakumeoi
eskainitako denbora betiko ondo jaten ikastera bideratu genezake. Baina, gainera, arriskutsua izan daiteke.
|
|
|
Ez dutenak jarraituko beren buruekin konformatzen eta dagoenarekin moldatzen. Horrek ez lizkiguke
|
emakumeoi
buruko min denak kenduko, baina hil gaitzaten eragotziko luke.
|
|
|
Gizonak opari bana eskaini zigun
|
emakumeoi
: zizak!
|
|
|
Niretzat, gizarte beregain batean bizitzea aske izatea da», esan du, sei alabetan txikiena besoetan duela. «Hiri kontserbadore batetik nator, eta nire familia oso tradizionala da; han,
|
emakumeoi
ez digute uzten independenteak izaten, baina ni saiatuko naiz nire alabak beste modu batean hezten, bizitzan arrakasta izan dezaten. Ez dut asmorik berriz ezkontzeko; Jinwarrekin maitemindu naiz, eta nire bizia eskaini nahi diot», adierazi du.
|
|
|
Besteak beste: indarkeria matxista pairatzen duten emakumeak arreta prozesu osoaren erdigunean kokatzea; behaketa hobetzea;
|
emakumeoi
zuzenduriko arreta eta laguntza zerbitzuak egokitzea; emakumeen ahalduntzea eta gazteen artean prebentzioa sustatzeko programak bultzatzea; covid19 aren eragina aztertzea eta eragin hau arintzeko genero ikuspegia txertatzea; erakundeen arteko lankidetza eta koordinazioa bultzatzea... Marokoko indar armatuek 1991ko Mendebaldeko Saharako su etena azaroaren 13an nahita hautsi izana salatu eta sahar... Baita Egiari Zor Fundazioak aurkezturiko mozioa ere," 1978 eta 1999 bitartean motibazio politikoko indarkeriaren testuinguruan giza eskubideen urraketak jasan dituzten biktimei 5/ 2019 Legeak eskainiko dien erreparazioa" hizpide duena.BOZKETEN EMAITZAK2021eko Egutegi Fiskalaren onarpena. Bozketa:
|
|
|
Jean Claude eta biok dantzan. Bihotza berotu dit, ez digutelako beti
|
emakumeoi
jaurtitzen, makila. Eta beti esan izan diot nik berari, zein urtetan izango dugu hartza emakume?
|
|
2021
|
|
|
Zigor sistemak ez digu
|
emakumeoi
emango bilatzen ari garen guztia: ez digu emango erreparaziorik, ezta asetze moralik ere, eta babes erlatiboa emango digu, ia beti gerora esku hartzen duelako.
|
|
|
«Pandemiak bereziki
|
emakumeoi
eragin digu»
|
|
|
Adibidez, norbait kaletik joaten denean, ez da berdin sentituko gaua edo eguna bada. Horrek batez ere
|
emakumeoi
eragiten digu. Horren inguruan, Euskrim elkartean proiektu pilotu bat egin genuen; online egindako inkesta batean 230 lagunen ekarpena jaso genuen.
|
|
|
Adibidez, norbait kaletik joaten denean, ez da berdin sentituko gaua edo eguna bada. Horrek batez ere
|
emakumeoi
eragiten digu. Horren inguruan, Euskrim elkartean proiektu pilotu bat egin genuen; online egindako inkesta batean 230 lagunen ekarpena jaso genuen.
|
|
|
Errespetua, izan norberarekikoa, taldekideekikoa nahiz aurkariekikoa, beste ezeren gainetik dago errugbian. Baina bai, egia da
|
emakumeoi
ukatu izan zaizkigun gauzekin lotzen dela errugbia: indarrez jokatzea, tentsioz jokatzea...
|
|
|
Nik uste dut baietz, baina ez modu kontzientean. Beti gustatu izan zait nire gorputza proban jartzea eta beste egoera batzuetan ikustea, eta errugbiak
|
emakumeoi
ezartzen dizkiguten muga zurrun horiek apurtzeko balio izan dit, ahalduntzeko. Garbi ikusten da errugbian askotariko gorputzek dutela lekua.
|
|
|
12 Han eta hemen, lehen eta orain" zirkulu literario" entzuten baduzue, imajinatu txutxu mutxuak. Propaganda matxistak zabaldu duen mitoa da
|
emakumeoi
kuxkuxean ibiltzea gustatzen zaigula, baina literaturan gizonezkoen zirkulu marmarti ugari ezagutu ditut. James Joyce ez zen halakoetara hurbiltzen, ez baitzuen egon nahi" artista absenteei buruzko esamesak entzuten eta (irakurri ez duten) nire maisulanari buruzko komentario sutsuak erantzuten, irribarre hezi, dibertigarri eta pentsakor batekin".
|
|
|
Irakurri du bere emazteak edo bere alabak? Feminismoaren eskutik askotan kritikatu dugu
|
emakumeoi
gure bizitza pribatuaz galdegiten zaigula arlo publikoan sartzen garenean, eta kritika egokia eta inportantea da. Baina beti jartzen dugu analisiaren argi hotza emakumeengan eta inoiz ez gizonengan.
|
|
|
Zer esanik ez dago gauza horiez guztiez ez dietela inori azalpenik zor, ezta guk emakumeok ere. Baina hain da arraroa
|
emakumeoi
egiten zaiguna, nola gizonei egiten zaiena. Iritzidun subjektuak bezala tratatzen ditugu gizonak, eta batzuetan neure buruari galdetzen diot, Bernardo Atxagak mugaz bestaldeko kontaktuari galdetzen zion bezala, ez ote diren gu bezain zaurgarriak.
|
|
|
Eta ez dakit zer esan, mundua arraroa zen zure sasoian eta arraroagoa da orain. Feminismoarekin adiskidetzearren idatziko luke, akaso; edo bere baitako femeninotasunean arakatzearren, bere misoginia batere sendatu gabe; edo
|
emakumeoi
nola idatzi genukeen esatearren edo emakumeok nolakoak izan ginateken seinalatzearren; edo... jainkoak daki zergatik –gizontxoak izan nahi duen jainkotxoak esan nahi dut– Gizontxoaren literatura gizontxotxolokeriara nola amiltzen den ikusi nahi duenak espektakulua, benetako espektakulua haren literatura trabestituan aurkituko du, haren emakumezko pertsonaien literaturan, esan nahi dut. Orrialde batzuk aski dira ilea lazten duen lotsa sentitzen hasteko, literatura estrabagante bat ikusteko, baita inoiz literatura sobrio eta elegante bat egiteko gai izan den idazlearen eskutik ere.
|
|
|
Gaitz hau nik baino hobeto esplikatzen du Joseba Gabilondok bere analisietan. Kontua da histeria maiz leporatzen zaigula
|
emakumeoi
baina inoiz ez gizonei, eta arrazoia historian bilatu behar da, ez histerian. Freud izan zen –gure psikiatra super feminista– histeriaren koadro neurotikoak gizonengan garrantzirik ez zuela esan zuena eta emakumeen histeriari berebiziko garrantzia eman ziona, eta freudianoengandik hartu dugu emakumeen histeria seinalatzeko eta gizonena ez ikusteko daukagun joera.
|
|
|
Luzaroan esan zaigu haserrea txarra dela,
|
emakumeoi
bereziki, baina gure literaturak hori ere behar du. Horrenbestetan aipatu nahi ez duen beldurra eta gutxiegi esploratu duen mina behar dituen bezala behar du euskal literaturak bere haserrea.
|
|
|
Beldur apur bat ematen didatela esan behar nuen, baina egokiagoa litzateke apur bat gorrotagarriak iruditzen zaizkidala esatea. Ez digutelako batere mesederik egiten, are gutxiago
|
emakumeoi
. Beste inor baino gehiago andreak gara haserrea patologizatzeko gizarteratu gaituztenak, gizonak mina eta atsekabea patologizatzeko eta beldurrak ezkutatzeko gizarteratu dituzten bezala, eta hori ezin dugu onartu.
|