|
2000
|
|
|
Bada, gizakiaren bizitzaren indizetan baloratu genituzkeenemaitzak dira, giza baloretan. Gizon
|
emakumeentzat
dakarren onuraren arabera.
|
|
|
Uholdeetan jendea itota hiltzen dela esaten dute, baina hangoak ez dira urarekin itota hiltzen, muinoetan lur jauziak izan eta euren rantxito eta guzti azpiratzen dituelako baizik. Han bizi diren haurrentzat ez dago eskolarik; hango
|
emakumeentzat
ez dago haurgintzarako ospitalerik. Behin nagusi kroaziarrarekin joan nintzen ospitale batera.
|
|
2001
|
|
|
Ale honetan, gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun horren alderdietako bat aztertuko dugu, hain zuzen ere Gizarte Segurantzari dagokiona. Espainian ezarrita dagoen eredua Hego Euskal Herriko gizon eta emakumeek, subiranotasunik ezean, nahitaez horren barruan egon gauden eredua kaltegarria eta baztertzailea da
|
emakumeentzat
.
|
|
|
Tratu txarrak jasaten dituzten
|
emakumeentzat
eta adingabeko etorkinentzat etxebizitza babestuak ditugu, adibidez.
|
|
|
Lan kontratuen %15 %20 inguru ALEen bidez egiten da, eta lan mundura itzultzeko bide paregabea dira denboraldi luze batez lanetik urruti izan diren
|
emakumeentzat
edo oraindik lan merkatuan sartu ez diren eta dirua edo lan eskarmentua behar duten gazteentzat.
|
|
|
DIU matrizean dagoen bitartean erregela baliogabetu dezakeen erregulazio efektu hori da, Martinezen aburuz, haren abantaila nagusietako bat. “Odol asko galtzen duten
|
emakumeentzat
, hainbeste egunetako hilekoarekin nazkatuta baitaude, askapena da”, dio gizarte zientifikoko lehendakariak, sinetsita baitago umetoki barneko gailu hori dela metodo antikontzeptibo itzulgarririk eraginkorrena. “Emakumeak hilekoa berreskuratu du, eta DIU hau erretiratu eta hilabetera haurdun geratzeko gaitasuna”, azaldu du Martínezek, beste abantaila ugari dituela nabarmendu aurretik:
|
|
2002
|
|
|
Azkenik, bitartean, enplegu gehitze nabarmena gertatu zen, baina enpleguaren ziurgabetasunak baldintzatua. Urte bitarte horretan sortutako 183.000 lanpostu berrietatik, %63
|
emakumeentzat
izan ziren. Industrian, sortutako lanpostuen erdiak pasatxo bete zituzten emakumeek.
|
|
|
Sabiniako
|
emakumeentzat
Tazio errege zenean atsegina zen lurra lantzea euren buruen kaltean, eserleku garaian jarririk eri lodiz irutean amandre ile gorrixta ari zen etengabeko lanean.
|
|
|
Duela lau urte iritsi zen Espainiako farmazietara Pfizer laborategiak Viagra izenarekin merkaturatu zuen “pilula urdin” ospetsua, eta, ordutik, produktu askok balio izan dute “emakume viagra” titulua lortu nahi izan duten emakumeen sexualitatea hobetzeko. Orain arte ezagunena testosterona adabakia zen, sexu organoei eragiten dieten histerektomia (umetokia erauztea) edo antzeko kirurgiak izan dituzten
|
emakumeentzat
. Baina hori ez da izan anorgasmia orgasmoarengana iristeko ezintasuna edo sexu desirarik ez duten emakumeentzat iragartzen den lehena eta azkena.
|
|
|
Orain arte ezagunena testosterona adabakia zen, sexu organoei eragiten dieten histerektomia (umetokia erauztea) edo antzeko kirurgiak izan dituzten emakumeentzat. Baina hori ez da izan anorgasmia orgasmoarengana iristeko ezintasuna edo sexu desirarik ez duten
|
emakumeentzat
iragartzen den lehena eta azkena. Huts ponpa, “Eros” izenaz ezagutzen dena, pilaz funtzionatzen duen eta minutu gutxiren buruan odol fluidoa klitorian gehitzen duen xurgatzaile gisa jarduten duen tamaina txikiko tresna da, edo E prostaglandina hormonak (injektagarriak edo kremazkoak).
|
|
|
Andaluziako Osasun Zerbitzuak aholku batzuk eman ditu oporretan dauden
|
emakumeentzat
.
|
|
|
(...) Sormen mailan emakumezko gehiago dago, baina fenomeno ikusgarriagoa da ikustea zenbat emakumek irakurtzen duten eta zenbat emakume joaten diren erakusketetara eta zinemara". Emakumeek osatzen dute literatura lantegietara hurbiltzen direnen gehiengoa (alde batera utzita
|
emakumeentzat
espezifikoki sortutako lantegiak), eta, bestalde, esanguratsua iruditzen zait emakume izenen presentzia nabarmena Euskaldunon Egunkariak berriki ireki duen Literatur web orriko irakurleen eztabaidetan.
|
|
|
Emakumeak guztiz estaltzen dituen burka beti janztera derrigortu zituzten. Gainera, kaletik bakarrik joatea debekatu zitzaien; era horretan, ezkonduta ez zeuden
|
emakumeentzat
ia ezinezkoa zen bizitzeko lain irabaztea. Izan ere, arauren bat hautsi zutela pentsa zezakeen taliban talderen baten jipoia jasotzeko arrisku bizian zeuden beti.
|
|
2003
|
|
|
Horrela jakin zuen payadore izateko gai zela. Payadoreen munduan
|
emakumeentzat
tarte bat egiten aitzindari izan da. Martaren esanetan, payadoreak giza eskubideak defendatu behar ditu.
|
|
|
Ikerketa 57 boluntario osasuntsutan egin zen (gizonezkoak eta emakumezkoak). Hilabete batean edari alkoholdunik kontsumitu gabe egon ziren, eta hurrengo hilabetean neurrizko garagardoa kontsumitu zuten, hau da, alkohol kontsumo neurritsua (10 g
|
emakumeentzat
eta 20 g gizonentzat). Alkohol gehiegi edateak immunitate sistema deprimitzen duela jakin arren, ikerketatik ondorioztatzen da garagardoa, heldu osasuntsuek neurriz kontsumitzen badute, kanpoko patogenoen kontrako immunitate erantzuna hobetu dezakeela, hau da, gaixotasun infekziosoak garatzeko ardura duten agenteena.
|
|
|
Pisu nahikoa handitzea. Medikuek gomendatzen dute pisu orokorra 11 kg tik 16 kg ra igotzea pisu normaleko
|
emakumeentzat
, 13 kg tik 18 kg ra pisu gutxiko emakumeentzat eta 7 kg tik 11 kg ra gehiegizko pisua duten haurdunentzat. Jaiotzean pisu gutxi eragin dezaketen jokabide arriskutsuak saihestea, bereziki erretzea, alkohola edatea eta agindu gabeko botikak hartzea.
|
|
|
Pisu nahikoa handitzea. Medikuek gomendatzen dute pisu orokorra 11 kg tik 16 kg ra igotzea pisu normaleko emakumeentzat, 13 kg tik 18 kg ra pisu gutxiko
|
emakumeentzat
eta 7 kg tik 11 kg ra gehiegizko pisua duten haurdunentzat. Jaiotzean pisu gutxi eragin dezaketen jokabide arriskutsuak saihestea, bereziki erretzea, alkohola edatea eta agindu gabeko botikak hartzea.
|
|
|
–UV erradiazioak bereziki arriskutsuak izan daitezke azal oso zuriaren erabiltzaileengan edo belztu gabe erretzen direnengan. –18 urtetik beherakoek debekatuta dituzte UV erradiazioak, eta ez dira gomendagarriak haurdun dauden
|
emakumeentzat
. –Beharrezko neurriak hartu behar dira antibiotikoak, somniferoak, antidepresiboak edo antiseptikoak hartzen ari diren garaietan, UV izpiekiko eta kosmetikoekiko sentikortasuna handitzen baitute.
|
|
|
Bularreko eta matrizeko minbizia detektatzeko probak 45 urtetik gorako
|
emakumeentzat
dira.
|
|
|
Endometrektomia teknika horietako bat da. Familia gehiago ez izatea erabakitzen duten 35 edo 40 urtetik gorako
|
emakumeentzat
da, seme alabekin edo gabe. Funtsean, hilekoarekin oheratzen den umetokiaren barruko mukosa kentzen da.
|
|
|
Enbrioiak bere lekua galtzen du arraspatu horrekin, eta, ondorioz, desagertu egiten da haurdun geratzeko arriskua. Teknika bereziki egokia da anemiak eragiten dituzten odol-jario handiegiak dituzten
|
emakumeentzat
, baina Estatu Batuetan modu nabarmenean ari dira zabaltzen seme alaba gehiago ez izatea erabakitzen duten exekutiboen artean. “Desabantaila da teknika itzulezina dela, ez baita tronpak lotzea bezalakoa, ongarriztatzearen bidez seme alabak eduki baitaitezke”, nabarmendu du Larracoechea doktoreak.
|
|
|
Herrialde azpigaratuetako irtenbide tipikoa. Formula hori 45 urtetik gorako
|
emakumeentzat
pentsatuta dago, odol-jario sakonak eta arau irregularrak dituztenentzat. Hala ere, kontsumitzaile handienak Europako iparraldean daude.
|
|
|
Espezialisten arabera, antzeko teknikak erabiltzen ari dira dagoeneko erradiologiako beste arlo batzuetan. Lan honen egileek uste dute kontraste bidezko mamografia teknika berri hori erresonantzia magnetikoen alternatiba izango dela interpretatzen zailak diren mamografiak ebaluatzeko, edo bularreko minbizia garatzeko arrisku handia duten
|
emakumeentzat
.
|
|
|
Hala gertatzen da merkurioarekin ere: 1988an, Kanadako agintariek ADI bitan banatu zuten metal horretarako, umeentzat eta ugaltzeko adinean zeuden
|
emakumeentzat
; AEBetako FDAk, berriz, bost aldiz banatu zuen asteko dosi onargarria. 1980ko hamarkadaz geroztik, OME bereziki arduratu da haurren arriskuaz.
|
|
|
C (mg) 81 73,5 20:00 1,9 264 20:00 30 14 18:00 Kontsumoaren abantailak eta eragozpenak: Itxura, propietate nutritiboak eta zaporea direla eta, oso egokia da haurrentzat (haziak kontuan hartuta), gazteentzat, helduentzat, kirolarientzat, haurdun dauden edo bularra ematen duten
|
emakumeentzat
eta adinekoentzat. Zuntzaren edukiak propietate laxanteak ematen dizkio.
|
|
|
Etxebizitzak %10 garestiagoak dira
|
emakumeentzat
, jasotzen dituzten soldatak baxuagoak direlako
|
|
|
Madrilen eta Euskal Herrian, ordea, lan baldintza egokiek ez dute lortzen etxebizitzaren prezio altuari aurre egitea, ez eta Kantabrian, Asturiasen eta Galizian ere, non arazoa lan egoera zaila baita, etxeen prezio apala dela eta. Halaber, FUCIk adierazi du etxebizitzak% 10 garestiagoak direla
|
emakumeentzat
, gizonek baino soldata txikiagoak jasotzen baitituzte (2.000 euro gutxiago urtean). Ikerketaren aurkezpenean, Agustina Laguna Federazioko lehendakariak azaldu zuen etxebizitza parke globalak etxebizitza kopurua baino gehiago handitu duela, eta horrek, Espainian “bigarren egoitzen hazkundea” adierazteaz gain, agerian uzten du “ekonomikoki indartsuak diren sektoreek etxebizitza erosten dutela inbertitzeko, eta horrek merkatua garestitzen duela”.
|
|
|
— Beraz —esan omen zuen Eriximakok—, norberak nahi duen adina edatea erabaki denez, eta batere derrigorrezkoa ez izatea, horren ondoren oraintxe sartu den flautista haizea hartzera bidaltzea proposatzen dut, bere buruarentzat jotzera ala barruko
|
emakumeentzat
nahi badu, eta guk gaurkoa hitzaldietan pasatzea elkarrekin. Eta nolako hitzaldietan ere azalduko nizueke, nahi baduzue.
|
|
2004
|
|
|
15 urterekin uzten dute. Kirolak ez daude
|
emakumeentzat
egituratuta, horregatik, orain, kiroldegi barruan egiteko kiroletan aritzen dira asko. Aisialdiko jarduerak dira, ez da errendimendua.
|
|
|
Hala ere, generoaren araberako bereizketa oso da agerikoa. Ordutegi, esparru, material txarrena beti da
|
emakumeentzat
. Sariak ere askotan ezberdinak izaten dira egindako lasterketa bera izan arren.
|
|
|
Langile Autonomoen Araudi Berezian sartzen diren gazte eta emakumeek araudi berriak 30 urtetik beherako pertsonentzat eta 45 urtetik gorako
|
emakumeentzat
jasotzen duen abantailaz gozatu ahal izango dute: nahi izanez gero, lehenengo hiru urteetan, gutxieneko oinarriaren %75i dagokiona kotizatu ahal izango dute.
|
|
|
Lan honetan autoreak Bizkaiko Lehen industrializazioa aztertzen du. Azterketa honen atal nagusi bat industrializazioarekin
|
emakumeentzat
sortzen diren, isilpeko merkatu, paraleloen analisiari dagokio.
|
|
|
«Isilpeko merkatu» hauetan lan egitea beraien etxeko lan taldeentzat diru sarrerak lortzeko estrategia bat zen
|
emakumeentzat
. Bizi estrategia hauen artean jarduera ezberdinak aipa ditzakegu.
|
|
|
Ikusi da Arantxak etxean jostun lanak egiten zituela. Etxearen eremua
|
emakumeentzat
«seguruagoa» zen. Fabrika gune mixtoa zen, gizon emakumeak elkarrekin harremanetan jartzeko aukera ematen zuen.
|
|
|
Azterketak, gainera, emaitzak adin tarteka segmentatzen ditu, eta bularreko minbiziak ehuneko handiagoa duela onartzen du hogei urte bete baino lehen erretzen hasi ziren emakumeen artean, edo eguneko pakete bat batez beste kontsumitu zutenen artean edo lehen haurdunaldia izan baino bost urte lehenago, gutxienez, hasitakoen artean. Emaitzek erabateko balioa dute familia aurrekaririk ez zuten
|
emakumeentzat
, baina ez historiala duten emakumeentzat, erretzaileekiko desberdintasunak ez baitziren existitzen.
|
|
|
Azterketak, gainera, emaitzak adin tarteka segmentatzen ditu, eta bularreko minbiziak ehuneko handiagoa duela onartzen du hogei urte bete baino lehen erretzen hasi ziren emakumeen artean, edo eguneko pakete bat batez beste kontsumitu zutenen artean edo lehen haurdunaldia izan baino bost urte lehenago, gutxienez, hasitakoen artean. Emaitzek erabateko balioa dute familia aurrekaririk ez zuten emakumeentzat, baina ez historiala duten
|
emakumeentzat
, erretzaileekiko desberdintasunak ez baitziren existitzen.
|
|
|
Hala ere, osasun kezkarik handiena hausturak osasunean izan ditzakeen ondorioak dira. Ipar Amerikako
|
emakumeentzat
geratzen den aukera serum gaziko inplanteena da, seguruagoa haustura kasuetan. Protesi horietako bat hausten denean, iragazketak ez dira kaltegarriak, eta pazienteak berehala nabaritzen du gatz protesia akastuna bada.
|
|
|
“Batu: sexu eta ugalketa osasunean inbertitzearen onurak” izenburupean, dokumentuak nabarmentzen du bi arrazoi horiek lasta direla biztanleria talde ahulenentzat —bereziki,
|
emakumeentzat
eta haurrentzat—, eta “errenta baxuko herrialdeetako biztanleriari neurriz kanpo eragiten diotela”. Zehazki, uste du gabezia horiek direla seme alabak izateko adinean dauden emakumeen eritasun eta heriotzen heren baten zuzeneko erantzuleak.
|
|
|
Zein pazientek jaso ditzake onura gehiago gomendio hauek? ...artean, taldean lan egiteak hobetu egiten du jarraibide kardio osasungarri gehiago betetzea» Ornish Programa oso orientatuta dago angioplastia edo anastomosia (bypass) adierazten duten pertsonentzat, baldin eta bigarren mailako prebentzio estrategiarako irtenbide ez hain inbaditzailea bilatzen badute, gertaera kardiobaskularren edo bularraldeko kirurgiaren historia aldez aurretik duten gizon eta
|
emakumeentzat
, berreriopatia koronarioa, angina edo diabetesa duten eta, oro har, arrisku oso handia duten pertsonak badira.
|
|
|
Teknika hori baliagarria izan daiteke minbizia duten eta adin emankorrean dauden
|
emakumeentzat
.
|
|
|
Nutrizio gabezia ohikoenak Emakume haurdunaren elikadura gabezia ohikoenak burdina, kaltzioa eta iodoa bezalako mineralez eta azido folikoa bezalako bitaminez osatuta daude.Oso garrantzitsua da dietan edozein aldaketa egin aurretik, edo gehigarriak edo elikagai aberastuak erabili aurretik, medikuarekin edo dietista nutrizionista batekin hitz egitea, aldaketa dietetiko horiek ondorio kaltegarriak izan baititzakete haurdunaldian. Azido folikoa Bitamina hori hartzea bereziki beharrezkoa da aurretik haurdun geratu diren edo berriki ahotik antisorgailuak hartu dituzten
|
emakumeentzat
. Haren urritasuna hazkundearen atzerapenarekin, anemia megaloblastikoarekin (odoleko globulu gorrien kopurua murriztea) eta hodi neuralaren akatsen garapenarekin lotuta dago, fetuaren arantza bifidoa baita.
|
|
|
“Jadelle” izeneko antisorgailu berriak baginako mukiak loditu eta espermarekiko iragazgaitza egiten du, eta obulazioa inhibitzen du. Mota guztietako
|
emakumeentzat
da egokia, bereziki estrogenorik hartu ezin dutenentzat edo DIUa kontraindikatua dutenentzat.
|
|
|
Espinakek ia lekukotasuna dute etxeko mahaietan. Hala ere, nutrizioko adituen arabera, funtsezkoak dira haurdun dauden
|
emakumeentzat
, umearen bizkarrezurra eta garezurra garatzen laguntzen baitute. Izan ere, ogiarekin eta zerealekin batera, azido folikoaren elikadura iturri nagusia dira, nerbio sistema zentralaren eta fetuaren bizkarrezurraren eraketa egokia behar duen mantenugaia.
|
|
|
Selenioaren kontsumoa jaitsi egin da Selenioaren kontsumo moderatuari buruzko ikerketa berriek onura interesgarriak ematen dizkiote sistema kardiobaskularrari Lana garrantzitsua da, diote, azken urteotan selenioaren kontsumoa jaitsi egin delako Europan. Esate baterako, FSAk bildutako azken datuek erakusten dute mikronutriente horren kontsumo britainiarra 29 eta 39 mikrogramo artekoa dela eguneko, gomendatutako dositik oso urrun, 75 mikrogramokoa helduentzat eta 60 mikrogramokoa
|
emakumeentzat
. Horregatik, eta zenbait ikerketak erakusten dutenez, gorputzak hartzen den selenioaren %50 inguru xurgatzen duela, ikertzaileek ondorioztatu dute eguneko 100 mikrogramoko gehigarria egokia dela.
|
|
|
Kasu horietan guztietan onartzen den gutxieneko adina 25 urtekoa da, eta sei konpainiek ere gutxienez bi urteko antzinatasuna izatea eskatzen dute gidabaimenean. “Adin horretan, aseguruak %87 merkeagoak dira
|
emakumeentzat
gizonentzat baino”, dio Federazioak. Seat Ibizaren modelo jakin baten tarifak erreferentziatzat hartuta, gidari hasiberrietan, arrisku orotako aseguruetan konpainia bakoitzaren gutxieneko frankiziarekin dauden aldeak %355era iristen dira gizonen kasuan, 1.012 eurotik 4.605 eurora bitarteko prezioekin, eta %156ra, emakumeen kasuan.
|
|
|
Aldea 3.593 eurokoa da gizonen artean eta 1.580 eurokoa emakumeen artean. 18 urterekin, lau konpainiak bakarrik onartzen dute arrisku orotarako asegurua frankiziarik gabe gizonentzat, %236rainoko diferentziekin, 3.482 euro, eta bost
|
emakumeentzat
, non aldaketa %100ekoa baita, 1.474 euro. Hirugarrenentzako aseguruak, lapurreta, sutea eta beirak barne, %61 eta %40 dira, hurrenez hurren, 18 urteko gizon eta emakumeentzat.
|
|
|
18 urterekin, lau konpainiak bakarrik onartzen dute arrisku orotarako asegurua frankiziarik gabe gizonentzat, %236rainoko diferentziekin, 3.482 euro, eta bost emakumeentzat, non aldaketa %100ekoa baita, 1.474 euro. Hirugarrenentzako aseguruak, lapurreta, sutea eta beirak barne, %61 eta %40 dira, hurrenez hurren, 18 urteko gizon eta
|
emakumeentzat
. Horrela, gizonek 892 eurorainoko aldeak aurki ditzakete eta emakumeek 435 eurokoak.
|
|
|
Adin horretan, emakumeentzako tarifak gizonezkoenak bezalakoak edo oso antzekoak dira. Kasu horretan, arrisku orotako aseguruen eta aseguru etxe bakoitzaren gutxieneko frankiziaren arteko aldea %234koa da, eta 2.030 eurorainoko aldea dago, bai gizonentzat bai
|
emakumeentzat
. Frankiziarik ez badute, bariazioak %267ra igotzen dira, 3.335 euro.
|
|
|
Frankiziarik ez badute, bariazioak %267ra igotzen dira, 3.335 euro. Hirugarrenentzako aseguru osoari dagokionez, 1.332 euroko aldea dago gizonentzat eta 1.378
|
emakumeentzat
,% 202 eta% 224, hurrenez hurren. Senikoa Hirugarren hizkuntza eskakizunaren erabiltzaileak 40 urte ditu, Renault Scénic bat du, 15 urte gidabaimenean eta 2 urte konpainiari parte eman gabe.
|
|
|
Kasu honetan, arrisku orotarako aseguruetan gutxieneko frankiziarekin izandako alderik handiena %124 eta %125 artekoa da, emakumeen edo gizonen kasuan, eta tarifak 649 eurokoak izan daitezke. Frankiziarik gabeko arrisku orotarako aseguruak %119 dira
|
emakumeentzat
eta %124 gizonentzat, 886 eta 923 euro, hurrenez hurren. Eta hirugarrenentzako aseguruak, lapurreta, sute eta ilargiekin, %79raino iristen dira; 294 euro gizonezkoentzat, eta %91 319 euro emakumezkoentzat.
|
|
|
Ekainaren 30ean Arantxa UrretabizkaiariBe rri a n (Ta rtea gehigarrian) egin zioten elkarrizketa batean berriz baieztatu nuen gutariko batzuek aspaldidanik dakiguna: idaztea,
|
emakumeentzat
, zeregin ia klandestinoa da, bizio pribatua, norberaren inguruan zalaparta handirik atera gabe burutu beharrekoa. Etxean jakin dakiten arren, ez jakitea rena egiten dute(" tratatzen naute idazle ez banintz bezala", zioen berak), ez dute haren idazkirik irakurtzen, ez dute kritikarik segitzen, ez dira liburuen aurkezpenetara joaten eta, etxeko dinamika gehiegi distortsionatzen ez duen neurrian, kontsentitu egiten da.
|
|
2005
|
|
|
Baina egia da? «Argi dago feminismoaren hamarkadetako borroka ez balitz
|
emakumeentzat
beste rol sozial bat planteatzen ari, gizonak ez ginatekeela ataka honetan egongo. Gero, nik ez dakit esaten hori krisi kontsideratu behar dugun edo ez.
|
|
|
Barizela gaitz arina da normalean, salbu urtebetetik beherako haurrentzat, edota haurdun dauden
|
emakumeentzat
, haurdunaldiaren azkeneko hiruhilekoan batez ere. Behin barizela pasatu ondoren, gorputza immunizatua geratzen da, eta berriro ez da gaitza harrapatzen.
|
|
|
Eta orduan," emakume literatura" etiketa sortzea ez da arrikutsua
|
emakumeentzat
–
|
|
|
gizarte honek gizaseme edo
|
emakumeentzat
egokien jotzen duenaz sexuek rolak, alegia ezagutzen dutenari dagokiola, talde bietako esku hartzaileen artean ez dago alderik; ezta, halaber, jokoei edo etorkizunerako lanbidezko jarduerez dituzten zaletasunei dagokienez ere.
|
|
|
Zentru horiek formakuntza kulturala eskaintzen zuten, profesionala baino gehiago. Gainera, kontuan hartu behar dugu lizentziatzen ziren
|
emakumeentzat
oso zaila zela lana topatzea. Izan ere, espainiar gizonek ez zuten oraindik emakumea beraien parekoa eta berdina bezala ikusten.
|
|
|
Gizartean enkoadratzearen xede argiena izan zuena Gizarte Zerbitzua izan zen. Derrigorrezkoa zen ezkongabeak edo alargunak ziren 35 urtetik beherako
|
emakumeentzat
. Emakume horiek sei hilabetez sei ordu egunean lan egin behar zituzten, jaiegunetan izan ezik.
|
|
|
II. Errepublika, konkista juridiko eta politiko garrantzitsuen garaia izan zen
|
emakumeentzat
; baina, hala ere, muga handiak mantendu ziren oraindik. Egoera berri horrek emakumearen eredua aldatzen hastea eragin zuen, eta horrela, emakumeak familian betetzen zuen papera, esparru pribatuan betetzen zuen papera, eta gizonaren paper tradizionala zalantzan jartzen hasi ziren.
|
|
|
Diktadura frankistak bi eredu bultzatu zituen
|
emakumeentzat
: alde batetik, Gaztelako Isabel, emazte eta ama eredugarria izan zenez gero; eta beste aldetik, Teresa de Jesus, obedientzia eta lanerako gogoaren eredu bezala.
|
|
|
aldizkari tradizional batzuen argitalpenak mantendu ziren (El Hogar y la Moda, La Ilustración Femenina, etab.), informazio grafikoa jasotzen zuten aldizkariek bere lekua aurkitu zuten merkatuan (¡ Hola!, Garbo, etab.), Sección Femeninak argitaratutakoak (Teresa, Consigna eta Y. Revista para la mujer
|
emakumeentzat
eta Bazar nerabeentzat) etab.
|
|
|
Unibertsitate formakuntzari dagokionean, tradizionalki emakumeei lotutako lanbideekin soilik onartzen zen: irakasle, erizain, puerikultorea, etab. Letretako karrera goi mailako
|
emakumeentzat
onartzen zen, beraien senarrari elkarrizketa interesgarriak eskaini ahal izateko.
|
|
|
Espainiako II. Errepublika lorpen garrantzitsuko garaia izan zen
|
emakumeentzat
. Pixkanaka, beraien lekua gizartean, politikan eta esparru askotan lortzen ari ziren, eta aipagarriagoa dena, leku hori benetan onartzen ari zitzaien.
|
|
|
Hirugarren iritzi bat, hau ildo liberal kontserbadorekoa, Pablo Alzolak agertutakoa izan zen. Andrazkoen gaitasunak baieztatu ondoren(?[...] que la mujer tiene la aptitud y la inteligencia necesarias para ensanchar el campo de su actividad[...] no cabe ni siquiera que lo pongamos en duda?), Europan zehar eta AEBn haren hezkuntza eta jendarte maila zenbat hobetu zen aipatu eta euskal
|
emakumeentzat
antzekoa eskatzen zuen. Konkretuki, Bilboko Arte eta Ofizio Eskolan aurrenekoz emakumeei zuzenduriko ikastaroak azaltzen zituen,, enseñanza de corte de vestidos?
|
|
|
Garai haietan garrantzi handiagoa du landaren eta hiriaren artean ezartzen denzatiketak. Era horretan, erabat hirikoak diren konpainiak daude («Hatxeroak hirikokaleetako gizonezkorik indartsuenak dira, oso gutxitan parte hartzen dute bertanbaserritarrek»9); emakumeen artean ere ikusten da zatiketa hau, baserritar edoklase baxuko
|
emakumeentzat
ezinezkoa baitzen kantinera izatea.
|
|
|
parte hartu zuen eztabaidan, nahiz eta bere alderdiko kideek argi utzi gaztelaniaren gramatikaren arabera, soldado? hitzak gizon zein
|
emakumeentzat
erabiltzen dela3 Gerora datu honen inguruan hitz egingo dugu. Azkenean, emendakina mantendu egin zen eta emaitzaaurreko berbera izan zen (16 kontra eta 8 alde).
|
|
|
«Ikerketa asko egin dira alkoholari buruz, eta industriak interes handia du edatea hain txarra ez dela frogatzeko». Egia dirudien gauza bakarra da «alkohol pixka bat»k onura ateratzen diola bihotz hodietako osasunari, eta neurrizko kopuru hori ez dela berdina gizonentzat eta
|
emakumeentzat
. «Alkohola gehiago disolbatzen da uretan gantzetan baino», argitzen du Parések.
|
|
|
San Carlos Ospitale Klinikoko Erradiologia Interbentzionistako Unitateak abian jarritako teknika kaltetutako odol hodiak ixtea da. Jarduera honek odol fluxurik gabe uzten du tumorea, eta ondorengotzarik izango ez duten eta umetokia zaindu nahi duten
|
emakumeentzat
da egokia. Umetokiko tumore onberak 30 eta 50 urte bitarteko emakumeen %70 inguruk izaten dituzte, eta kasu gehienetan ez dira tratatu behar.
|
|
|
Bi ikertzaile talde britainiar eta estatubatuar konturatu dira gizakiak bi genoma dituela, bata gizonentzat eta bestea
|
emakumeentzat
, Nature aldizkariak argitaratu duenez. Gainera, emakumeen artean desberdintasun handiagoak daudela (genetikoki) gizonen artean baino, genetikoki homogeneoagoak baitira.
|
|
|
“Jarraipena oraindik laburra den arren —azaltzen du—, datu garrantzitsuak lortu dira tokiko eta urrutiko berrerortzeetan; metastasi kopurua %50 murriztu da, eta, ondorioz, atariko emaitza horiek itxaropen handia dira minbizi mota hori duten emakumeentzat”. Koipe gutxiko dieta Biltzar horretan, halaber, ikerketa bat aurkeztu da, eta, lehen aldiz, zuzeneko ebidentziak ematen ditu gantz gutxiko dieta baten onurei buruz, batez ere estrogenoen hormona mailekin zerikusirik ez duten bular tumoreak dituzten
|
emakumeentzat
. Lan zientifikoa 2.400 boluntarioren laguntzarekin egin da, eta tumore baten hasierako diagnostikoa eta tratamendua egin ondoko bost urteetan errepikatzeko probabilitatea %24 murriztu dela dokumentatu du.
|
|
|
Tratu txarrak jasan dituen emakume batek ere ez duela oraindik kobratu legean ezarritako laguntza berria, elkarteak adierazi du konpentsazio hori, lana lortu ezin dutenei zuzendua, autonomia erkidegoen esku dagoela eta oraindik ez dagoela modu eraginkorrean aplikatuta. Hala ere, gogorarazi du beste laguntza bat ere badela, gizarteratzeko errenta aktiboa izenekoa, baliabiderik ez baina lan merkatuan dauden
|
emakumeentzat
. Azkenik, Gobernuak 2006 urtean Genero Indarkeriaren Estatuko Behatokia martxan jartzea espero du.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, Garuneko Hodietako Gaixotasunen Taldeak eta Espainiako Neurologia Elkarteak atzo esan zuten Tabakoaren aurkako Legea, urtarrilaren 1ean indarrean sartuko dena, funtsezko aurrerapena dela espainiarren osasunaren defentsan. Adituek uste dute erretzaileek iktusa izateko duten arriskua handitu egiten dela eguneko zigarro kopuruaren proportzioan, eta handiagoa dela
|
emakumeentzat
gizonezkoen aldean. Izan ere, tabakoa kontsumitzeak HDL kolesterolaren (kolesterol onaren) maila jaitsi egiten du, eta arteria hipertentsioa areagotzen, hori baita iktusaren arrazoi nagusia.
|
|
|
E. Showalter eta G. Greerek diotenez, ospe literarioa
|
emakumeentzat
iragankorra da; bere garaian ospetsuak izandako emakume idazleak, urteak pasatu eta gero, arrastorik utzi gabe desagertzen dira (Moi 1995, 66). Badirudi hori gertatu dela euskal letretan aritu diren andreekin hasieratik hona.
|
|
2006
|
|
|
Literatura femeninoa? Emakumeek
|
emakumeentzat
egindakoa. Nobela arrosa, adibidez?
|
|
|
Lehen esan bezala artrosia zahartzaroarekin lotzen da. Baina horrez gain emakumearen faktore hormonalek, eta zehatzago esateko, menopausia osteko estrogenoen beherakadak, arrisku faktore erantsia dira
|
emakumeentzat
, gizonezkoen aldean. Dena den, giltzadurak gaizki erabiltzen dituztenek edo gehiegi behartzen dituztenek ere (korrikalari profesionalek, futbolariek eta abar) artrosia izateko arrisku gehiago dute.
|
|
|
gurasoetako batek baimen luzea hartzea, senitartekoren bategotea umearen kargu (amona bat izan ohi da), zaintzaile ordaindu bat kontratatzeaedo haurtzaindegira eramatea. Lauren artean, laugarrena ikusten dut egokiena, etaez bakarrik
|
emakumeentzat
onuragarriagoa delako (ez lukete emakumeek lanmerkatua utzi). Zaintzaileren bat kontratatzearekin hasteko, esan dezakegugaur egun aukera hori gure artean horren zabaldua eta eskuragarria izateak adierazten duela langile horiek lan baldintza eskasetan eta oso diru gutxi kobratzen daudela, eta feministak garen neurrian horren kontra egin genuke, kontuan harturikgainera zaintzaileak orokorki emakumeak direla.
|
|
|
Amaeta jaioberriaren aparteko lotura ideal horren atzetik, edoskitzearen aldekoideologiak generoaren araberako emozioen kudeaketa bat bultzatzen du, eta taldeezberdinen (helduak/ umeak, medikuak/ bezeroak, gizonak/ emakumeak) artekoharreman menpeko batzuk finkatzen ditu. Edoskitzea emakumeen emozionaltasuneta psikologia horien ikur bihurtu da gure gizarte ezberdintzailean, eta horrekondorio ezkorrak ditu
|
emakumeentzat
, genero eta estratifikazio sistema zehatz batsendotzeko baliagarria baita.
|
|
|
bai prestigioaren aldetik, bai harremanen aldetik, bai seme alabengandik jasotako laguntza eta zerbitzuengatik. Baina gaiari helduz, ezin da ukatu, seme alabak edukitzeak kostu nabariak dakartzala, batez ere
|
emakumeentzat
: denboraren aldetik, ekonomiaren aldetik, bizitza profesionalaren aldetik eta harremanen aldetik.
|
|
|
Hazi bankuak, espermatozoide guztiak kaltetuta dituzten gizonentzakoerabilgarriak dira, baita gizonezko bikotekidea ez duten
|
emakumeentzat
ere. Emaileen haziari zenbait proba egiten zaizkio, gaixotasun kutsakor edo hereditarioak ezdituztela ziurtatzeko, eta espermatozoideen kalitatea ere baloratzen da.
|
|
|
AEBko zuzenbidean agertzen den omisioari buruzko kasu esanguratsua aipatzen du aditu horrek, Keele Hair versus Federal Trade Comission kasua, alegia, 1960ko otsailaren 17an Bosgarren Zirkuituko Apelazio Auzitegiak konpondu zuena. Auzitegiak ez zilegitzat jo zuen burusoiltzearen aurkako produktu bat, merkaturatzen zuen iragarkiak gizonezkoen burusoiltzearen aurkako produktua zela ez zioelako eta ez zuelako zehazten ez zela egokia denontzat (gizonentzat eta
|
emakumeentzat
). De la Cuesta k (1995:
|
|
|
Akademia eta gimnasioetan sarritan ikastaro bereziak ematen dira: nerabeentzat,
|
emakumeentzat
, etab. Ikastaroen prezioa aldatu egiten da ikastetxe batetik bestera, baina erakundeek antolatutako doako ikastaroak ere ematen dira, batez ere emakumeei zuzenduak.
|
|
|
Kaltzio beharrak 1.000 mgr/ egun eta 1.500 mgr/ egun bitartekoak dira, pertsona adindunentzat izan ezik, horiek 1.200 mgr/ egun eta 1.600 mg/ egun bitartean hazten baitira. bitamina, berriz, 800 unitate behar dira 65 urtetik gorako
|
emakumeentzat
. Bizitzan kaltzio gutxi kontsumitzeak hezur dentsitate txikiarekin eta haustura tasa handiekin du zerikusia.
|
|
|
FIV konbentzionala ez bezala, prozesu berri hori sinpleagoa da, amari traba gutxiago egiten dio, eta obulutegiko ekoizpena estimulatzen duten hormonen dosia askoz txikiagoa da. Lehen urratsa Dexeus Institutuko arduradunek zehaztu dute ez dela emakumeen ernalezintasun kasu guztietara orokortu daitekeen tratamendu bat, baizik eta obulutegi sindrome polikistikoa duten hautagaientzat, ernalketa artifizialaren prozesuan obulutegiko gehiegizko estimulazioa izan duten
|
emakumeentzat
edo ohiko hiperestimulazioa kontraindikatua duten emakumeentzat. Pere Barri Dexeuseko Obstetrizia, Ginekologia eta Ugalketa Saileko zuzendariak esan zuenez, “lagundutako ugalketarako lortu ditugun tekniken beste aurrerapen bat da, eta metodo horren eraginkortasuna berresten du”.
|
|
|
FIV konbentzionala ez bezala, prozesu berri hori sinpleagoa da, amari traba gutxiago egiten dio, eta obulutegiko ekoizpena estimulatzen duten hormonen dosia askoz txikiagoa da. Lehen urratsa Dexeus Institutuko arduradunek zehaztu dute ez dela emakumeen ernalezintasun kasu guztietara orokortu daitekeen tratamendu bat, baizik eta obulutegi sindrome polikistikoa duten hautagaientzat, ernalketa artifizialaren prozesuan obulutegiko gehiegizko estimulazioa izan duten emakumeentzat edo ohiko hiperestimulazioa kontraindikatua duten
|
emakumeentzat
. Pere Barri Dexeuseko Obstetrizia, Ginekologia eta Ugalketa Saileko zuzendariak esan zuenez, “lagundutako ugalketarako lortu ditugun tekniken beste aurrerapen bat da, eta metodo horren eraginkortasuna berresten du”.
|
|
|
25 eta 74 urte bitarteko adin tartean, urtero 200 infartu izaten dira 100.000 gizoneko, eta 40 100.000 emakumeko. Europako iparraldeko herrialdeetan, proportzioa okerragoa da
|
emakumeentzat
—hiru hildako bost gizoneko—, baina Elosuak iragarri zuen hurrengo urteetan Espainia gehiago hurbilduko dela kopuru horietara, emakumeen artean (tabakoa, esaterako) arrisku ohiturak areagotzen ari baitira. Guztira, 75.000 pertsona hiltzen dira urtero Espainian bihotzekoak jota, eta horietatik 40 edo 45.000 bakarrik iritsi ziren bizirik ospitalera, Elosuak azaldu zuenez.
|
|
|
Umetokiko edo zerbixeko minbizi zelulek hartzaile kopuru handia dute hormona horientzat. Konbinazio hori arriskutsua izan daiteke minbizia izateko arrisku handia duten
|
emakumeentzat
, edo gaixotasunaren hasierako etapetan.
|
|
|
Txostenaren emaitzak harrigarriak dira:
|
emakumeentzat
ezezagunena behar duten bularretakoaren neurria da. Atesen arabera, hamar emakumetik bederatzik ez dakite zein den bere neurri egokia, eta %70ek gaizki erabiltzen du barruko arropa.
|
|
|
Hala, mastektomizatutako emakumeek jantzi erosoa behar dute, tirante zabalak, poltsikoak kopen bi aldeetan eta esekitako hagatxoak, “protesia mugi ez dadin”. Erradioterapia tratamenduen ondorioz larruazal alergikoak edo sentikorrak dituzten
|
emakumeentzat
%100 kotoia diseinatu da, edo mugikortasun arazoak dituztenentzat, aurrealdeko itxitura duten bularretakoak daude. Etorkizuna lotarako kamiseta berezietatik ere igarotzen da, bular handiak dituzten emakumeen erosotasunerako pentsatuak.
|
|
|
Etorkizuna lotarako kamiseta berezietatik ere igarotzen da, bular handiak dituzten emakumeen erosotasunerako pentsatuak. Beste berrikuntzetako bat “egokitutako” eredua izango da, bularrean suminkortasunak dituzten
|
emakumeentzat
, normalean adinekoak.
|
|
|
Baina FDAk eman duen argi berdeak baldintza batzuk ditu. Hala, 22 urtetik gorako
|
emakumeentzat
bakarrik onartuko dira inplanteak, eta bi konpainiek epe luzera izan ditzaketen ondorioei buruz ikertzen jarraitu dute. Eramaile berak behartuak daude aldizkako azterketak egitera, bereziki «haustura isilak» detektatzeko, hau da, protesiak hautsi eta haien edukia isurtzen denean, baina emakumea ez da berehala konturatzen.
|
|
|
Gero, dio," bizitzaren zurrunbiloak beste hainbat lekutara eraman ninduen, eta bost umeren ardura duenak ez du ametsetan egiteko denbora gehiegirik hartzen". Hala ere, erabaki sendoa harturik zegoela dio, euskaldun
|
emakumeentzat
etxe inguruko lorategiak zaintzeko eskuliburu bat egiteko. Gaztaroan ikasitakotik eta hainbat liburutan bildutako istorioetatik hasia zuela egiten eskuliburu horretako sarbidea, eta Jainkoa lagun liburu eder bat argitaratuko zuela noizbait.
|
|
2007
|
|
|
Bost leku izango ditu “azken tramiteak falta” dituen etxeak. Berdintasun batzordeburu Mª Jose Balierrek “lorpen handia” deritzo araudiari.Tratu txarrak jasandako
|
emakumeentzat
(emantzipatutako adin txikikoak barne) da pisua; “etxerik eduki ez edo edukita ere erabiltzerik ez dutenentzat”. Era “iraunkorrean” Ertzaintzarekin hartu emanean izango da eta Gizarte Zerbitzuen bitartez bideratuko da (ohiko bidetik zein urgentziaz).
|
|
|
Klasizismoaren aurka, horrek irakasten baitu, arte eta literatura, onaren? arauak beti berak direla antzina ala gaur; razionalismoaren aurka, zeinek ere moraltasuna bat eta bakarra nahi baitu gizon
|
emakumeentzat
, berdin da antzinako Egipto ala Txinan edo Europa modernoan; iusnaturalismoaren aurka, kausa delarik horren zentzu historikoaren eskasa, zuzenbidearen oinarritzeko giza natura metafisiko bat suposatzen duenean denboraz gaindikoa, abstraktua, itun sozial jatorrizko ametsetako batekin192, honezkero guztiaren historikotasuna aldarrikatuko da, Montesquieu-k historia politikoan, Voltaire-k historia ku... B. Croce k, alabaina, Vico ren lekua kontzientzia berri honetan errebindikatu du:
|
|
|
Ib., 312 Frantsesa, solaserako mintzaira,
|
emakumeentzat
bereziki gogokoa; ingelesa, egokia merkataritzarako (ikus oharra ere: merkataritzako hizkuntzak berak ingelesez, frantsesez, holandesez aldakiak nola dituen).
|
|
|
Laugarren puntu batean, historikotasuna?, Montesquieu Vico rekin batera aipatuko dugu labur labur. Klasizismoaren aurka, horrek irakasten baitu arte eta literatura «onaren» arauak beti berak direla antzina edo gaur; razionalismoaren aurka, zeinek ere moraltasuna bat eta bakarra nahi baitu gizon
|
emakumeentzat
, berdin da antzinako Egipto ala Txinan edo Europa modernoan; iusnatualismoaren aurka, kausa delarik horren zentzu historikoaren eskasa, zuzenbidearen oinarritzeko giza natura metafisiko bat suposatzen duenean denboragaindiko, abstraktua, jatorrizko itun sozial ametsetako batekin1037, honezkero guztiaren historikotasuna
|
|
|
Subjektibismoak esan nahi du, mundua gizakiaren perspektibaren menpean dagoela (cogito tik). Erdi Aroko gizon
|
emakumeentzat
gizakiaren aurrean zut objektibitate handiak zeuden; familia, estamentu soziala, inperioa, eliza, Jainkoa. Objektibitate ukiezinok bermatzen zuten haren unibertso guztiaren ordena.
|
|
|
Emakumeentzat, berriz —bizi itxaropena handia denez—, 85.000 eurokoa izango litzateke. Aldiz, 85 urtetik heriotzara bitarteko zainketak kontuan hartuz gero, 32.000 euroko kostua espero da gizonentzat eta 57.000 eurokoa
|
emakumeentzat
. Emakumeak, egoera okerrenean Iraupen luzeko zainketen guztizko gastua zailagoa da emakumeen kasuan gizonen kasuan baino.
|
|
|
Gizonezkoetan, ospitaleratze gehien eragiten dituzten gaixotasunak zirkulazio aparatuko gaixotasunekin bat datoz (%15, 4), eta, ondoren, digestio eta arnasketa arazoekin eta lesio eta pozoidurekin; azkenik, tumoreek eragindako konplikazioak alde batera uzten dira. Adina 85 urteko edo hortik gorako adin tartea da 2005eko ospitaleko alten% 6,2 Alta erregistratuen adina 53 urtekoa da gizonentzat eta 50ekoa
|
emakumeentzat
. Batez besteko adina 50 urte ingurukoa da.
|
|
|
Jabeak eginkizun hori bere gain hartzea erabakitzen badu, xanpua eta egokitzailea eduki ditu, sei eurotik 12 eurora bitarte, produktuaren marka eta ezaugarrien arabera. Kostu horri orratz luzeko zakurren kasuan, eskuila gehitu behar zaio, 11 euro balio duena, edozein farmazia edo osagarri dendatan gizon edo
|
emakumeentzat
ohikoa baino dezente garestiagoa. Baina zakurrak oso ile luzea badu, orrazi luze bat da korapiloak askatzeko, beste 11 euro gehiago.
|
|
|
Gainerako herrialdeetan, bidezko merkataritzaren garrantziaz konbentzitzeko biderik onena da lehen etxetik atera ez zen eta baliorik ez zuen emakume baten zoriontasunaren partaide egitea, baina orain lan egiten du, zoriontsua da eta mantendu dezakeen familia bat du. Ulertaraztea emakume horiek jasotzen duten dirua bidezko dirua dela, eta irabazi guztiak
|
emakumeentzat
direla; izan ere, soldata izateaz gain, erakundeak irabaziak urtean bitan banatzen ditu. Ez da ezer geratzen.
|
|
|
Beraz, bidezko merkataritza negozioa da? Jakina, baina gainera emakumeek badakite irabazi guztiak
|
emakumeentzat
direla. Hazkunde ekonomiko horrek gizarte ongizate handiagoa dakar?
|