|
2000
|
|
|
Akuikultura 80ko hamarkadako lehen urteetan hasi zen garatzen bai Espainian eta baita Euskal Herrian ere, non pertsonako arrain kontsumoa Europako garrantzitsuenetakoa den (urte eta pertsonako 42 kilokoa hain zuzen). Nolanahi ere, benetako hasiera Rias Galegas-eko 50eko hamarkadako muskuilu haztegietan kokatu
|
behar dugu
, eta beranduxeago barnealdeko arrain haztegietako ortzadar-amuarrainen hazkuntzan. Gaur egun 265.000 tona muskuilu produzitzen dira-mundu mailako produkzioaren% 21-eta 16.000 milioi pezetako (640 milioi libera) fakturazioa esan nahi du.
|
|
|
Olariaga, Zabaleta, Urmeneta, Mattin... komikigintza eta ilustrazioak gurean eman dituen izenik nabarmenenak orriotan arituak dira. Izen hauek topatzeko 70eko hamarkadaraino joan
|
behar dugu
eta, hala ere, lehenago hainbatek ipini du bere umorea aldizkarian.
|
|
|
igaro ditugu, eta ezin esan gauzak zeudenean jarraitzen dutenik. Inongo dudarik gabe, nahiz ete hamalau hilabeteko bake otorgatuaz asko gozatu, esan
|
behar dugu
atzera pauso nabarmenak ikusi ditugula, eta batez ere, batzuen bilakaera politiko eta ideologikoan eten handi bat eman dela, eta larriago dena, inboluzio prozesu batean murgildu direla. Eten eta inboluzio horren adierazle dira su-etena apurtzeko erabakia, espainiar hauteskudeen aurrean ETAk eta HBko zenbait sektorek ezarri duten abstentzioaren aldeko zentzurik gabeko jarrera hori, eta hilabete guzti hauetan modu lotsagabe eta etengabean ezagutu dugun kale istiluen presentzia instrumentala.
|
|
|
Euskalkiek bizitasuna eta jatortasuna besterik ez diote ematen batuari. Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi
|
behar dugu
eta hori euskalki guztietatik jaso behar du. Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea baina horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan behar dugu apurka.
|
|
|
Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi behar dugu eta hori euskalki guztietatik jaso behar du. Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea baina horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan
|
behar dugu
apurka. Horrez gain, ondo legoke idazle, euskaltzale eta abarren artean euskalkia batuan sartzeko kanpaina eta praktika bat bultzatzea.
|
|
|
esan dudalako harentzat errazagoa da. Gertakizunak gertakizun, alfabetatzearen eremuan lan handia egin
|
behar dugu
; 35 urtetik gorako euskaldunak asko gara eta, urteak pasatu diren arren, oraindik alfabetatu barik eta, beraz, konplejuz betetako euskaldunak daude.
|
|
|
Zer leku idatzian, aipatu duzu, eta hori zer eredu erabiltzea da. Guk zer idatzi
|
behar dugu
,
|
|
|
Askotan egiten dugun estandar hori oso erdaldundua da eta hor dago arazoa. Denona den altxorra dugu hor eta hori baliatu
|
behar dugu
.
|
|
|
beharrean. Uste duguna baino askoz gauza gehiago dugu komuna, eta hortara jo
|
behar dugu
. Batua bultzatu behar dugu, eta bultzada horretan euskalkiak oso garrantzitsu dira.
|
|
|
Uste duguna baino askoz gauza gehiago dugu komuna, eta hortara jo behar dugu. Batua bultzatu
|
behar dugu
, eta bultzada horretan euskalkiak oso garrantzitsu dira. Horrez gain, ondo bereiztu behar dira ahozko hizkuntza eta idatzizkoa, eta idatzizkoan ezin gara fonetismoan jausi.
|
|
|
«Sua» ordaintzen da eta «sua» familia izaiten da, baina nolakoa zen? Mendialdeko suetan lagun gehiago kokatu
|
behar dugu
(7,8), eta Erriberan lagun gutiago su bakoitzean (3,4). Hori lanean frogatu dut.
|
|
|
Urte t' erdiko su-etena ez da alferrikakoa izan, herriarengan ilusio eta esperantza sortu dira, gatazka gainditu dezakegu, mahai baten ondoan negoziatzeko eseritzea nahi ez duten horiek, eseri araziko ditugu, guk, gure egia esplikatzeko ahaleginak biderkatu behar ditugu, gure hitza eta ahotsa isiltzen saiatuko dira, gure bidea luzea da, ezin dugu amore eman, eta are gutxiago herriari bizkarra eman. Martxoaren 12an beste urrats bat eman
|
behar dugu
, abertzaleok, Madrilen gure eskubideen aldeko lan itzela dugu aurrean, eta egun hori eta gero, gauza bera, etengabe Euskal Herriaren askatasunaren bila
|
|
|
Arazoaren muina eta giltzarria puntu amankomun bat bilatzean datza. Kontuan hartu
|
behar dugu
euskal gizartea ez dela euskal nazionalista, anitza dela, eta espainol nazionalismoa gero eta oldarkorragoa izango dela. ETAren indarkeria desagertzen joaten den neurrian espainiar oldarkotasuna haundituz joango da.
|
|
|
Teknikari gutxi dago eta beraien formazioa urria da. Federazioaren aldetik lan handia egin
|
behar dugu
oraindik; ikastaroak egiten dira teknikariak prestatzeko... ez bakarrik teknikariak epaileak ere hezi egin behar dira... Pilotaren inguruan dabilen jendea heziketarik gabe dabil, bai teknikariak, epaileak eta baita klubetan zuzendaritzan ibiltzen dena ere.
|
|
|
Esate baterako, Baionako Moderno trinketa aurrerapen handia da guretzat eta hori Hegoaldera ekarri behar dugu. Trinketarekin lan handia egin
|
behar dugu
Hegoaldean, guztiz ezezaguna baita. Kirol hau herrikoia egin nahi badugu, nik uste askoz errazagoa dela trinketa ezker pareta baino.
|
|
|
Horren atzean gurasoak eta filosofia txarreko klubak egoten dira. Horren aurka zerbait egin
|
behar dugu
.
|
|
|
Esate baterako, Baionako Moderno trinketa aurrerapen handia da guretzat eta hori Hegoaldera ekarri
|
behar dugu
. Trinketarekin lan handia egin behar dugu Hegoaldean, guztiz ezezaguna baita.
|
|
|
Egia esan, nahi den guztia ez da aurrera eramaten, eta oraindik gauza asko dago egiteke. Edozein modutan, kontuan izan
|
behar dugu
gure inguruan orain dela urte gutxi arte ez zela ezer egiten eta orain, pixkanaka bada ere, ingurune babestuak kudeatzen hasi gara.
|
|
|
Turismoaren arazoa ere oso puntuala da, izan ere kontutan izan
|
behar dugu
, Aralar edo Urkiola bezalako tokietara, lehen ere, parke izendatu aurretik jendea bertara joaten zela. Agian kasurik deigarriena, Valderejokoa izango da.
|
|
|
Orain beraien bunkerrak blindatu dituzte, agintzeko eta ustiatzeko ahal duten guztia. Errealitate gordin honetan azpimarratu
|
behar dugu
familia bakar batzuen esku egongo garela non alderdi politikoak seme kutunenak izango diren eta bide nabar ustelkeriaren mundua zabalduko duten muga barik. Horretaz gainera ez dute izango inolako lotsarik langileak kaleratzeko; eta irabazitako aurrerakuntzak zapaltzeko.
|
|
|
Nik argi daukat miresten nuela bere joko itzela, baina aldi berean, ordukotz, gizaki arruntzat jotzen nuela eta bizi zuen egoerak ez zuela iraungo betiko. Bestaldetik aipatu
|
behar dugu
izar handiek (guk ikusten ez badugu ere) patuaren kolpeak jasaten dituztela, zorte txarra ere izan dezaketela eta bere ospe eta diruarengatik inguruan dauzkaten pertsonaia ustelak etekinak, hobariak ateratzeko edozein gauza egiteko prest daudela, idoloa suntsitu, bere osotasunean ustiatu arteraino. Nik dakidanez, kokainaren eraginarengatik panpin triste eta histrioniko bat legez kritika hilkorren artean denon ahotan ibili da.
|
|
|
Giro berri honek aukera interesgarriak zabaldu dizkio helduen alfabetatze-euskalduntzeari eta AEK-k ahalegina egingo du giro horretara egokitzeko eta ez atzean geratzeko. Kopuruetan AEK da nagusi, baina Mertxe Mujika Bizkaiko didaktika arduradunaren esanetan" didaktikan ere lidergoa izan
|
behar dugu
". Horretarako plan bat diseinatu dute.
|
|
|
nola eskaini ikasleari zerbitzu egokia? Erramun Osa Bizkaiko AEKren arduradunaren hitzetan," erabateko kalitatea lortzera jo
|
behar dugu
". Horretarako AEKren helburuak, betetze maila eta hutsuneak zehaztu behar direla gehitzen du.
|
|
|
Izan erabakitzeko proiektuan batez ere esaten da Euskal Herriak nahiko gaitasun eta ahalmen duela bere etorkizuna erabakitzeko, euskaldunok autodeterminaziorako eskubidea dugu. Guk geuk jarri
|
behar dugu
mahai gainean Estatu espainiar eta frantsesekin zein harreman mota nahi dugun, eta gure barnean zein eratako harremana eta antolaketa nahi ditugun ere bai. Dauden proiektu guztiak mahai baten inguruan eztabaidatzea proposatzen dugu eta gero, ateratzen dena erreferendum batera eraman Euskal Herriak erabaki dezan.
|
|
|
Hau saldu eta berria erosi nahi dugu. Bertzalde, Eskual Etxea profesionalizatu nahi dugu, zuzendari profesionala
|
behar dugu
. Borondate oneko lana galtzen ari da.
|
|
|
Borondate oneko lana galtzen ari da. Elkarte sistema baina profesional gisa funtzionatu
|
behar dugu
|
|
|
Egia da. Sozialistok argitasun gehiagoz zehaztu
|
behar dugu
estatu eredua. Batez ere, gure estatuaren ideia ongi komunikatu behar dugu, herritarrek ezagut dezaten guk zer ulertzen dugun estatu nazionalanitzaren ideiaz.
|
|
|
Sozialistok argitasun gehiagoz zehaztu behar dugu estatu eredua. Batez ere, gure estatuaren ideia ongi komunikatu
|
behar dugu
, herritarrek ezagut dezaten guk zer ulertzen dugun estatu nazionalanitzaren ideiaz. Beti ere, Espainiako Estatuaren barne delarik.
|
|
|
Bai, egitura definitiboagoa atera nahi genuke hemendik. Orain arte bertsolari kopuru eta mailaren arabera txapelketaren egitura aldatzen joan da, baina orain eskualde guztietan transmisioa ziurtatuta dago; Ezkerralde-Enkarterri inguru hori posible balitz etorkizunean... giroa eta entzule transmisiora bideratu
|
behar dugu
zortzi-hamar urtera begira, txapelketak errespetu eta oihartzuna lortu baititu.
|
|
|
Horren guztiaren atzean badago kontu garrantzitsu bat, geure buruari lora gehiegirik bota barik, bertsolaritza gustatzen dela eta gauzak serio eta txukun egiten direla elkartean. Jaialdiak behera joan dira eta hurbilpena da orain helburua, bertsolariak badagoz eta alde guztietan jendea suspertu
|
behar dugu
, inplikatu, beste era batera saioetara joango ez litzatekeen jendea hurbildu
|
|
|
MENDIZALE adituen erara noruntza abiatu eta ibilbide ezberdinen arteko konparaketa egitea dagokigu. Indarrean dagoen marko juridiko-politiko zatikatzailetik urratsez-urrats marko subirano eta nazional bateruntz eramango gaituen trantsizioa diseinatu
|
behar dugu
. Baldin eta helmugari buruz ados bagaude, abiapuntua non dagoen definitu behar dugu.
|
|
|
Indarrean dagoen marko juridiko-politiko zatikatzailetik urratsez-urrats marko subirano eta nazional bateruntz eramango gaituen trantsizioa diseinatu behar dugu. Baldin eta helmugari buruz ados bagaude, abiapuntua non dagoen definitu
|
behar dugu
. Gaur egungo markoaren zilegitasun eza kontuan izanik, baina dituen ahalmenak eta eragina ahaztu gabe.
|
|
|
Sasoi ilunetan murgilduta gaudela dirudi, baikor izan
|
behar dugu
baina.
|
|
|
Adibidez, nazioarteko izenak zergatik esan behar dira erdaraz bezala, jatorrizko izena hobesten baldin bada? Zergatik esan
|
behar dugu
Anberes Hegoaldean eta Anvers Iparraldean, berez, Antwerpen denean? Ñabardura dirudi, baina dirudiena baino larriagoa da.
|
|
|
Argi esateko, prozesu soberanistan aurrera egiteko premia dago. Nortzuk egin
|
behar dugu
aurrera. Euskal Herriaren defentsa hori aldarrikatzen dugunok, beraz, alderdi abertzaleek eta gizarteko indar euskaltzale, abertzale eta aurrerazaleok.
|
|
|
Eta horiez gain, hor daude gizartean sortzen ari diren Euskal Herri mailako gune horiek (kirol federazio nazionala eta abar), Udalbiltzak babestu eta garatu beharko lituzkeenak. Udalbiltzaz gain, sei lurraldeen batzar bat ere
|
behar dugu
. Hau, hasteko, egun dauden hautetsiekin osa daiteke eta hortik bideratu behar da Euskal Herri osoa hartuko lukeen marko instituzionala.
|
|
|
Horretarako, haien xedea lor dezaten, Samir Aminen ustez, badauzkate monopolio teknikoa, merkatu finantzieroa, naturaren baliabideen lorpidea eta, azkenean, sekula erabiltzeko prest, arma suntsitzaileen boterea. Halaber globalizazioa aipatzean adierazi
|
behar dugu
bakar bakarrik estatu aberatsei begira eginda dagoela, estatu txiroek (indar ekonomikoen gatibuek) ez daukatelako inolako gaitasunik edo botererik behar dutena planteatzeko. Hori dela kausa, multinazionalek ez dituzte banatzen etekinak.
|
|
|
Eta pentsatzen duzu: " Zelan tapatu
|
behar dugu
zuloa?". Eta hurrengoan 600 atera behar dituzu eta hurrengoan 700 Jendearengana beste era batera heltzen zarenez, oso hurbilekoa denez, erantzun ona du.
|
|
|
Bizkaiko kostaldea utzi eta Gipuzkoara iritsita, Zumaiaraino joan
|
behar dugu
lehenengo irlak aurkitzeko. Kasu honetan Urola ibaiaren itsasadarrean gora joan behar dugu, Bedua izenez ezaguna den ingururaino.
|
|
|
Bizkaiko kostaldea utzi eta Gipuzkoara iritsita, Zumaiaraino joan behar dugu lehenengo irlak aurkitzeko. Kasu honetan Urola ibaiaren itsasadarrean gora joan
|
behar dugu
, Bedua izenez ezaguna den ingururaino. Bertan, izen bereko limo-irlak aurkituko ditugu itsasadarraren erdian.
|
|
|
Horretan gizarteak alderdi politikooi suspentso borobila eman behar digu. Denok aitortu
|
behar dugu
egindako akatsak, baina denok, jakina. EHk barne jakina.
|
|
|
ARRAZOI politikoetan aurkitu
|
behar dugu
erantzuna. Alderdi espainolistek benetako beldurra diote euskararen garapenari nazio kontzientziaren sortzailea izan daitekeelako, kolokan jarriz beren proiektua.
|
|
|
EAJn argi dugu burujabetzaren bidea gizartearekin bat eginda landu behar dela. Euskal gizartea bere osotasunean eraman
|
behar dugu
aurrera, hiru lurraldetakoa bada, bada hiru lurraldeetakoa; Nafarroan Nafarroako gizarteak ados egon behar du; eta berdin Iparraldean. Planteamenduak irabazteko egin behar ditugu, eta horrek abiadura bat onartzea dakar.
|
|
|
Alde horretatik sofritzen dut, ikusiz nola erdi hilak garen eta halako urguilu handi batekin oldartzen garen bizitzan. Umiltasun gehiagoz joan
|
behar dugu
munduan, Zuberoan, Iparraldean eta Euskal Herrian orobat.
|
|
|
Ez dut uste Euskal Departamendu berri batek gauza hainbeste aldatuko duenik. Sortze berri bat
|
behar dugu
; alta, ez dut ikuspen berri bat atzemaiten. Agian tronpatzen naiz, eta barkatu, baina Baionan eskual gauza gutti ikusten dut.
|
|
|
Euskal arte eta kulturan dirua behar da. Guk ere
|
behar dugu
halakoa. Baina ene bidea ez da hori.
|
|
|
" Euskal Spiritua" edo" Elkanoren Semeak" agerraldiek indar handia dute, baina agertu ahala bere indarra galtzen dute. Emanaldi gehiago egiteko zirkuitu profesionalean aritu
|
behar dugu
, eta nik bertze manera batez funtzionatzen dut. Bost bat hilabetetan espiritu berezi bat sortzen dugu, bizitzeko molde bat funtsean.
|
|
|
Orain gutxi, Hollywoodeko akademiak interneten estreinatutako filmak ez dituela estreinaldi bezala onartuko esan du, ez duelako dirurik uzten. Gure esku dago, ez badugu zirkuitu komertzialetan ibili nahi, beste bide bat bilatu
|
behar dugu
.
|
|
|
Produkziorako orokorrean, oso irregularrak dira. Argi dago, arraza honek oraindik ez duela diru aldetik irabazi handirik, baina edozein arraza etxetiar eta bertako gordetzeak duen kultur balioaz jabetu
|
behar dugu
|
|
|
" Hizkuntza oso zaharra da, baina guk gaurkotu egin
|
behar dugu
; sortzea gaurkotzea da. Ez da kopia bat egitea, urruntzea da, atzera itzultzea.
|
|
|
Nafarroak ez badu kontzientzia hartzen zer den, zer izan den eta zer izan behar duen... " navarrismo" tik hasi
|
behar dugu
. Baliteke Euskal Herriaren nukleoa Nafarroa izatea, baina hori nafarrek lortu behar dute.
|
|
|
UPNrekin beti izan dira harremanak zailak, baina UPN ere eroriko da. Loturak apalki eginez hasi behar da, eta historia errespetatuz; gure historiarekin bizi
|
behar dugu
. Eta guk historian Nafarroarekin izan dugun harremana beti izan da gerra.
|
|
|
Ez, ez. Hemen, gutako bakoitzak bere proiektua herri honentzat proiektu hoberena dela dio, baina, herri eta nazio ikuspegi komun batetik herri proiektua denon artean asmatu
|
behar dugu
. Lehenik aber-tzaleon artean.
|
|
|
Planteamentu berri baterako aldaketa lasaia sinbolizatu nahi dugu. Sozialistok lehendakaritzarako asmoa izatea normala da eta berau gure eskaintzen bidez bereganatu
|
behar dugu
, modu baikor batez betiere. Gizarteko arazoak konpontzeko soluziobideak eskaini behar ditugu.
|
|
|
Beraz, egoera honetatik hobekien paratua atera dena ETA izan da, berak baitarama iniziatiba. Hartara, lehenik eta behin, demokraten batasuna berreskuratu
|
behar dugu
, demokraziaren oinarrizko printzipioa dena. Demokraten haustura sekula iritsi behar ez zen Lizarra izeneko prozesuaren ondorioa da.
|
|
|
arbitroek erdaraz egiten dute, partidetako aktak erdaraz idazten dira... Kirol federazioekin hitz egin eta euskararen erabilera saritu
|
behar dugu
.
|
|
|
Udaletan euskara oso isolatua dago, teknikariak oso bakarrik sentitzen du bere burua udaletxean. Komunikazio gehiago
|
behar dugu
.
|
|
|
Eta aipatu ezin ditugun beste amaika abarretan orobat egin bide genduke. (...) Gaurdanik eta ari geran lanean billatu
|
behar dugu
batasun bidea. Gure errigintzan alderdi au ahaztuko bagenu, delako batasuna gure alferkeria eta setakeria justifikatzeko mito gerta dezaiguke.
|
|
|
Lehengo eta behin, KEMeko kideak pozten gara derrigorrezko zigor hau desagertu izanaz. Hala ere, soldadutzaren ezabapena inoiz ez dela gure helburu nagusia izan gogorarazi
|
behar dugu
. ' Gizartearen desmilitarizazioa',' gastu militarren desagerpena' eta' soldadutzaren apurketa' dira bilatzen ditugun xedeak.
|
|
|
Seguruasko bigarrena gehiago. Baina hori kontuan hartu gabe guk gure bidea egin
|
behar dugu
, guri balio digulako. Modaren puntan egoteaz arduratzen ez dena bakarrik egon daiteke, oharkabean, biharko modaren puntan.
|
|
|
bata lehen esan dudan ideologien elkarbizitza, bestea homologazio eta dikotomia horien gainditzea (lokalista pobre ustekoa, unibertsal aberats ustekoa), eta hirugarrena kulturgintza eredua. Xabierrek esan duen bezala, nahiz eta hau putakume bat izan niretzat eta ni berarentzat ere bai, hau atera egin
|
behar dugu
aurrera, gustagarria egin behar dugu. Hori da eskema nagusia.
|
|
|
bata lehen esan dudan ideologien elkarbizitza, bestea homologazio eta dikotomia horien gainditzea (lokalista pobre ustekoa, unibertsal aberats ustekoa), eta hirugarrena kulturgintza eredua. Xabierrek esan duen bezala, nahiz eta hau putakume bat izan niretzat eta ni berarentzat ere bai, hau atera egin behar dugu aurrera, gustagarria egin
|
behar dugu
. Hori da eskema nagusia.
|
|
|
Momentu honetan dugun gabezia handienetako bat zera da: mundu zabalean bat-bateko bertsolaritza zer den adierazten asmatu
|
behar dugu
. Gaur hemen dagoen bat-bateko bertsolaritzak ez du inolako antzik ahozkotasunaren adituek deskribatzen duten ahozko poesiarekin.
|
|
|
Euskal gizarteari ikustarazteko gure txokotasunean unibertsal garela. Geronek esan
|
behar dugu
ez dela ezer asko bertsolaritza, gauza xumea garela, baina zinemaldian filme amerikarrei alfonbra gorria jartzeaz gain, herri honek egin dezakeena dela bere ekarri txikien nazioartekotasuna garatu, eta gure adibide oso zehatz eta oso egingarrira etorrita, ahozko sorkuntzan munduko erreferentzia bihurtu.
|
|
|
Daukaguna kanpoan erakusteko ahalegin handiagoa egin
|
behar dugu
. Beti etxe barruan mugitzeko joera eta jarrera izan dugu.
|
|
|
Kontuan hartu
|
behar dugu
munduaren zatirik inportanteena elebiduna dela edo hirueleduna. Niri, adibidez, pena izugarria ematen dit Hegoaldeko gure hezkuntza sisteman orain ingelesari hainbeste garrantzia eman eta frantsesa erabat baztertu izanak.
|
|
|
XIX. mendeko ipuin bilketetan, Iparraldean batez ere, ipuin bat agertzen da Drakularen istorioa dena, maitemindu eta posesioaren gorabehera berbera kontatzen duena. Baina hortaz jabetzeko, lehendabizi ikusi
|
behar dugu
tradizio europearra ez dela guretzat arrotza, eta jakin behar dugu gure tradizioko gauzak beste herrialdeetan egiten den bezala irakurtzen. Zoritxarrez gure tradizioa zentzu linguistiko soilean irakurri dugu, edo zentzu etnografikoan, baina ez dugu oraindik ere gure tradizioaren irakurketa literariorik egin.
|
|
|
Ezinbestekoa da euskaldun guztiendako eredu bakarra. Baina oso argi izan
|
behar dugu
euskalkien aldeak ez direla berezkoak eta betikoak, bereizgarri asko eta asko" atzo goizekoak" baino ez direla. Niri, zeharo bidezkoa eta zeharo derrigorrezkoa begitantzen zait euskalkiak babestea eta baliatzea, baina, beti ere euskalkidun baino lehen euskaldun garela kontuan izanda.
|
|
|
Batzuk gazteleraz ari dira, baina euskara ere entzuten da. Bihar Euskal Herriko beste erpinera joan
|
behar dugu
, Iparraldera, eta gaurkoz gureak egin ditugu Basaurin. Udaltzainari autopistara nola joan behar dugun galdetu diogu.
|
|
|
Ez dut pentsatzen ere desobendientzia zibilaren bidez gauzak berehala konponduko direnik, baina are gutxiago indarkeriaren bitartez. Praktikoak izan
|
behar dugu
, zentzu honetan (erabilpen politikoa alde batera utzi behar baita) nik indarkeriari egiten diodan gaitzespenaren barruan praktikotasuna azken mailan jartzen dudalarik.
|
|
|
Izan dira orain arte eta izanen dira etorkizunean egoera zailak, gora eta beheranzko aldaera eta joerez beteak. Pazientzia
|
behar dugu
beraz, eta ongi jakin gaurko gizartean aurrera egiteko jendearen borondatea irabazi behar dela eta hiritarren gogoak erakarri; hori lortuko dugu bakarrik, guziekiko begirune haundiz, jakinduriaz eta guztiz jarrera demokratikoen bidez jokatzen badugu. Nik uste honela izanen dela edo ez dela izanen.
|
|
|
Eleberri liriko edo poematikoen artean aipatuko dugun azken honetan, Yolanda Arrieta testu labur ezberdinen eransketaren maila gorenera iritsi da. Dena den, hau guztia eleberrigileak egindako aukerari estuki lotzen zaiola azpimarratu
|
behar dugu
. Hain zuzen ere, idazleak jostearen metafora darabil bizitzari buruzko bere ikuspegia emateko, eta ondorioz, josten ikasteko manual gisara antolatu du eleberria bera.
|
|
|
Idaztankerari begiratuz, oso hizkera aberatsa darabilela aipatu
|
behar dugu
, baina, era berean irakurterraza. Gainera, ironia zorrotza lantzea ederki lortu du.
|
|
|
Finean, dena osotasun batean dago, lehena eta oraina, elementu pila baten batuketa gara: nitasun bat
|
behar dugu
baina ez gara gauza monolitiko bat. (...)
|
|
|
Arestian aipatu bezala, fikziozko istorioak kontatzea da eleberrigintzaren oinarria; hots, fikziozko munduak sortzea. Baina, fikziozko istorio hori geureganatu ahal izateko, eleberritik at ezaguna dugun errealitateaz baliatu
|
behar dugu
, eleberrian eskaintzen zaigun mundu hori irudikatu ahal izateko: idazleak utziriko hutsuneak betetzeko, aipaturiko erreferentzia ezagunak irudikatzeko,...
|
|
|
Beste egunkari eta aldizkarietako kritikak batez ere informatiboak eta dibulgaziozkoak izan ohi dira. Haatik, kontuan izan
|
behar dugu
, batzuetan aldizkarietan eskaintzen zaigun informazioa argitaletxearen propaganda sareetatik igorririkoa dela, eta hauetan liburuaren argumentuari buruzko zertzelada batzuk besterik ez direla azaltzen. Honelako aipamen laburrak egunkari gehientsuenetan, eta bereziki argitaletxeek atonduriko aldizkarietan aurkitu ahal dira:
|
|
|
Alde horietatik begiraturik doa honako liburu honetan biltzen dudana, uste dudalarik zentzuzko arrazoirik aski badugula edonon aurkezteko, hilketarik gabe eta indarkeriarik gabe noski, zeren gauza guztien gainetik, lehen lehenik gizakia jarri
|
behar dugu
, edonongo gizakia. Eta ideia kontuak, Aita Vitoriak ongi zioen bezala, itsutasunik gabe, elkarrizketaz bideratzeko ahaleginak eginaz aurrera joan gintezke.
|
|
|
Aita merkataritzan aritu zen eta Gasteiz eta Burgos izan zituen bizileku. Baina gogoan izan
|
behar dugu
, hezkuntzaren aldetik, feudalismo garai hartan familiak eta jatorriak zerikusi handiagoa zutela jaioterriak baino. Horregatik, bi anaiok Dominikoen ordenan sartzean, Vitoria hautatu zuten deituratzat, jatorriaren lotura jarraitzeko asmoz, noski.
|
|
|
FraiBartolomezadituadenhaugeroagoaipatukobaduguere, orainAitaLonek FraiBartolomerenlan hau ere argitaratzeko prest zuela adierazi
|
behar dugu
. Eskuizkribuhorrihonako izenburu hau jarrizion:. Aita PraiBartolome Santaeresa, Madariaga Garate, ren/ Idazlanak/ (1768-1835)/ TGER TATZAILLE: ARTEAGA. TARLON, K.O?. Jakina, Euscalerrijetacoolgueeta... 1986an (L.M.Mujikak) eta
|
|
|
Kontua, hartaz, hauxe da: askatasun horretan gal ez gaitezen ondo aukeratu
|
behar dugu
zein denguri gehien interesatzen zaigun filosofia egiteko modua. UEUko Filosofia Sailean, adibidez, euskarazko filosofia praktikoa aukeratu dugu filosofia egiteko modutzat.Horrela, Euskal Herriaren beharrei begira Euskal Herritik egiten den filosofia bilatzen dugu batez ere, zer garen eta zerk inguratzen gaituen, apurka--apurka eta guztion artean problematikotasun bihur dezagun.
|
|
|
Behin geure burua perspektiba horretan kokatu ondoren, harantzago joatenasmatu
|
behar dugu
, geure proiektu propioaren ardatzak marrazten joan. Hamlet-enaez da gure galdera.
|
|
|
Horregatik, orain pairatzen ditugun, konstrukto? tamalgarri hauek (gure kasuan, Espainia eta Frantzia) bainoeskaintza hobea egiteko gai izan
|
behar dugu
, eta gainera, gaur egungo politikagintzan oinarriztapen homologatu bakar bihurtu den koska gainditzea lortu: batere birjinala ez den herri-borondatea.
|
|
|
Onartu egin dugu estatua eta nazio oro konstruktoakdirela, baina gaur egun Espainia eta Euskal Herria maila bereko konstruktoak direnik ezin dugu esan. Gure egoerak alde eta kontra dauzkan faktore guztiekin, alternatiba bat eraikitzeko gauza izan
|
behar dugu
. Kontra, batez ere zentzu askotan ukiezina den errealitate batekin jendea nazio-proiektu horretara gureganatzeko zailtasuna dugu.
|
|
|
Trena hartzeko presa hauek, nora joan nahi duten erabakitzea galarazi diete.Internet-en trena hartuko dugu nahitaez; baina hobe da zertakoa balio duen, nolafunzionatzen duen, bere errealitateak ete bere mitoak zeintzuk diren eta abar ezagutzea. Internet erabiltzen ikasi
|
behar dugu
(eta etekinak ateratzen), Internet-ek guerabili beharrean17 Horretarako, behar-beharrezkoa da erabilpen kritikoa bultzatzen duen hezkuntza bideratzea.
|
|
|
Izanere, ezin gara euskaldun gisa bizi (frantses-euskaldun edo, euskainol? edo auskalozer demontre izan
|
behar dugu
betiere...) eta are gutxiago euskaldun soilik iraun, ezgaur egungo munduan, ezta datorrenean ere, estatu batek ematen duen bermeazbaliatzeko aukerarik gabe behintzat.
|
|
|
Joseba Permach (EH). tzea eta erabakiak hartzen jarraitzea baldin bada, geure erakunde nazionalak sortzenjarraitu
|
behar dugu
. Horretan, Udalbiltzari zeregin berezia dagokio, udalei dagozkien gaiak martxan jar ditzakeelako eta ireki den prozesuaren lehenengo kimua izandaitekeelako.
|
|
|
Zentzu horretan, bigarren mailako urrats bat eman beharra aurreikusten du EHk, non herrialde ezberdinetako ordezkariak batu beharkogenituzkeen eta herrialde ezberdinen pentsamoldea, proposamenak, iritziak etaekarpenak jaso, eraiki nahi dugun Euskal Herria horri begira. Herrialdeen ahots propioa bermatu
|
behar dugu
, eta horretarako Herrialdeen Ganbera edo HerrialdeenBatzarra osatzea proposatzen dugu. Baina, edozein kasutan, guk planteatzen duguna, prozesu konstituziogile bat bururaino eramatea da.
|
|
|
edo guk autodeterminatzeko eskubidea dugula onar dezake, edo bere Konstituzio famatu horrek eskatzen dituen moldaketak egin ditzake, guri eskubideak aplikatzeko baldintzak ziurtatuz. Baina autodeterminazio-eskubidea bermatzeko, eskubidearen onarpena lortzeaz gain, Euskal Herrian hura aplikatu nahi izateko kontzientzia sortu
|
behar dugu
. Euskal gizarte guztiari jakinarazibehar zaio, autodeterminazio-eskubidea ez dela abertzaleen eskakizuna bakarrik, denei dagokigun eskubidea baizik.
|
|
|
Ikusaraziegin behar zaie, euskalduna izateak zer esan nahi duen. Eta horrez gain, Departamenduaren eskakizuna bultzatu
|
behar dugu
, bertako jendeak tresna propioekinemaitza hobeak lortzen direla ikus dezan. Gainera, nafarrekin osatu dugun organokomunak emaitza onak ematen dituela ikusten badute, gureganako desioa piztukozaie pixkanaka.
|
|
|
Nemesio Etxanizen gutunetan osogauza bitxia irakurtzen ahal dugu. ETA sortu baino lehen lantua jotzen du, etsita dabil:. Hemen ez dago ezer egiterik, hemen astindu bortitza
|
behar dugu
, bonbak behar diraherria lozorrotik ateratzeko?. Handik gutxira, bonbak lehertzen hasi zirelarik, honakoak idatzi zituen:
|
|
|
Bestea, berriz, hizkuntz pizkundean herria bera interesatu gabe, soluziorik ezdagoela sinetsi eta sinestarazi
|
behar dugu
.
|
|
|
Gure nazio-hizkuntzaberriro Euskal Herriaren mintzabide eta oinarri bihurtuko bada, beraz, bi gauza lortubehar ditugu; eta lorpen horretan laguntzekotan sortu da eskuetan duzun aldizkarihau: Bata, hizkuntzaren alorreko fenomenoak ahalik eta ongienik ezagutzea(...) Bestea, berriz, hizkuntz pizkundean herria bera interesatu gabe, soluziorik ez dagoelasinetsi eta sinesterazi
|
behar dugu
. (...) Herriak ez badu nahi, herriak ez badu nazio-hizkuntzaren arazoa bere gain hartzen, jai dago?
|
|
|
–Apolitiko? delakoei gaitzi bazaie ere, nahaspila labain eta itsaskor horretan ere sartu
|
behar dugu
euskaltzaleok. Erretorikaz gain, benetan euskarak aurreraegitea nahi badugu?
|
|
|
Transmisioaren sistema. Ez dugu hilda dagoena biltzeko ardura; bizitzarako asmatu
|
behar dugu
geure antolaketa. Bereziki umeengana, noski, aipatutako arrazoiengatik.
|
|
|
Ez zaigu komeni bakoitzaren kultura Euskal Herriosoaren miniatura gisa antolatzea. Ikuspegi zabala eta osatua eduki
|
behar dugu
, ordea, gure jakinduria partikularra maila orokorrean erabiltzeko garaian.
|
|
|
–guk zuria ikusi eta Elizakbeltza dela esaten duena, beltza bezala hartu behar?. Kultura lurtarra
|
behar dugu
, hemengoa. Nahikoa nahas-mahas izan dugu zerutar omen zen kulturarekin.
|
|
|
Guri dagokigu, ordea, gaurko bizitzarako egokipenaren froga gainditzea, erabiliaren erabiliaz. Euskara batu estandarraren eta euskalkien arteko oreka osasungarria zaindu
|
behar dugu
, gure altxorra den atal honetan.
|
|
|
Mundu osoan balioen berriztapena egiten ari dela jakiteak, ez digueuskaldunei gure lana premiazkoa dela adierazi besterik egiten. Orain arteko gurebalioen errebisioa egin
|
behar dugu
, zaharrak baliogabetuta geratu zaizkigulako.Gaurko euskal genoma behar dugu, ez aspaldikoa.
|
|
|
Mundu osoan balioen berriztapena egiten ari dela jakiteak, ez digueuskaldunei gure lana premiazkoa dela adierazi besterik egiten. Orain arteko gurebalioen errebisioa egin behar dugu, zaharrak baliogabetuta geratu zaizkigulako.Gaurko euskal genoma
|
behar dugu
, ez aspaldikoa.
|
|
|
euskalduna= euskara duena; Euskadirik oraindik ez dagoela; PaisVasco, Pays Basque, Basque Country eta abar, gauza bera direla hizkuntzaezberdinetan adierazita. Kultura komuna
|
behar dugu
, ez alderdikoia. Finka dezagun, beraz, gure funtsezko hiztegia.
|