|
2004
|
|
|
Jaiotzekoa izango nintzen noski, eta azkenean jaio egin nintzen Euskal
|
Herriko
baso batean 1936ko gerra bukatu eta handik gutxira. Basoa Balantzategi izeneko etxearen terrenoetakoa zenez, bertako ukuiluan egin zidaten tokia, eta erabakita gelditu zen hartara nire mundu honetako txokoa, txokoa edo aberria:
|
|
2010
|
|
|
Nolanahi, 1876 urtea mugarria izan zen lehen euskal etxeen fundaziorako, zeren, Euskal
|
Herriko
foruen galerak akuilatu egin baitzuen beraien agerpena. Beraz, foruen abolizioaren kontra protesta egiteko sortu ziren, hau da, abiapuntuan euskal etxeek helburu politikoa zuten, baina luze barik aisialdira eta laguntza eta sorospenetara bideratu ziren nagusiki.
|
|
|
Liburuaren orrialdeek hori frogatu nahi dute. Egileak lizunkeriatan itota ikusten ditu Euskal
|
Herriko
gazteak, eta horren adierazgarria litzateke dantza lotua. Igande goizez mezatan eta arratsaldez dultzemeneoan, baltseoan.
|
|
|
Dirudienez, 1844 urte inguruan erosi zizkion lizitazioz bere lagun eta negoziokide Villamil jeneralari. Horri buruzko azalpen erjer bezain laxoa irakurri dut
|
Herriko
semeak pastoralean, hain zuzen Ene bizi urratsak kantuan:
|
|
|
Bada, alor akademiko neutrala utzita, Vinson hautespen naturalaren erasoa azkartu nahi zutenekin lerratu zen. Alde horretatik oso nabarmena da Vinsonek ez zuela inoiz salatu eraztunaren erabilera Euskal
|
Herriko
eskoletan. Areago, 1879an sostengua eman zion publikoki, errient errientsei eskoletan euskara erabiltzea debekatzeko prefekturako aginduari.
|
|
|
Nire ustez, anekdota hau nahikoa argigarria da. Orduko Euskal
|
Herriko
kolektibo ilustratu bien ordezkari bana dauzkagu. Batetik, mediku bat, eboluzionista edo; kontura gaitezen, sasoi horretan eboluzionista euskaldunik egotekotan ziurrenez medikuen multzokoak izango ziren.
|
|
|
Etxepare, Aldudeko medikua. Euskaltzaindia eta Euskal
|
Herriko
Unibertsitatea. 333 orr.
|
|
|
X. Artiagoitia eta J. Lakarra (arg.). Euskal
|
Herriko
Unibertsitatearen Argitalpen Zerbitzua. 883 orr.
|
|
|
Ez dugu garbiketarik behar." Arratsalde hartako mezaren ondorenean, harenga bat eman nahi zien Obabako gazte guztiei bere batailoian kemenez sar zitezen, eta arkupe hura lekurik egokiena iruditzen zitzaion.
|
Herriko
zazpi gizonek isuritako odola zapaltzea: bataiatzeko modu hori nahi zuen soldadu berrientzat.
|
|
|
|
Herriko
plazara joan ginen tabernan garagardo bat edatera, eta Adrianez mintzatzen hasi zitzaidan Joseba, zer albiste ona zen gure lagunak klinikara joatea erabaki izana. Isidrok beste gizon bat ematen zuela, eta proiektuak zeuzkala aspaldiko partez.
|
|
|
Haserre, iruditu zitzaidanez. " Alferrik ari da, kapitainak ez du atzemandakoa —el retenido— bihar goizera arte libratuko —esan zidan guardia gazteak—
|
Herriko
medikua zela esanez azaldu da. Baina ez zekarren agiri bakar bat ere, eta kapitainak ez dio pasatzen utzi." Urtzaren ertzera egin zuen, eta nik bere atzetik.
|
|
|
Gaur arratsaldean bulegoan nengoen, atzo hasitako kontabilitate lanak bukatzen, eta leihoan barrena Josebaren jarduna iristen zitzaidan garbi. Mary Annentzat eta Helenentzat ez ezik, Donald, Carol eta Book Clubeko beste bizpahiru kiderentzat ari zen" Euskal
|
Herriko
arazoaz" eta" terrorismoaren bukaeraz".
|
|
|
Kasu bat aipatzearren, Agustin izeneko bere lagun baten aitita amamak eta bi izeko bertan hil zirela, eta zer nahi zen horrelako aurrekari batekin, zer espero zitekeen Agustinengandik, hilarrietan euskaraz idaztea ere galarazita zegoen giro batean. Euskal
|
Herriko
jendeari gorroto zion gobernuak oso goian kokatu zuela altzairuzko bola, eta holaxe hasi zela dena. Eta jarraian —" Ezinezkoa da altzairuzko bola bat nahi den tokitik eramatea" lehen uneko biktima inuzenteek beste biktima batzuk sortu zituztela, haiek ere inuzenteak.
|
|
|
" Hiru errelato labur dira, edo, hobeto esanda, hiru aitorpen." Joseba ohartu egin da nonbait entzuleen eta beraren arteko bederatzi mila kilometroko tarte izugarriaz, eta azalpen berri bat emateko premia sentitu du: " Ez dakit hemen Estatu Batuetan jakingo den, baina Euskal
|
Herriko
gerra ez zen Gernikako bonbardaketarekin bukatu. Era batera edo bestera jarraitu egin zuen.
|
|
|
Errepidean lanera zihoan jendearen autoak pasatzen ziren etengabe.
|
Herriko
etxe gehienetan piztuta zeukaten sukaldeko argia. Villa Lecuonan ere bai.
|
|
|
Gaia aldatu eta Euskal
|
Herriko
oraingoxe kontuekin hasi da. Baina ezin nion jarraitu, ezeren aditzerik ez neukan.
|
|
|
Ez badakizu ere, gaur San Juan eguna da. Egun handia Euskal Herrian."" Euskal
|
Herriko
Juan guztiek ospatzen dutena", gaineratu nuen. " Zorionak!", hots egin genuen Mary Annek eta biok batera.
|
|
|
Ordua aurrera zihoan. Hamaikak eta hogei markatzen zuen Euskal
|
Herriko
baserri batetik ekarria zirudien horma erlojuak, eta bere penduluaren joan etorria hondar jarioa baino erabakigarriagoa iruditzen zitzaidan. Denborak kemenez egiten zuen aurrera, gu biok banatzeko helburuarekin amorratuta bezala.
|
|
|
Ingelesez aspen deitzen diren zuhaitz horien azalean labanaz egindako marrazkiak." Baietz esan nion. Ikusia nuen erreportaje bat Euskal
|
Herriko
telebistan. " Hasieran David oso pozik ibili zen zuhaitz batetik bestera, hunkituta ere bai, eta ikusten ari ginena giza premia sakon baten froga iruditzen zitzaiola errepikatzen zidan.
|
|
|
" Boltxebikeren bat egon litekek", esan zuen Josebak. " David —esan zidan Lubisek belarrira—, Casatschok hori ez dela Euskal
|
Herriko
festa bat bukatzeko musikarik egokiena, horixe komentatu nahi nizun nik. Baina iritzi bat besterik ez da.
|
|
|
Goizeko hirurak arte j arraitu genuen hizketan, eta astronautak, zomorroen bizimodua edo pedagogia ez ezik beste kontu asko ekarri genituen harira, eta batez ere, Bikandik gaia atera zuelako, Espainiako eta Euskal
|
Herriko
egoera politikoa.
|
|
|
Ez luzatzeko: " Euskal
|
Herriko
etxeak" izeneko karta jokoa egin genuen. Orain berriz" Euskal Herriko tximeletak" izeneko beste bat egiten ari gara.
|
|
|
" Euskal Herriko etxeak" izeneko karta jokoa egin genuen. Orain berriz" Euskal
|
Herriko
tximeletak" izeneko beste bat egiten ari gara. Jagobarekin harremanetan jarri, bera entomologoa denez, eta lanean hasi ginen, gure tximeletak harrapatzen.
|
|
|
Urak, haren inguruan, Stonehameko bulegoan zeuden artxibategien kolore gris berbera zeukan, eta badian barrena zebiltzan ontziek estela zurixkak uzten zituzten leunean, segituan zabartzen hasten ziren lerro zuzenak. Beste ur batzuetan ere, nire oroimenekoetan, zerbait pasa zen, oso arin, leihotik ikusten nituen estela haiek baino arrasto are arinagoa utziz, eta Steve McQueen, Papillon, ikusi nuen Euskal
|
Herriko
hiri batean, Ali McGrawrekin eskutik helduta zihoala, euripean baina euriaren ardurarik gabe, eta Joseba nire alboan, esanez, haiekin gurutzatu eta gero: " Nik ere aktore izan nahi diat, horiek bezain zoriontsu izateko".
|
|
|
Horrela birziklatu dute zerrategi zaharra, beraz.
|
Herriko
autokarabana jabe gehienek hemen gordetzen dituzte ibilgailuak ordainduta, noskibaina kontua da atera nahiez gero aldez aurretik abisatu beharra daukatela, normalean gertatzen baita gizon honek maniobra pilo bat egin behar izatea lehen ilaratik atzerago aparkaturik dagoen edozein autokarabana ateratzeko, gehien gehienetan suertatzen zaion moduan.
|
|
|
Espero zitekeenez ETE elkartearekin hitzarmen batera ailegatu zen kooperatiba eta datorren irailerako nahi omen dute antolatu estrategia grafikoaren aurkezpen publikoa, nonbait Euskal
|
Herriko
kooperatiba sare mailan.
|
|
|
|
Herriko
bizipenak, ordea, batzuk besteen barruan sartuta daude errusiar kutxetan bezala.
|
|
|
Zentzu horretan multzo berekoak gara nire moduko publizista xumea zein, demagun, Balentziaga jostun jeniala.
|
Herriko
kategoria itxietan hezi izanak gai bilakatu gintuen mundu zabalean zehaztasunez aritzeko.
|
|
|
IIEItBlTAK MAITIAC, IKXX"""' Xahok Uscal
|
Herriko
gaseta ren lehen alean mintzairaren batasuna aldarrikatu zuen (grafia gaurkoturik):
|
|
|
Bigarren karlistadaren ondoren, begi bistakoa zen galera asaldagarri horrek euskaltzaletasuna piztu zuen zenbait jenderengan, atzerriko zientzia jendeek
|
Herriko
kulturan interesa erakutsi zutenean areagotu zelarik. Azken hauek maila zientifikora eraman zuten gaia, aitzineko denboretako fantasiak eta bidegabekeriak baztertuz; aitzindari hauen artean daude, besteak beste:
|
|
|
Londresen ezagutu zuen L. L. Bonapartek Euskal
|
Herriko
euskaltzaleekin harremanetan jarri zuen Abbadie, hala nola mugaz bi aldeetako euskaltzaleak haien artean, ordu arte gertatu ez zen bezala.
|
|
|
Etxea familiaren bizitokia izateaz gain, lantegia, eliza eta hilerria izan da.
|
Herriko
bizitzan eskubide osoz parte hartzeko behar zen maila etxejaun edo, honen faltan, etxandre etxeandereizatea zen.
|
|
|
" Miretsiko duzue agian nik (Euskal
|
Herriko
ez naizelarik) Euskaraz eskiribatzeko ausartziaren hartzea[...] zeren Jainkoak niri hizkuntza hunen ikasteko anze apur bat eman derautanazgero, iduritzen zait hoben nukeiela, eta ezagutza gutitako, eta esker gabe izanen nintzela, baldin Euskal herrian ikasia Euskal herriko probetxutan enplegatu ezbanu...".
|
|
|
Iruñetik hegoaldera, Lizarrarako bideko Itzarbeibarko Uterga herrian eztabaida bat sortu zen 1602an bi auzoetako gazteen artean.
|
Herriko
festetan talde bakoitzak danbolin bana kontratatu zuen, herri guztiarentzat bat aski zelarik. Oinarrian bi auzoen arteko lehia zegoen.
|
|
|
XX. mende hasieran ugariak ziren
|
Herriko
hizkuntza eta kulturari buruz egiten ziren mota guztietako ikerketak eta Urkixok, plaza berean bildu nahian, RIEV/ RIEB (Revista Internacional de Estudios Vascos/ Revue Internationale des Etudes Basques) aldizkaria sortu zuen 1907an.
|
|
|
I" Euskal
|
Herriko
ahozko literaturan atsotitzak eta kantuak izan dira orain arte argitaratutako monumentu bakarrak. [...]
|
|
|
Ez da erraza izan nere asmoa ulertaraztea; errientak ez dira gau beiletan ibiltzen, neguan lanpetuegi izaten direlako. Eguneko eskolaren ondoan, gauekoa eman behar dute eta honezgain,
|
Herriko
Etxean ere lan egin behar, haiek bait dira frantsesez ongi mintzatzen eta irakurtzen duten bakarrak".
|
|
|
—Bai jauna, senarraren familia
|
Herriko
nagusietariko bat da.
|
|
|
"
|
Herriko
eskolan, hainbeste bezala, edukitzeko eskubidea izan nuen euskal bola zuena, eguna bukatzerakoan zigorturik izaten zen, bertan atxikia edo garbiketa egiten zuen. [.]
|
|
|
Hala ere, XVI. mendetik XIX.era bitartean haien kontrako arauak, legeak eta jazarpenak izan arren, talde batzuk osoki kokaturik ageri dira
|
Herriko
zenbait tokitan eta, ezinbestez, euskaldunduak garai horietan bertan bizi ahal izateko. Horrela, Maulen, Garazin, Irisarrin, Donibane Lohizunen, Ziburun eta hameka herritan ijito komunitateak errotu ziren, kasu askotan denborarekin erabat uztarturik bertako populazioarekin, aipatu azken bi herrietan gertatu zen bezala, non ezkontza mistoak arruntak baitziren.
|
|
|
|
Herriko
erretore kargua lortzeko mintzaira arazoa zen askotan. Hauxe gertatu zen Galipentzun (N) 1571 urtean, bi apezen artean.
|
|
|
Eskola publiko deritzan arloan ere, 1977 urtetik aurrera, Euskara zabaldu zen Hegoaldeko ikastetxeetan, hizkuntza eredu desberdinekin (D osoki euskalduna den eredu bakarra, B eta A ereduak). Iparraldean ere elizak dituen zenbait ikastetxetan eta sare publikoan Ikas Bi erakundearen bidez,
|
Herriko
mintzairak toki bat lortu du.
|
|
|
1978tik 1985 bitartean, zinemagile talde batek (haien artean Antxon Ezeiza, Javier Aguirresarobe, Daniel Gil, Bixente Karda, Alberto Magan, Jose Luis Zabala...) Ikuska izeneko dokumental sorta ekoiztu eta plazaratu zuen
|
Herriko
alor ugari erakutsi nahian, alde batetik, eta, bestetik, Euskarazko zinematografiaren oinarri berriak eraikitzeko asmoz.
|
|
|
|
Herriko
historia, musika, dantzak, ihauteriak, jantziak, musika tresnak, literatura, ohiturak, erritoak, arkitektura... aztertzeak garbiki erakusten du Europako gainerako guztien ingurune berean gaudela eta, berdin auzoko herriek, nola hemen barna iragan direnek, eragina izan dutela bertako kulturan: indoeuroparrak hasita, erromatarrak, barbaroak, arabeak.
|
|
|
Ez dakit euskaradun hitz horrekin baino gehiago estigmatizatzen ahal denetz Larzabalen ordenua, baina ez da hori inportanteena: arazoa da euskarazko hitzen erran nahia aldatzen dela," euskal antzerkia" esapidea Euskal
|
Herriko
frantses antzerkiarentzat libratzeko euskal antzerkiari aldatzen baitzaio izena.
|
|
|
Kulturak ez zuen lerrorik herrietako aurrekontuetan, non ez zen eskolako piloten pagatzeko.
|
Herriko
bestak egiten ziren, kabalkadak hemen eta han, kantari bikote zerbait ateratzen, bi anaia, arreba, ahizpa ere berdin, irekiak gara, bi auzo edo bi kusi... Baina diruak dena alda dezake.
|
|
|
Galdu zuen.
|
Herriko
ez deusaren kontra. Ditxo batentzat.
|
|
|
Hor" gaizki erranak barkatu" ez dugu sekulan erranen, gaitzitzen badira ere. Hori euskal antzerki izena erdaraz ari diren Euskal
|
Herriko
taldeentzat atxikitzeko egiten dute. Lagunak badituzkete haien artean, nik ere bai.
|
|
|
" bitxi da hemen mutikoak ere dantzan ari dira gogotik".
|
Herriko
ausagailuetan, kabalkadetan, jendea mugitzen da ez komunitarismoaren errebindikatzeko, auzo herrira joateko gidatzeko baimena dugu orain, baina ikusteko gazteek zer prestatu duten. Gureek egina, pastoralaren funts handienetarik da hau, testua eta gainerateko gauzak baino gehiago.
|
|
|
Bataioa gero.
|
Herriko
etxeko bilerarako, auzolanerako. Su kanpaiak ere izaten ziren.
|
|
|
Sasoi hartako militarren artean nagusi zen ustea zuen berak ere, armagizonena zela Espainia konpontzeko ardura: Maroko pazifikatu, ugazaben eta langileen arteko borroka soziopolitikoak ito, Katalunia eta Euskal
|
Herriko
independentismoa ebaki eta bestelako banaketa ideologikoak ere ekidin. Miguel Primo de Riveraren diktadura buruera horiekin bilakatu zen.
|
|
|
Hurrengo astean albiste gehiago zekarren aldizkariak. Soldaduen joan etorriak, Euskal
|
Herriko
mugaz honanzko lau probintzietatik heldutako milaka gizon eta armamentua enbarkatzen ziren Bilbo eta Pasaiako portuetan.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
berrietan kontatzen zen, artean, elizkizun ederrak egin zirela Donostiako Santa Maria elizan, erregina ama eta aita santuaren ordezkaria bertan zirela, Afrikan gerlan hildakoen alde. Beste herrietako berrietan Arruit mendiaren galtzea kontatzen zen, zehatzago.
|
|
|
Melillako inguruko egoeraz egunik eguneko informazio, moroen erasoak eta tiro hotsak entzuten zirela egun osoan, gauzak gaizki zeudela. Eta Euskal
|
Herriko
berrietan ere soldaduen harantzakoak aipatzen ziren, kuotako soldaduak gehienak:
|
|
|
Manuel Fernandez Silvestre, Felipe Navarro, Damaso Berenguer... baita erregea bera ere. Artean beste arazo asko zeuden, Arrifeko Errepublika eta gatibuak, langile mugimendu gero eta iraultzaileagoa, Kataluniako eta Euskal
|
Herriko
mugimendu independentistak, Eduardo Dato gobernu presidentearen eta Juan Soldevilla kardenalaren kontrako atentatu anarkistak. Dena pilatu zenean, estatu kolpe militarra gertatu zen.
|
|
|
1913ko abuztu hartako Euskal
|
Herriko
prentsa leitzen bada, itsas galerna bortitzak jo du Bizkaiko kostaldea, eta uholdeak zabaldu dira lehorrean ere; tren talka ikaragarria izan da Irun aldean, hil eta zauritu askorekin. " Euzkadianismoa" sendotzen ari da Enkartazioetan ere.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
politika, azken hamarkadetan," urterik urte eta aldaketarik aldaketa desirei forma ematen" joan beharrean, teatralduz joan da.
|
|
|
Nazioen formazioan, gerlak eta militarismoak duten papera da beste puntu ahul bat Ernest Gellnerren eskeman, Daniele Conversi Euskal
|
Herriko
Unibertsitateko irakasleak seinalatu duenez.972 Soldadutzarako errekrutatzea zen naziotasunaren lehen froga, eta nazio estatuen praktika bortxan oinarritu da, nazioaren markoan homogeneizazio kulturala ezarriz eta, kanpora begira, botere militarraren zabalkundea bihurtuz nazioaren handitasunaren neurria. neizatu behar hori galdu. Alderantziz, homogeneizazio beharrak areagotu egin dira bai estatuen barruan bai kontestu globalean.
|
|
|
Berhokoirigoinek estatu frantsesak Euskal
|
Herriko
Laborantza Ganbararen aurka egin duen kanpainaren testuinguruan," bainan, mundua aldatzeko, bakoitzak bere kartekin jokatu behar du. Guk behar dugu egin guretako, kolektiboki, ona den laborantza, bertze herrialdeentzat kaltegarria izanen ez dena".
|
|
|
Inguruko jende asko hobeto ezagutzen dela horrela. Pieza apaina ipini zuen moro horrek Euskal
|
Herriko
eguneroko puzzle linguistikoan, euskarak, kendu beharrean, euskaradunei askatasuna ematen diela esanez:
|
|
|
Moskuko Paktuaren helburua diktaduraren kontrako mugimendu intsurrekzionala bultzatzea zen, diktaduraren erorketa, monarkiaren abolizioa eta Marokoko gerlaren amaiera lortzeko. Akordioaren arabera, Arrifeko Errepublikaren independentzia onartuko zen, baita Kataluniako zein Euskal
|
Herriko
estatuena ere. Mohamed ben Abdelkrimekin harreman sekretuak mantendu ziren, intsurrekzioa arrifien ofentsiba batekin laguntzeko.
|
|
|
Euskaldunak euskaraz egin zezakeen etxeko eremu pribatuan, edo Euskal
|
Herriko
bazterren batean funtzio folkloriko edo arkeologikoarekin. Baina erdaraz egin zen eremu publiko politikoan," askatasunaren"," berdintasunaren" eta" fraternitatearen" mesedean.
|
|
|
Feria bat heldu da herrira, Mister Dark duela buru.
|
Herriko
jendearen desirak betetzea eskaini dute. Zaharrei gaztetasuna emango omen diete, umeei heldutasuna.
|
|
|
" Jakin behar duzue zerga horiek lege islamikoaren kontrakoak direla, lege horren arabera gobernatzen dutenek ez dute fedeak agintzen duena baino zerga gehiago ezarri behar.
|
Herriko
jendeak duen ehun dukatetik 2 eta erdi baizik ezin ditu gobernuak hartu. Eta soroak dituztenek, uztaren ehuneko 10 ordaindu behar dute.
|
|
|
Itsasaldetik ihesbidean, biharamunean, Berara iritsi zen.
|
Herriko
plazan, beste emakume bat topatu zuen, ezkontzeko modukoa iruditu zitzaiona.
|
|
|
Festa giro ederra atzeman du Nasreddinek Sivrihisar en.
|
Herriko
kale guztietan dago soinu eta zalaparta.
|
|
|
|
Herriko
eskolatik Bilbora joan zen batxilergoa egitera. Ondoren Soziologia ikasi zuen Belgikako Lovainako Unibertsitatean.
|
|
2011
|
|
|
Erran arau hartzen ginazkon solasak lumaz. Euskal
|
Herriko
liburutegi gehienen xokoan irakur baititazke segur oraino.
|
|
|
Nik uste guztiz argitu beharrekoa dugula zein ote zen Larresoroko Seminario Tipiko hizkuntza politika: ganoraz aztertu beharreko sujeta da, zeren eta urte luzetan hantxe formatu baitzen Euskal
|
Herriko
elitea eta protoelitea. Alegia, badirudi Larresoron nekez euskaltzaletuko zirela ikasleak; aitzitik, pentsa genezake arroztu egingo zirela bertan, frantximantatu.
|
|
|
Opari berezi hori amu gisa bota zidan ondoren, arratsalde ia osoa iraun zuen azterketan (eztabaidan) sartu aurretik. Agente bat sartu nahi zuten Euskal
|
Herriko
Unibertsitatera bidaltzera zihoazen ikasleen taldean. Asmoa zen agentea euskal ikasleen zirkuluan sartzen saiatzea, ETArekin harremanetan jarri eta erakundean barneratzeko, Espainiako segurtasun indarrei informazioa pasatzeko helburuarekin, ziurrenik.
|
|
|
Zulaikak akuilaturik, Renon hitzaldi bat ematera gonbidatu nuen Jonan. Haren bisitan ados jarri ginen Basque Studies Programek Euskal
|
Herriko
Bake Prozesurako Nazioarteko Batzorde bat sortuko zuela Elkarrirekin batera. Jonan eta biok elkarrekin izan ginen haren sorrera aldarrikatzeko prentsaurreko batean.
|
|
|
Aurrebaldintza bakarra zen gatazkako alde guztiak prest egotea parte hartzeko. Jonanek bazuen ahalmena Espainiako eta Euskal
|
Herriko
alderdi guztien konpromisoa ziurtatzeko, Partido Popular ena salbu, eta jarrera aldetik PPk berak ere ez zion deblauki uko egiten mahaian esertzeari eta nahiago zuen" ikusiko dugu" moduko jarrera bat erakutsi. Zoritxarrez, saio hark ez zuen aurrera egin, ETAk uko egin ziolako mahairatzeari, eta bereziki indarkeriaren inguruko beren arteko kontu korapilatsuen mataza askatu ezina zela medio.
|
|
|
Turismoari buruzko pare bat artikulu ere ez ditut idatzi zaharrak, kolaborazioan. Batak Euskal
|
Herriko
turismoa du aztergai; besteak, aldiz, Las Vegaskoa. Alegia, hau eta hura, eta ezin atertu.
|
|
|
Oroitarri bereziak dira, bai horixe, hilobiak edonon; gain azpiak bat egiten du, heriotza bitarteko, leku berean. Euskal
|
Herriko
hilarri txikiak dauzkat gogoan: oinarri karratu bakarrez daude lurrari lotuta, gaztaren antzeko harri biribila daramate gainean eta, sarritan, ilargia, eguzkia, izarrak... ageri dira zizelkatuta zeruaren irudi.
|
|
|
Egunerokoetan dena egia ez izan arren, irakurleak sorpresa handiak har ditzake, niri Joxe Migel Barandiaranek idatzitakoarekin gertatu zitzaidan bezala. Gutako gehienontzat ataundarra apez txiki bezain handia izan zen, Euskal
|
Herriko
jakintsuenetakoa. Haren egunerokoa irakurrita, ordea, 100 urtetik gorako bizitza luzean beste zereginetan ere aritu zela ikusten dugu, ataundarraren irudi publikotik oso urrunduta.
|
|
|
Pablo Antoñana nafarra dugu, dudarik gabe, Euskal
|
Herriko
XX. mendeko idazle hoberenetakoa. Ioarreko Errepublika mitikoaren sortzailearen obraren zati handi bat egunkarietan gelditu da, norbaitek noizbait bilduko ote duen zain.
|
|
|
|
Herriko
plaza jendez beteta dago, denak zapi gorria lepoan jartzeko irrikan. Hamabiak jo eta, hala ere, alkateak ez dio txupinazoari su eman nahi.
|
|
|
Mezako sustoa bera ere ahantzi zitzaigun. Ez dut jatetxea aipatuko, Euskal
|
Herriko
gainerako jatetxe handi eta txit gorenak ez mintzeagatik. Bazkalondoa oso musikala izan zen.
|
|
|
Halere, bidea ez nuen galdu.
|
Herriko
argiak ikusi nituelarik, elurrean etzan nintzen, pixka bat atseden hartzera. Baina elurrak engainatu ninduen.
|
|
|
Horretarako sortu omen zen Marrakukuaren Ermandadea, gure altxorrak aditzera emateko, Euskal
|
Herriko
gutizia ahoragarriak etxeratzeko, karrikaratzeko, plazaratzeko, eta munduratzeko, azken finean.
|
|
|
Infernuko Zuloko errekako urean ostadar mehar eta mugitu bat atera zen, sugegorri baten antzo.
|
Herriko
jendea haraxe hurbiltzen hasi zen. Haien artean Petroneko bordako jabea izanen zen.
|
|
|
Salto ederra eman zian mutilzahar horrek.
|
Herriko
mutilik gixajoena izatetik inor baino gehiago izatera pasatu zuan egun batean. Zerotik topera atsalde batean.
|
|
|
|
Herriko
gizon batek esaten zuen martiztar bat ikusten zuela behin baino gehiagotan bere teilatu gainean. Nik ea larunbat gauean ikusten ote zuen galdetu eta baietz erantzun zidan.
|
|
|
Eta martiztarrei kopatxo bat whiski uzten ziela esan zidan, etxeko atarian, eta martiztarrek egunero hartzen zutela.
|
Herriko
ardiek JB izena dute, zioenez, Josetxo Berasategi baita herriko artzaina.
|
|
|
Pirata zaharrei ez diegu abisurik ematen hortik alde egiteko, hanka bakarreko marinel bat ikusi dugulako. Ez, guk isunak idazten ditugu, gure izenean, gure izenarekin, baina isunak,
|
Herriko
Etxeari ordaindu beharrekoak. Jendeak gure oharrak hartzean, ez du poz handirik hartzen.
|
|
|
Itsu egotea da Euskal
|
Herriko
musika herrikoiari azken hamarkadetan gertatutakoa gertakari horren parte gisa ez ikustea. Gure partikulartasunen arteko bat da sentitzea gauzak oso eremu txiki eta nahasietan gertatu direla, batzuentzat azkarregi, besteentzat geldoegi edo beranduegi.
|
|
|
|
Herriko
plazan hainbeste jende bildu gara, Anickeren lagunak eta beren gurasoak. Gainera, ezagunak, familiakoak eta handik pasatzen zen jendea.
|
|
|
Erdaldunek aspalditik arrotz jotzen zuten euskaldunen gaztelera mintzatzeko modu berezi hori, eta, horretaz jabeturik, XVI eta XVII. mendeetako gaztelerazko idazleek baliabide umoristiko bezala erabiltzen zuten topiko hori. Literaturan behin bide hori urraturik, hiruzpalau mende geroago, Euskal
|
Herriko
36ko Gerra osteko idazleak eta barre eragileak izan dira erabiltzailerik arrakastatsuenak: Alberto San Cristobal (Arlote) edo Jesus Prados (Txomin del Regato) bezalakoak.
|
|
|
guerra en lapaz (1898) idatzi zuen. Campionek eleberri honetan fikzioaren bidez kontatzen digu, gaztelera ikas zezaten, Euskal
|
Herriko
haurrek errealitatean eskoletan jasan behar izaten zuten zigorra, eraztunaren zigorra, hain zuzen:
|
|
|
Ikusten denez, gaztelauen ereduetatik kanpo zeuden elementu arrotzekin parekatu zituen bizkainoak, berau baitzen XVI. mendeko Gaztelan erabiltzen zen ohiko izena euskaldunak aipatzeko, haien jatorria Euskal
|
Herriko
edozein herri zelarik ere. Pertsonaia komiko horren estereotipoak bazituen bi ezaugarri:
|
|
|
Euskaldunen kaparetasun unibertsalaren aldarrikapena izan zen, antza, gaztelauak gehien harritzen zituena; gaztelauek ahalegin handiz euren kaparetasuna, hots, alde guztietatik nobleen seme alabak zirela, frogatu behar zuten bitartean, euskaldunek Euskal
|
Herriko
familietako seme alabak zirela baino ez zuten erakutsi behar. Noblezia, funtsean, odol garbitasunaren ideiarekin oso lotuta zegoen, eta, aitzakia hori erabilita, Gaztelako Koroak jazarri eta kanporatu zituen XV. eta XVI. mendeetan musulman eta judu konbertsoak.
|
|
|
ingelesa, frantsesa edo gaztelera badakitelako, eta, jakina, euskara ere bai. Beraz, kultur handiko gizonak dira Euskal
|
Herriko
ordezkari hauek. Baina jakinduria horrek guztiak ez die ezertarako balio, behin Euskal Herritik irtenez gero, zeharo galduta baitabiltza munduan zehar.
|
|
|
Jatorri euskalduna bazuen ere, ez zuen inolako gupidarik erakutsi euskaldunekiko eta, gaur egun, ez dago jakiterik zenbat euskaldun hilarazi zituen sorginen ehiza jendetsu hartan. Bere aurreiritzi guztiak Tableau de linconstance des mauvais anges et demonios (1612) idazkian azaldu zituen eta, beraren iritziz, hiru mila bat sorgin bizi ziren Euskal
|
Herriko
alde horretan: populazioaren hamarrena, gutxi gorabehera.
|
|
|
Merlinek ama zeltikoa du eta Jaun Zuriak, eskoziarra. Mitologia zeltikoari erreparatzea, bestalde, ez da gauza berria Euskal
|
Herriko
literaturan. Pio Barojak ere, Jaun de Alzate liburuan, Arthur erregearen elezaharra erabili zuen euskal izartegi eta jainkoak azaltzeko, dena bat baita:
|
|
|
Ildo horretatik, beste bitxikerien artean, adibidez, On Kixoteren ideia jatorriz Arabako Lazarragarena izan zela diosku. Historia kontuetan ez du gezur txikiagorik esaten, hala nola XIX XX. mendeetan Nafarroako Erresumak (beraz Euskal Herri osoak) Munduan zehar inperio txiki bat osatu zuela eta 1949an Euskal
|
Herriko
errepublika NATOn sartu zela.
|
|
|
Baina guztietarik ezagunena Pays Basque/ Basque Country/ Pais Vasco edo Euskal Herria daukagu. Bada euskaldunei eta Euskal
|
Herriko
gauzei buruz hitz egiteko mendeetan zehar erabili den beste hitz bat: Bizkaiko/ bizkaitar (eu.), vizcaino (es.), biscaien (fr.), biscayan (en.).
|
|
|
Bizkaiko/ bizkaitar (eu.), vizcaino (es.), biscaien (fr.), biscayan (en.). Gaztelan, XVI. eta XVII. mendeetan" vizcaino" edo" navarro" terminoa erabiltzen zen Euskal
|
Herriko
edozein seme izendatzeko. Izen horrek beste gauza batzuk ere izendatzeko balio izan du, hala nola XV mendean Bizkaiko golkoan desagertu zen" balaena biscayensis" balea, eta" vizcaina" zeritzon ezpata laburra.
|
|
|
|
Herriko
eskolatik Bilbora joan zen batxilergoa egitera. Ondoren Soziologia ikasi zuen Belgikako Lovainako Unibertsitatean.
|
|
|
Oharra.
|
Herriko
serora zen etxe honen jabea, eta badaiteke beranduagoko Serorenea izatea.
|
|
|
Alkasoaldea auzoan.
|
Herriko
plazatik Zubiaundia igaro eta mendebaldera joz, eskuinetara, kanposantua eta Olaberria igaro ondoren, goiti doan bide moldatua hartu, lehenengo bidegurutzean (Juanaren txokoa izeneko dermioan), eskuinera, berriz herri aldera jo behar da; Atabaleroaren borda azpian utzi eta hurrengo bidegurutzean (Bidezabaletan, alegia), eskuinera eta zeharka jarraituz Puñalenera iristen da. Hau bazterrean utzi eta ezkerretara eta beheiti joanez Zabala baserrira iristen da.
|