|
2002
|
|
|
Euskal
|
Herriko
basoetako ia zuhaitz guztiek negu oro eraztun berri bat sortzen dute. Landareek neguan hazkuntzan etenaldia izaten dute, eta eraztuna atseden horren seinale da.
|
|
|
Guregizartean ere, lur eta ustiapen komunek berebiziko garrantzia zuten. Basozilegiek, ondazilegiek,
|
herri
basoek, eta abarrek eskaintzen zutenari eskerorekatzen zuen bizimodua biztanle askok, hain zuzen ere egurra, jana, abereentzako tokia eta hornidura... lortuz bertan. Erakunde horiek erasotzeaketa deuseztatzeak jende xumearen galera ekar zezakeen, nekazariak arrotzbihurtuz beren etxeetan (ikus E. P. Thompson, 1995:
|
|
|
Gerran izandako gastuei aurre egiteko, herrien ondasunak jarri behar izan zituzten salgai, edota bahitu, zorrak ordaintzeko: lur komunalak,
|
herri
basoak, ostatuak, errotak, zergak pribatizatu... Jende xumeak babes moduan zituen baliabideakgehiago murriztu ziren.
|
|
2003
|
|
|
Gure
|
herrikoek
Baso bat ardo, bideari jarraitzeko elkartea eratu dugu; ardoa banatzen  dugu munduko gizon triste guztien artean. Eskatzen dugun gauza bakarra da ontzia itzul diezagutela.
|
|
|
gero eta lan gehiago egin behar zuen; beren arbasoek baino gehiago. Gainera, lehen,
|
herri
baso eta herri lurrek nekazarien egoera eramangarriagoa egiten bazuten, prozesu desamortizatzailea abiarazi zenean, baserritarra aziendentzat larrerik gabe geratu zen, eta baita ongarri eta egurrik gabe ere. Nekazari ugari, goraino zorrez beteta, baserria uztera behartuak izan ziren; asko eskale egin zen.
|
|
2004
|
|
|
Bertako nornahi, eta era berean guztiak dira, basoen jabe. Garai batean, Leitzako biztanleek etxea eraiki edo berritu behar zutenean,
|
herri
basoetako zuhaitzak eskatzeko eskubidea zuten. Mendira joan, zuhaitzak markatu eta eskatzailearentzat mozten ziren.
|
|
|
Hasierako urteetan, landaretxo horiei babesa eskaintzera behartuta zegoen. Horrela, ziurtatua zeukaten basoen etorkizuna.Leitzalarrea, Leitzako
|
herri
baso horietako bat dugu. Bertan, Izaieta izeneko izeidia dago.
|
|
|
Sendatu nintzenerako gerra aspaldi amaitua zen Euskal Herrian. Lana aurkitu nuen Donib... zera, Saint Jean Pied de Port
|
herriaren inguruko
basoetan. Basomutil aritu naiz.
|
|
|
Jaiotzekoa izango nintzen noski, eta azkenean jaio egin nintzen Euskal
|
Herriko
baso batean 1936ko gerra bukatu eta handik gutxira. Basoa Balantzategi izeneko etxearen terrenoetakoa zenez, bertako ukuiluan egin zidaten tokia, eta erabakita gelditu zen hartara nire mundu honetako txokoa, txokoa edo aberria:
|
|
2005
|
|
|
Halaber, baso izatera destinatu diren finkei buruzko espedienteetan, espedienteon berri eman behar zaio kasuan kasuko baso burutzari, eta,
|
herri
basoetatik hurbil dauden lanhar da, epaileak bidezko deritzonean.da finken kasuan, gauza bera egin be
|
|
2007
|
|
|
e) Herri ondasunak, tokiko korporazioen berezko ondasunak eta amankomuneko
|
herri
basoak ukitzen dituzten errentamenduak; horietan kasuan kasuko arau zehatzak aplikatuko dira.
|
|
|
EUSKAL
|
HERRIKO
BASO MINTEGIEN ELKARTEA
|
|
|
Ondoren eskaintzen dizuegun erreportajean, Euskal
|
Herriko
Baso Mintegien Elkarte sortu berriaren egoitza ezagutzea proposatuko dizuegu. Horretarako Otxandiora jo dugu elkartearen nondik norakoez galdezka, Elkartea bere lehenengo urratsak ematen hasi da eta.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
baso masak 55 milioi metro kubikokoak dira, hau da, duela 9 urte baino 13 milioi gehixeago. Horrez gain, aurreko inbentarioarekin alderatuta, gure Herrian 45 milioi zuhaitz gehiago daudela ikusten dugu.
|
|
|
Horrez gain, aurreko inbentarioarekin alderatuta, gure Herrian 45 milioi zuhaitz gehiago daudela ikusten dugu. Euskal
|
Herriko
basoek daukaten balio ekonomikoa 12 milioi eurokoa da, gutxi gora behera: %65 ekoizpen arloko adierazleei dagokie, %7 astialdi eta paisaiari; eta gainerako %28 beste alderdi batzuei, esaterako, inguruneari.
|
|
|
EUSKAL
|
HERRIKO
BASO MINTEGIEN ELKARTEA
|
|
|
Ondoren eskaintzen dizuegun erreportajean, Euskal
|
Herriko
Baso Mintegien Elkarte sortu berriaren egoitza ezagutzea proposatuko dizuegu. Horretarako Otxandiora jo dugu elkartearen nondik norakoez galdezka, Elkartea bere lehenengo urratsak ematen hasi da eta.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
baso masak 55 milioi metro kubikokoak dira, hau da, duela 9 urte baino 13 milioi gehixeago. Horrez gain, aurreko inbentarioarekin alderatuta, gure Herrian 45 milioi zuhaitz gehiago daudela ikusten dugu.
|
|
|
Horrez gain, aurreko inbentarioarekin alderatuta, gure Herrian 45 milioi zuhaitz gehiago daudela ikusten dugu. Euskal
|
Herriko
basoek daukaten balio ekonomikoa 12 milioi eurokoa da, gutxi gora behera: %65 ekoizpen arloko adierazleei dagokie, %7 astialdi eta paisaiari; eta gainerako %28 beste alderdi batzuei, esaterako, inguruneari.
|
|
|
Azken urteotan, Euskal
|
Herriko
basoetako suteak ugari egin dira.
|
|
|
[Euskal
|
Herriko
basoetako suteak]
|
|
|
Hor alperrik dago ko atzizkia basoetako berban. Zertzuk osagarri horretan nongo (Euskal
|
Herriko
basoetako) non bihur daiteke:
|
|
|
[Euskal
|
Herriko
basoetaN]
|
|
|
Azken urteotan, Euskal
|
Herriko
basoetaN suteak ugari egin dira. Gure ustez, beste hurrenkera bat eman behar zaio perpausari:
|
|
|
Azken urteotan, [suteak] ugari egin dira [Euskal
|
Herriko
basoetaN]. Edo:
|
|
|
Azken urteotan, ugari egin dira [suteak] [Euskal
|
Herriko
basoetaN]. Jakina, ugari dagoen lekuan ipin daiteke ugariTU:
|
|
|
Azken urteotan, ugariTU egin dira [suteak] [Euskal
|
Herriko
basoetaN].
|
|
2008
|
|
|
Ziztuan eta ziztuan zihoan, tortura bihurtu zitzaiòn eskolatik ihesi, eskolan bizi izan zuèn negutik udaberriaren bihotzera,
|
herriko
baso eta oihan hostoberrituetara?
|
|
|
Desamortizazio prozesuak klaserik xeheenak kaltetu zituen bereziki.
|
Herriko
basoak esku pribatuetara igarotzeak beraien biziraupen baldintzak zuzen zuzenean erasotzen zituen: basoan biltzen zen egurra, etxeko sua pizteko; baita gaztainak ere, uzta txarrak gertatzen zirenean funtsezko elikagai bihurtzen zirenak; lurrik ez zeukatenen abereak herri lurretan bazkatzen ziren, eta mendi hegaletan ortu txikiren bat edo beste egiteko aukera zeukaten; basoan, ongarria egiteko beharrezkoa zen otea, garoa eta hostoak aurkitu ahal ziren?
|
|
|
Bestetik, Gipuzkoako lurraldearen %20
|
herri
basoak edo lur publikoak dira. Lur horiek erreferentzia eta hasierako oinarria izan behar dira, beraietan legeriak eta gurea bezalako gizarte batek eskatzen dituzten aldaketak gerta daitezen.
|
|
|
Herri administrazioek erronka handia dute Natura sarea ezartzen eta kudeatzen. Hori horrela, lurzoru publikoak
|
herri
basoak kudeatzean derrigorrean aurrera egin behar da biodibertsitate maila eta baso konplexutasun handiko baso natural eta heldua duten eszenatokietarantz. Era berean, habitat naturalen zatiketa eta sinplifikazioa saihestu eta zuzendu egin behar da.
|
|
|
Udazkena heltzean onddo bila joaten da jendea; gutxi dago, ordea, aurten, oraingoz behintzat, Euskal
|
Herriko
basoetan. Biltzaileak, sukaldariak eta saltzaileak onddoak noiz agertuko zain daude.
|
|
|
Ziztuan eta ziztuan zihoan, tortura bihurtu zitzaiòn eskolatik ihesi, eskolan bizi izan zuèn negutik udaberriaren bihotzera,
|
herriko
baso eta oihan hostoberrituetara...
|
|
2009
|
|
|
Jataben,
|
herri
basoak egon arren ere, ez dago ia kofradiaren gomutarik. Ikerketa osoan lekuko bakarrari egin zaio ezaguna kofradia berba; lehenago ardintzako kofradi egoten ei zen, baina gomuta lausoa baino ez da.
|
|
|
Ikerketa osoan lekuko bakarrari egin zaio ezaguna kofradia berba; lehenago ardintzako kofradi egoten ei zen, baina gomuta lausoa baino ez da.
|
Herri
basoen kudeaketa Herriko Etxeak egiten izan du. Derrigortasunak ezartzen zituen herritarrek esparru horietan egin beharreko lanak.
|
|
|
Derrigortasunak ezartzen zituen herritarrek esparru horietan egin beharreko lanak. Sasoi batean etxe guztiak zeuden
|
herri
basoetan landareak sartzera derrigortuta. Gaur egun, ostera, dirua ordainduta ez dute landareak sartzera joan beharrik.
|
|
|
Baina horietan, auzokoen lekuan, Aldundiak berak agintzen du. Beraz, beste leku batzuetan kofradiak sortzeko baldintza ziren
|
herri
basoak egon arren, ez dago kofradiarik egon izanaren gomutarik. Hiru jabetza mota daude Jata mendian, eta hiruretatik bat bera ere ez da kudeatu kofradiaren bidez XX. mendearen hasieratik, sikiera.
|
|
|
Kofradiaren eginbeharren arteko hainbat, kasurako auzuneko bideak konpontzeko eguna ipintzea,
|
herri
basoetako otea eta ira banatzea, negurako egurraren banaketa... Herriko Etxeak ezartzen zituen.
|
|
|
Herriko Etxeak ezartzen zituen. Bai behintzat bideen konponketa eta
|
herri
basoen ustiapenari zegokionean. Bestetik, beste baso esparru handi bat pribatuki partzelatuta egoteak, beharrizan guzti horiei era indibidual eta pribatuan erantzuteko aukera eman zuen.
|
|
|
|
Herri
basoak izan dira auzo elkarteen eraketarako ezinbesteko baldintza. Basoak izan dira auzoko eta herriko ondasunik handiena, izan ere, eraikuntzarako, tresna eta altzariak egiteko, etxea berotzeko, karobietarako, labeetarako eta ganaduen azpietarako lehengaia opesten zuten.
|
|
|
Arbola sartzea ere auzolanean egiten zen, behar sano garrantzitsua zen eta Herriko Etxeak agindu eta kudeatzen zuen. Urteko egun jakin baten, aita semeak,
|
herri
baso horietan landareak sartzera eta zuhaitzak jagotera joaten ziren. Kanpaijotzeaz iragartzen zen beharraren hasiera.
|
|
|
Kanpaijotzeaz iragartzen zen beharraren hasiera. Berba egin dugun lekukoen arabera, landareak sartzea eta
|
herri
basoetan behar egitea jatabear askoren lanbidea izaten zen gerra aurretik. Egun seinalatu bakarrean ez ezik, urte osoan jarduten zuen baso-lanetan hainbat gaztek, aldea etxeko beharraren osagarri modura, eta beste beharmoduetan sartzeko zituzten eragozpenen eraginez.
|
|
|
XX. mendera arte jarraitu izan du
|
herri
basoak pribatizatzearen inguruko eztabaidak. Udalerriko premiei erantzuteko saltzearen aldekoak izan dira batzuk, eta baliabide horiek ustiatzen jarraitzearen aldekoak besteak.
|
|
|
Etxean laguntzetik aldea etxetik kanpora beharrean joaten hastea ere, praka luzeak janzteko sasoiaren seinale zen mutilentzat.
|
Herri
basoetara beharrean joatea, itsasora, hirira edo aldea etxe oparoren batera morroi edo neskame joatea, eta XX. mendearen bigarren erditik, industriara lan bila joatea; horiek izan dira umezarotik gaztezarorako pausoa adierazi duten jazoera batzuk.
|
|
|
XX. mendean ere antzeko prozesua ezagutu da, gehienetan lurra pribatizatzera heltzen ez bazen ere. Alogerean eman ohi ziren
|
herri
basoak. Errentan hartzen zituztenek zuhaitzak kendu eta soroak egiten zituzten.
|
|
|
Aldundiarenak, eurakatik egiten ziren ordainketak direla ta aipatu ditugu.
|
Herri
basoak eta euren kudeaketa eredua ere azaldu ditugu, jabetasun kontzeptuaren garapen historiko eta auzo-lanarekiko erlazioaren barruan. Orain, bada, hiru antolaketa ereduen artean berriena, loteetan banatutako jabetza pribatuaren bidez ustiatzen diren basoak azalduko ditugu.
|
|
|
Karlistaden osteko foru abolizioa eta herriei ezarritako isun astunen ondorioz, artean
|
herri
baso zirenak esparru pribatu bihurtu ziren. Alogerean hartutako lurren ustiakuntzen aitzakiaz ere, herriarenak ziren hainbat baso arlo norbanakoenak izatera igaro ziren.
|
|
|
Lehenago, nekazaritzaren gaineko atalean deskribatuko ditugun gurdi berezi batzuekin ateratzen ziren zuhaitzak. Metodo hori
|
herri
basoetan erabili izan da luzaro. Gerora, Marutxeaga inguruko basoetan batez ere, kable bidez garraiatzen zituzten enborrak kostaldera.
|
|
|
Askabittuko bizkarretik elizatik datorren pista jarraituz gero, Zaldizuriko trokara igaroko gara. Pistatik gora dauden lursailek Jatabaso
|
herri
basoa osatzen dute. Pistatik beherakoak norbanakoen arloak dira.
|
|
|
Artolako bigarren uhaldea igarota, behin Markinarestitik kanpora, amaitzen da Jatabaso
|
herri
basoa. Puntu horretatik aurrera Arriluzeko basoan sartuko gara; jabetza pribatukoa da.
|
|
|
Katiluzubi inguruan,
|
herri
basoak dauden lurretan, ez ei dago buztinik. Baso siku da, lur flojo edo arina.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
baso oso gutxitan aurki daiteke egur hila. Artikutza da horietako bat.
|
|
|
Eraikuntza, altzari, paketatze eta paper enpresek eskaera gutxitu izanak sektorearen egoera asko okertu du. Hori gutxi balitz, urtarrilaren 23 eta 24ko eguraldi txarrak kalte handiak eragin zituen Euskal
|
Herriko
basoetan. Triskantza are handiagoa izan zen Landetan, 250.000 metro hektarea pinu bota baitzituen haizeak.
|
|
|
Ibilaldia domekan
|
herriko
basoetan barrena
|
|
2010
|
|
|
Oraindik proiektu zehatzik ez badute ere, Beizamako Udalean badakite aukera egongo litzatekeela pelletaren ordez egur ezpala erabiltzekoa. Beizamako
|
herri
basoetan biomasa nahikoa dago galdara elikatzeko. Bertako lurretako egur hondakinak baliatuko balituzte hainbat onura lortuko lukete:
|
|
|
Agirian agertzen denez, Frantziako poliziak ETAren lau kide bahitu zituen Dammarie lès Lys
|
herriko
baso batean. ETAko kideak neutralizaturik zituztela, polizia batek bi tiro egin zituen lurrean zegoen kide baten ondoan, nahiz eta ez ematera izan.
|
|
2011
|
|
|
" Durangon Abiadura Handiko Trena egiteko obren barruan dagoen tunel ingurutik hasi eta, luzetara, Izurtzako gasolindegiraino joan da sua", lekuko izan den Jesus Garate izurtzarrak Anbotori adierazi dionez. " Durangoko
|
herri
baso batzuk hartu ditu suak eta Izurtzako bi hiru baso pribatu ere bai". Suak ez du baserri baten ere kalterik sortu:
|
|
|
Bigarren zatian, industria eraikinaren bilakaera arkitektonikoa bildu du. Hirugarrenean, berriz, garaian garaiko gerrek olan, Aezkoan zein inguruko haranetan izan zuten eragin kaltegarria kontatzen du.Aezkoako mendietan daude Euskal
|
Herriko
baso nagusietakoak. Haran horretan daude Mendilatz eta Tristuibartea natura erreserbak eta Iratiko oihana.
|
|
|
Abeltzaintzak garrantzi handia euki dau Busturiko mendi bizkarretako auzoetan. Sasoi baten
|
herri
baso izanikoetara askatzen ebezan ganaduak, jaube barriek horretarako baimena emoten eben eta.
|
|
|
Apurka apurka, abel tzaintza eta, neurri txikerragoan, nekazaritza bihurtu ziran auzo sakabanatuetako bizibide nagusi. Prozesu horretan, lehen herri lurrak edo
|
herri
basoak izan ziranak jaubetze edo pribatizatze prozesu bat jasan ei eben.
|
|
|
Busturian, gure lekukoen akorduan, Mallulku deritxon inguruan baino ez dagoz egun
|
herri
basoak, eta arlo txikerra ei da. Mape edo Axpeko Atxapunte be antxina herri lurrak izanikoak dira.
|
|
|
Euri xehea hasi zuen. Pinudi ilunak hedatzen ziren haien inguruan, eta zeharkatzen zituzten
|
herriek
basoetako isiltasunak hartuak ematen zuten.
|
|
2012
|
|
|
3 Couveteko (Suitza) basoa Modu jasangarrian kudeatutako Erdialdeko Europako basoek edertasun eta zentzu ekologiko eta ekonomiko handia dute, Jesús Garitacelaya Nafarroako basozaintzako aholkulariaren arabera. Couvet eko (Neuchtel eko kantoia, Suitza)
|
herri
basoa adibide ona da. 4 Kongoko arroko basoak Irudia:
|
|
|
Otsailak 28, 19:00etan, kultura etxean: Euskal
|
Herriko
basoen kudeaketa historian zehar. Hizlaria:
|
|
|
Otsailak 29, 19:00etan, kultura etxean: Oñatiko
|
herri
basoak. Oñatiko udal teknikariak.
|
|
2013
|
|
|
|
Herri
basoak udalarenak izan arren, herritarrek erabilteko izaten ziran. Ganadua basabehiak eta ardiak eroatea libre zan, baina handik irak (jdeak') ekarri ahal izateko herriari pagau behar izaten jakon.
|
|
|
Dana dala, normala zan ganadua basora eroatea be,
|
herriak
baso asko euki ei ebazan eta. Izan be, etxe inguruetako terreno guztiak labrantzarako erabilten ziran eta ez egoan landa edo zelai askorik.
|
|
|
8 Bizidun aniztasuna Euskal
|
Herriko
basoetan
|
|
2014
|
|
|
Bedarbide Abeltzainen Elkartea Urduñako eta eskualdeko abeltzainek osatzen dute. Lehen aldiz Ponata
|
herri
basoko larreak berreskuratzeko elkartu ziren, eta ordutik ekintza ugari egin dituzte batera. Haien arteko harremana estutzeaz gain, esperientziak elkartrukatu eta lanaren eraginkortasuna hobetzeko teknikak ikertu dituzte.
|
|
|
Txaletak egin dituzten Trebiñuko herrietan kontzejua egiten dutenean, herriko kontuak erabakitzeko, bi talde kontrajarri izan ohi dira: alde batetik,
|
herriko
basoan negurako egurra egiteko partiketa nola egin erabaki nahi dutenak, herriko lavadero a konpondu nahi dutenak; eta bestetik, umeentzako jolas parkea egin nahi dutenak eta herriko jaiak dataz aldatu nahi dutenak, jaiok oporretan daudenean (abuztuan) ez izateko.
|
|
|
" Hazkuntza azkarreko zuhaitzak, insignis pinua, esaterako, ezabatzen dihardugu gutxika gutxika. Nabaria da aldaketa hori
|
herriko
basoetan", gaineratu du.
|
|
2015
|
|
|
Lur falta hori ere antzeman dute ikasleek, eta alkateari galdegin diote
|
herriko
basoak zaintzeko eta zabaltzeko. Barriok gogoratu du urtero egiten dela Zuhaitzen Eguna, arrazoi horregatik beragatik.
|
|
|
Batetik, karpea, xarma edo pago lizarra (carpinus betulus), Iberiar Penintsula osoan kopuru esanguratsu batean Bortzirietan soilik aurki daiteke, Arantzako mugan eta Igantziko herri lurretan dagoen San Juan Xar baselizaren inguruan eta Bidasoa ibairako pendizetan. Orain dela 150.000 urte baino gehiago, Behe Paleolitoan, ugaria genuen Euskal
|
Herriko
basoetan. Eta arras estimatua.
|
|
|
Auzoak arautzen eta antolatzen ditu auzo ondasunen zaintza eta mantenimentua, kasurako: ermitearen ardurea, bideak jagon eta garbitzea,
|
herri
basoen erabilerea...
|
|
|
Baserri mundu tradizionalean garrantzi handikoak izan dira herri lurrak edo
|
herri
basoak. Horreek ondasunak auzoak eta herriak aprobetxetan izan ditu.
|
|
|
Hortik etorri zen, gehienbat, gaztelania ikasi eta landu beharra. Euskara, berriz, gutxietsia eta baztertua gelditu zen, eta Euskal
|
Herriko
baso eta mendietan bizi zirenen ahoetan iraun zuen, batez ere. Lekukotasun argia utzi zigun Pedro Madariaga bizkaitarrak, 1565ean argitaratutako Honra de Escribanos liburuan (in Urkijo 1922:
|
|
|
Ijorretako herriak, herri guztien edo gehienen antzera, bazeukan bere ondarea: udaletxea, taberna zaharra,, osagilearena, agonizantearena,
|
herri
basoak,... eta guzti hau Durangoko udalaren kudeatze esparrura igan zen. Aldiz, gure herriko sei auzoek edo kofradiek antxinateko ohituretan oinarrituz eta betidanik eta persantasekula halan delako, kofradiok bazituzten baso komunal batzuk elkarren eta guztion onurarako erabiltzekoak.
|
|
|
Komunitate kontzeptu klasikoarena baino, partzuergoaren itxura hartzen diot, jende sakabanatuen partzuergo bat. Partzuergo berezia da ezen,
|
herri
baso eta mendien ustiaketan bezala, praktika anomaloen kudeaketan dihardutenek elkar ahaldundu eta subjektu bilakarazten baitute. Partzuer aritu, beraz, praktika anomaloetan; anomalia euskara, euskal estatua, edo zernahi euskal ernagarri dela ere.
|
|
|
geurez antolatzeko eta elkarkide izateko dohain berezia dugu euskaldunok. Atzoko auzolanek,
|
herri
basoek, edota atsolorrek, oraingo kooperatibek, erakunde para estatalek, edota ikastolek..., horiek guztiek esplikazio erreza dute estatu gabeko eta kategoria arteko bizimoduan, inongo izantzan bainoago. Eta, noski, bere burua atzera elikatu eta performatzen duen katea dugu konfigurazio hori.
|
|
2016
|
|
|
Nahieran, beren kabuz hazten utzitako pagoek osatzen dute. Euskal
|
Herriko
basoak, berezkoak, nolakoak ziren erakustea du helburu gune horrek.
|
|
|
Baina preso sartu nahi gaituztenak ez dira konturatzen Euskal
|
Herriko
baso eta mendietatik ibili ondoren gailurreko eta itsasoko haizeek ferekatu ondoren zulo ilunenean ere aske izango garela, oroitzapenak ezin baitira ezabatu eta aske jaio dena aske da hiltzen
|
|
2017
|
|
|
Jakin ezazu, Ximeno, proposamen hau onartzen baduzu berrartu zuen elkarrizketa Antsok, Gorteko laguntza osoa izango duzula jendea kontratatu eta ardura guztia zure gain hartzeko, irabazien zati eder bat zure patriketara joango delarik.
|
Herri
basoen ustiaketa eta garraioa eta koadrilaren osaketa izango da zure ardura. Zu izango zara Erronkariko lehen almadiaria, baina ez azkena, espero dugu!
|
|
|
‘Herri basoa’ Mitxelenak ‘uso’ (gazt. ‘paloma’) proposatzen du Apellidos Vascos en baina Juan San Martinek garbi utzi zuen goiko esanahia Euskera n argitaratutako artikulu batean.135 Honek ez du esan nahi batzuetan hegazti izena ez dagoenik azpian, baina gehientsuenetan
|
herri
basoa da. Badagoz inguruban usa edo erri basuac dio Mogelek Peru Abarka n.
|
|
2018
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak basoen kontserbazio egoeraren inguruan 2011n egindako azterketak Euskal
|
Herriko
basoen kontserbazio egoera kaxkarraren berri eman zuen. Bizkaia da, azterketaren arabera, landare autoktonoak (haritza, erkametza, haltza, artea eta pagadia) barne hartzen dituen gainazal gutxien duen lurralde historikoa, eta ondorioz, kontserbazio eskasena duena.
|
|
|
Gure
|
herria
basoez inguratuta dago eta zuk asmatutako itsasontzia ez dugu beharrezko.
|
|
|
1944an aurkitu zuten lehen aldiz onddo klase hori Euskal
|
Herriko
basoetan, baina azken urteetan bezalako indarrik ez zuen sekula hartu. Izurri bihurtzeraino zabaldu da, eta izurritearen erdigunean kokatu da Urola bailara.
|
|
|
Eta sutea hastean bizilagunak pozik egongo dira beren alkate zuhurrak
|
herriko
baso suhiltzaile brigada sortu duelako sua itzaltzeko.
|
|
2019
|
|
|
behiak ez bezala, aurreneko artalde pittin horiek babesa behar dute negurako, gutxienez hilabete pare batez, oholez egindako estalbe ttar bat izanen bada ere, babesa. Horretan sinale noiztsu eta nolatsu hasi zen ardia gurean pittin pittinka hedatzen,
|
herritik
basorantz bordaria ugaldu ahalean. que llaman Urbieta, y quando se arrimo a ella, Juana natural de Ezcurra dueña de la dicha Borda salio y comenzo a amenazarle. Eta duela bost urte antzera egin ziola" la dueña de la Borda que llaman Ubietazarra, y comenzo a tratale mal de palabras".
|
|
|
Herri batean lagun batzuk, honetan interesa dutenak, bildu egiten dira; ahuntzak nahi dituzten, zertarako nahi dituzten erabakitzen dute; izaten ahal da
|
herriko
basoak garbi edukitzeko, izaten ahal da haragia, esnea edo gazta izateko, izaten ahal da herriari bizitza emateko etab.
|
|
|
|
Herri
basoen galtzea eta ahuntzen kentzea batera etorri ziren. Industriara begira jarrita basoak, pagojendez, ahuntz jendez eta giza-jendez hustarazi zituen basoak handijendeak.
|
|
2020
|
|
|
Pedro Mari Otaño Zizurkilgo bertsolariak Argentinara emigratu zuen, eta hango panpetan bizi izan zen luzaro. Itxura batera, miraz gogoratzen zen Euskal
|
Herriko
baso eta mendiez, eta poza ematen zion, horregatik, bere arrantxoaren alboan zegoen ombu izeneko zuhaitzak. Haren azpian edo adarretan eseri, eta Errekalde jaiotetxeko intxaur arbola hartzen zuen gai:
|
|
|
Gure herrietara eta gure mendietara ekarrita, gauza komuna ez da, sinple esateko, norbera
|
herri
basora joan eta hartu dezakeena, herri legunekin harmonian bizi izateko ona eta beharrezkoa dena baino.
|
|
2021
|
|
|
Horrelakotzat har daitezke ondoko hitz elkartuak: aditz forma, alkate makila, emazte izen, errege alaba, giza adimen, gizon janzkera,
|
herri
baso, herri gogo, herri nortasun, hizkuntza lege, jakitun hizkera, jentil sinesmen, karlista fede, leku izen, txalupa patroi, urre kolore... Bestalde, elkartu hauetako mugakizun batzuek —alaba, patroi... — osagarri buru erlazioa dute ezkerreko osagaiarekin (§ 3.3b).
|
|
|
Euskal
|
Herriko
basoetan mamu gisa mugitzen doan ugaztun txiki hori da katajineta. Bere antza eduki dezaketen, lepazuri, lepahori, erbinude edota ipurtatsek ez bezala, katajinetek patroiez beteriko gorputz bat dute.
|
|
|
Arrainek, narrastiek eta anfibioek osatzen dute katajinetaren dieta, baita hainbat fruituk ere, batez ere udazkeneko eta neguko hiletan. Hala ere, katajineta ez da oihaneko errege eta Euskal
|
Herriko
basoetan ahalik eta isilen ibili behar du, arrano beltz edo hontz handien harrapakin bihur ez dadin (CAMPS, 2012).
|
|
|
Gainerako hitzaldiak bestelako gaien ingurukoak izango dira: Euskal
|
Herriko
basoak eta eukaliptoak izango dira batean berbagai eta Euskal Herriaren historia geologikoaz hitz egingo dute bestean, dokumental bat ikusi ondoren.
|
|
|
" Martxoaren 16an Frantziako poliziak ETAren lau kide bahitu zituen Dammarieles Lys
|
herriko
baso batean. Operazioan, burkideak neutralizaturik zituztela, polizia batek armarik gabe eta lurrean zegoen kide baten ondora bi tiro egin zituen.
|
|
2022
|
|
|
Kasu honetan, ama batek bere alaba gaztetxoari sexu esnatzeari buruzkoaldaketen azalpenak ematen dizkio, ikaskide arteko harremanak eta bikotekidea aukeratzeko garaian, kontuan izan lituzkeen egoeren azalpenak, begiak ireki ditzan. Eta Goi
|
Herrietako
basoetan ugari dagoen azeri maltzur eta gupidagabe baten portaera erabiltzen du gizakion harremanen adibide. Eta azeriren oroigarri gisa, Harragako Lehene baserria egondako orubean, Abeletxe baserri inguruan, azeri ugariko gunean, egurrean tailatutako azeri baten irudia dago ikusgai, istorio horren lekuko.
|
|
|
Inguruko ekosistemen ezagutza daukate, lurraldearen zaintzaileak eta behatzaileak izan daitezke eta abar. Baso komunalak edo
|
herriko
basoak bertoko komunitateak kudeatzea positiboa da kasu askotan (ez beti, ordea), ikerlan ugariren arabera. Azken finean, bertokoek zuhaitzen onurak sentituz gero, epe luzean basoa zaintzeko duten motibazioa kanpoko beste bultzadak baino sendoagoa izango da, barneko motibazioa kanpoko pizgarriak baino indartsuagoa.
|
|
2023
|
|
|
lehenengoari 175 euroko saria banatuko diote; 150 eurokoa, bigarrenari eta 100 eurokoa hirugarrenari. 150 euroko sari berezia ere emango zaio
|
herriko
baso kudeaketa onenari.
|