|
2000
|
|
|
Hil honetan hasi da era antolatu batean funtzionatzen. Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako bakoitzean talde dinamizatzaileak daude. Horren ardura dutenek sinadurak bildu nahi dituzte, elkartasunezko kanpaina honetarako.
|
|
|
Modu berean, EUSKALDUNONEGUNKARIA, euskara hutsez jakina denez, Gipuzkoan du merkatu zatirik altuena (%3, 6) eta Nafarroan apalena (%1, 0). Aipatu dugun modura, DEIAren irakurleak Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan aurki badaitezke ere, Bizkaian du merkatu zatirikhandiena (%8, 9), eta Nafarroan %0, 4 besterik ez du eskuratzen.
|
|
2002
|
|
|
1931 urtean Bilboko Udalak ikerketa batzorde bat eratzea erabaki zuen.Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeak batuko zituen Unibertsitatea abiatunahi izan zuen. Ekimenaren atzean lau Foru Aldundiak bildu zituen, baina, berriro ere, ezin izan zen ezer lortu.
|
|
|
Gure garaietara hurbilduz, 1977 urtea oso garrantzitsua izan zen barrutiunibertsitarioaren aferan. Urte hartan Estatu Espainolak, frankismoaren erreformanmurgildurik, Hego Euskal Herrian barruti bat ezartzeko asmoa azaldu zuen.Euskaldunon aldarria Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeak hartuko zuen barrutiasortzea zen. Har ditzagun, adibidez, Koldo Mitxelenaren hitzak:
|
|
2003
|
|
|
Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako mila haurretik gora izan da erantzuten. Hiru adin motako haurren nazio ideiaren bilakaera jasoa dago ikerketan, hezkuntza sistemako hiru ereduekin jokatuz:
|
|
2007
|
|
|
Ez beti, baina maiz Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeak batera aritu ziren beren lege berezien alde 1716an Espainiako Monarkiako herrialde forudun bakarrak bilakatu zirenez geroz. " Euskal familia larriko" kidetasuna, Caro Barojak esaten zuen bezala, karlistaldietan areagotu zen.
|
|
|
Lerro hauetan beste hipotesi bitxi bat azalduko dut. Horren arabera, Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako foruzaletasuna kasualitate historikoaren ondorioa da. Euskal Herriko foru araubidearen eta Pirinio inguruko erdal herrialde batzuetakoaren artean ezberdintasun handirik ez zen.
|
|
|
Bistan da" ¡ Navarra, foral y española!" aldarrikatzen dutenek ez dazagutela Francisco Jorge Torres Villegasek 1852an prestatu zuen mapa. Bertan Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeei España foral deritze; Aragoiko Koroa zaharreko herrialdeei, España incorporada o asimilada; eta beste probintziei, España uniforme o puramente constitucional (eta Afrikako lurraldeei, Ceuta/ Sebta eta Melilla/ Mric barne, España colonial). Gainera, ez du zentzurik esateak foruek bereizten dutela Nafarroa Arabatik, Bizkaitik eta Gipuzkoatik, Konstituzioko lehen xedapen gehigarriak aitortzen duenez, probintzia horiek ere foru lurraldeak direlako.
|
|
2008
|
|
|
Euskara katedrak institutuetan sortzeko proposamenak, Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan maiz egin ziren XIX. mendean zehar, bereziki foru abolizioaz geroztik342 1887an, Gipuzkoako Diputazioak sortu ere egin zuen bat, eta akaso haren adibideak animaturik urte berean, Aureliano Galartza Euskalerria Elkarteko diputatuak ekimen bera bultzatu zuen Bizkaian. Proposamena 1887ko azaroaren 8an aurkeztu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Ginsa izeneko enpresa da biak jartzeaz arduratu dena. Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan dauzka bulegoak, eta horrelako iragarkietan jarduten du batez ere. Enpresako instituzio harremanetako arduradun Virginia Cusiren arabera, haziz doan negozioa izan daiteke.
|
|
|
Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan doan banatzen dute biharamuneko pilula, betiere medikuaren errezetarekin. Aurrerantzean, errezetarik gabe eskuratu ahal izango da, baina hogei euro ordainduta.
|
|
|
2007an 29,1 milioi tona isuri ziren lau herrialdeetan. Espainiari Kyotoko Itunak %15eko hazkundea onartu zion 2005era arte, eta Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan %45eko hazkundea dago dagoeneko, administrazioen datuen arabera. Izan ere, beste erakunde batzuen datuak oraindik ere okerragoak dira.
|
|
2010
|
|
|
Bilerak hiruren artean egitea ez ezik, beste hainbat zehaztapen ere proposatu zizkion Batasunak PSE EEri bilera hartan: negoziazioak irailaren 10ean hastea eta, irailaren 20a bitartean, saio intentsiboak egitea, akordioa hitzartu arte; egutegi haren arabera, akordioa irailaren 31 baino lehen berretsiko lukete hiru alderdiek, eta alderdi guztien arteko mahaiak azaroan eratuko lirateke; hiru alderdien arteko akordioa isilpekoa izatea ere proposatu zuen Batasunak, eta akordioak Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeei eragitea. PSE EE bat etorri zen proposamenarekin, eta bi alderdiak, nor bere aldetik, proposamena EAJri ere egitekotan gelditu ziren.
|
|
|
Hain zuzen ere, Batasunak aurreneko bileran mahai gainean jarri zuen lehen idatzian, organo komunak eskumen legegileak eta exekutiboak izatea proposatu zuten, eta instituzioak maila gorena izatea eta loteslea izatea Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetarako: –Institución común de máximo rango y vinculante para los cuatro territorios?
|
|
|
Lurralde egituratzeari buruzko atala bi azpiataletan banatu zuten. Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeen arteko harremanei buruzko oinarriak finkatu zituzten lehenengoan, organo instituzional komunari buruzkoan, eta Ipar Euskal Herriarekiko harremanak nola bideratu aztertu, eztabaidatu eta hitzartu zuten bigarrenean.
|
|
|
Bigarren puntuan, azken batean, akordioaren ondorioz onartzekoa zen esparru juridiko politiko berriak Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako herritarrei euren etorkizun politikoari buruzko erabakiak hartzea ahalbidetuko lieketen mekanismo juridiko eta politikoak jasoko zituela bermatzea eskatu zuten, eta erabaki horien muga bakarra herriaren borondatea izango zela zehaztea. Ez zen, dena den, mamiari buruzko aldaketa garrantzitsua, zirriborroan onartutakoa zehaztasun handiagoaz bermatzeko ahalegina baizik.
|
|
|
Ez zen, baina, baldintzarik gabeko eskaintza, besteak beste Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeak egitura juridiko politiko bakarrean batzeko konpromisoa hartzeko baldintza jarri baitzuen proposamen berean. Hala zioen akordio politikoari zegokion pasarteak, ETAk Gobernuari egindako proposamenean, bukaerako eskaintzaren aurretik:
|
|
|
Horrela, antzekotasun horiek kontuan hartuta, esan daiteke Euskal Herrian hiru sortze prozesu gertatu zirela. Lehena, ikastolen sorrera Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan eragin zuena, Bilbon eta Donostian hasi eta Iruñea eta Gasteizeraino luzatzen zen lur eremuan. Bigarrena, ikastolak Ipar Euskal Herrian sortu zirenekoa.
|
|
2011
|
|
|
Alde batetik, Arartekoari, Nafarroako herri defendatzaileari eta Europako Ombudsmanari idazki bat bidali diete. Bestetik, Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako Batzar Nagusietan eta Legebiltzarrean idazkiak aurkeztu dituztela azaldu du Iñigo Santxo abokatuak eta Eskubideak elkarteko kideak. «Idazkiotan, hauteskundeetan apoderatu eta ikuskatzaile izan garen heinean, datu baseetan gure inguruan dagoen informazioaren berri jakin nahi dugula jakinarazi dugu».
|
|
|
Euskal subjektu nazional horren defentsa Euskal Herriak du hitza eta erabakia printzipioari jarraituz. Hau da, Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako gizon emakumeen borondate demokratikoa errespetatzeko eskakizun demokratikoa, betiere Nafarroako errealitate politikoa kontuan hartuta, erritmoak eta abiadurak errealitate horri egokituz eta nafarren erabakiak errespetatuz.. Erabakitzeko eskubidearen aldarrikapena dimentsio integral batean kokatu beharra, euskal gizarteari proiektu ekonomiko eta sozial baten sinonimo izango den proiektu nazionala aurkeztuz, gizarte justu, aske eta solidarioagoa egituratzearren.?
|
|
2012
|
|
|
Atzeraldi arriskuak datozen hilabeteotarako aurreikuspenak ilundu ditu. 5. Nafarroan, %15 Urteko azken emaitzak igoera orokorra utzi du Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan. Azken txanpan Nafarroak izan duen igoeraren ondorioz, herrialde horri dagokio langabezia tasarik handiena, %15 ozta ozta gaindituta.
|
|
|
Pablo Astarloa bere besoetan hil zen Madrilen. Bestalde, Euskal Herriko hegoaldeko euskal historiografia, xix. mende hasieran, 1802an, Espainiako Historiaren Errege Akademiak argitaratutako Diccionario histórico Geografico delakoak aipatutako hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeei buruzko monografietatik abiatu zen. Liburuki bakoitzaren sarreran Euskal herriko herrialdeen historiaren interpretazio zehatza egiten zen, ondorio politikoak ateratzeko.
|
|
2015
|
|
|
Iniciativa Internacionalistak 140.000 boto lortu zituen Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan, botoen %16 Euskal Autonomia Erkidegoan eta %11, 4 Nafarroan?. Pozik egoteko moduan ziren Alfonso Sastreren hautagaitzaren alde egin zutenak, nahiz eta ez zuten europarlamentaririk lortu.
|
|
|
Eten garbia gertatu zen 1876an. Bigarren gerra karlista amaitzearekin batera(), Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeek ia bere osotasunean galdu zituzten foruak, eta oso mugatuta eta murriztuta gelditu zitzaien euren burua gobernatzeko gaitasuna.
|
|
|
Belaustegigoitiarenak, Eleizalderenak, Campion Broussain bikotearena, Azkuerenak, Altuberenak... Batasuna lortze aldera sortu zen, era berean, Euskaltzaindia, Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako erakunde nagusiek babestua, eta zazpi herrialdeetako ordezkariek osatua. Baina ortografian izan ezik, ez zen beste aurrerapausorik egin.
|
|
2017
|
|
|
Baionan eratu zen Euskal Herriko lehen janari bankua, 1987an, eta Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetan ere badago bana gaur egun. Hilero, 100.000 lagun baino gehiagok jotzen dute elkarteetara janari eske. Azaltzeko erraza da janari banku baten egitekoa:
|
|
2018
|
|
|
2008an baino 1.800 salaketa gehiago jarri zituzten iaz genero indarkeriarekin lotuta, alegia, %34 gehiago.Genero indarkeriari buruzko datuak atzo eman zituen argitara CGPJ Espainiako Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak. Barruan daude Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeei dagozkienak.
|
|
|
...ak aurreratuko liratekeela, eta emaitzak euskal autogobernuarentzat ere kaltegarriak izan daitezkeela, Espainiako alderdien joera zentralistagatik, eta, bereziki, Ciudadanosen indarragatik.EAJk dio aurrekontuak babestuta bere eragiteko ahalmena indartzen duela, Katalunian elkarrizketa bidezko konponbide bat lortzeko.Akordioak bermatuko luke pentsioak igotzea, EAJk eta PPk adostu moduan.Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeentzako 540 milioi euroko diru partidak jasotzen ditu aurrekontuak, 2020 urtera artekoak. Inoizko inbertsiorik handiena, EAJren arabera.
|
|
|
Haren lan ildo nagusiak, 1975 eta 1976 bitartean, Juan Carlos Borboikoaren monarkiari aurrez aurreko oposizioa eta frankismoaren aurkako erakunde bateratuetan parte hartzea izan ziren. 1975eko maiatzean Euskadiko Batzorde Nazionala sortu zuen, Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako zuzendaritza politiko bakarrean bilduta. Hala ere, 1977ko hauteskundeetan lortutako 34.000 botoak ez ziren nahikoak izan ordezkaritza lortzeko.
|
|
2022
|
|
|
200 hautagaik hartu zuten parte, biolina, biolontxeloa, biola, kontrabaxua, flauta, oboea, klarinetea, fagota, tronpa, tronpeta, tronboia, tronboi baxua, tuba eta perkusio jotzaileak berritzeko. Entzunaldien ondotik, Hego Euskal
|
Herriko
lau herrialdeetako 26 titular sartu berri dira orkestrara.
|