|
2001
|
|
|
Euskal Herriko Erdi Aroko hilarri eta inskripzioak (VI XI. mendeak). I. Euskal
|
Herriko
Mendebaldea, EHU eta Eusko Jaurlaritza, Bilbo.
|
|
|
Euskal Herriko Erdi Aroko hilarri eta inskripzioak (VI XI. mendeak). I. Euskal
|
Herriko
Mendebaldea, EHU eta Eusko Jaurlaritza, Bilbo.
|
|
|
Euskal Herriko Erdi Aroko hilarri eta inskripzioak (VI XI. mendeak). I. Euskal
|
Herriko
Mendebaldea, EHU eta Eusko Jaurlaritza, Bilbo.
|
|
|
Euskal Herriko Erdi Aroko hilarri eta inskripzioak (VI XI. Mendeak). I Euskal
|
Herriko
Mendebaldea, Bilbo.
|
|
|
Euskal Herriko Erdi Aroko hilarri eta inskripzioak (VI XI. Mendeak). I Euskal
|
Herriko
Mendebaldea, Bilbo, 1996, 333 orr.).
|
|
|
(Azkarate Garai Olaun, A. eta Garcia Camino, I.: Euskal Herriko Erdi Aroko hilarri eta inskripzioak (VI XI. Mendeak). IEuskal
|
Herriko
Mendebaldea, Bilbo, 1996, 181 orr.).
|
|
|
Euskal Herriko Erdi Aroko hilarri eta inskripzioak (VI XI.Mendeak). IEuskal
|
Herriko
Mendebaldea, Bilbo.
|
|
|
2 Gizarte ikuspegitik, bestalde, maiatzaren 13an Euskal
|
Herriko
Mendebaldeko Erkidego Autonomoko hauteskundeak dirateke segurutik joan badoan urteko gertakaririk garrantzitsuena. Eta hala izan dira arrazoi nagusi birengatik.
|
|
|
Hasieran esan dugun bezalaxe, gertuenak eta hurbilenak izan zaizkigu berbagai eta iradokizun. Hasian hasi, ezinbaztertu, Jakinhonetan, Euskal
|
Herriko
Mendebaldean euskalgintzaren haizeek ekarri dizkigutenak.
|
|
2002
|
|
|
Kontxatik Ubal gainerako bideak zeharkatzen duen Villanueva de la Presa
|
herritik
mendebalderantz doan pista hartuko dugu. Pistatik ezkerrera jarraituz Los Acebos ingurura iritsiko gara eta Balnera aldera 500 metro jaitsi ondoren, kotxea aparkatuko dugu borda baten sarreran, Fuentellanoko trikuharria bisitatzeko xedez.
|
|
|
mundu garatuan aurkitu behar dituzte bai teknologia baita produkzio irizpidea ere. Masa komunikazioaren esparruan garabidean dauden
|
herriek
Mendebaldean aurkitu ohi dituzte tresneria komunikatiboa eta eduki mediatikoa. Paradoxikoa bada ere, Hirugarren Munduak oso gutxi erosten dio Hirugarren Munduari; nahiago du Lehen Munduaren faszinazioa, nahiago du haren inperialismoa liluragarria.
|
|
2005
|
|
|
Bizkaiko sistema literarioan, jakina, Euskal Herrikoaren abstrakzioa Bizkaira mugatuz gero, gertaera esanguratsua agertzen zaigu. Bestalde, Euskal
|
Herriko
mendebaldean ez ezik, ekialdean ere susma dezakegu antzeko egoera. Euskara estandarraren ondoan euskalkian garatzen den literaturaz ari gara.
|
|
|
Ez da, ez, lan histoirografiko soila. Bestalde, Euskal
|
Herri
mendebaldea Cantabriaren nortasunez jabeturik agertzen zen, nolabait ikuspegi vaskonikoari kontrajarririk.Errenazimientu garaian, euskaldunak, frantziar eta espainiar inperio nagusien baitan ageri ziren. Nafarroa, indarraren poderioz sarturik Espainiako erresuman eta Louis XIII.a, Frantziako eta Nafarroako errege iza nik, bere borondatez eta Donapaleun bildu ziren jaunek aurkako iritzia ager tu arren, Nafarroa Beherea Frantziako koroako parte bihurtu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Hedabide pribatu eta publikoen erabilpen propagandistikoarena oso auzi xahutua da, inork zalantzan jartzen ez duena. Beraz, ez dut ezer berririk ekarriko, adierazten badut gaur egun EITB Euskal
|
Herriko
mendebaldeko Autonomia Elkartean agintean dagoen PSOE PP koalizioaren legitimazio tresna bilakatu dela. Legitimazio tresna baino gehiago, ordezkatu ezin duten euskal errealitate abertzalea deslegitimatzen saiatzeko tresna estrategikoa.
|
|
2010
|
|
|
ko auzitik bereziki 1980tik 1993ko bitarte luze hartakoa etorri izan zaion, galtzea?, eta ikastola kopuruari dagokionez azken hamabost urteotan bizi izan duen hazkundea batuko bagenitu, ikastola mugimenduak eskola mapan zenbat eragin duen agerian genuke. Gaur egun, ez Euskal
|
Herriko
mendebaldean, ez ekialdean, ez iparraldean, ezta hegoaldean ere, ezin da ukatu ikastola mugimenduaren eragina sekulakoa izan dela euskal lurraldeetan dagoen eskola maparen ezaugarriei dagokienez.
|
|
|
Alabaina, hain da sakona krisi ekologikoaren eraginaezen munduko dimentsioa hartu baitu. Are gehiago, aipatutako garapen ereduamundu osora hedatzen ari den garaiotan Hegoaldeko
|
herriak
Mendebaldekoek eginiko kalte ekologikoa errepikatze bidean dira eta hori egiteko zilegitasuna aldarrikatzen dute.
|
|
|
Abantaila horiek oso zabalak dira eta berrikuntza zein prestakuntza sistemetatik hasi eta antolakuntza sozial, instituzionaleta militarreraino hel daitezke. Batez ere, jatorrizko
|
herria
Mendebaldeko herriaberatsa denean sortzen dira aipatutako abantailak, besteak beste, herri haueknazioarteko arauak defini baititzakete eta beren eragin ekonomikoa mundukoeremura zabal baitezakete.
|
|
2011
|
|
|
izan ginenetik beste zerbait edo ezberdinak izaten hasiak ginen". 70 Diskoaren kaieran luze jotzen bada indio amerikar cherokeen historia kontatzen eta euren Oinatz tinkoen dantza esplikatzen, piezak irauten duen zortzi minutuetatik erdiko bi minutu eskas hartzen ditu indioen dantzak. Aurretik eta ondoren datorrena euskal
|
herriko
mendebalde eta ekialde muturretako mintzoekin dago girotua, Bizkaia eta Zuberoako hizkera bizien grabaketekin. Mikelen ahotsa," Itsasoa eta lehorra" ren kasuen antzera, gora eta behera dabil, oraingoan beste kontsonante batzuk erabiliz(" N" soil batek eman dezakeen jokoa!).
|
|
|
Kokalekua: Alkasoaldea auzoan,
|
herriaren
mendebaldean. Plaza aiekatik Zubiaundia igaro eta eskuinetara joanez, kanposantua eta Olaberria igaro ondoren, goiti doan moldatutako bidea hartu.
|
|
|
Oinez joateko:
|
Herritik
mendebaldera jo. Plazatik Zubiaundia igaro eta eskuinetara hartuz Olaberrian moldatutako pista alde batera utzi eta goiti doan bide xenda hartu behar da (Aranoko bidea); Igurtziko gurutzea igarota, moldatutako pistara iristen da —hortxe dago Arrandari baserria— Ezkerretara jarraituz, Petxi azpiko aldean utzi eta Bidezabaletako bidegurutzera iristen da; bertan, ezkerrera eta goiti doan bide moldatua hartuz baserrira iristen da.
|
|
|
Kokalekua: Alkasoaldea auzoan dago,
|
herritik
mendebaldera. Plaza aldetik Zubiaundia igaro eta eskuinetara joz, kanposantua eta Olaberri igaro ondoren, goiti doan bide moldatua hartu.
|
|
|
Alkasoaldea auzoan.
|
Herritik
mendebaldera jo, Zubiaundia pasatu ondoren eskuinetara hartu eta Olaberritik Alkaso aldeko bide moldatua behetik goiti igoz, lehenbiziko bidegurutzean eskuinera, herri aldera, jarraitu behar da; Atabaleroaren borda igaro eta Bidezabaletako bidegurutzean ez ezkerrera eta ez eskuinera, baizik eta aurrera jarraitu; hurrengo bidegurutzean eskuinera eta beheiti doan pistak baserrira eramango gaitu zuz...
|
|
|
Alkasoaldea auzoan.
|
Herritik
mendebaldera joz, Zubiaundia igaro eta eskuinera hartu; kanposantuaren ondoan barrena Olaberria igaro eta goiti doan bide moldatua hartu; lehenbiziko bidegurutzean (Juanaren txokoan) eskuinera, herri aldera hartu behar da. Atabaleroaren borda igaro eta hurrengo bidegurutzean moldatutako pista jarraitu aurrera (ez ezkerrera eta ez eskuinera), eta Kalekoborda baserrira iritsi baino lehen, bidegurutzean (Irripako malda deitzen den dermioan), eskuinera joz Txakurtxo baserrira iristen da.
|
|
|
Alkasoaldea auzoan.
|
Herritik
mendebaldera atera Zubiaundia igaroz eta eskuinera hartu, Kanposantua eta Olaberria igaro eta moldatutako bidea goiti jarraitu; lehenbiziko bidegurutzean (Juanaren txokoa deitzen den dermioan) eskuinera, atzera herri aldera, hartu behar da.
|
|
2014
|
|
|
1940ko hamarkadan Durangaldean piztutako industrializazioaren eraginez, Durangok hazkunde demografiko handia eduki zuen 1980ko hamarkadara arte. 50eko urteetan 128 etxebizitza eraiki zituzten
|
herriaren
mendebaldean, gaur egun Aramotz izena duen auzunean. Urte gutxiren buruan hiltegia zabaldu zuten bertan, eta, horregatik, Mataderoa izenagaz ezagutu izan da auzoa herritarren artean.
|
|
|
Mendebaldeko EH/ Euskadi, Western Basque Country, EH/ Euskadi Oeste/ Occidental, e.a. Egungo erakundeari eusten dio, ez dakar aldaketa sakonik, baina marka geografiko argia du berekin. Gaurko errealitate bat da EAE, Euskal
|
Herriko
mendebaldea hartzen duen erakunde juridiko politiko bat. Euskadi izenaren eta euskal ikurren patrimonializazioak onura gutxi (legitimazioa?
|
|
|
Harreman horri ikuspegi diakronikotik erreparatu zaio lehenbizi, industrializazioarekin batera euskal hirietan ernaturiko euskararen aldeko diskurtso eta jardunei arreta jarrita. Hizkuntzaren aldeko unean uneko indar gidaria identifikatuta eta azken urteotako aldaketa soziodemografikoen berri emanda, Euskal
|
Herriko
mendebaldeko hiru hiritako (Bilbo, Getxo eta Gasteiz) zenbait ekimen eta esperientzia garaikide deskribatu dira hurrena. Aurrera begira jarrita, amaitzeko, hurrengo hamarkadan ekosistema hiritartu berrian euskararen indar gidari izan daitezkeenak aktibatzeko norabide posible batzuk irudikatu dira.
|
|
|
Ñabardurak ñabardura, joera nagusia euskaldunen hiritartzearena izanik, artikulu honen helburua da, batetik, identifikatzea zeintzuk izan diren euskararen indar gidariak euskal hirietan, eta, bestetik, iraganean euskarari bizi indarra transmititu zioten bulkada horiek moteldu antzean sumatzen ditugun honetan, deskribatzea Euskal
|
Herriko
mendebaldeko hiru hiritan (Bilbo, Getxo eta Gasteiz) ernaturiko dinamika interesgarri batzuk. Behin hori eginda, iraganeko esperientziak eta hiru hiri horietan antzemandako mugimenduak gogoan, euskarari ekosistema hiritar berrian leku erosoa bermatzeko norako posible batzuk aipatuko dira erremate modura.
|
|
|
hiriek hartu duten pisu demografikoak zein lurraldearen antolaketan eta bizimodu ereduen zabalkundean duten garrantziak hala pentsatzera garamatzate, ezinbestean. Hori horrela, Euskal
|
Herriko
mendebaldeko hiru hiritako esperientzia batzuen apunteak bilduko ditugu segidan, hausnarketarako material modura.
|
|
|
Bizkaian nota (d) u esaten dena gainerako euskalkietan koplatu esaten da. Bizkaian esan badugu ere, hobeki legoke Euskal
|
Herriko
mendebaldean esatea, Gipuzkoako zenbait lekutan ere. Gipuzkoa mendebaldean, Altzolan eta abar, halaxe izendatzen baitira.
|
|
|
–Bitarikoak dira: alde batetik, Euskal
|
Herriko
mendebaldeko euskarak, bizkaiera izenaz ezagutzen denak, euskara batuari eskain diezaiokeen ondarea ikertzea eta indartzea, horrela euskara bera ikertu eta indartuz; bestetik, mendebaldeko euskararen corpusa eta estatusa jagotea, jorratzea eta bultzatzea?.
|
|
2016
|
|
|
Orain dela urte gutxi arte eskola izan da baita ere Andatza auzoan, baina itxi zuten. Andatzako ikasleetako batzuk kaskora joaten dira, baina badira Oriora joaten direnak ere; Oriora egiten dute baita ere, normalean, Santio eta Arratola auzoetako Lehen Hezkuntzako ikasleek; aldiz,
|
herriaren
mendebaldean dauden Urdaneta eta Elkano auzoetakoek Zarautzera egiteko
|
|
2018
|
|
|
Jimenezen ustez, orduan egindakoak bakarrik har daitezke normaltzat mentalitate konkistatzaile baten arabera," orduko eskema mental berdina errepikatzen ari dira orain, Elkanok eta enparauek globalizazioa eta garapena ekartzen lagundu zutela diote. Galdeiezu, esaterako, Patagoniako jatorrizko
|
herriei
Mendebaldeak eroandako garapenaz".
|
|
|
Laminak emazteak dira gehien bat, batez ere Euskal
|
Herriko
mendebaldeko tradizioan. Nafarroan eta Zuberoan gizonak ere izaten dira, Gillen izenekoak eta tiki tikiak, zubi eta jauregien eraikitzaileak.
|
|
|
You Sipo herriaren erdira joan zen orduan, eta, simaur meta baten gainean zutik jarrita, madarikazioka hasi zen. Gero,
|
herriaren
mendebaldean, motzondo baten gainera igota egin zuen garrasi. Halaxe zeharkatu zuen herria ekialdetik mendebaldera, alde orotara oihuka.
|
|
|
Etxe guztietako ateak zabal zabalik zeuden, eta bizilagunen buruak pila pila eginda, baratzea inguratzen duten berenjenak bezala. Baina
|
herriaren
mendebaldean biraoka aritu ondoren etxera itzultzeko biratu zenean, etxe guztietako ateak kisketaz itxita zeuden. Kalea huts hutsik zegoen; ez zen itzal bat ere ikusten.
|
|
|
Etxe batzuetako ateak ireki egin ziren, eta zirrikituetatik buruak atera ziren kalera. Bat batean,
|
herriaren
mendebaldeko etxe bateko oilarrak kukurruku egin zuen zaunken artean. Ukuiluetan lo zeuden behiak ere jaiki egin ziren.
|
|
|
Espainiaren menpeko lau probintzien arteko proiektu bakarra sortzearen ideia maiz itzuli zen, XIX. mendean. Nafarroako Diputazioak berak ere egin zituen proposamenak, adibidez unibertsitate baskonabarro bat sortzekoa, Euskal
|
Herri
mendebaldean salduko ziren nafar arnoei zerga kentzekoa edota mendebaldeko eremua Iruñeko auzitegiarekin lotzekoa.227 Unibertsitate batu bat sortzeari buruzko gogoeta hasi zuten, baina ez zen deus obratu.
|
|
|
Morazaren ustez, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa Espainiako nazioaren parte ziren eta espainiar Aberria eraikitzen parte hartu zuten; foruak berak ere Espainiako zuzenbidearen osagaiak zirela zioen. Diputatu haren iritziz, Euskal
|
Herri
mendebaldeak Espainiarekiko atxikimendua izaten jarraitzeko, ezinbestekoa zen foruei eustea eta 1876ko uztaileko 21eko legea indargabetzea.249
|
|
|
Francisco Javier Arbizuk salatu zuen Nafarroa Garaian guztiz baztertu zela" gure historia" ezagutzeko eginbidea, eta horrek eragin zuela orduko egoera jasatea. Egoki iruditzen zitzaien Euskal
|
Herri
mendebaldearekin bat egitea, autonomiaren eta eskubideen defentsa gisa.286
|
|
|
" Nabarristek" lortu zuten Nafarroa Garaiak jarraitzea 1841eko legeen menpe. Sozialistak ere urrundu ziren Euskal
|
Herriko
mendebaldearekin batzearen aldeko jarreratik. Gisa hartan, 1979ko irailean ez zen aurrera atera Laugarren Xedapen Iragankorra aplikatzeko aukera, eta Nafarroa Garaia mendebaldearekin batzeko bidea bide itsu bihurtu zen.329
|
|
|
" Periferia" dira Nafarroa Garaia, Euskal Herri kontinentala eta baita Araba ere. " Periferia" deitzen dituzte Euskal
|
Herri
mendebaldekoek. Edo" anaia txikia".
|
|
|
El Diario Vasco k Lapurdiko zinema geletako egitaraua ere agertzen zuen, 80ko hamarkadan. Pixkanaka hasi ziren eremua murrizten eta Euskal
|
Herri
mendebaldera mugatzen.
|
|
|
Frankismo denboran debekatua zen haren antolatzea; 1969an hasi ziren berriz antolatzen. Haatik, 1980tik landa, ibilbidea gero eta gehiago mugatzen zuten Euskal
|
Herri
mendebaldera.
|
|
|
Foru Aldundiek zergak bildu ondoren, kupoa ordaintzen diote Espainiari, transferitu gabeko eskumenengatik. Gainerakoaren %70 ematen diote EAEri,% 15 banatzen diete udalei eta beste% 15 atxikitzen duten berentzat.354 Antolaketa eredu horren oinarria Bigarren gerra karlistaren bukaeran dago, Euskal
|
Herri
mendebaldeak foruak galdu ondoko hondarra izan baitzen Kontzertu Ekonomikoa.
|
|
|
Sortuk 2026rako aurreikusten du independentzia; Juan Joxe Ibarretxek 2030erako. Bistan da, independentzia hori, bi kasuetan, Euskal
|
Herri
mendebaldearentzat soilik ikusten dute. Lehen aldia da Ezker Abertzaleak onartzen duena herriaren zatiketa administratiboaren araberako independentzia eskema bat, baita ere zilegitasuna ematen diona EAEren eta Nafarroa Garaiaren arteko zatiketa administratiboari.
|
|
|
Zuberoak eta Erriberak zer probetxu aterako lukete Euskal
|
Herri
mendebaldearen balizko independentziatik. Lurraldearen zatiketa onartzen duen diskurtso independentista batek, hasteko, ez luke eraginik eremu horietan," hobeki bizitze" solas ari bagara.
|
|
|
Beti dago" aukera historikoa" independentzia epe motzean eskuragarri ikusteko (eta independentzia ez bada, autonomia). Gutxitan Euskal Herri osoarentzat, batzuetan Euskal Herri penintsular osoarentzat eta, maiz, Euskal
|
Herri
mendebaldearentzat. Europako egoeran edo Espainiakoan ikusten da beti zerbait erdiesteko itxaropena.
|
|
2019
|
|
|
Soro batek banatuta, 200 metroko distantzia ere ez dago Zuhatzuko eta Satrustegiko kanposantuen artean. Soro artean dauden beste batzuk Hiriberrikoa, Irañetakoa(
|
herrien
mendebaldera) eta Lizarragakoa (ipar ekialdera) dira.
|
|
2020
|
|
|
Euskal
|
Herriko
mendebaldean ere erabiltzen zen hitza, Diego Lorenzo Urkizu Durangoko alkate eta artxibozainak baliatu zuen 1740an egin zituen zortzikoetan:
|
|
2021
|
|
|
Liburuan baliatutako iturrietan, askotariko ahotsek maiz erdaraz egiten zuten, eta zein hizkera ukiturekin adierazi, orduan, haien hitzak? Nafar ukitua hartu dute testuko aipuek hizlariak Euskal Herrikoak ez direnean; Euskal
|
Herri
mendebaldekoen ahotsak, berriz, lurralde horietako lexiko eta esamoldeetara lerratu dira, eta Bortuez iparraldekoek Bortuz haranzko ukitua izan dute, inoiz edo behin agertzean.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
mendebaldetik hasi eta ekialdera egingo du aurten ere Urmuga egitasmoak, 19 etapako ibilbide batean; mendia eta musika batuko ditu bidean. Besteak beste, Gorka eta Nerea Urbizu, Olatz Salvador, Dupla, Anari, Niko Etxart eta Chill Mafia taldeek parte hartuko dute kontzertuetan.
|
|
|
Dirudienez, omen, antza denez. partikulen parekoa dugu. Euskal
|
Herriko
mendebaldean Bai, itxura! Ez, itxura!
|
|
2022
|
|
|
|
Herrira
mendebaldetik sartu ziren. Bi oinetako pare balkoi gorrian ikustean, irria marraztu zitzaion aurpegian Mattini.
|
|
|
Mundakak bere xarma jarri dio aurrez aurre. Santa Katalina baselizak, bere muinoan bakarti, marinel
|
herriaren
mendebaldeko muga markatzen du, eta Santa Maria elizak, ekialdekoa. Erdian, Kantauri itsasora ematen duten etxe aurre zaharrak ageri zaizkio.
|
|
2023
|
|
|
Guztira 85,6 megawatt ekoiztuko dituzte bi parkeek. Balmaseda I deituriko lehen parkeak 49,8 megawatt sortzeko potentziala izango du, sei errotaren bidez, eta izen bereko
|
herriko
mendebaldean eraikitzeko asmoa dute, Peña Levante mendian. Bigarren parkea Balmaseda II izendatu dute; Balmaseda eta Artzenales artean eraikitzeko proposamena egin du enpresak, Kolitza eta Garbea mendien artean.
|
|
|
Denen artean hasi dira iritziak ematen, bat etorri ezinik. Batek aipatu du mandio ugari daudela
|
herriaren
mendebaldean, eta hori dela-eta, haizeak trabeskatzen dituenetan, halako usaina abailtzen dela herriaren gainera; dena den, gero eta mandio gutxiago daudenez gero, urrina antzinakoa bezalakoa ez bada ere, herritarren iruditerian dago iltzaturik. Ganbara zabal hori, mandioa, aleak, belar ondua, fruituak eta kidekoak gordetzekoz erabiltzen omen da:
|
|
|
" guk osmiña esaten xu, baina iñor gitxik ebalten xok", hau da, hotz handi handia; beste batek esan dio odeixa sartu aurretik ostaizia ibiltzen dela, ekaitzaren aurretiko haizea, hain zuzen ere; gaztetxo batek ostadarra hitza esan dio aro bidaiariari, baina segituan beste herritar batzuek agiraka egin diote herrian betidanik ostarkua erabili izan dutela esanda. Ostarku berba eta aldaerak ondo zabalduta daude oraindik ere Euskal
|
Herriko
mendebaldean, antza.
|