|
2013
|
|
|
12 orrietakoa). ...ik zentralizatuenak ere (Frantzia, Espainia eta Ingalaterra) oraindik monarkia feudalak direla funtsean, non eta erregea doi doi den oraindik primus inter pares bat baino zerbait gehiago; Frantzian bertan, montmorencytarrak, guisetarrak, albretarrak, bourbontarrak, rohandarrak... egundoko indarra zeukaten leinuak ziren, doi doi valoistarren mendeko (egoera antzekoa zen Ingalaterran, Espainian eta,
|
zer
esanik ez, Alemanian, Italian, Polonian...). Hain justu ere garai honetan eta Frantzian sortuko da subiranotasunaren kontzeptua, ez kasualitatez, Joana Albreten bizitzak ederki ilustratzen duen bezala, kontrakoa baizik:
|
|
|
1560 abagunean katolizismo aldera jotzen du berriro eta Joanarekin, hots, bere emaztearekin, argi eta garbi apurtzen du, publikoki; dibortzioa ere mahaigaineratu omen zen tarteka, nahiz eta Bourbondarraren ustekabeko heriotzak prozesua moztu zuen.
|
Zer
zen, beraz, kontzientzia askatasuna protestanteen liderra izan zen Antonio Bourbon Nafarroako errege eta Frantziako Lehen Odol Printzearentzat. Tresna politiko huts bat.
|
|
|
Joanaren izaera, hautu politikoak eta botere jokoak xehe xehe aztertzen ditu Roelkerrek, orrialde gogoangarriak idatziz. Horra, adibidez,
|
zer
idazten duen hirugarren erlijio gerraren deskateatzeaz Joanak izan zezakeen erantzukizunari buruz:
|
|
|
kontzientzia askatasunaetengabe plazaratzen zen gaia zen, eta jendeak armak hartzen zituen horren alde, bai higanotek Frantziako errege katolikoaren aurka, zein, adibidez, Nafarroa Behereko eta Zuberoako euskaldunek (gehien gehienak katolikoak) beren erregina protestantearen kontra. Sasoi berean,
|
zer
esanik ez, holandes protestanteek berdin egiten baitzuten beren errege katolikoaren kontra... eta abar. Hitzak, hitzak, hitzak...
|
|
|
Leizarragaren Testamentu Berriabera, behin bakarrik aipatzen da, eta Joanaren hizkuntz politika eredugarria (biarnesa Biarnoko legezko hizkuntza bakartzat hartzea, adibidez) bidenabar aipatzen da, inolako garrantzirik eman gabe. Baina, hala eta guztiz ere, euskaldunok
|
zer
ikasi handia dugu liburu honetan. Besteak beste, hau:
|
|
|
2011ko abenduaren 22ko zutabeari, Andu Lertxundik" Harriduraz" izenburua ezarri zion eta bertan, besteak beste, Elixabete Perezen hitzak aipatzen zituen, esanez, Koldo Mitxelenak gaur
|
zer
tresna ditugun ikusiko balu, harrituta geldituko litzatekeela. Eta gero oriotar zarauztartuak honela zioen:
|
|
|
1977an argitaratu zen Joan Mari Torrealdayren Euskal Idazleak Gaur (Oñati), erakusleiho bikaina gerra osteko urteetan euskarak emandakoaz jabetzeko. Urtemuga horretatik 1995 arteko ekoizpenaren berri, aldiz, Euskal Kultura Gaurizeneko bigarren liburu batean eman zuen Torrealdai berak ia hogei urte geroago,
|
zer
esanik ez, oraindik uzta joriagoa ageri dela orrialde haietan.
|
|
|
Baliatzen naiz parada honetaz adierazteko
|
zer
den Literatura Ikerketako batzordearen lana. IkerSaileko bosgarren batzordea da eta kezkatzen da bereziki irakaskuntzak, izan dadien bigarren mailakoa edo unibertsitatekoa, behar dituen tresnetaz.
|
|
|
Bilbon bizi da, baina udan etorten da, urtero, eta parkean egoten da leiduten, gerizpetan, Hondartxikiari begira.
|
Zer
ba??. Eta nik:
|
|
|
galdegin zerauen,
|
zer
ote zeruetan?
|
|
|
ari ordez,
|
zergatik
ez amets goietan?
|
|
|
Hona heldu barri ni, eta?
|
ZER
–aldizkariak, urrillekoak, ipuin sariketea barriro be eratu dauala dakust.
|
|
|
|
Zer
ikusiko gagoz
|
|
|
eta
|
zer
entzungo,
|
|
|
Hasiera batean, 40ko hamarkadaren erdialdera arte gutxienez, gidatzaile edo, dirigista? izan zen, eta gerora aldatuz joan zen,
|
zer
egin behar den esatetik zer ez den egin behar esatera pasatu zen.
|
|
|
Hasiera batean, 40ko hamarkadaren erdialdera arte gutxienez, gidatzaile edo, dirigista? izan zen, eta gerora aldatuz joan zen, zer egin behar den esatetik
|
zer
ez den egin behar esatera pasatu zen.
|
|
|
Ez dago gaizki, bainan errikoiaren errikoiez, inspirazino laburreko arkitu dut.
|
Zer
dugu, euskera popular, ori?
|
|
|
Auxe da gero, gure olerkarien egak moztu bearra!
|
Zer
dala ta bertsularien ariora egiñak. Batzaldia antolatu zuten iaunek euskera goi maillatara iñola ere ikusi nai ez dutelako.
|
|
|
Franco hil berritan, haren aurkako bertsoren batzuk entzun ote zituen? 1976an, Oiartzunen, artifiziala bertsogintzan
|
zer
ote zen?
|
|
|
|
Zer
iradokitzen ari gara: A. Arruek euskara soilik bertso, dotrina eta horrelakoetarako nahi zuela?
|
|
|
Goazen berriz ere ideologiaz eta tratabidez lagun izan zuen Aita Zavalarengana, ea
|
zer
zioen tolosarrak Auspoa saila ateratzeko A. Arruek emandako laguntzaz. Kontatzen du, lehenbizi, denok dakiguna:
|
|
|
Jarraitzen du esaten A. Zavalak Arrue ez zela liburu zentsorea, hots, euskal liburuei buruzko txostena egiten zuena, baina hark aldeko gutuna eginez gero, agintariek aintzat hartzen zutela. Eta gainera, eta hor dago aitorpen adierazgarri salagarriena, zentsurari ondo pentsatzen jarrita ez zitzaiola tranpa egiten; izan ere, A. Arrue konpromisoan ez jartzeko autoreak berak ondo neurtu behar zuen
|
zer
jarri, eta hartara, beraz,, era ortan egilleak berak egiten du bere liburuen zensura?.
|
|
|
Erregimenak, besteak beste, A. Arrueren bitartez lortzen zuen euskal idazleak berak bilakatzea beren buruen zentsuratzaile; hartara ez zegoen zentsuratzaileei dirua ordaindu beharrik eta eragin bera lortzen zen, zentsuratzailerik gabe zentsura ezartzea.
|
Zer
hoberik erregimenarentzat!, noren bitartez eta A. Arrueren arartekotasunaz.
|
|
|
Gurean, zentsuraren zoko moko ezkutuak arakatzen eta argitara ateratzen lan gehien egin duena J.M. Torrealdai dugu.
|
Zer
dio Torrealdaik Antonio Arruez:
|
|
|
Ez da txorakeria bat; zentsura zein bizirik zegoen adierazten du. Donostiakoek bahe zabalagoa izango zuten, baina bahea hor zegoen, eta bi aldeetatik eutsia, Madriletik eta hemendik,
|
zer
da eta euskarazko liburu zaharrak berrargitaratzeko.
|
|
|
Zentsura lan horrek, arretaz erreparatuz gero, laguntzen du ulertzen
|
zergatik
jokatu zuen Arruek N. Etxaniz edo Manuel Lekuonarekin jokatu zuen bezala.
|
|
|
–Zuek, orko euskaldunen iguiña dezue... Guk,
|
zer
esango ote degu, emengo EUSKALTZAINDI' ko zenbait jauntxoei buruz?... Nere zorioneko METODOA ba dakizue noiztik dabillen erditu eziñik. Emen dira zezenak!
|
|
|
Artikulu honen bidez, Arantxa Urretabizkaiak amatasuna bere narratiban nola jorratu duen agerian jarri nahi da. Horrela,
|
Zergatik
panpox (1979), Koaderno gorria (1998) eta Hiru Mariak (2010) eleberrietako, eta Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik (1983) ipuin bildumako amak aztertu dira artikulu honetan. Lehenik, amatasunaren inguruan esparru teorikoa eraiki da.
|
|
|
Este articulo analiza cómo ha tratado Arantxa Urretabizkaia el fenómeno de la maternidad en su narrativa. Se han estudiado las madres que protagonizan las novelas
|
Zergatik
panpox (1979), Koaderno gorria (1998) y Hiru Mariak (2010); y la colección de relatos Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik (1983). Primero, construimos el marco teórico de la maternidad.
|
|
|
amatasuna eta abandonua, amatasuna eta nazioa, amatasuna eta zahartzaroa...
|
Zergatik
panpox (1979), Koaderno gorria (1998) eta Hiru Mariak (2010) eleberrietako, eta Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik (1983) ipuin bildumako amak aztertu dira artikulu honetan.
|
|
|
Horiek baldin badira amatasunaren irudikapenak egun, hurrengo galdera hauxe litzateke:
|
zer
da amatasuna?, zeintzuk dira amatasuna egituratzen duten ardatz nagusiak. Eraikuntza, garapena, ugalketa, identitatea, gizarte posizio bat, rol soziala?
|
|
|
Eta, epilogo gisa, hausnar bat: bizitzak gurekin
|
zer
egin duen galdetzea baino, ez ote den egokiago guk zer egin dugun bizitzarekin pentsatzea. (Galarraga,:
|
|
|
Eta, epilogo gisa, hausnar bat: bizitzak gurekin zer egin duen galdetzea baino, ez ote den egokiago guk
|
zer
egin dugun bizitzarekin pentsatzea. (Galarraga,:
|
|
|
Gorrik inskribatzen du liburu honen esanahi semantikoa, edota zahartzaroaren ikuspegi esanguratsua; Txurik, berriz, sintaktikoa, lehen esan dugun moduan, bera baita ahotsa, bera espazioa eta denbora, eta Handik suspensea jartzen dio, hasieratik bukaerara hutsune bat baita, irakurleak betetzen jakin behar duena. Beraz, irakurketan zehar literatur pertsonaia horren nondik norakoa osatzen joango da irakurlea, eta bukatutakoan ere ez du batere argi izango nor den Handi eta
|
zer
gertatu zen hiru nesken artean; izan ere, hiruren arteko triangelu harremanean erpin bat hutsik geratzen da, irakurleak nahierara osatzeko. Triangeluak itxiak badira ere, Urretabizkaiak ireki egin du, eta halaxe bukatu da eleberria, bukaera ireki batekin, eta, horretarako, literatur pertsonaiaz baliatu da.
|
|
|
Horregatik, narrazio publiko horiek hurbilago daude irakurle eta egile arteko harreman mota horretatik. Laburbilduz, Retolazak dio Koaderno gorria
|
Zergatik
panpox n, testuaz kanpoko narratarioa edo hartzailea irudikatzen denean,, narrazio publiko argia, dugula, etaen, aldiz, geroago ikusiko dugun moduan, argi eta garbi eleberri barruko narratarioari edo hartzaileari zuzentzen zaiola kontalaria.
|
|
|
Gabilondok dio Urretabizkaiak espazio nazional domestikoak,
|
Zergatik
panpox en azaltzen zirenak, egoera politikoagoekin hibridatu dituela Koaderno gorria n. Gabilondoren arabera, eleberriak ez ditu amaren sinesmen politikoak legitimatzen ez kondenatzen, ezta amatasuna zertan datzan ere diskurtso politiko bateratzaile baten arabera erabakitzen.
|
|
|
Gabilondok dio Urretabizkaiak espazio nazional domestikoak, Zergatik panpox en azaltzen zirenak, egoera politikoagoekin hibridatu dituela Koaderno gorria n. Gabilondoren arabera, eleberriak ez ditu amaren sinesmen politikoak legitimatzen ez kondenatzen, ezta amatasuna
|
zertan
datzan ere diskurtso politiko bateratzaile baten arabera erabakitzen. –Bestela esanda, Euskal Herritik kanpo, Babel globalean bizi den eta gazteleraz mintzatzen den alabaren aurrean, eleberriak jouissance bat aurkezten du, zeinak ama, alaba eta laguna batzen dituen?
|
|
|
Emakume eta herritar den aldetik bete behar dituen rolen kontra oldartu egiten den heinean, Koaderno gorriaeleberriko Ama transgresorea dugu. Baina
|
zertan
oinarritzen da transgresio hori?
|
|
|
4 Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarriketa
|
Zergatik
panpox.
|
|
|
Dena dela ere, esperoan, esperantzan, haurdunaldiarekin lotzen den izenburupean, ipuinean, amatasunaren irakurketa modu mistiko edo ezustekoan proposatzera dator Urretabizkaia. Amatasun mistikotik hurbil dagoen irudikapen honek
|
Zergatik
panpox en eskaintzen den amatasun aldarritik gehiago du, beste bi eleberrietan ikusi ditugun amatasunek eskaintzen dituzten mugetatik baino. Izan ere, lehen bi eleberrietan amatasunaren alde negatiboak jartzen dira begi bistan.
|
|
|
|
Zergatik
panpoxeleberriko amatasuna oso gainetik aztertuko dugu, gehiago jakin nahi duenak aldizkari honetan irakur dezake (Lasarte: 2010). Olaziregik (1999) lirikotzat jotzen duen eleberri hau barne bakarrizketa luze batek osatzen du.
|
|
|
|
Zergatik
panpoxguraso bakarreko familiaren edota amatasunaren eredua dugu. –La maternidad monoparental no sólo es una posición familiar nueva, sino una realidad compleja y significativa en curso, que las mujeres tras una experiencia de separación y/ o divorcio van dotando de sentido?
|
|
|
Maitasuna ere oso modu diferentean ikusten da hiru eleberrietan.
|
Zergatik
panpoxeta Koaderno gorria n abandonua azaltzen da, bietan senarrak abandonatzen du emaztea, baina bi eleberrietan oso modu diferentean ikusi da abandonu hori. Hiru eleberrietan maitasuna generoaren kategoria gisa ageri da, eta horrela landu dira amatasunaren eta zainketaren pragmatikak.
|
|
|
Hiru eleberrietan maitasuna generoaren kategoria gisa ageri da, eta horrela landu dira amatasunaren eta zainketaren pragmatikak. Baina
|
Zergatik
panpox eko amak abandonua eta zainketa sufrimendu gisa, eginbehar gisa, nahitaezko gisa ikusten du; Adrianne Richek esango zukeen bezala, maitasun gaindosi gisa ikusten du. Aldiz, Koaderno gorria ko amak eta Hiru Mariak nobelako protagonistek oso modu diferentean plazaratzen dute emakumeontzat genero edota kategoria politikoa den maitasuna.
|
|
|
|
Zergatik
panpoxlanarekin jarraituz, liburu honek izandako harrera kritikoa buruan, Olaziregik dio euskal kritikariek liburuari harrera ona egin ziotela. Olaziregiren esanetan, Aldekoak 1979ko nobela onentzat jo zuen, eta Txuma Lasagabasterrek gehien laudatu duen nobela da, J. A. Arrietaren Abuztuaren 15eko bazkalondoa rekin batera.
|
|
|
153).
|
Zergatik
panpox en erabiltzen den hizkuntzan umearekiko hurbilpena dago. Berdintasunaren feminismoak, ordea, amek umeak ulertzeko erabilitako hizkera gutxietsi egin ohi du, betiere amaren nortasuna gutxitzen eta ezabatzen duelakoan.
|
|
|
|
Zergatik
panpox eko ama euskal literaturako lehen protagonista femenino modernoa da, bera da kontalaria, berak erabiltzen du ikuspuntua eta pentsamenduen jarioa, stream consciousnessteknikaren bidez. Paradigma aktantzialean subjektu nagusia da, eta 70eko hamarkadan emakumezkoaren askapen mugimenduarekin lotuta zeuden hainbat gai ditu objektutzat: bikote harremanak, amatasuna, emakumezkoen gorputza, emakumezkoen ahotsa, antisorgailuak, egunerokotasunaren zama?
|
|
|
bikote harremanak, amatasuna, emakumezkoen gorputza, emakumezkoen ahotsa, antisorgailuak, egunerokotasunaren zama? Ezaugarri horietaz guztiez gain, abandonuaren trataera, amatasunaren denborak eta guraso bakarreko familiaren paradigma aurkeztea oso dira azpimarragarriak, eta
|
zer
esanik ez garai hartan emakume idazle batek idatziriko lana euskal kritikak goraipatu izana; izan ere, ez zen hori ohikoa tenore hartako kritika historiografikoan.
|
|
|
URRETABIZKAIA, A., 1979,
|
Zergatik
panpox. Donostia:
|
|
|
Erro hauetakoren batek euskal literaturan duen lekukotasunik zaharrenera ere joko da, agerian jartzeko Araibar zaldunak zenbateraino duen euskarri tradizioa. Gisa honetan jokatuz, betiere, modu zehatzagoan neurtu ahal izango da
|
zer
zegoen jadanik esana euskaraz eta jasotako ondare horri zer erantsi zion Erkiagaren Araibar zaldunak.
|
|
|
Erro hauetakoren batek euskal literaturan duen lekukotasunik zaharrenera ere joko da, agerian jartzeko Araibar zaldunak zenbateraino duen euskarri tradizioa. Gisa honetan jokatuz, betiere, modu zehatzagoan neurtu ahal izango da zer zegoen jadanik esana euskaraz eta jasotako ondare horri
|
zer
erantsi zion Erkiagaren Araibar zaldunak.
|
|
|
apaiz jator arek? Seigarren agindua eta bere aizpatxo bederatzigarrena, a
|
zer
nolako bikote urduria!... (8)
|
|
|
Araibarrek apaizari esandakoa zuzentzera iritsiko da kontalaria asmo jakin batekin: argi eta garbi utzi
|
zertan
den une horretan bizimodu lizuna bertan behera lagatzearen gaia:
|
|
|
Bai, Agur; emakume asko ezagutu izan ditut, agian geiegi zorigaitzez.
|
Zertarako
oroitu!... Baiña, auxe bai aldakuntza:
|
|
|
92): Birtute esperanzakoa
|
zer
da. Saio honetara ekarri ditudan izkribu zaharretako ortografia gaurko joeretara egokitu dut irakurlearen lana errazte aldera.
|
|
|
Ziur zama handia dela ahizpa nagusi hain deigarria izatea. Dena den,
|
zertan
dabil hemen zu bezalako neska bat gauerdian noraezean. Ni bezalakoa?
|
|
|
Lan honetara adibide gutxi batzuk besterik ez dira ekarri, baina asko eta era guztietakoak dira corpusak eskaintzen dituenak. Ikusteko geratzen da
|
zer
gertatzen den gainontzeko birformulatzaile urruntzaileekin(?) eta beti diren ordezkagarriak edo balio jakin batzuekin soilik.
|
|
|
Hortaz, orain arte egindako azterketak eta eskuratutako emaitzak garrantzizkotzat jo daitezkeen arren, badago
|
zer
aztertu, bai diskurtso markatzaileei buruz zein birformulatzaileei buruz, eta zer esanik ere ez hizkuntzaren dimentsio sozio diskurtsiboan eta elkarreragintzakoan sakontzeko.
|
|
|
Hortaz, orain arte egindako azterketak eta eskuratutako emaitzak garrantzizkotzat jo daitezkeen arren, badago zer aztertu, bai diskurtso markatzaileei buruz zein birformulatzaileei buruz, eta
|
zer
esanik ere ez hizkuntzaren dimentsio sozio diskurtsiboan eta elkarreragintzakoan sakontzeko.
|
|
|
Larringan, L. M., 2007, < < Testu motak eta testu antolatzaileak.
|
Zer
lotura? > >, in Hizkuntza Ekinean: Diskurtsoak eta Generoak.
|
|
|
aztergaiak uztartu ditugu. Zehatzago esanda, euskarazko diskurtso juridikoan azalpenezko birformulazioak
|
zer
nolako pisua duen eta birformulatzaile esplikatiboak (alegia, hau da, hots?) nola erabiltzen diren ikertu dugu.
|
|
|
Artikuluaren lehen atalean ikerlanaren nondik norakoak aurkeztu ditugu. Bigarren atalean, birformulazioa
|
zer
den, nola gauzatzen den eta zer egitura duen azaldu dugu; orobat azaldu dugu zein diren birformulazio mota nagusiak eta zein diren euskarazko birformulatzaile nagusiak. Hirugarren atalean, corpus zabal batean oinarriturik, estatistikoki eta kualitatiboki aztertu da nola erabiltzen diren hizkera juridikoan (lege testuetan eta testu akademikoetan) eta hizkera orokorrean birformulatzaile esplikatiboak.
|
|
|
Artikuluaren lehen atalean ikerlanaren nondik norakoak aurkeztu ditugu. Bigarren atalean, birformulazioa zer den, nola gauzatzen den eta
|
zer
egitura duen azaldu dugu; orobat azaldu dugu zein diren birformulazio mota nagusiak eta zein diren euskarazko birformulatzaile nagusiak. Hirugarren atalean, corpus zabal batean oinarriturik, estatistikoki eta kualitatiboki aztertu da nola erabiltzen diren hizkera juridikoan (lege testuetan eta testu akademikoetan) eta hizkera orokorrean birformulatzaile esplikatiboak.
|
|
|
Bi helburu nagusi ditu gure ikerlanak: a) birformulatzaile esplikatiboak aldagai edo parametrotzat harturik eta jomugan diskurtso juridikoko bi testu mota (lege testuak eta testu akademikoak) izanik, egiaztatzea ea ba ote dagoen nolabaiteko korrelaziorik testu motaren eta birformulatzaileen erabileren artean; b) deskribatzea eta azaltzea nola eta
|
zer
eginkizun diskurtsibotarako erabiltzen diren birformulatzaile esplikatiboak lege testuetan eta zuzenbideko testu akademikoetan, eta erabilerok hizkera orokorrekoekin alderatzea, bai kuantitatiboki eta bai kualitatiboki. Azken batean, helburu orokorra da birformulatzaile esplikatiboen azterketaz baliatzea diskurtso juridikoa ezaugarritzeko.
|
|
|
Euskarazko bibliografian biziki azpimarratu da aspaldi honetan (Esnal, 2002a, 2002b; Euskaltzaindia, 2008; Urrutia, 2008) nola erabil daitezkeen modu estrategikoan diskurtso markatzaileak komunikazio eraginkorragoa lortzeko (atzera kargaren arazoa konpontzeko, perpausen segmentazioa markatzeko?). Orobat azpimarratu da
|
zer
nolako garrantzia duten markatzaileek testuaren, arkitekturan?. Baina gure artean ez da behar beste azpimarratu, gure iritziz, diskurtso markatzaileei buruzko ikerketa teorikoek aspalditik nabarmendu duten ideia bat (Blakemore, 2002; Martín Zorraquino eta Portolés, 1999:
|
|
|
Atal honetan, labur bada ere, saiatuko gara azaltzen birformulazioan gauzatzen den eragiketa diskurtsiboa
|
zertan
den, zer egitura duen eta zehazki nola eta zer markatzaileren (birformulatzaileren) bidez gauzatzen den.
|
|
|
Atal honetan, labur bada ere, saiatuko gara azaltzen birformulazioan gauzatzen den eragiketa diskurtsiboa zertan den,
|
zer
egitura duen eta zehazki nola eta zer markatzaileren (birformulatzaileren) bidez gauzatzen den.
|
|
|
Atal honetan, labur bada ere, saiatuko gara azaltzen birformulazioan gauzatzen den eragiketa diskurtsiboa zertan den, zer egitura duen eta zehazki nola eta
|
zer
markatzaileren (birformulatzaileren) bidez gauzatzen den.
|
|
|
Behin puntu honetara iritsita, birformulazioa eta birformulatzaileak
|
zer
diren azaldu beharrean gaude. Hartzaileari edo solaskideari aurreko diskurtso atala egokiro interpretatzen laguntzeko gauzatzen den diskurtso eragiketa bat da birformulazioa eta honetan datza funtsean:
|
|
|
Eta zeregin horretarako, besteak beste, birformulatzaileak baliatzen ditu hiztunak. Hona hemen
|
zer
atal bereizten diren ohiko birformulazioetan:
|
|
|
Horiek horrela, birformulatzaileen eginkizuna hau da: enuntziatuen arteko lotura gauzatzea eta haien artean
|
zer
nolako erlazio semantiko pragmatikoa dagoen agerian uztea (azalpena, zehaztapena, laburbilketa, berrausnarketa, zuzenketa).
|
|
|
Hortaz, gauza jakina da orai Europan sartu berri diren hamarrek ez dutela beren mintzairan agertu ahal izan gain hartan beren dozierik. Hots, izanen da oraino
|
zer
asma denen egiazko errespetu batentzat [EPD prentsa, Herria, HERRIAK ETA GIZONAK, SINADURARIK GABE," HERRIAK ETA GIZONAK"(, 2 orr.)]
|
|
|
paralelismo funtzional horrek, bestalde, badu zerikusia informazio egiturarekin, eskuarki birformulakizuneko mintzagai bera iruzkintzera baitator atal birformulatzailea (gure testuan, adibidez, galdera berari erantzuten diote bi enuntziatuek:
|
Zer
egin dute/ diote?). Gainera, gehienetan erlazio parafrastikoa dago bi enuntziatuen artean:
|
|
|
Definizio bati
|
zer
kontzeptu juridiko dagokion adierazteko (51), edo termino juridikoen aldaerak aipatzeko (52) edo beste hizkuntzetan emandako kontzeptuen euskarazko baliokideak emateko (53), berriz, izendapenezko birformulazioak erabiltzen dira. Izendapenezko birformulazioak maiz samar erabiltzen dira, halaber, kontzeptu baten azpikategorizazioei berbaldian bide egiteko ere (54).
|
|
|
(57) Legeak zenbait baldintza zehaztu ditu eskumena bereganatzeko aukerari ekin dakion, eta hori horrela izanik, eskumena bereganatzen denean, arrazoitu da (14.2). Hots, goiko organoak agertu du
|
zergatik
bereganatzen duen bere menpekoaren eskumena [ZCP Ak, Administrazio zuzenbidea atal bereziak, I. Urrutia, UPV/EHU (2008)]
|
|
|
Larringan, L.M, 2007, < < Testu motak eta testu antolatzaileak:
|
zer
lotura? > >, Plazaola, Itziar/ Alonso Fourcade Mª Pilar (eds.): Testuak, diskurtsoak eta generoak.
|
|
|
Han enkargu bat eman zidaten, Eusebio Erkiagaren Txurio txoriaizeneko nobelari sarrera idazteko. Nik ez idazlea ez nobela nor ez
|
zer
ziren ez nekien ezer. Uda amaitzeko zegoen eta Eusebio Lekeition zegoen oraindino; beraz, telefonoz izan genuen lehenengo harremana.
|
|
|
Esan dut ni hemengo ikaslea nintzela, Euskal Filologia eta euskaraz ikasten nuen. Gaurko begiekin ezin da imajinatu ere egin Eusebiorentzat hori
|
zer
zen, unibertsitatean euskaraz eta euskal gaiak ikastea. Gerra Zibila eta diktadura gogor lehor lakarra igaro eta gero, euskaltzalea izan eta euskaraz egiteko eta ikasteko hainbeste traba, ezintasun eta eragozpen igaro eta gero.
|
|
|
Hark bizirik bete zituen ehun urteak eta, hori zela eta, hedabideei deitu eta itzelezko ospakizuna egin genuen, benetan merezi zuen eta.
|
Zer
da ta baina! Hurrengoan 101 eta hurrengoan 102 bete zituen eta halako gorarik eman ez bere urtebetetzeari.
|
|
|
Izan ere, nire ikasle garaian ez genuen halako idazleen lanik irakurri karreran zehar, ez dakit gaur egun ikasgaietan aipatzen den, baina gaurko ekitaldia izango da horretarako akuilua. Hemen entzundakoekin jabetu ahal izango gara
|
zer
testuingurutan idatzi zuen, zer baliabiderekin landu zituen hizkuntza eta literatura, eta hori gogoan dugula irakurri behar dira haren idatziak.
|
|
|
Izan ere, nire ikasle garaian ez genuen halako idazleen lanik irakurri karreran zehar, ez dakit gaur egun ikasgaietan aipatzen den, baina gaurko ekitaldia izango da horretarako akuilua. Hemen entzundakoekin jabetu ahal izango gara zer testuingurutan idatzi zuen,
|
zer
baliabiderekin landu zituen hizkuntza eta literatura, eta hori gogoan dugula irakurri behar dira haren idatziak.
|
|
|
|
Zer
da literatura Erkiagarentzat?
|
|
|
Kritikak olerkari sena aitortu izan dio beti, baita prosazko lanetan ere, baina ez dugu eduki haren olerki bildumarik
|
zer
, zelan eta zenbat idatzi zuen jakiteko bera hil ostera arte. 1992an Bizkaiko Foru Aldundiak omendu zuen bizi osoko ibilbidea saritzeko, eta jabetuta olerkiak sakabanatuta zituela han agindu zion bilduma egitea, gerora Goizean eta arratsean.
|
|
|
–Nori idatzi dion, nori eskaintza egin dion, nor aipatzen duen erreparatuta, iturri ezin hobea izango dugu
|
zer
zaletasun, lagun eta harreman izan zituen jakiteko.
|
|
|
–Literatura eta poesia bera gaitzat darabiltza batzuetan, literatura egin ez ezik haren gainean
|
zer
iritzi daukan, berarentzat zer den azaltzen du behin baino gehiagotan.
|
|
|
–Literatura eta poesia bera gaitzat darabiltza batzuetan, literatura egin ez ezik haren gainean zer iritzi daukan, berarentzat
|
zer
den azaltzen du behin baino gehiagotan.
|
|
|
–Liburuotako olerkietan indar eta garrantzi handia hartzen dute soinuek eta oro har zentzumenekin zerikusia daukaten irudiek. Hotsitzak esaterako, oso adierazgarriak dira, zerbaiten izena esan barik
|
zer
den erakusteko bidea dira sarritan.
|
|
|
|
Zer
edo zer azpimarratzekotan, hizkuntzaren erabilera zehatz gozatsua gogoratuko nuke. Idazleak hitzekin jolastu egiten du, baina beti ematen die lotura egokia, berez berez irakurtzen joan ahal izateko.
|
|
|
Zer edo
|
zer
azpimarratzekotan, hizkuntzaren erabilera zehatz gozatsua gogoratuko nuke. Idazleak hitzekin jolastu egiten du, baina beti ematen die lotura egokia, berez berez irakurtzen joan ahal izateko.
|
|
|
Dinamikoa, hain suertez, etengabe aldatzen delako, bizirik egotean, bizidunenaren antzeko jokamoldea duelako. Hiztunon tresnak direnez gero, konbentzioak ere,
|
zertan
esanik ez, aldakor eta dinamiko dira, eta aldakortasun hori garrantzizkoa da hitzak esaldietan antolatzeko manera langaitzat erabiltzean, urtea joan urtea etorri, hiztunak, kulturak eta gizarteak aldatzen direlako eta, haiekin batera, eta ezinbestean?, hizkuntzazko konbentzioak. Beraz, hizkuntza baten barruko hitzen ordena aldatuz doala onartu beharra izan dugu, bai hizkuntza une jakin batean aztertzeko orduan, bai, mintzagai dugun liburuak legez, estrategiak proposatzean; arrakasta izango badugu, aldi baterako baino ez direla onartu besterik ez dugu izango eta.
|
|
|
Hiztun edo idazle batek
|
zer
edo zer aditzera eman gura duenean, honela formula genezake egoera: –Urlia ahalegindu da zer jakin bat Berendiarengana igorrita, eraginen bat lortzen, hartzaileak, Berendiak, ahalegin hori errekonozitzearen bidez?.
|
|
|
Hiztun edo idazle batek zer edo
|
zer
aditzera eman gura duenean, honela formula genezake egoera: –Urlia ahalegindu da zer jakin bat Berendiarengana igorrita, eraginen bat lortzen, hartzaileak, Berendiak, ahalegin hori errekonozitzearen bidez?.
|
|
|
Hiztun edo idazle batek zer edo zer aditzera eman gura duenean, honela formula genezake egoera: . Urlia ahalegindu da
|
zer
jakin bat Berendiarengana igorrita, eraginen bat lortzen, hartzaileak, Berendiak, ahalegin hori errekonozitzearen bidez?. Ekintza horretan, semantikaren eremura hurbilduko gara gura eta gura ez:
|
|
|
beharkizuna eta aukerakizuna.
|
Zer
dugu beharkizuna. Unean uneko hizkuntz sistemak (ezaugarri multzo bizi eta aldakorra den aldetik) premiatzen duena; alegia, sistemaz at dagoen guztia debeku duena, berbeta sistema konbentziozko horri ez dagokiolako, ezinbestean modu jakin batean, eta horretan soilik?
|
|
|
Unean uneko hizkuntz sistemak (ezaugarri multzo bizi eta aldakorra den aldetik) premiatzen duena; alegia, sistemaz at dagoen guztia debeku duena, berbeta sistema konbentziozko horri ez dagokiolako, ezinbestean modu jakin batean, eta horretan soilik? adierazi beharrekoa, hiztuna edo idazlearen guraria gorabehera, komunikazio eraginkorra gertatuko bada (jakina, arau horiek ez betetzeak ez du
|
zertan
komunikazioa galarazi, komunikazioaren bi alderdiek araua hausten duten elementuak ulertzen badituzte, baina osagai horiek hizkuntza horretakoak ez direlako kontzientzia izango dute). Gainerako guztia, aukera?
|
|
|
Psikolinguistikaz gaur egun dakigunaren arabera, komunikatzaileak, ahoz zein idatziz? ez du modurik segurantziaz jakiteko hartzaileak benetan
|
zer
ulertu duen. Beraz, gehienik ere, komunikazio arrakastatsuaren mailez hitz egin beharrean geundeke:
|
|
|
aditzea edo irakurtzea.
|
Zertan
esanik ez, sisteman, ari izan, ez duen euskalki bateko solasturiak, gura eta gura ez, markatutzat joko du parafrasi horren bitartez eratutako ele katea.
|
|
|
Jakina, estilistika berbabidera ekarrita, ez dugu ahaztu behar gaur egun euskal corpusetan eta eredugarri kalifikatutako bildumaren batean jasotako adibide asko eta asko, azken buruan, argitaletxeetako eta hedabideetako zuzentzaileen aukerak edota eredugarri zen den erabakitzeko ahalmena dutenen apetak direla. Bestela esanda, lagin horiek ez dute jasotzen XXI. mendeko une jakin honetan euskara osoa
|
zer
eta zertan den. Hortaz, oso kontuz erabili beharreko materialak dira, errealitatearen zati baten berri baizik ematen ez dutenez gero.
|
|
|
Jakina, estilistika berbabidera ekarrita, ez dugu ahaztu behar gaur egun euskal corpusetan eta eredugarri kalifikatutako bildumaren batean jasotako adibide asko eta asko, azken buruan, argitaletxeetako eta hedabideetako zuzentzaileen aukerak edota eredugarri zen den erabakitzeko ahalmena dutenen apetak direla. Bestela esanda, lagin horiek ez dute jasotzen XXI. mendeko une jakin honetan euskara osoa zer eta
|
zertan
den. Hortaz, oso kontuz erabili beharreko materialak dira, errealitatearen zati baten berri baizik ematen ez dutenez gero.
|
|
|
Esamoldeak dira, jakina, eta esateko moldeagatik beragatik antolamenduagatik bezain interesgarri gertatzen dira.
|
Zertan
esanik ez, esamolde horiek ez dira trukagarriak eta baliokideak, bestelakorik gabe, baina bidaide egokiak izan ditzakegu komunikazioaren eta ordenaren arteko harremana sakontzeko orduan:
|