|
2000
|
|
|
KORTAZAR, Jon Mikel Zarateren" Bizipenen bultzadaz". 9 zk. (1979), 140 Jesus Etxezarragaren" Olerki solteak". 10 zk. (1979), 119 B. Atxagaren" Etiopia". 10 zk. (1979), 123 Mikel Zarateren literarturgintza. 11 zk. (1979), 48 A. Urretabizkaiaren"
|
Zergatik
Panpox". 12 zk. (1979), 152 R. Saizarbitoriaren" Ehun metro". 13 zk. (1980), 142 Joxe Austin Arrietaren" Abuztuaren 15eko bazkalondoa". 14/ 15 zk. (1980), 196 Euskal lirika gortesauari buruzko oharrak. 16 zk. (1981), 76 Haranburu Altunaren" Gernika". 16 zk. (1981), 109 A. Lertxundiren" Aise eman zenidan eskua". 17/ 18 zk. (1981), 208 Jose Angel Irigarayren" Kondairaren ihauterian". 19/ 20 zk. (1981), 181 Joseba Sarrionaindiaren" Izuen gordelekuetan barrena". 23 zk. (1982), 133 XVIII. mendeko lirika herrikoia. 24 zk. (1982), 106 Gaurko narratiba eta euskal literatura. 25 zk. (1982), 86 Joan Mari Irigoien-en" Poliedroaren hostoak":
|
|
|
KORTAZAR, Jon Mikel Zarateren" Bizipenen bultzadaz". 9 zk. (1979), 140 Jesus Etxezarragaren" Olerki solteak". 10 zk. (1979), 119 B. Atxagaren" Etiopia". 10 zk. (1979), 123 A. Urretabizkaiaren"
|
Zergatik
Panpox". 12 zk. (1979), 152 R. Saizarbitoriaren" Ehun metro". 13 zk. (1980), 142 Joxe Austin Arrietaren" Abuztuaren 15eko bazkalondoa". 14/ 15 zk. Haranburu Altunaren" Gernika". 16 zk. (1981), 109 A. Lertxundiren" Aise eman zenidan eskua". 17/ 18 zk. (1981), 208 Jose Angel Irigarayren" Kondairaren ihauterian". 19/ 20 zk. (1981), 181 Joseba Sarrionaindiaren" Izuen gordelekuetan barrena". 23 zk. (1982), 133 Joan Mari Irigoien-en" Poliedroaren hostoak":
|
|
2001
|
|
|
"
|
Zergatik
panpox" en kasuan, badirudi perfekzioa dela, zoragarria, baina kaleratu zenean inork ez zuen esan ezer ere. Errefuertzoak orain ditut, ez orduan.
|
|
|
pertsona bakoitzak aukeratu behar duela nola bizi nahi duen, gizona ala emakumea den kontuan izan gabe. Niri esaten zidaten"
|
Zergatik
panpox" emakume batek bakarrik egin zezakeela, eta ez da egia, gizon batek oso harreman estua baldin badu semearekin, idatz dezake liburu bera. Gure adinekoak oso markatuak gaude, baina ni dezente intsumisoa naiz, baita marka horrekin ere.
|
|
|
Eleberriak: "
|
Zergatik
panpox" (1979 Emakume batek euskaraz idatzi duen lehen nobela, Xabier Elorriagak zinera eramana);" Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik" (1983);" Saturno" (1987);" Aurten aldatuko da nire bizitza" (1992);" Koaderno gorria" (1998).
|
|
|
Aholku sinple horren babesean idatzi nuen
|
Zergatik
Panpox.
|
|
|
|
Zergatik
Panpox eta gero, urte batzuetan emakumeek idatzitako gauzakirakurritu nituen ia soilik. Gaur egun ere, hori jarraitzen dut hurbilenetik:
|
|
2002
|
|
|
Elurtzan datzaten zuhaitz enborrak (1977) kafkiarra, Grande Placen aurkituko gara (1983) [itz.: Grande Place, Ed. Akal, 1985], bi planotan kontatutako bidaia iniziatiko, politiko eta sentimentala, Olagarroa (1987), 1986ko Azkue Saria irabazi zuena, eta Melvilleren irakurle den protagonista presoaren patu tragiko saihestezinaren ingurukoa, eta, azkenik, Gela debekatua (1998), giro gotikoan kokatua; Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
Panpox (1979) [itz.: ¿ Por qué, Panpox?, Ed. Orain, 1995] eta Koaderno gorria (1998) eleberriak; M. Erdozaintzi Etxarten Gauaren atzekaldean (1982) eleberria; Joseba Zulaikaren Zu zara... (1982); Patri Urkizuren Etsipenez (1984), eleberri gisa emandako oroitzapenak; Pello Lizarralderen Hatza mapa gainean (1984) eleberri onirikoa; Felipe Juaristiren (1957) Arinagoa duk airea, Absalon (1990) [itz.:
|
|
|
Euskal literatur sistemari buruzko atal luzexka hau amaitzeko, birsorkuntzaren atalean aipatu gabe utzi ditugun hainbat elementu aipatu genituzke. Hortxe dauzkagu, esaterako, hamarkadetan zenbait euskal eleberri edo ipuinez egin diren egokitzapenak, dela film edo laburmetraia moduan(
|
Zergatik
Panpox, Hamaseigarrenean aidanez, 100 metro...), dela irratinobela modura (Babilonia, Hamabost egun Urgainen...). Edonola ere, euskal literatur sisteman birsortzaile eraginkorrena, ezbairik gabe, hezkuntza sistema bera dugu.
|
|
|
Lehenengoen artean, San Pedro bezperaren ondokoak (Euskal literatura 72, Lur, 1972) eta Maitasunaren magalean (Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintziala, 1982) aipatuko genituzke. Narratiba lanen artean, berriz,
|
Zergatik
Panpox (Hordago, 1979); Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik (Erein, 1983); Saturno (Erein, 1987); Aurten aldatuko da nire bizitza (Erein, 1992) eta Koaderno gorria (Erein, 1998). Urretabizkaiak egindakoak dira, halaber, Albaniaren konkista filmaren testua (Alfonso Ungría, 1983) eta Lauaxeta (1987) filmarena.
|
|
|
Bide batez, eta gorago azterturiko kontsumoko literaturaren gaiarekin nolabaiteko lotura egitearren, hauxe dio Gabilondok berak orrialde batzuk geroago: " Ironikoki baina, emakumeak dirateke, Urretabizkaiaren
|
Zergatik
Panpoxekin hasi eta Osororen Tentazioakekin amaitu, best selleraren eredutik gertuen egon direnak. (...) Oñederraren eleberria, masa literatura izan gabe ebento bihurtu den aldetik behintzat, emakumeek literatur eremu berri honetan izan dezaketen hazkunde eta bilakaeraren zeinu da".
|
|
2004
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak 1985.etik aurrera, halaber, proiektu zinematografiko zehatz batzuk finantzatzeari ekin zion bere aldetik, hala ETBrekin lankidetzan egin ziren
|
Zergatik
panpox, Ehun metro eta Hamaseigarrenean aidanez euskaraz sortutako ordubeteko filmak nola aurrerago Ander eta Yul bezalako lan zinematografiko komertzialak.
|
|
2006
|
|
|
Emazte idazle berriekepikotasunik gabeko egunerokotasuna ekarri zuten irakurleen begietara. AmaiaLasaren olerkiak eta Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
Panpox mugarritzat harditzakegu kari horretara.
|
|
|
3) Aukeratu ditugun pertsonaiak subjektuak dira, kasu batzuetan protagonistak eta beste batzuetan koprotagonistak. 4) Narrazio motzak edota ipuinak bazter batera utzi ditugu eta eleberrietan murgildu gara, nahiz eta
|
Zergatik
Panpox, Hatza mapa gainean, edota Edo ni edo zu eleberri motzak izan.
|
|
|
Pertsonaia femeninoaren garapena landu ahal izateko aukeratutako hamabi protagonista horiek kronologikoki aztertuko ditugu. Lehen protagonista, Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
Panpox (Hordago, 1979) nobelako izenik gabeko ama dugu. Jon Kortazarrek (Jakin 12, 1979) ondo dioen bezala, nobela horren berrikuntzarik handiena estreinakoz euskal literaturan pertsonaia femenino protagonista paratu izana da.
|
|
|
Lehen emakumea, Juan Mari Irigoienen Poliedroaren hostoak (Erein, 1982) nobelako Martzelina.
|
Zergatik
Panpoxeko ama aztertu ostean, zaila da pareko indarra duen emakume protagonistarik topatzea, baina aurrera egin aurretik gurea egin behar dugu Demetrio Estebanez Calderon ek (1998) egiten duen nobelen sailkapena. Ekintza nobelak, pertsonaia nobelak eta espazio nobelak aipatzen ditu Estebanezek W.
|
|
|
Kayserren sailkapena bere eginez. Esan behar dugu
|
Zergatik
Panpox pertsonaia nobela dugula eta pertsonaia dela nobelaren indar zentrifugoa nahiz zentripetua. Poliedroaren hostoak, ordea, espazio nobela dugu:
|
|
|
Gauza bera gertatzen zaio Teresari, artifizio gutxi baina dudatu ezineko trinkotasuna duela, eta azken adibide gisa aukeratu dugun Ixiar Rozasen Edo zu edo ni (Erein, 2000) nobelako Grazianari beste horrenbeste gertatzen zaio. Laburtu bagenu, Grazianak aztertu ditugun beste hamaika pertsonaia femeninotatik ikasi egin duela esan genuke, eta, batez ere,
|
Zergatik
Panpoxeko ama edo Teresatik. Emakume hau adinean aurreratua dugu, eta bizitzarekin solasean egiteko beta gutxi izanik, gehiago dago zirt edo zart egiteko.
|
|
|
Urretabizkaia, A., 1982,
|
Zergatik
Panpox, Hordago, Donostia.
|
|
2009
|
|
|
bikain jakin izan zuen hausten telebistako bikoizketaren mota betibera eta dramatikotasunik gabekoa. Gainerako bi erdimetraiak,
|
Zergatik
Panpox eta Ehun Metro, urrun gelditu ziren.
|
|
|
Izagirreren aipu horrek, beraz, bete betean kokatzen gaitu 1980ko hamarkadako zinemagintzan (irudi errealeko zinemagintzan, zehazki). Esan bezala, 1985ean, Hamaseigarrenean aidanez,
|
Zergatik
Panpox eta Ehun Metro luzera ertaineko filmak ekoitzi ziren Euskal Herrian45 Baina, nondik zetorren egitasmoa. Politika munduko haize eta erakunde berriek izan zuten horretan eraginik.
|
|
|
|
Zergatik
panpox
|
|
|
Ezeizaren Ke arteko egunak izan zen gainera, nazioarteko zinemaldi batean (1989ko Donostiako Zinemaldiko sail ofizialean) sarituriko irudi errealeko fikziozko lehen euskal filma (erdarazkoekin batera lehiatuta). Horrez gain, aurrez Ehun metro eta
|
Zergatik
Panpox filmek zabaldutako ildoa sendotu zuen, erakutsiz, modu horretan, euskaraz grabaturiko film batek ez zuela nahitaez baserri girokoa edo tematika etnikoduna izan behar.
|
|
2010
|
|
|
|
Zergatik
Panpox? 247
|
|
2011
|
|
|
Hamarkada oso bat igaroa zen Koldo Izagirrek zuzendutako Off-eko maitasuna (1992) eta Eneko Olasagastik eta Carlos Zabalak gidaturiko Maité (1994) pantailaratu zirenetik (gaztelaniaz eta euskaraz egindakoa zen bigarren hori). Frankismo osteko kultur susperraldiak bultzatuta, euskal zinemak burua agerrarazi zuen ezerezetik 80ko hamarkadan, eta euskarazko lehen filmak bistaratu ziren: Juanba Berasategik zuzendutako Kalabaza tripontzia (1985), Xabier Elorriagak zuzendutako
|
Zergatik
panpox? (1986), Alfonso Ungriaren Ehun metro (1986), Anjel Lertxundiren Hamaseigarrenean aidanez (1985) eta Kareletik (1987), Antonio Ezeizaren Ke arteko egunak (1989)?
|
|
|
Oraingoan, Gema Lasarte (Errenteria, 1962) Irakasle Eskolako irakasle, ikertzaile eta Argiako kolaboratzailea euskal pertsonaia protagonista femeninoei begira jarri da eta aipatutakoei berri bat proposatu die: Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox (1979) eleberriko Ama. Aparteko garrantzia eman dio Lasartek.
|
|
|
Urteak pasa dira
|
Zergatik
panpox argitaratu zenetik. Edonola ere, Lasartek aurkitu du tesi honen korpusean literatura eta gizartea dialektikan jarri dituenik.
|
|
2012
|
|
|
Bilbo Zaharra euskaltegiak antolatutako Klasikoen irakurraldi etenik gabea ekitaldiaren barruan, Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox nobelaren txanda izango da bihar Bilboko Arriaga antzokian. Antolatzaileek azaldu dutenez, 400 inguru lagunek irakurriko dute, txandaka, Arantxa Urretabizkaiak 1979an kaleratu zuen nobela, 08:00etatik 20:00etara bitarte, geratu gabe.
|
|
|
Antolatzaileek azaldu dutenez, 400 inguru lagunek irakurriko dute, txandaka, Arantxa Urretabizkaiak 1979an kaleratu zuen nobela, 08:00etatik 20:00etara bitarte, geratu gabe. Axularren Gero, Juan Antonio Mogelen Peru Abarca, Jon Miranderen Haur besoetakoa eta Ramon Saizarbitoriaren Hamaika pauso lanen lekukoa hartuko du Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox ek Bilbo Zaharraren Klasikoen irakurraldi etenik gabea ekitaldian. Txomin Agirreren Garoa nobelako Joanes artzaina, Txillardegiren Leturiaren egunkari ezkutua nobelako Leturia eta Ramon Saizarbitoriaren Egunero hasten delako nobelako berritsua mugarri garrantzitsutzat jo ohi dira euskal narratibaren historian, baina Zergatik panpox eko pertsonaia nagusia ere aintzat hartzekoa dela esan dute antolatzaileek:
|
|
|
Axularren Gero, Juan Antonio Mogelen Peru Abarca, Jon Miranderen Haur besoetakoa eta Ramon Saizarbitoriaren Hamaika pauso lanen lekukoa hartuko du Arantxa Urretabizkaiaren Zergatik panpox ek Bilbo Zaharraren Klasikoen irakurraldi etenik gabea ekitaldian. Txomin Agirreren Garoa nobelako Joanes artzaina, Txillardegiren Leturiaren egunkari ezkutua nobelako Leturia eta Ramon Saizarbitoriaren Egunero hasten delako nobelako berritsua mugarri garrantzitsutzat jo ohi dira euskal narratibaren historian, baina
|
Zergatik
panpox eko pertsonaia nagusia ere aintzat hartzekoa dela esan dute antolatzaileek: « Zergatik panpox nobelan dugu lehenengo aldiz euskal literaturan protagonista femenino subjektu bat, aitzindaria izan zena bere ezaugarri guztietan», azaldu dute aurtengo ekitaldian egindako aukera arrazoitzeko.
|
|
|
Txomin Agirreren Garoa nobelako Joanes artzaina, Txillardegiren Leturiaren egunkari ezkutua nobelako Leturia eta Ramon Saizarbitoriaren Egunero hasten delako nobelako berritsua mugarri garrantzitsutzat jo ohi dira euskal narratibaren historian, baina Zergatik panpox eko pertsonaia nagusia ere aintzat hartzekoa dela esan dute antolatzaileek: «
|
Zergatik
panpox nobelan dugu lehenengo aldiz euskal literaturan protagonista femenino subjektu bat, aitzindaria izan zena bere ezaugarri guztietan», azaldu dute aurtengo ekitaldian egindako aukera arrazoitzeko. Film baten oinarri izandakoa Zinemarako pausoa eman duten euskarazko nobela bakanetakoa da Zergatik panpox. 1986an estreinatu zen izenburu bereko filma, Xabier Elorriagak zuzendua.
|
|
|
« Zergatik panpox nobelan dugu lehenengo aldiz euskal literaturan protagonista femenino subjektu bat, aitzindaria izan zena bere ezaugarri guztietan», azaldu dute aurtengo ekitaldian egindako aukera arrazoitzeko. Film baten oinarri izandakoa Zinemarako pausoa eman duten euskarazko nobela bakanetakoa da
|
Zergatik
panpox. 1986an estreinatu zen izenburu bereko filma, Xabier Elorriagak zuzendua. Bihar irakurraldia izango bada; gaur, berriz, Josune Muñoz literatur ikerlariak Zegatik panpox nobelari buruzko hitzaldia emango du, 19:00etan, Euskaltzaindiaren Bilboko egoitzan, Bilbo Zaharra Forumek antolatutako jardunaldien barruan.
|
|
|
Duela bost urte Axularren Gero (1643) irakurri zen Bilbo Zaharra euskaltegiaren Forumak antolaturiko Klasikoen irakurraldi eten gabearen lehen ekinaldian; duela lau Mogelen Peru Abarca (1802); duela hiru Jon Miranderen Haur besoetakoa (1959); duela bi Ramon Saizarbitoria idazle eta euskaltzain urgazlearen Hamaika pauso (1995); iaz Arantxa Urretabizkaia idazle eta euskaltzain urgazlearen
|
Zergatik
panpox (1979); Ikasturte honetan, ordea, Bernardo Atxaga idazle eta euskaltzainaren Obabakoak (1988) liburua irakurriko da Klasikoen 6 irakurraldi eten gabean, obra hau argitaratu zela 25 urte betetzen direnean.
|
|
2013
|
|
|
Artikulu honen bidez, Arantxa Urretabizkaiak amatasuna bere narratiban nola jorratu duen agerian jarri nahi da. Horrela,
|
Zergatik
panpox (1979), Koaderno gorria (1998) eta Hiru Mariak (2010) eleberrietako, eta Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik (1983) ipuin bildumako amak aztertu dira artikulu honetan. Lehenik, amatasunaren inguruan esparru teorikoa eraiki da.
|
|
|
Este articulo analiza cómo ha tratado Arantxa Urretabizkaia el fenómeno de la maternidad en su narrativa. Se han estudiado las madres que protagonizan las novelas
|
Zergatik
panpox (1979), Koaderno gorria (1998) y Hiru Mariak (2010); y la colección de relatos Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik (1983). Primero, construimos el marco teórico de la maternidad.
|
|
|
amatasuna eta abandonua, amatasuna eta nazioa, amatasuna eta zahartzaroa...
|
Zergatik
panpox (1979), Koaderno gorria (1998) eta Hiru Mariak (2010) eleberrietako, eta Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik (1983) ipuin bildumako amak aztertu dira artikulu honetan.
|
|
|
Horregatik, narrazio publiko horiek hurbilago daude irakurle eta egile arteko harreman mota horretatik. Laburbilduz, Retolazak dio Koaderno gorria
|
Zergatik
panpox n, testuaz kanpoko narratarioa edo hartzailea irudikatzen denean,, narrazio publiko argia, dugula, etaen, aldiz, geroago ikusiko dugun moduan, argi eta garbi eleberri barruko narratarioari edo hartzaileari zuzentzen zaiola kontalaria.
|
|
|
Gabilondok dio Urretabizkaiak espazio nazional domestikoak,
|
Zergatik
panpox en azaltzen zirenak, egoera politikoagoekin hibridatu dituela Koaderno gorria n. Gabilondoren arabera, eleberriak ez ditu amaren sinesmen politikoak legitimatzen ez kondenatzen, ezta amatasuna zertan datzan ere diskurtso politiko bateratzaile baten arabera erabakitzen.
|
|
|
4 Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarriketa
|
Zergatik
panpox.
|
|
|
Dena dela ere, esperoan, esperantzan, haurdunaldiarekin lotzen den izenburupean, ipuinean, amatasunaren irakurketa modu mistiko edo ezustekoan proposatzera dator Urretabizkaia. Amatasun mistikotik hurbil dagoen irudikapen honek
|
Zergatik
panpox en eskaintzen den amatasun aldarritik gehiago du, beste bi eleberrietan ikusi ditugun amatasunek eskaintzen dituzten mugetatik baino. Izan ere, lehen bi eleberrietan amatasunaren alde negatiboak jartzen dira begi bistan.
|
|
|
Hiru eleberrietan maitasuna generoaren kategoria gisa ageri da, eta horrela landu dira amatasunaren eta zainketaren pragmatikak. Baina
|
Zergatik
panpox eko amak abandonua eta zainketa sufrimendu gisa, eginbehar gisa, nahitaezko gisa ikusten du; Adrianne Richek esango zukeen bezala, maitasun gaindosi gisa ikusten du. Aldiz, Koaderno gorria ko amak eta Hiru Mariak nobelako protagonistek oso modu diferentean plazaratzen dute emakumeontzat genero edota kategoria politikoa den maitasuna.
|
|
|
153).
|
Zergatik
panpox en erabiltzen den hizkuntzan umearekiko hurbilpena dago. Berdintasunaren feminismoak, ordea, amek umeak ulertzeko erabilitako hizkera gutxietsi egin ohi du, betiere amaren nortasuna gutxitzen eta ezabatzen duelakoan.
|
|
|
|
Zergatik
panpox eko ama euskal literaturako lehen protagonista femenino modernoa da, bera da kontalaria, berak erabiltzen du ikuspuntua eta pentsamenduen jarioa, stream consciousnessteknikaren bidez. Paradigma aktantzialean subjektu nagusia da, eta 70eko hamarkadan emakumezkoaren askapen mugimenduarekin lotuta zeuden hainbat gai ditu objektutzat: bikote harremanak, amatasuna, emakumezkoen gorputza, emakumezkoen ahotsa, antisorgailuak, egunerokotasunaren zama?
|
|
|
URRETABIZKAIA, A., 1979,
|
Zergatik
panpox. Donostia:
|
|
2015
|
|
|
Beste bi adibide bere iritziz egoki ere ematen zituen: Joxe Austin Arrietaren Abuztuaren 15eko bazkalondoa eta Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox?. Ondo laburbiltzen zuen amaieran Hernandez Abaituak bere iritzia.
|
|
|
Euskal literaturatik egin diren egokitzapenei begiratuta, ez da adibiderik falta: Ehun metro,
|
Zergatik
panpox, Hamaseigarrenean aidanez, Zeru horiek, nobela laburretik bezain gertu daude ipuin luzetik.
|
|
|
Eta emakumeari sugeak esan zion, Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox eta Koaderno
|
|
|
|
Zergatik
panpox
|
|
|
|
Zergatik
Panpox,
|
|
|
6
|
Zergatik
panpox eleberriko Panpoxen ama
|
|
|
Hau da Klasikoen Irakurketa egitasmoaren zortzigarren edizioa. 2008an Axularren Gero irakurri zen, 2009an Mogelen Peru Abarca, 2010ean Jon Miranderen Haur besoetakoa, 2011n Ramon Saizarbitoriaren Hamaika pauso, 2012an Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox, 2013an Bernardo Atxagaren Obabakoak eta iaz Gabriel Arestiren Harri eta herri.
|
|
|
|
ZERGATIK
PANPOX?
|
|
|
Aiestaran, Beasain(
|
Zergatik
Panpox?), 2 Naia Aiestaran, Beasain (Irriño baten bila), 3 Nerea Erdozain, Bilbo (Pianoaren zuri beltzean), aipamen berezia, Arantxa Bastida, Azpeitia (Arranoaren hegaldia); poesia 1 Mikel Labaka, Errezil (Zure izenaren...), 2 Ane Azpiazu, Azpeitia (Baldin eta ez balitz), 3 Leire Eizmendi, Errezil (Maitasunaren bidaia).
|
|
2016
|
|
|
Hau da Klasikoen Irakurketa egitasmoaren bederatzigarren edizioa. 2008an Axularren Gero irakurri zen, 2009an Mogelen Peru Abarca, 2010ean Jon Miranderen Haur besoetakoa, 2011n Ramon Saizarbitoriaren Hamaika pauso, 2012an Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox, 2013an Bernardo Atxagaren Obabakoak, 2014an Gabriel Arestiren Harri eta herri eta iaz Sarrionandiaren Narrazio Guztiak.
|
|
|
6
|
Zergatik
panpox eleberriko Panpoxen ama
|
|
|
Euskal literaturak emakumeen izen asko batzen ditu gaur egun, baita emakumeek idatzitako maisulanak ere, hala nola Mariasun Landaren Iholdi eta krokodiloa ohe azpian, Lourdes Oñederraren Eta emakumeari sugeak esan zion, Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox eta Koaderno gorria, Miren Agur Meaberen Azalaren kodea, Aurelia Arkotxaren Septentrio edo Arantxa Iturberen Ezer baino lehen, besteak beste.
|
|
|
|
Zergatik
panpox
|
|
|
Arantxa Urretabizkaia
|
Zergatik
Panpox, Hordago, 1979
|
|
2017
|
|
|
Koaderno gorria (1998) eleberriak euskal abertzaletasunaren baitan amatasuna eta konpromiso politikoa uztartzeko ezintasuna salatzen bazuen, zahartzaroa ulertzeko modu tradizionaletik aldentzen zen Hiru Mariak (2010) nobela. Horien ondoan, bere lehenengo eleberri gogoangarriak,
|
Zergatik
panpox ek (1979), euskal eleberrigintzako lehenengo pertsonaia femeninoaren ahotan gauzatu zuen esateko modu berri bat, hizkuntza androzentrikotik ihes egiten zuen ahots narratiboa. Oraingo liburu honek, ostera, autobiografiaren ildoari heldu nahi izan dio berriro ere, Zuri beltzeko argazkiak (2014) nobelan bezala, eta emakumezkoen borrokaren memoria berreraikitzea bilatzen du.
|
|
2018
|
|
|
Arantxa Urretabizkaia,
|
Zergatik
panpox
|
|
|
Hona hemen orain arte irakurritako liburuen zerrenda: Axularren Gero rekin hasi ziren, Mogelen Peru Abarcarekin jarraitu, ondoren etorri ziren Jon Miranderen Haur besoetakoa, Saizarbitoriaren Hamaika pauso, Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox, Bernardo Atxagaren Obabakoak, edo Gabriel Arestiren Harri eta herri. Azken urteotan, Joseba Sarrionandiaren Narrazioa guztiak, Franz Kafkaren Metamorfosia eta Itxaro Bordaren %100 Basque irakurri izan dira.
|
|
2019
|
|
|
Emakumeek idatziriko narratiba ez da esparru erosoa izan euskaraz, eta fikzio lan luzeak argitaratzen hasterako laurogeiko hamarkada heldu zen. Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox, eleberria (1979) izango da ordura arte aldizkarietan narrazio laburrak edo haur literatura idaztera bideraturiko emakume idazleen hastapena.
|
|
|
Paradisu txiki bat bezala. Berotik ihesi, etxe barruan ordu luzeak emanez, orduan irakurri nituen, egun gutxiren buruan, bata bestearen atzetik, Ehun metro, Sugeak txoriari begiratzen dionean, Kcappo, Irene, Hamaseigarrenean aidanez,
|
Zergatik
panpox. Ez dakit zergatik baina iltzatuta gelditu zait oroitzapenean.
|
|
|
Txillardegiren Elsa Scheelen (1969), Ramon Saizarbitoriaren Egunero hasten delako (1969), Joxan Artzeren Isturitzetik Tolosan barru (1969), Gabriel Arestiren Harrizko herri hau (1970), Mikel Lasa eta Amaia Lasaren Poema bilduma (1971), Joxe Azurmendiren Hitz berdeak (1971), Arantxa Urretabizkaiaren San Pedro bezperaren ondokoak (1972), Anjel Lertxundiren Goiko kale (1973), Mikel Zarateren Haurgintza minetan (1973), Luis Haranburu Altunaren Itsasoak ez du esperantzarik (1973), Joan Mari Irigoienen Hutsetik esperantzara (1975), Mikel Arregiren Hego haizearen konpasean (1975), Ramon Saizarbitoriaren Ehun metro (1976), Koldo Izagirreren Itsaso ahantzia (1976), Amaia Lasaren Hitz nahastuak (1977), Ibon Sarasolaren Joan eta Ane zigarro bat erretzen (1977)? Pixka bat geroagokoak dira Bernardo Atxagaren Etiopia (1978), Joxe Austin Arrietaren Abuztuaren 15eko bazkalondoa (1979), Txillardegiren Haizeaz bestaldetik (1979), Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox (1979). Argitaletxe sortu berriek ez ezik. Kriselu eta Lur lehenik, Erein eta Elkar aurrerago...?
|
|
|
Aurreko urteetan, Axularren Gero, Juan Antonio Mogelen Peru Abarca, Jon Miranderen Haur besoetakoa, Ramon Saizarbitoriaren Hamaika pauso, Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox, Bernardo Atxagaren Obabakoak, Gabriel Arestiren Harri eta herri, Joseba Sarrionandiaren Narrazio Guztiak, Franz Kafkaren Metamorfosia, Itxaro Bordaren% 100 basque eta Txomin Agirreren Kresala irakurri zuten.
|
|
|
Arantxa Urretabizkaia eta Amaia Lasa euskarazko literatura garaikidea argitaratu zuten aurreneko emakumezkoak dira. 1979 urtean argitaratu zuen lehenak estreinako bere sorkuntza lan propioa,
|
Zergatik
panpox. Aitzindaritzaz eta plazaratze garaiaz duen oroitzapenaz galdetzerakoan garrantzia kentzen dio.
|
|
|
|
Zergatik
panpox (1979)
|
|
|
Orduak ematen nituen pisu hartan psikopedagogiako gaiak eta euskal liburuak Elsa Scheelen,
|
Zergatik
panpox, Gauzetan intxaur oskol nituela. Mantso baina urrunera eramaten ninduten.
|
|
2020
|
|
|
Euri asko egin du, aldaketa klimatikoa gorabehera,
|
Zergatik
panpox aitzindari hartatik (Arantxa Urretabizkaia, 1979) Amek ez dute goratu honetara (Katixa Agirre, 2018). 40 urte.
|
|
|
|
Zergatik
panpox eleberriari uztarturik darrai Arantxa Urretabizkaiaren idazle irudiak. Horixe bera defendatzen du haren obra xeheki aztertu duen Iratxe Retolazak.
|
|
|
euskal eleberrigintzaren bilakaeran mugarri, emakume batek idatzitako euskarazko lehen eleberria da, gainera modernoa. Eta
|
Zergatik
panpox eleberriari uztarturik darrai, nahiz hasi zen poesia publikatzen, San Pedro bezperaren ondokoak, adibidez, Euskal Literatura 72 izeneko liburu kolektiboaren barruan Koldo Izagirrek: " liburu hartatik denboraren joanak higatu gabe iraun duten obra bakanetako bat", XX. mendeko poesia kaiera bat merezi izateraino.
|
|
|
" liburu hartatik denboraren joanak higatu gabe iraun duten obra bakanetako bat", XX. mendeko poesia kaiera bat merezi izateraino.
|
Zergatik
panpox eleberriari uztarturik darrai halaber, nahiz badituen nabarmentzeko moduko beste eleberri batzuk, ez hainbeste Saturno maitasun istorio konbentzional bat, grazia handirik gabea, gehiago 3 Mariak zahartzaroari egindako erretratu ez topiko bat, baina, batez ere, Koaderno gorria.
|
|
|
|
Zergatik
panpox eleberriari uztarturik darrai Arantxa Urretabizkaiaren idazle irudiak. Ondo egingo genuke, ordea, Arantxa Urretabizkaiaren idazle irudiari beste liburu batzuk uztartzen hastea.
|
|
2021
|
|
|
Egun argi hartan (1985) eta Kolorez eta ametsez (1986) diskoak plazaratu zituzten, alde batetik; bestetik, zinemarako musika ondu zuten film hauentzat:
|
Zergatik
panpox (1985), Ander eta Yul (1988), Santa Kruz (1990), Loraldia (1990), Como tu quieras (1992). Eta berriro Artolarekin elkartu zen gero, Folk lore sorta bildumako hiru diskoak egiteko urteetan.
|
|
|
Ez da idazleari egindako keinu bakarra. Justu liburuaren bukaeran dator Miren Barrenak konposatutako
|
Zergatik
panpox pieza, idazlearen aipu batetik abiatuta: «Eztulak tronpeta batek baino soinu gehiago egiten du».
|
|
|
Saiatzen gara nobedadeak irakurtzen, baina baita beste garai batekoak ere; adibidez,
|
Zergatik
panpox. Mundua eta feminismoa ez dira hasten orain gurekin.
|
|
2022
|
|
|
ama asko agertzen dira literaturan, baina normalean ez dira protagonistak, protagonisten amak baizik, euskal literaturan behintzat. Uste dut Arantxa Urretabizkaia izan zela lehenengoa
|
Zergatik
panpox ekin [Hordago, 1979] ama bat protagonista bihurtu zuena, eta ez da kasualitatea. Idazle guztiek interesatzen zaigun gai baten inguruan idazten dugu eta kuriosoa da orain arte asko ez erreparatu izana.
|
|
|
·
|
Zergatik
panpox (Arantxa Urretabizkaia)
|
|
|
|
Zergatik
panpox (Arantxa Urretabizkaia)
|
|
2023
|
|
|
Senarrak abandonatu ostean dolu prozesu bete betean dagoen emakume baten egun bat kontatzen du Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox (Erein, 1997) liburuak. Ama da protagonista, eta bere barne bakarrizketaren testigu gara irakurleak, hori izanik beregandik kanpo gertatzen dena baino pisu gehiago daukan aspektua.
|
|
|
2008an abiatu zuen euskarazko liburuen irakurketa publikoa Bilbo Zaharra euskaltegiak, eta, lehen aldi hartan, ehunka pertsona batu zituzten, egun osoz, Axularren Gero liburua irakurtzeko. Euskal literaturako beste hainbat testu klasiko eta garaikide hautatu izan dituzte haren ondotik, eta Meabe izango da, zehazki, hautatutako laugarren emakumezko idazlea, —aurrez, Arantxa Urretabizkaiaren
|
Zergatik
panpox, Itxaro Bordaren %100 Basque eta Mariasun Landaren Krokodiloa ohe azpian irakurri zituzten— Halako egitasmoen bitartez, euskara «lau haizeetara» zabaltzeko «aukera paregabea» dela nabarmendu du Lorea Bilbao Bizkaiko Aldundiko Kultura, Euskara eta Kirol diputatuak.
|
|
|
|
Zergatik
panpox. (b).
|