|
2006
|
|
|
Gure aldizkari honen aztertze arloa oro har soziolinguistika da, euskal soziolinguistika bereziki, bere zentzu zabalean hartuta: hainbat tradizio disziplinarren arteko lotura egiten dakiena, bertan sortzen diren ibilbide eta ikuspegi anitzak osagarri
|
moduan
lantzen dituena, teorikoa eta aplikatua dena, unibertsaltasuna eta lekukotasuna maneiatzen dakiena, eta abar. Hauetako azpimarratze asko jaso dira aldizkari honetan, neurri batean bada ere, bere historian zehar.
|
|
|
Hauetako azpimarratze asko jaso dira aldizkari honetan, neurri batean bada ere, bere historian zehar. Aldizkariaren bilakaeran parte hartu dutenen artean daude unibertsitate munduarekin lotzen diren ezagutzak eta adituak, bai irakaskuntzarekin eta bai ikerkuntzarekin gauzatzen direnak, baita gauzatu nahi direnak ere; horregatik, unibertsitatearen eta unibertsitarien inplikazioa lortzea beharrezkoa ikusten dugu
|
modu
egokienean aurrera egin ahal izateko. Horrela sortu da zenbaki honen aztergai monografikoaren beharra:
|
|
|
Soziolinguistikaren Oinarri eta Hastapenak, eta Ukitutako Hizkuntzen Soziolinguistika izenekoak, denak irakasle batek emanak. (Aipa daitezke beste bi irakasgai ere, Filologia titulazioan, soziolinguistikan(
|
modu
zabalean ulertuta) sartzen direnak: Hizkuntzalaritza Aplikatua eta Psikolinguistika izenekoak; hauek ere hautazkoak dira). soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 19
|
|
|
2) Gipuzkoako campusean, berriz, lizentziatura mailan ezer gutxi dago, eta dagoena badirudi hautazkoa dela. Soziolinguistika
|
modu
zabalean ulertuz aipa daitezkeenak dira, adibidez: Hezkuntza Zientzien titulazioan Hizkuntzaren Peda� gog� a, edo Psikologia titulazioan Eleaniztasunaren Psikologia eta Gizarte Psikologia eta Hizkuntza izenekoak (azken hau Ingu ma datu basean bakarrik jasotzen da).
|
|
|
Bien arteko ezberdintasunak nabariak dira, adibidez: arruntean gehiago espero zitekeen soziolinguistika arloa
|
modu
aberatsagoan (irakasgai gehiagorekin) eta normalagoan (irakasgai derrigorrezkoekin) aurkitzea, baina alderantziz gertatzen da gure testuinguruan, salbuespenak salbuespen, MUrekin gertatzen den bezala.
|
|
|
1) UPV/EHU ageri da paradoxa handienak dituen unibertsitate arrunt
|
modura
: baldintza onenak izanik (publikoa delako, gizartean adostua dagoelako, handiena eta zabalduena delako, eta abar), modu eta neurri kaskarrenean erantzuten dio bere testuinguru sozialean (euskal testuinguruan) ematen den aztergai berezi handieneko bati:
|
|
|
1) UPV/EHU ageri da paradoxa handienak dituen unibertsitate arrunt modura: baldintza onenak izanik (publikoa delako, gizartean adostua dagoelako, handiena eta zabalduena delako, eta abar),
|
modu
eta neurri kaskarrenean erantzuten dio bere testuinguru sozialean (euskal testuinguruan) ematen den aztergai berezi handieneko bati: bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz.
|
|
|
3) Paradoxikoena ordea da, agian, UEU bezalako erakunde bat da: baldintza kaskarrenetan jakin izan duelako
|
modu
nahiko aberatsean soziolinguistika arloa lantzen, zenbait unibertsitari eta aditu inplikatuz. Antzera esan daiteke HIZNET egitasmoaz ere.
|
|
|
2) Araututako irakaskuntza, unibertsitateko titulazio arruntetan sartzen dena (1 edo 2 zikloetan), bai soziolinguistika orokorra(
|
modu
zabalean ulertuz) eta baita katalanaren soziolinguistika ere, bai derrigorrezkoak direnean eta baita hautazkoak direnean ere; interesgarria da unibertsitate bakoitzean dagoenaren internet helbidea adieraztea, kasu bakoitzeko informazio osoa jasotzeko bidea errazten digulako.
|
|
|
Gurean atalean dugun artikulua: Euskararen normalizazioa testuinguru askotarikoan izenekoa, gaur egun nahiko
|
modu
berrian eta larrian bizitzen ari garen etorkinen fenomenoari buruz mintzatzen da. Atal hauek bereizten dira:
|
|
|
txanponaren aurkia eta ifrentzua, hizkuntzaren eta integrazioaren arteko interdependentzia azpimarratuz. Zenbait ideia aberats adierazten dira, gaur egunean jadanik eztabaidagai direnak neurri batean, fenomeno hau
|
modu
egokian bideratzeko.
|
|
|
Edozein azterketa demolinguistiko egin aurretik gizarteak izandako aldaketak ezagutu behar dira, azterketa demografikoa egin beharra dago alegia. XX. mendean gure gizarteak aldaketa sakonak ezagutu ditu, hau da, I. Larrañagak aztertu duen
|
moduan
aldaketak, bortitzak eta leunak, ez dira gertaera berriak gure artean. Hirurogei hamarkadako industrializazio eta populazio hazkundeak handik hogeiren bat urtera bere goia jo zuen.
|
|
|
Deustuko Unibertsitateko Euskal Filologoaren profilaren arabera, Eus� kal filologoak gai izan behar du egoera ezberdinetan, bai ahoz bai idatziz,
|
modu
egokian eta eraginkorrean komunikatzeko; hizkuntza eta literatura auzitan irizpide argiak izateko; euskal hizkuntza eta literatura, ikaslearen ezaugarrien arabera, irakasteko; eta euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko. Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da.
|
|
|
Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira urteetan zehar. an esan bezala, 2003tik indarrean dagoen ikasketa planean jorratzen den euskal filologoaren profilean soziolinguistika arloan ikasleak behar duen prestakuntza eta lanean
|
modu
praktikoan, arduratsuan, eta profesionalean aritu ahal izateko jorratu behar dituen gaitasunak beren beregi aipatzen dira.
|
|
|
3 Adina eta adin talde baten kidea izatea ezberdintasun faktore bat da. Izan ere, hizkuntza komunitate baten barruan, adin talde eta beraz
|
modu
ezberdinak une berean baitaude. Gazteen hizkeraz hitz egiten delarik, hirietako eta hauzo zailetako hizkeraz mintzo da.
|
|
|
Eta bertan adierazten den munduaren ikuspegia, klase menderatuetako kideek klasearen barruan gertatzen diren hizkuntza trukaketen mugetarantz doaz, bereziki trukaketa zainduenetan, tabernetan esaterako non indar eta gizontasun baloreak erabat nagusi diren. Gogor egite oinarri eraginkorrenetarikoa da, politikarekin batera, eta ekiteko
|
modu
nagusien aurka" 1.
|
|
|
1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza,
|
modu
bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko. Horrez gain, hauzo horietako gazte askok beraien gizontasuna adierazteko modu bat bezala ikusten dute.
|
|
|
Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko. Horrez gain, hauzo horietako gazte askok beraien gizontasuna adierazteko
|
modu
bat bezala ikusten dute.
|
|
|
Horrekin batera, erabateko zuzenketa joera dago, batez ere publikoan hitz egiten delarik. Erabiltzen da erakusteko forma gramatikal, hitz ala esateko
|
modu
egokiak menperatzen direla, nahiz ez arau horiek ez ongi ezagutu. Beraz, erabateko zuzenketa hizkuntza ezsegurtasunaren adieBourdieu ren iritziz, komunitate batean dauden hizkuntza trukaketek ekonomia berezi bat agerian uzten dute.
|
|
|
1975ko legean esku hartze esparrua komunikazio eta jarduera sozial anitzetara hedatzen zen: " izendapenean, eskaintzan, aurkezpenean, idatzizko edo ahozko publizitateetan, erabilpen
|
moduan
, zerbitzu ala hontasun baten hedapenean eta berme baldintza baita ordain-agiri eta zor agirietan, frantsesaren erabilpena derrigorrezkoa da. Kanpotar hitz ala esaeren baliapen guztiak debekatuak dira".
|
|
|
antropologia, historia, emakumearen eta kulturaren inguruko ikerketak, literatura, bibliografia eta lexikografia. Soziolinguistika ez da berez Mintegian lantzen den arloa, ez delako hango irakasleren baten intereseko gaia, baina beti daude pozik ikerlari bisitariak hartzeko eta
|
modu
horren bidez badago aukera hango liburutegi eta giro akademiko ezin hobeaz aprobetxatu eta bertan lanak burutzeko.
|
|
|
oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan dezakete eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake,
|
modu
errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. Beraz, abantaila ekonomikoak, bai ikasle bai erakundearentzat, agerikoak dira.
|
|
|
Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake,
|
modu
errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. zabalkuntza aipatu behar da. Gerora begira, irakasgaia gaurkotzen den heinean azken lanen berri ere emango da eta horiek zabaltzeko ere balioko du.
|
|
2007
|
|
|
Argi dago ez dela berdin euskararen egoera, helduei dagokienez, EAEn edo Nafarroan edo, zer esanik ez, Iparraldean. Hor arazo gordin bat daukagu, ez daukagulako estrategia bateratu bat aurrera eramateko
|
modurik
helduen euskalduntzean inziditzeko.
|
|
|
Eta laugarrenik, hasierako puntuarekin lotuta, beti aipatzen dugun arazoa: HEAk gizartean daukan ulermen falta, hau da, oraindik ere ez garela gai izan geure ingurukoei behar den
|
moduan
ulertarazteko haurrak euskalduntzea ezinbestekoa bada ere (eta bada, jakina!), euren guraso eta enparauak euskaldundu ezean, euskara bigarren mailako hizkuntza izango dela betiko. Azken arrazoi hau" prestigio" faltarekin ere lotu beharra dago.
|
|
|
Sektore
|
moduan
, inoiz baino batuago gaudela begi bistakoa da; sakabanaketa historiko horien gainditze bidean jarri gara, eta ahalegin handiak egiten ari gara sektoretik estrategia bateratuak planteatzeko eta gure lanean eraginkorragoak izateko.
|
|
|
Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu. Jakin badakigu guk nahi baino gehiagotan datorrela ikaslea tituluaren behar soilagatik, ez euskara benetan ikasteko eta erabili ahal izateko, baina, zorionez, gaurko irakasteko
|
modu
honek, titulua ateratzeko baino ez bada ere, ikasleak komunikatu behar horretan jartzen du indarra. Ikasiko badu, euskaraz du.
|
|
|
• Euskaltegien arteko lankidetza; sare
|
moduan
antolatu beharra dago. Izan ere, lehiakideak garela ahaztu gabe, komunean ditugun beharrak identifikatu behar ditugu eta horiei erantzuna emateko lankidetza bideak jorratu behar ditugu.
|
|
|
Ikasle kopuruaren bilakaerak, ordea, beste
|
modu
batzuk bururatzera behartu izan gaitu. Esaterako, eskualdeetako kasuan taldeak osatzeko zailtasunak gero eta handiagoak dira.
|
|
|
Dena dela normalizazio proiektuak garatzen ere hasi gara eta zentzu honetan Burlatako Euskal Herria Peñan garatzen ari garen hizkuntzaren normalkuntza plana aipatu gabe ezin utzi, aisia eta euskara lotzeko beste
|
modu
berri bat garatzen ari baikara bertan.
|
|
|
Ikasleen kopuruaren bilakaerari buruz mintzatu garen
|
modu
berean mintzatzen ahal gara AEK ko irakasleen bilakaeraren inguruan. Ikasle kopuruan jaitsiera izan den modu bertsuan izan dugu irakasleen kopuruetan ere beheranzko joera.
|
|
|
Ikasleen kopuruaren bilakaerari buruz mintzatu garen modu berean mintzatzen ahal gara AEK ko irakasleen bilakaeraren inguruan. Ikasle kopuruan jaitsiera izan den
|
modu
bertsuan izan dugu irakasleen kopuruetan ere beheranzko joera. Egun, Nafarroan, AEKn irakasle aritzeko EGA agiria eta glotodidaktika ikastaroa egina izatea derrigorrezkoa da eta unibertsitateko ikasketak eginak izatea hobetsi egiten dugu (EAEko euskaltegietan eskatzen den titulazioaren antzera).
|
|
|
Instituzioetatik garatzen den euskara politikak ez du euskara kalifikatzen eta prestijiatzen. Horrek ez du tentsionamendurik eragiten, eta goian aipatu
|
moduan
, hizkuntza ikasi nahi duenak (betiere ikasle gehienei buruz ari gara) motibazio pertsonal sakon batzuei kasu eginez egiten du.
|
|
|
Aitzakia asko aurretik jarrita ez diogu euskara ikasteari behar duen lehentasunik eskaintzen. Haurrek eskolan eredura eramatearekin ez da nahiko, ez da nahiko euskararen aldekotasuna agertze hutsarekin, euskarak gaur behar ditu neurriak eta gaur neurriak hartzeko helduek
|
modu
masiboan jo behar dute euskaltegietara euskara ikastera. Horrek ere eragina du; izan ere, nafar gobernuari egiten ahal diogun presio bide handiena euskaltegiak lepo betetzea izanen baita.
|
|
|
Geure arloari dagokionean, aldiz, euskaltegiok finantziazio marko orekatu bat bilatzeari ekin beharra diogu. Zentzu honetan, egun jasotzen dugun dirulaguntza itxuragabeak, askotan salatu izan dugun
|
moduan
galbidea baino ez digu ekartzen. Agenda politikoan gure lekua topatu behar dugu, modu honetan euskalgintzak Nafarroan duen lan orokor horren baitan geure eskakizunak txertatu eta arloa gorpuztu behar dugu nafar jendartearen aurrean.
|
|
|
Zentzu honetan, egun jasotzen dugun dirulaguntza itxuragabeak, askotan salatu izan dugun moduan galbidea baino ez digu ekartzen. Agenda politikoan gure lekua topatu behar dugu,
|
modu
honetan euskalgintzak Nafarroan duen lan orokor horren baitan geure eskakizunak txertatu eta arloa gorpuztu behar dugu nafar jendartearen aurrean. Zentzu berean ulertu behar dugu ikasleak euskaltegietara erraztasunez hurbiltzeko beharrezkoak diren fondoak garatzea beka sistemetarako.
|
|
|
Urteak dira Nafarroan gau eskola eta euskaltegi bilakatu zirenak hasi zirela lanean lurralde osoaren luze zabalean. Aski ezaguna den
|
moduan
gau eskola eta talde espontaneoen sorrerak ekarri zuen gerora AEK izanen zena eta gainerako lekuen moduan Nafarroan ere izan zen antolamendu hau.
|
|
|
Urteak dira Nafarroan gau eskola eta euskaltegi bilakatu zirenak hasi zirela lanean lurralde osoaren luze zabalean. Aski ezaguna den moduan gau eskola eta talde espontaneoen sorrerak ekarri zuen gerora AEK izanen zena eta gainerako lekuen
|
moduan
Nafarroan ere izan zen antolamendu hau.
|
|
|
Urteak aurrera joan ahala, eta AEKn bertan izandako pentsamolde ezberdinen harira, banatu egin zen erakundea, eta hortik abiatuz sortu ziren orain AEK eta IKA
|
moduan
ezagutzen ditugun bi erakundeak. Egun bi erakundeok dira Nafarroan lurralde osoan euskara ikastea posible egiten duten euskaltegien sareak, euskaltegi sare publikoak ez baitu horretarako biderik ematen.
|
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde
|
moduan
azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua.
|
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu
|
moduan
herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEKkidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori.
|
|
|
Oztopo horiek guztiak gainditzeko ezinbestekoa izan da Euskal Herri mailako erakunde bateko parte izateak eman digun sostengua eta bermea. AEK ko euskaltegien sarea indartzeak eta erakundetzeak Nafarroako Gobernuaren dirulaguntzen izozte eta murrizketei aurre egiten lagundu digu, eta
|
modu
horrek bizirauteko bermea eman digu.
|
|
|
Aipatu gabe ezin utzi gobernuak zuzenean kudeatzen ez dituen euskaltegietan euskara ikasten duten milaka ikasle horien balioa eta merezimendua. Matrikula prezioen etengabeko igoera jasan behar izan dute eta gutxi balitz, gobernuaren eta udal handienen aldetik ez dute inolako errekonozimendurik jasotzen, ez behintzat beka sistema
|
moduan
.
|
|
|
Sarrera honetan ageri den
|
moduan
, beraz, ajeak gehiago izanen dira hemen plazaratuko ditugunak, inori zorionak ematea baino. Dena dela, gatozen poliki poliki Nafarroako euskaltegien berri zuzenean jaso eta urte hauetan izandako emaitzak aztertzera.
|
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde
|
moduan
azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua.
|
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu
|
moduan
herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEK kidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori.
|
|
|
Dena dela joerak ere aldatzen ari dira jendartea aldatzen ari den
|
moduan
. Gero eta mugikortasunerako joera gehiago dugu eta pixkanaka egia da zenbait eremutan euskaltegi handiak dauden guneetara hurbildu nahi duen jendea ere ugari dela.
|
|
|
Instituzioetatik garatzen den euskara politikak ez du euskara kalifikatzen eta prestijiatzen. Horrek ez du tentsionamendurik eragiten, eta goian aipatu
|
moduan
, hizkuntza ikasi nahi duenak (betiere ikasle gehienei buruz ari gara) motibazio pertsonal sakon batzuei kasu eginez egiten du.
|
|
|
Baina ez dugu nabaritzen hauek euskararen normalizazioan duten eragina egiten den esfortzuaren adinekoa denik. Euskaltegietatik irteten diren hiztunek ez dute hizkuntza normaltasunez erabiltzeko aukerarik eta, ondorioz, euskaldun
|
moduan
jarduteko ere ez.
|
|
|
Hau guztia kontuan izanda, euskalduntze alfabetatzea plangintzetan integratzeko egokitze prozesu bat egin litzateke, lurralde irizpidez antolatuta dauden euskaltegiez gain, arlokako bereizketa ere bultzatuz. Honek, noski, aldaketa esanguratsuak eskatuko ditu aritzeko eta antolatzeko
|
moduan
arlo eta maila ezberdinetan.
|
|
|
Erdietsitako euskara maila ez dute egoera ezberdinetan jarduteko lortutako gaitasunaren arabera neurtzen, baizik eta urtean zehar egindako urratsen kopuruagatik. Ikas prozesua azkartzea bilatzen dute, euskara
|
modu
naturalean eta aberastasunez ikasi beharrean azterketaren ereduari jarraituz. Hori dela eta, hausnartu ere ez dute hausnartzen egindako ibilbidearen inguruan.
|
|
|
Beraz, bide berriak urratu lirateke. Seguruenik, gure hizkuntzaren eta gizartearen ezaugarriak kontuan hartuta, ebaluaziorako
|
modu
egokiagoak bilatzeak asko lagundu ahal digu emaitzak hobetzen.
|
|
|
Ikasleak partaide bihurtuz gero, beren jarrera hobetuko da eta motibazio hobea izango dute. Hasierako motibazio instrumentaletik berez lortutako motibazio integratzaile batera pasatzeko
|
modua
izango da. Honela baino ez dugu lortuko euren euskalduntze prozesuarekiko atxikipena.
|
|
|
Gurea, noski, egoera larrian dagoela esan dezakegu. Globalizazioaren garaian txikiak larri ibiliko dira, baina bidea antolatu eta baliabideak jartzen baditugu, urrats garrantzitsua emateko
|
moduan
egongo gara.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionean, ikasleak ikasten duena definitzeaz gain, orain arteko irakasteko
|
moduen
egokitzapen bat planteatzen du. Orain arteko ereduen akatsak aipatu eta modu egokiak planteatzen ditu.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionean, ikasleak ikasten duena definitzeaz gain, orain arteko irakasteko moduen egokitzapen bat planteatzen du. Orain arteko ereduen akatsak aipatu eta
|
modu
egokiak planteatzen ditu.
|
|
|
Ikasleari egoera errealetan erabili ahal izateko aukerak eskaini behar zaizkio. Bere trebetasunak erabiliz, komunikazio gaitasuna garatzeko
|
modua
bilatzera bultzatu behar dugu. Honek ez du esan nahi ariketak eta egitura eta elementu linguistikoen irakaspena baztertu behar ditugunik, baina ezagutza formaletik ezagutza instrumentalerako urratsa eman beharra dago.
|
|
|
EEMBn, alde batetik ikasten den hizkuntzaren testuinguru soziokulturala kontuan hartzea premiazkotzat jotzen da, bestetik,
|
modu
orokorrean, ikasleak aurrera egiteko beharrezkoak dituen gaitasunak modu mailakatuan deskribatzen dira. Gaitasunen deskribatzaile orokor hauek oso lagungarriak izango dira ikasle bakoitzaren perfilari aplikatzeko, bere beharrak eta baldintzak kontuan hartuz eratuko baitira.
|
|
|
EEMBn, alde batetik ikasten den hizkuntzaren testuinguru soziokulturala kontuan hartzea premiazkotzat jotzen da, bestetik, modu orokorrean, ikasleak aurrera egiteko beharrezkoak dituen gaitasunak
|
modu
mailakatuan deskribatzen dira. Gaitasunen deskribatzaile orokor hauek oso lagungarriak izango dira ikasle bakoitzaren perfilari aplikatzeko, bere beharrak eta baldintzak kontuan hartuz eratuko baitira.
|
|
|
Argi dago nolabaiteko agiriak eman behar direla. Ahal den neurrian ikasleen gaitasunak
|
modu
enpirikoan frogatu behar dira.
|
|
|
Norberarena den tresna honek autoebaluazioaren bidez, ikasleari bere ikas prozesuaren lema hartzea errazten dio. Ikastea
|
modu
positiboan ikustea eragingo dio eta esfortzu handiagoa egitera bultzatuko du. Ikasitakoak ematen dizkion aukerei erreparatuko die, izan ere, gaitasun komunikatiboa eskuratu ahala gauza berriak egiteko ahalmena duela ikusiko du.
|
|
|
Administrazioaren eremuan erabilera sustatzea kezka bihurtu dela nabaria da, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 2005 eta 2009 urte bitarteetarako definitutako hizkuntza politikak euskararen erabilera sustatzea egiteko nagusi
|
moduan
nabarmentzen duenean.
|
|
|
Urtetik urtera egitasmoen eta partaideen kopurua hazten joan da,
|
modu
progresiboan. Baina azken urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek (azken hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira).
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran eragiteaz ari garenean, hainbat ikerketa eta adituren iritzi izaten ditugu aintzat eta horietan oinarritu ohi ditugu gure programak. Batzuetan
|
modu
kontzientean egin da hori, beste batzuetan intuizioz, baina horrek ere balio du, intuizioa inguruaren behaketan oinarritua egoten baita gehienetan eta bertatik jasotzen baititugu egitasmoak sortzeko adierazle egokienak.
|
|
|
Urtetik urtera egitasmoen eta partaideen kopurua hazten joan da,
|
modu
progresiboan. Baina azken urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek (azken hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira).
|
|
|
Mintzapraktika egitasmoen bidez hiruretan eragin nahi dugu: motibazioan eragin nahi dugu hizkuntzari bere funtzio komunikatiboa emanez,
|
modu
informalean eguneko kezkak, pozak, sentimenduak konpartitzeko aukera izanik hizkuntzarekiko atxikimendua areagotu egiten delakoan. Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez.
|
|
|
motibazioan eragin nahi dugu hizkuntzari bere funtzio komunikatiboa emanez, modu informalean eguneko kezkak, pozak, sentimenduak konpartitzeko aukera izanik hizkuntzarekiko atxikimendua areagotu egiten delakoan. Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean,
|
modu
informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean
|
modu
naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Mintzapraktika programen kasuan partaideen artean sortzen den harremana berezia da,
|
modu
askean sortzen da, borondatezkoa da, besteak ezagutzea eta haiekin euskaraz gozatzea da bilatzen duguna, harremana afektiboa da, emozionala.
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko
|
modua
hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea,... azken batean euskaraz bizitzeko aukerak ugaritzea.
|
|
|
Mintzapraktika egitasmoen bidez hiruretan eragin nahi dugu: motibazioan eragin nahi dugu hizkuntzari bere funtzio komunikatiboa emanez,
|
modu
informalean eguneko kezkak, pozak, sentimenduak konpartitzeko aukera izanik hizkuntzarekiko atxikimendua areagotu egiten delakoan. Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez.
|
|
|
motibazioan eragin nahi dugu hizkuntzari bere funtzio komunikatiboa emanez, modu informalean eguneko kezkak, pozak, sentimenduak konpartitzeko aukera izanik hizkuntzarekiko atxikimendua areagotu egiten delakoan. Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean,
|
modu
informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean
|
modu
naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Erronka aunitz ditugu etorkizunerako mintzapraktika egitasmoen arloan: dinamizatzaileen arteko koordinazioa hobetzea, programen aldaera berriak lantzea (proiektuak jendearen beharretara gero eta gehiago egokitzea), programaren eraginkortasuna
|
modu
zehatzean ebaluatzeko neurgailuak sortzea eta aplikatzea, eta noski, programak zabaltzea.
|
|
|
Zabalkundea
|
modu
progresiboan egin nahi genuke, Euskal Herriko txoko guztietara zabaltzeari interesa ikusten baitiogu. Hala ere, lehentasunak ondoko irizpideei jarraituz markatu ditugu:
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko
|
modua
hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea.
|
|
|
• Helburu pedagogikoa izan da nagusi gehienetan; hizkuntza erabiltzeko baino, hizkuntza lantzeko tresna
|
modura
ikusi dira. Egia da bidenabar harreman sareak, hizkuntz ohiturak eta identifikazio soziokulturala lortu direla askotan, baina ez dira normalizazioari begirako proiektu espezifikoak izan, horrela," benetako" hizkuntz komunitatetik urrun geratu dira praktikariak askotan.
|
|
|
• Helburu pedagogikoa duten arren, ikaslearen ohiko bizimoduarekin ez ezik, lotura falta nabarmena izan da jarduera didaktikoaren antolaketarekin ere. Eskola denboraren ekintza edo jarduera osagarri
|
modura
ikusi dira sarritan, edo programa paralelo modura kasurik onenetan. Ez da egoten ikaslea praktika esparru hauetarako prestatzeko ildo espezifikorik, edo praktika uneetako hizkuntz esperientziez eskola denboran hausnartzeko lekurik programazioetan.
|
|
|
• Helburu pedagogikoa duten arren, ikaslearen ohiko bizimoduarekin ez ezik, lotura falta nabarmena izan da jarduera didaktikoaren antolaketarekin ere. Eskola denboraren ekintza edo jarduera osagarri modura ikusi dira sarritan, edo programa paralelo
|
modura
kasurik onenetan. Ez da egoten ikaslea praktika esparru hauetarako prestatzeko ildo espezifikorik, edo praktika uneetako hizkuntz esperientziez eskola denboran hausnartzeko lekurik programazioetan.
|
|
|
Programazioetan une hauek txertatzea, praktika jardueretan bezala, gehienetan hizkuntza lantzeko beharrezko estrategia
|
modura
ulertu izan da, jariotasunari begira batez ere, baina euskaltegia horrela euskara erabiltzeko gune ere bihurtu da kasu askotan, euskara erabili zein euskal mundua ezagutzekoa. Jarreretan zein harreman sareetan nolabaiteko eragina eduki dela ezin da ukatu horrenbestez.
|
|
|
Jarreretan zein harreman sareetan nolabaiteko eragina eduki dela ezin da ukatu horrenbestez. Hala ere, gune zehatz horretan geratu izan da gehienetan; horrez gain, jarduera pedagogikotik bereizten zaila izanik, ez da normalizazioari begirako jarduera estrukturatu eta planifikatu
|
modura
ulertu izan.
|
|
|
Programazioetan une hauek txertatzea, praktika jardueretan bezala, gehienetan hizkuntza lantzeko beharrezko estrategia
|
modura
ulertu izan da, jariotasunari begira batez ere, baina euskaltegia horrela euskara erabiltzeko gune ere bihurtu da kasu askotan, euskara erabili zein euskalmundua ezagutzekoa. Jarreretan zein harreman sareetan nolabaiteko eragina eduki dela ezin da ukatu horrenbestez.
|
|
|
Jarreretan zein harreman sareetan nolabaiteko eragina eduki dela ezin da ukatu horrenbestez. Hala ere, gune zehatz horretan geratu izan da gehienetan; horrez gain, jarduera pedagogikotik bereizten zaila izanik, ez da normalizazioari begirako jarduera estrukturatu eta planifikatu
|
modura
ulertu izan.
|
|
|
AEK osoan urteetan esperientzia ugari izan ziren honen inguruan. Kultur ekintza ugari burutu ziren, eta gaur egun ere, orduko sistematizazioarekin ez bada ere, bada lantzean behin programazio
|
modu
hori erabiltzen duenik.
|
|
|
Duela 20 urte EBI AEKren ildo didaktiko
|
modura
ezarri zen eta sistematikoki aplikatu. Esperientzia asko burutu ziren handik aurrera, baina urteekin, berriz, sistematikotasun hori galduz joan da, eta gaur aplikaEuskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana.
|
|
|
Hutsuneak aitortu ditugu, hutsunerik izan zen eta, gaur predikatzen dugun
|
modura
errore haietatik asko ikasi dezakegu. Esan bezala, ebaluazio sistematikorik izan ez bazen ere, zertzelada batzuk zirriborratzen saiatuko gara:
|
|
|
Euskara ondo ikasteko baserrira joan behar zelakoa erdi mitoa bihurtuta zegoen ordurako. Hasieran norberak bilatzen zuen halako aukeraren bat, baina 1980tik aurrera zerbitzu
|
modura
hasi ziren antolatzen. HABEk hartu zuen haren antolaketaren ardura urteetan eta gaur egun Urrats eta Ulibarri euskaltegien ardurapean dago zerbitzua.
|
|
|
Beharbada, lehenengo pauso
|
modura
, ikasleak lortu lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola eragin nahi genukeen ere planteatu genuke.
|
|
|
Hau da, helburuen eta edukien formulazioan hori aintzat hartu litzateke. Beharbada, lehenengo pauso
|
modura
, ikasleak lortu lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola eragin nahi genukeen ere planteatu genuke. HEOKek planteatzen duen" paradigma aldaketari" beste buelta bat, alegia.
|
|
|
ONDORIOAK EDO a. Euskara i (ra) kastea bera ere euskararen alde asko egiteko
|
modua
izan daiteke. b. Helduen euskalduntzeak funtzio argia dauka normalizazioan, baina bere jarduera horretara begira jarri behar du, eta horretarako bere lana euskalgintzaren barruan ondo integratu behar da. c. Erabilera sustatzea eta praktika sustatzea ez dira nahastu behar.
|
|
|
Inkesta horiek oso interesgarriak dira eta egoera soziolinsoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 141 guistikoei buruz datu aberasgarri anitz ematen dizkigute. Normalean, oso
|
modu
sistematikoan eta kuantitatiboki adierazgarrian lortzen dira datuak gainera.
|
|
|
Izan ere, errealitate soziolinguistikoa ez da bakarrik benetan jasotzen dena, errealitateari buruz jendeak pentsatzen duena ere oso adierazgarria da.
|
Modu
berean errealitatearen eta irudipenen arteko aldeak zergatik gertatzen diren aztertzea oso interesgarria suertatzen da.
|
|
|
Urteetan zehar oinarrizko funtzionamendua ez bada aldatu ere, Euskal Herriko neurketen artean ezberdintasun nabarmenak jaso dira, beti ere neurketa ahalik eta
|
modu
egokien egiteko eta garai soziologiko
|
|
|
Izan ere, errealitate soziolinguistikoa ez da bakarrik benetan jasotzen dena, errealitateari buruz jendeak pentsatzen duena ere oso adierazgarria da.
|
Modu
berean errealitatearen eta irudipenen arteko aldeak zergatik gertatzen diren aztertzea oso interesgarria suertatzen da. berrietara egokitzeko. Aldaketak fitxetan eta neurtutako herrien kopuruan izan dira gehienetan, baina kasu guztietan neurketen arteko konparaketa egin ahal izateko irizpideak errespetatu dira.
|
|
|
Izan ere, behaketa bidezko datu bilketa da; alegia, orain artean erabilerari buruzko datuak inkesta bidez jaso badira ere (eta hala egiten da Euskal Herrian administrazioak burutzen dituen datu bilketa guztietan, zentsuan zein Inkesta Soziolinguistikoan), ikerketa honetan zuzeneko behaketa erabiltzen dugu. Beste
|
modu
batera esanda, inkesta bidez, norberak bere buruari aitortzen dion erabilera maila jasotzen da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena. Kale Neurketan, berriz, inkestetan ez bezala, mintzatzen ari denari ez zaio ezer galdetzen, entzun eta hizkuntza jasotzen da modu objektiboan."
|
|
|
Beste modu batera esanda, inkesta bidez, norberak bere buruari aitortzen dion erabilera maila jasotzen da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena. Kale Neurketan, berriz, inkestetan ez bezala, mintzatzen ari denari ez zaio ezer galdetzen, entzun eta hizkuntza jasotzen da
|
modu
objektiboan."
|
|
|
Adibide
|
modura
, ikus ditzagun% 25 bitarteko ezagutza tipologiako emaitzak lortzeko egindako kalkuluak.
|
|
|
Udalerrietatik haratagoko portzentajeak (herrialdeetakoak edo Euskal Herri osokoak, esate baterako) kalkulatzeko, udalerri bakoitzeko portzentajeak udalerri horretako hiztun kopuruarekin biderkatu dira.
|
Modu
horretara estimatzen da udalerri batean zenbat egiten den euskaraz, zenbat gaztelaniaz edo frantsesez, eta zenbat beste erdararen batean. Udalerrietako kopuru horiek batuta, udalerrietatik haratagoko portzentajeak kalkulatu dira.❚
|
|
|
93tik hona ezagutza tipologia honetan neurtutako udalerri guztien datuak hartu dira kontuan, eta datu horien eta 2006an neurtutako hiru udalerrien arteko aldea kalkulatu da. Alde edo desbideratze hori zuzenketa indizetzat hartu da, gure hipotesia izan baita alde hori ez dela aldatu(
|
modu
esanguratsuan estatistikoki) 93tik hona. Horrenbestez, zuzenketa indize hori aplikatu zaio 2006ko emaitzen batez bestekoari, eta horrela, hiru udalerri horietatik areago, Gipuzkoako tipologia horretako udalerri guztien batez bestekoa kalkulatu da.
|
|
|
• Herrialdeen arabera: Gipuzkoak euskararen erabileraren etengabeko hobekuntzarekin jarraitu du, %33ra heldu delarik. Arabak lehen aldiz hobetu du
|
modu
nabarmenean kaleko erabilera (%4, 7). Nafarroa eta Bizkaiko erabilera proportzioak egonkortu egin dira. Nafarroan %6 inguruan eta Bizkaian %10 inguruan. Iparraldean euskararen erabileraren galerak ez du etenik.
|