|
2003
|
|
|
Lehenek euskararen gaineko erdarazko narratiba zuten; bigarrenek euskarazko narratiba.23 Gure gaiari dagokion heinean bereizketa baliagarria da, euskarazko historiografiaren aurrekariak humanisten multzoan baitaude, beren euskarazko narratibetan. Idatzi ote zuten Sarako eskolakoek, Klaberiak eskatzen zuen
|
moduan
euskarazko narratiba historikorik. Propioki ez.
|
|
|
Publizitatea bera ere alor honetakoxea izan liteke. Eta horietan guztietan, zer
|
moduz
euskara, izan daiteke galdera.
|
|
2004
|
|
|
Hasi berri da Nafarroan errenta aitorpeneko kanpaina eta azken lau urteotan egin duten
|
moduan
Euskarari Zor Zaiona ekimena abian jarri dute. Sustatzaileak hainbat talde dira:
|
|
2009
|
|
|
Hamaika dira euren
|
modura
euskarara hurbildu direnak eta euskaldun asko eta asko lau pertsona hauen bizitzetan identifikatuta sentituko dira, beraiek euskaraz bizi nahi dugunon herrira egindako ibilbidea milaka lagunek egin dutenaren antzekoa izango baita ziur aski.
|
|
|
Hamaika dira euren
|
modura
euskarara hurbildu direnak eta euskaldun asko eta asko lau pertsona hauen bizitzetan identifikatuta sentituko dira, beraiek euskaraz bizi nahi dugunon herrira egindako ibilbidea milaka lagunek egin dutenaren antzekoa izango baita ziur aski. Bidaia intimoak, Jon Maiak zuzendutako eta Orio Produkzioak ekoiztetxeak Korrika 16rentzat egindako dokumentala Bidaia Intimoak apirilaren 5ean, Korrikaren amaierako egunean ETB eta ETB 2n eskainiko da azken kate honetan azpidatzita emango da.
|
|
|
Hamaika dira euren
|
modura
euskarara hurbildu direnak eta euskaldun asko eta asko lau pertsona hauen bizitzetan identifikatuta sentituko dira, beraiek euskaraz bizi nahi dugunon herrira egindako ibilbidea milaka lagunek egin dutenaren antzekoa izango baita ziur aski. Bidaia intimoak, Jon Maiak zuzendutako eta Orio Produkzioak ekoiztetxeak Korrika 16rentzat egindako dokumentala
|
|
|
Edozelan ere, agerraldi puntualei gagozkiela, 1965 eta 1966ko esku pilota txapelketetako finaletan agertu zuen euskarak estreinakoz bere burua telebistan (telebista espainiarrean, zehatzagoak izateko). Final haiek gaztelaniaz eta euskaraz bota zituzten, eta Jose Mari Iriondok jardun zuen esatari
|
modura
euskarazko emanaldietan. Ikus horri buruz Iriondoren beraren lekukotza in Zenbait egile, 2006.
|
|
|
Bistan da helburu lorgarriak eta eraginkorrak definitzen asmatu behar dugula. Diglosia, zenbaitek hartzen duen
|
moduan
euskararen gaztelaniarekiko mendekotasunaren zentzuan hartuta, gainditu nahiko genuke, baina euskararen historiaren argitan eta bihar etzirako euskararentzat aurreikusi litekeen egoerarik baikorrenean ere, nekez kontsidera daitezke diglosia guztiak euskararentzat heriotza bide, hori baino gehiago salbamenerako leiho izan daitezkeenean. Honetaz aurrerago jardungo gara, baina jada esan dezagun euskararen normalizazioak behar duen hazkundeak ere bere erritmoak eta denborak eta ahalbideak behar dituela:
|
|
2010
|
|
|
Hirugarren arrazoia sinbolikoagoa da. Denok dakizuen
|
moduan
euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra.
|
|
|
Itxuraz nik ez nekien, hitzok bota bezain pronto burua jiratu eta zuzen zuzenean begiratu zidalako, urte berria supergizonaren etxean hasi genuenetik ikusi ez nion deliberamenduaz begiratu ere. Zertarako eta" konpromisoaren beharra" azpimarratzeko, bitartekari
|
modura
euskara erabiliz.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, Arrasaten eta Euskal Herrian, oro har, bizi den gatazka linguistikoak eraginda, euskaraz mintzatzen diren nerabeek gizarte hizkuntza nagusian aritzeko joera erakusten dute sarritan eta beren berezko hizEsan dugun
|
moduan
euskararen erabilera baldintzatzen duten aldagaiak anitzak dira eta datu gehiago genuke aztertzen ari garen nerabeen inguruko argazki egiazkoagoa egiteko. Dena dela, datuak datu, gaia argitzen lagun diezagukeen zenbait gauza gehiago ere aipatu ditzakegu.
|
|
|
Esan dugun
|
moduan
euskararen erabilera baldintzatzen duten aldagaiak anitzak dira eta datu gehiago genuke aztertzen ari garen nerabeen inguruko argazki egiazkoagoa egiteko. Dena dela, datuak datu, gaia argitzen lagun diezagukeen zenbait gauza gehiago ere aipatu ditzakegu.
|
|
|
Urkixo Mintegiak sortu berritan egindako lanen artean garrantzi berezia izan zuten urteen artean Euskaltzaindiarekin batera Donostian, Mintegiaren liburutegian, antolatutako euskarazko hogei bat hitzaldik. Hitzaldion helburua euskal idazle klasikoak ezagutaraztea zen, eta esan
|
moduan
euskaraz eman ziren. Hitzaldiak euskaltzale eta euskalarientzat ziren eta ostean eztabaidarako tarte bat ireki zen13.
|
|
2012
|
|
|
Horren adibide dira bukatzear dagoen Eusko Jaurlaritzan izan diren agintari ugari. Lehen aipatu dugun
|
moduan
euskara herri honen berezko hizkuntza bada, jarduna bukatzear duen Jaurlaritza ez genuke herri honen gobernutzat jo behar. Jaurlaritzak, oro har, ez du euskara berezko hizkuntza moduan erabili, ez du euskaraz ezer sortu.
|
|
2013
|
|
|
1) bai aurretik ibili direlako diskurtso berriak osatzen, eta aplikatzen ere, gehienbat hizkuntza ekologia teoriaren arabera: neurri handi batean Kataluniako egoera ezberdina izanda, katalana hizkuntzaren egoera nahiko hobea delako euskararena baino, errazagoa zaielako; 2) baita diskurtso berriaren eraikuntzarekin eta erabilerarekin ari direlako azkeneko urte batzuetan, dirudienez emaitza onak lortuz, eta aurrekari
|
moduan
euskararako ere baliagarria izango delakoan erabiltzen dugulako.
|
|
|
Halaber, egoera elebidunak kudeatzeko orduan hartzen duten jarrera edota euskararen etorkizuna irudikatzeko modua ere desberdina dute. Azpimarra daiteke, azkenik, euskal hiztun
|
moduan
euskararekiko eta komunitatearekiko duten ardura ere ez dela berdin agertzen bi talde horietan. Ikerketa honetan belaunaldi gazteenei arreta berezia jarri diegunez, artikulu honetako 4 atalean gai honetara itzuliko gara.
|
|
|
" Nik erabaki doten
|
moduen
euskeraz egittia, ba, beste batzuk...".
|
|
|
Bihar, asteartearekin, aurkeztuko dute Areetan Erabilera Sustatzeko Getxoko Ekintza Plana (ESEP). Plan hori Euskara Biziberritzeko III. Plan Nagusia deitu behar zen hasieran eta Getxoko Udalak prestatu du, izenak dioen
|
moduan
euskararen erabilera udalerrian sustatzeko. Jendaurreko ekitaldi irekia arratsaldeko 7:30ean izango da, Ogoño kaleko 1 zenbakian dagoen Areetako Elkartegian, azoka zaharrean, alegia.
|
|
|
Bi kezka. Goraxeago esaten ari garen
|
moduan
euskara indartzea tokiko hiztun komunitatea aktibatzea bada, eta hori nagusiki energia zibila piztea bada, hor gakoak parte hartzea, sedukzioa eta borondatezko engaiamendua dira. Horretaz ohartzen da euskara teknikaria, analisi aski bateratua entzun genuen horretan.
|
|
2014
|
|
|
Horrek bidea irekia utzi zuen hizkuntza politikak beste norabide batean jartzeko, bai Euskadiko Autonomia Erkidegoan eta bai Nafarroako Foru Komunitatean, euskarari dagokionez. Estatu frantsesean, berriz, errateko
|
moduan
euskarari ez ikusia egiten zioten agintaritzatik. Azken urteotan, baina, euskara pixka bat hobeki balioesten ari da Iparraldean ere, nahiz eta oraindik EAEn eta NFKn baino indar txikiagoarekin.
|
|
|
Orain aurpegiaren zati bat bereizi ahal zion Irenek, bular aurrean gurutzatuta besoak, begiak ere ilun, ahoa oso itxita. Gaztelaniaz esan zion, Qué necesitas, baina hitzak ebakitzeko
|
moduagatik
euskaraz jakin zezakeela iruditu zitzaion Ireneri, edo oso urrunekoa zela bestela. Ideia hori jende askorekin izan zuen askotan, adineko andreekin batez ere.
|
|
2015
|
|
|
Easy listeningetik kanpoko doinuek ez dute tokirik Gaztean, ez bada B aldea saioan esanguratsua izena; gainontzekoa A aldea den seinale. Mikel Makalak aldarrikatu
|
modura
euskarazko Radio 3 gisakorik plazaratzen ez bada behintzat, oraingoz, belarrira lehen kolpean sartzen ez den euskal musikak toki txikia izango du uhinetan. Irrati publikoko saio bakan batzuk salbu uztailean desagertu zen Musikatea, Portobello, B aldea eta La Jungla Sonora aipatu dituzte elkarrizketatuek, irrati libreak edota herri ekimenetik sortuak soilik geratzen zaizkie formula komertzialetatik urruntzen diren musikariei.
|
|
|
Zeintzuk dira hiztun berrien ikuspegi eta esperientzian euskararen erabilera baldintzatzen, alegia, ahalbidetu ala oztopatzen duten gakoak? Batetik, euskara erabiltzeko aukera errealak izatea; erabat baldintzatua dagoena norberaren bizilekuaren errealitate soziolinguistikoagatik eta hizkuntza
|
moduan
euskara darabilten harreman sareetara sarrera izateagatik. Bestetik, inguruko euskaldunekin ezarritako hizkuntza ohiturak; izan ere, hiztun berrien bizipenean ohitura linguistikoak aldatzea oso konplexua da eta, beraz, harremanak euskaraz edota gaztelaniaz eraikitzeak eragin handia izan dezake hiztun berriaren praktika linguistikoan.
|
|
|
Bere aburuz, Euskal Herrian itzulpena barik euskarazko sormena bultzatu litzateke gehiago. Publizitatean esaterako, zenbat aldiz ez ote dira espainieraz pentsatu hamaika eslogan, gero hala
|
moduz
euskarara ekartzeko. Ez ote hobeki hasieratik euskaraz, euskararen baliabide eta tradizioarekin, sortzea?
|
|
2016
|
|
|
— Etxeko hizkuntza: erdara eta erdara eta euskara nagusiki dituztenak; eta salbuespen
|
moduan
euskara daukaten bikoteren bat sartzea baloratu behar da.
|
|
|
7 Guraso
|
moduan
euskararen transmisioa bermatze aldera euren erantzukizuna zentratu behar dela euskarazko sare sozialak eratzen eta, batez ere, euskara ahal den guztietan egiten.
|
|
|
Eskolaren eragina mugatua da beti, euskarari (etxe auzo kale) giroan bizirik eusteko orduan. Are mugatuagoa hizkera molde bizi fresko barrenkoi
|
moduan
euskara, esfera informalean, ordura arteko erabilera zabal sendoa galduz doan edo dagoeneko galdurik116 duen lekuetan. Gertakari ezagun horren argitan ulertu behar dira gure eskola bidezko lorpenak (analisi erakargarri baterako ikus, adibidez, A. Elordui 2006).
|
|
|
–Gutxienez, ikasle guztiek aukera izan dezatela euskararen gutxieneko ezagutza bat izateko. Ingelesa ematen duten
|
moduan
euskara?.
|
|
2018
|
|
|
Eleaniztasuna ulertzeko eta kudeatzeko
|
modua
euskararen aldekoa izan dadin, euskaltzaletasunak gidatua izan du. Paradoxikoa lirudike, dudarik gabe, baina heterodoxiatik eraiki dugu euskararen funtsa.
|
|
|
Eleaniztasuna ulertzeko eta kudeatzeko
|
modua
euskararen aldekoa izan dadin, euskaltzaletasun ak gidatua izan du...
|
|
2019
|
|
|
Hurrengo grafikan ikus daitekeen moduan, hiztun gehien dituzten hizkuntzak ez dira sarean gehien erabiltzen direnak. ...ilentzen ditu. hau ikusita, euskararen kasuan sarean dugun eskaintza eskariarekin alderatzea ezinbestekoa dugu. ez du ezertarako balio euskarazko edukiak argitaratzea euskaraz kontsumitzeko ohiturak indartzen ez badira. esaterako, webgune askok erabiltzaileak bere nabigatzailean ezarritako nabigazio hizkuntzan erakusten dute edukia, baina euskal herriko erabiltzaileen %3k dauka nabigazio hizkuntza
|
moduan
euskara lehenetsita. ondorioz, edukia erdaraz jasotzen dute erabiltzaile gehienek modu lehenetsian. mugikorren kasuan egoera antzekoa da: Interneten ere Lehen Hitza euskaraz (Lehen hitza euskaraz, 2019) kanpainaren baitan aztertutako ia 4.000 gailutatik %65 euskaraz jar daitezke, baina erabiltzaileen gehiengo batek hizkuntza ez aldatu eta mugikorra erdaraz erabiltzen jarraitzearen aldeko hautua egin du. merkatuaren logika honi jarraituta, eskaria eta eskaintzaren arteko lotura erabatekoa da.
|
|
|
Badago lana oraindik.Ispilu handi bat izan dugu aurrean Euskaraldiarekin: ahobizi edo belarriprest bakoitzak, gure hizkuntza ohiturak eta praktikak aztertzeko ispilua; erakunde bakoitzak, euskarak eta euskarazko harremanek bere barnean duten lekuaz hausnartzeko ispilua; gizarte
|
moduan
euskaraz bizitzeko dauden aukerak, mugak eta trabak aztertzeko ispilua; eta eragileen arteko harremanei begiratzeko ispilua. Hizkuntzarena ez da afera pertsonal bat, hau bakoitzak (norbanako, erakunde, gizarte) bere arduratik eta bere eragin eremutik aztertu beharreko gaia da, eta aurrerantzean ere garrantzitsua izango da ispilu hori erabiltzen jarraitzea.
|
|
|
Taldeko enpresak kokatuta dauden ingurune soziolinguistikoari begiratuz eta kooperatiben izateko era eta konpromisoari jarraituz lemak dioen
|
moduan
euskara da batzen gaituen esentzia hori eta euskarak arlo guztietan presentzia izateari ematen ari zaio garrantzia azken urteetan. Presentzia eguneroko lanean, teknologia berrietan, elkarren arteko harremanetan, ikerketa eta garapenean...
|
|
2020
|
|
|
Webgune askok erabiltzaileak bere nabigatzailean ezarritako nabigazio hizkuntzan erakusten dute edukia eta Lehen Hitzaren9 azken estimazioen arabera Euskal Herriko erabiltzaileen% 3k dauka nabigazio hizkuntza
|
moduan
euskara lehenetsita. Ondorioz, edukia erdaraz jasotzen dute erabiltzaile gehienek modu lehenetsian.
|
|
|
Lehen bezala orain, denon zeregina izango da hori. Euskararen aldeko konpromiso eta jarrera aktiboa izan behar dugu, eta elkarlanean aritu, hizkuntza komunitate
|
modura
euskara biziberritzen jarrai dezagun”.
|
|
2021
|
|
|
Azal baltzekoak, osterantzean be, oso gitxitan ikusita neukazan (geunkazan). Eta Gorbeiako tontorrean bi batera ikusi eta, ganera, geure
|
moduan
euskeraz egiten! Batak Patxi eukan izena eta oso ondo egiten eban euskeraz.
|
|
|
Atera dituzten beste ondorio batzuk ere aipatu ditu Artolak: neurriaren kezka alde batera uzten denez errima bakarrik jartzen dela erdigunean, eta horrek errimak lantzen laguntzen duela; bertsolaritzaren historia lantzeko bitarteko egokiak direla zirtoak, bertso historikoak baino errazago gogoratzen direlako; aukera ematen dutela adarra jotzeko
|
moduak
euskaraz lantzeko; errimak duen berezko erakargarritasun estetikoaz jabetzeko eta horretaz gozatzeko aukera ematen dutela, eta abar. Bertsoikasgela.eus eta bertsoeskola.eus atarietan jarriko dute sortutako materiala, nahi duenak erabiltzeko.
|
|
|
Antza denez, euskaldun purista batek Venezuelatik idatzi zion Gabriel Arestiri, bere euskara" zikinarekin" indignaturik, gaurkoak izan zitezkeen bere aurreiritzien atzean zegoen eusnobismo arduragabeari erreparatu gabe, Arestiren euskaldunberritasunak gure libertatearen aukera eta gure etorkizunaren esperantza ematen zizkigula ulertu gabe eta ziurrenik bere kontzientzia moralak Arestiri ematen zion kolera kristaua zer nolakoa izan zitekeen ongi kalkulatu gabe. Juduen Jainko Zaharraren zeruetako haserrea zer den ondo dakien gizonaren tonuan, euskara garbia euskara gaiztoa zela esplikatu zion Arestik eta denak zirela heretikoak, bere
|
moduan
euskara garbiaren izenean ari ziren euskaldun guzti guztiak. Galdera bat ere egin zion, bere ardura gogoratzeko, eta gaur egun sarriago egin genukeen galdera hori bere horretan emango dizuet, jar dezazuen nahi duzuen lekuan:
|
|
|
Komunitate hori poliedrikoa da, bakoitzarentzat muga desberdinak ditu edo izan ditzake. Eta adostasunezko esparru bat dagoen
|
moduan
euskara euskal horren identifikazioan, desadostasunezko beste asko ere egon daitezke hortik kanpo. Euskaraz hitz egiten ez duten artista batzuen lanak definitzeko gerta daiteke ez aurkitzea" euskal" baino modu zehatzagorik.
|
|
2022
|
|
|
Iazko azaroaren 23an jaurti zuten DART zunda, Kaliforniatik (AEB). Asteroide Bikoitza Birbideratzeko Proba
|
moduan
euskara daiteke haren izena, baina dardo gisa itzul daiteke akronimoa. Eta izena ongi jarria da.
|
|
2023
|
|
|
Itsasbazterreko herria izanda, Lekeitiok lexiko berezia dauka garaturik haizeekiko; adibidez, ipar haizea dela-eta," hiru eratara deitzen jako haize klase honeri(, iparra, lesta), izan be Azkuek zinon
|
moduan
euskarazko iparra Lekeition ez da erderazko norte;" En la costa, Ipar no es norte, sino este". Lesta dagonean goizak eta iluntzeak freskuak izaten dira, baina eguraldi ona egiten dau".
|