|
2000
|
|
|
Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana. Eseri egin nintzen; hegazkin batek zeru ubela zulatu zuen, eta ikuskizun hark uharte huts baten erdian abandonatuta dagoen naufragoaren
|
modura
sentiarazi ninduen, zergatik esaten asmatuko ez banu ere. Beste zigarro bat piztu nuen, eta une hartantxe itsuak ahots lakarrez errepikatu zuen:
|
|
|
Eta orduan barre egiteari utzi nion, eta ulertu nuen soilik torturaren bidez lortuko nuela mertzenario saldo haren aitorpena. Argi zegoen, baina, haiek ere ez zirela nolanahi torturatzen utziko, eta, era berean, jakinaren gainean egongo zirela halako gauza bat gerta lekiekela, eta, gertatuko balitzaie, ze
|
modutara
jokatu behar luketen. Litekeena zen, bada, gauzak okertzea eta ni jipoitzea, edota zakur zehatu mixerable bat bezala jo eta akabatzea; baina, pentsatu nuen jarraian, balio ote zuen zerbaiterako bizitza hark?
|
|
|
Barkatuko zait ahalkea. Nolanahi ere, esan nahi nuke kabalen munduarekin zerikusi gehiago ikusten diodala terapia
|
modu
horri, medikuntzarekin baino. Konforme nago psikiatrarekin.
|
|
|
Hark: Nahi duzun
|
moduan
, lagun. Baina nik, agian, alde egin beharra izango dut.
|
|
|
Arnasa sakon hartu, eta eskaileretan eseri nintzen. Bi eskuez heldu nion buruari, meloi bati heltzen zaion
|
modu
beretsuan, atsekabetuta. A zer broma putamadrekoa, etorri zitzaidan pen  tsamendura, huraxe, broma bat besterik ezin izan zitekeela osoro sinetsita.
|
|
|
Hantxe azaldu ziren, pantailan, ederrenaren izen abizen eta gainerako xehetasunak. Eta halaxe nabil atzoz geroztik, eman ez zaidan agindu bat betetzea beste zereginik ez dudala, ero baten
|
moduan
, pistola beltz ezezagun hau hatzetan hain irmo itsatsia.
|
|
|
Baliteke. Hori ere terapia
|
modu
bat da.
|
|
|
Eta, Cacace jauna? Zer
|
moduz
gabiltza?
|
|
|
Maingua zarelako, akaso?...". Alfredo Iradierrek adeitsu asko azaldu zuen ez zuela hori esan maingua zelako, esateko
|
modu
bat besterik ez zela, metafora bat. " Bada, kasu honetan, metafora horrek ez du nahaspila besterik sortzen.
|
|
|
Bere bizitzako beste aro batean, akaso amnesia txar batek jota, izaki ignaro bat ere izan omen zen. Baina izaera hori ere, disimuluaren bitartez, ondo eraman omen zuen, gabezia hartaz inor ez konturatzeko
|
moduan
eraman ere; hain ongi ikasi omen zuen disimulatzen, non baieztapen apodiktiko biribil eta injeniotsuak adierazten ez ezik, buruz ikas zitezkeen gauza ez ohiko guzti guztiak ikasi baitzituen, hala nola zientziari buruzko jakinkizun guztiak. Alde horretatik, gizaki bakar, pribilejiatua zen, jainkoen ezpalekoa; bere memoria eidetikoari esker, ikusten zuen oro garunetan artxiba  tzen zuen, argazki kamera baten azkartasunaz eta objetibitatez.
|
|
|
Primeran egin zuen lo, betiko
|
moduan
, eta, goizean jaiki zenean, gogoratu ere ez zen egiten azazkalen kontu bitxi hartaz. Ez zion luzaroan iraun, ordea, ahaztualdiak:
|
|
|
denak, luze. Eta orduan pentsatu zuen, gosal  tzen ari zelarik, hura haluzinazio baten ondorio besterik ezin zitekeela izan, eta hala izanik ere edo, hain zuzen, halaxe zelako, ez zuela askorik iraungo, ezin zezakeela askorik iraun, eta gehiegikerien sareetan ez erortzeko ahalegin guztiak egin behar zituela, eta egoera hura ahalik eta
|
modurik
naturalenean eraman. Eta zein zen modurik naturalena?
|
|
|
Eta orduan pentsatu zuen, gosal  tzen ari zelarik, hura haluzinazio baten ondorio besterik ezin zitekeela izan, eta hala izanik ere edo, hain zuzen, halaxe zelako, ez zuela askorik iraungo, ezin zezakeela askorik iraun, eta gehiegikerien sareetan ez erortzeko ahalegin guztiak egin behar zituela, eta egoera hura ahalik eta modurik naturalenean eraman. Eta zein zen
|
modurik
naturalena. Bada, eguneroko bizimodua egitea.
|
|
|
Gainerako sentzumenak noiz aldatzen joan zitzaizkion, alegia aste hartako zein egun jakinetan, ez genuke zuhurtasun osoz esaten jakingo, baina gutxi gorabeherako hurbilketa batek ere guztiz eusten dio kontakizunaren espirituari eta hariari eta erakargarritasunari, eta berdin izango da eta berdin ez bada, berdintsu adierazten badugu asteartean aldatu zitzaiola usaimena beti ere, hori bai, ustekabean; asteazkenean, ikusmenar; ostegunean, entzumena; eta ostiralean, ukimena; beste era batera ere izan zitekeen noski, hori ez dago ukatzerik, eta akaso lehenago aldatuko zitzaion en  tzumena ikusmena baino, eta ukimena, beharbada, ez zitzaion ostiralez mudatuko, neurri handi batean ukimena esku berrien jabetzarekin aldatuta zeukalako, aldez edo moldez, ordurako. Nolanahi ere eta ordenaren gorabehera bigarren mailako zer bat dela garbi geldi dadila nahi genuke, bost egunen buruan halako aldaketa bortitz eta guztizko batek gizaki batengan sor dezaken desosegua, noraeza eta nekea izugarria dela kontuan izanik, bada esan behar dugu Brown jaunak oso ongi bereganatzen jakin zuela horrek berekin zekarren guztia bizitzeko eta gauzak ikusteko eta ikasteko
|
modu
berri bat, lehen egunetan batik bat. Orain gutxiago entzuten zuen, gehiago usaintzen, ez zitzaion camember gazta gusta  tzen eta asko, berriz, Margarita pizza; laztu egiten zitzaion ilea ile beltz motz kixkur antzekoa, ez jada horaila foam zati bat uki  tzean, eta bistak arintzera egin ziola iruditzen zitzaion, hobeto ikusi ez baina begiak lehen baino azkarrago mugitzen zitzaizkiola, artega bezala, urduriago.
|
|
|
Zergatik ez diot arazo hau guztia kontatzen?". Bi esaldiak esan ahala, dardara batean jarri zitzaizkion hezur haragiak, bihotza kolkotik irten beharrean; ez zegoen, nonbait, poliziarengana joateko
|
moduan
, eta harridurazko irribarre bat egin zuen. Tira.
|
|
|
Negarrari ekin genion gero, Edurtxo Caterpilarrek behin eta birritan adierazi zigun arren amonatxo haurdunena parodia bat zela, halako antzerki satiriko bat. ...hondar berezi bat utzi baitzuen gugan, sentiberatasun isuria biziki areagotzen zuena; guk, hortaz, ezin ikus genezakeen graziarik halako satira beltz batean, edota azafatek beren borondate on guztiarekin egun batzuk atzera erakutsi ziguten show gaztaina lerden beroarekin, hienaren larrutzeari edo Afrikako ume gosetuen gainean egiten ziren txiste gordinei irribarrerik txikiena ere egiten ez genien
|
modu
berean.
|
|
|
" Nire estasi bakarra onanismoa da". Eta keinu egin zidan ezker begiaz, keinu berezi bat, keinu bat zeinaren bidez eta gauzak bere onetik gehiegitxo ateratzen saiatu gabe adierazi nahi baitzidan ederki ezagutzen zuela nire iragana, alegia nire iragan onanista, eta ez ibiltzeko orain larritasunekin eta are gutxiago oraindik hura ezkutatu nahian; eta bekainak okertzeko
|
modu
ezohiko harengatik eta gero, ukabila itxi eta eskuari eman zizkion astindu azkar eta, batik bat, bortitzengatik, iruditu zitzaidan barre egin nahian zebilkidala gizagaixo suharra, bi arrazoi zirela medio: bat, neure iragana ezkutatu nahi izateagatik; bi, bizimodu hura utzi izanagatik.
|
|
|
Zer egingo genuke gainerakook une latz azkenaren atalasean? Ez al zen hura, sakon sakonean, programa hari eta bizitzari eta, batez ere, botereari barre egiteko
|
modu
sotil baina txit eraginkorra. Eta, hala ez izanik ere, nor ginen gu arinkeria edo hura juzgatzeko?
|
|
|
Nola gainditu senitartekoen heriotzak uzten duen zauri sendaezina? Ez nuke, hala ere, hemen eromenaren laudoriorik egin nahi batik bat, laudorio hori aspaldian egina zelako, idazle holandar batek eta dotore asko gainera; soil soilik eskatu nahi nizuke, irakurle maitea, adinak ematen dituen pribilejioez balia  tzeko baimena,
|
modurik
arrazoizkoenean betiere, gehiegikeriarik gabe. Zer axola dizu, egiaz, nire lizentzia txikiak?
|
|
|
Hortik aurrera, jakina, zorigaitzaren dorrean gora, mailadiz mailadi. Hasteko, kolpe latz haren eraginez, ataxia sendaezin bat, zeinak" erregalo
|
modura
ekarri baitzidan gizon egiten nauen zer horri, barkatu, dale fuego eragiteko behar erreprimiezin bat, behar lotsagarri bat". Negar zotinka hasi zen aitorpen gogorraren ondoren, baina Caterpilar andrearen hitzek sosegu apur bat ekarri zioten:
|
|
|
Nire aholkuei jarraituz, bada, akabatu zuten behingoz basilisko beldurgarria, eta hantxe jarri zuten zintzilik, urkamendian, den denek ongi ikusteko
|
moduan
. Etenaldia amaitu eta programak bere martxa jarraitu zuen gero.
|
|
|
Eta sententzia irakurtzearekin batera, hankak enborretik atera zituen erro errotik, eta besoak gero, eta azkenik, nola halako soinketa ikusgarri bat eginez, burua. Alferrikakoa da esatea Horazioren sententzia gaizki interpretatu zuela Bonilla jaunak, oso
|
modu
sui generis batean. Ni asko haserretu nintzen Armando Bonillaren heriotz inpudikoarekin:
|
|
|
Zertan antzematen zitzaien? Bada, begiradan, hizketa
|
moduan
, orrazkeran, eskuen dardarizoan, besoetan zintzilik gelditzen zitzaizkien orratzetan. Zer lortzen zen horrela?
|
|
|
Ez zegoen beste aukerarik: martiri gizagaixo baten
|
modura
aurkeztu behar nuen neure burua, niganako errukia sortarazi behar nuen bihotz gogor haiengan, eta handik etorriko zitzaidan salbazioa. Errukia bai noski, baina ez erruki mixerable baldarra, oinarri sendoekikoa baizik, jasoa, ongi argudiatua, erudizio puntu bat zuena.
|
|
|
aurreko ahapaldia mikatza egingo zitzaizun agian, baina mikaztasun hori nahitaezkoa zen orain nire kantuaren goxotasuna ahoratu nahi izatera. Zeren, irakurle maite eta ziur nago jaso duzun purrustadatxoa barkatzen jakingo didazula, nola hitz egin nezakeen neure defentsa
|
moduaz
, neure izaeraz eta jokaeraz eta aldarteaz edo niri dagokidan beste ezein alderdiz, neure ezaugarririk behinenaz, neure jatorrizko bekatuaz eta izendapenaz, neure espiritu osoa zizela  tzen duen goi arnasaren ezaguerarik ez baduzu. Esan:
|
|
|
Hautsi egin zen isiltasuna, esaten den bezala, mila zatitan. Infartoak ez ziren izan ez bat eta ez bi, hiru baizik, eta esaten da orro hark soilune bat baino gehiago estali zuela ile lakar bihurriz, izu sekulakoaren erakusle
|
modura
. Gero anabasa etorri zen, eta beldurrak dakarren irri negar urduria, eta pixalarria.
|
|
|
Urduritasunak baretzen joan ahala baina minutu pare bat baino gehiago pasatzen utzi gabe, Otsotzarmendi jaunak, zurbil aurpegia eta itzal begiak, mikrofonoa ezpaineratu zuen kemen indarberrituaz; hain kementsu, ezen alkatxofa irensteko zorian izan baitzen, eta eskerrak prestu hurbildu zitzaizkion han ber bertan zeuden bi katamotz, bestela espasmo gorrien artean hilko baitzen aur  kezlea. Ofizioa ofizioa da, ordea, eta Otso  tzarmendi jauna datorezia ikusgarriz atera zen trantze larritik, gatz eta piper handiko grazia bat inprobisatuz, bertsolari batek egingo zukeen
|
modu
aparteko berean. Itxurak itxura, Otsotzarmendi jaunari ez zion gertaerak mesederik egin, eta, izkirimiriek lehen une arriskutsu hura nolabait saihesten lagundu bazioten ere, sakon sakonean halako erredura ozpin bat jasan zuen aurkezle sasijainkotuaren banitateak, aldartea zeharo gaiztotuko ziona.
|
|
|
Beraz, erretolika guztia soberakoa zen, guztiz lekuz kanpokoa". Hori esanik, beste irudi bat egin zuen habanoaren keaz, irudi triste bat; eta, jarraian, eta ni umilatzeko asmo huts hutsarekin, krokodrilo sugejalearen irudia egin zuen alegia, ke irudigintzan non plus ultra
|
modura
hartzen den artelana, bikain egin ere, aitor dut; esan beharrik ez dago keinu jostalari fribolo honekin ikusle den denak patrikaratu zituela, atzera, Otsotzarmendi jaunak, eta txaloz eskuak txikitu beharrean aritu zitzaizkiola guztiak, Deere izan ezik, ezin konta ahala minutuz. Zer egin nezakeen nik egoera nola zegoen ikusita?
|
|
|
Zer
|
moduz
, Anjel, galdetu zidan Migelek klasetik irten nintzenean.
|
|
|
Mozkortuta nago... Zer
|
moduz
zaude zu, Anjel?
|
|
|
Ama, idatzi nizun zerbait. Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
Kostatu zitzaigun zulotik irtetea! Migelek eta Juliok erraz asmatu zuten handik ateratzeko
|
modua
, baina nik ezin nuen.
|
|
|
Beno... nahi duzuen bezala. Zer
|
moduz
eskolan. Ondorenak ezagunak dira.
|
|
|
Zer
|
moduz
–galdetu zidan.
|
|
|
Zer
|
moduz
, Anjel?
|
|
|
Amonak nire aldamenean jarraitzen zuen, gela behin ere baino estuago iruditzen zitzaidan. Migelek sartu irten azkar bat egin zuen nire gelan zer
|
moduz
nintzen galdetzeko.
|
|
|
Gu guztion begiak bereganatu zituen haren berriketa etengabe eta interesgarriak, eta nik banuen arto gutxiago aletzeko
|
modurik
. Inguruko baserritar guztien berriak jakin genituen.
|
|
|
Goiko Kale idatzi nuenean, artean modan zeuden psikoanalistek literaturaren diban ugarietan egindako azterketak. Gaur psikoanalisiaren modak
|
modu
mudakorragoak hartu dituen honetan, neure kabutako dibantxoan harildutako argibidea aurreratu nahi dut nik neuk: 1973 urte inguruetan, Goiko Kale kaleratu zen garaian, lurrikara bortitzena baino sekularizazio bortitzago bat bizitzen ari zen gure herria.
|
|
|
Halaxe da, eta ez dago zertan ezkutatu: erlijoa exortzizatzeko hitzezko
|
modu
halako bat, literarioa, gertatu zitzaidan niri Goiko Kale idaztea. Nire belaunaldiko hainbatek beste bide batzuk hartu zituzten exortzismoa liturjiza  tzeko:
|
|
|
Ez dakit. Ez nuke, agian, ezein
|
modutan
egingo: besteak beste, nire premia psikologikoek liburu honi esker erakutsi zioten bizkarra, ez agian haurtzaroari, baina bai nire haurtzaroko mundu itxi hari.
|
|
|
Ez du mundurik merezi nire kezka eten honek, eta horregatik edo gogoratzen dut gaur goizean ikusi dudan haur herrena. Zakur gaixo baten
|
moduan
xaxatzen zuten lagunek.
|
|
|
ea andregaia duen, ea zelako etxea duen... Edozein
|
modutan
, ez dut uste berarekin kezka  tzeko arrazoirik duzunik: andregaia du eta, horrekin batera, agentziak galarazi egiten dio bidaiariekin harreman, zera, estuak izatea.
|
|
|
Nire uste apaltxoan, horixe da zorion  tsu izateko
|
modu
bakarra adierazi du. Elkarrekin bizitzen jarriz gero, akabo.
|
|
|
Batean bakardade ez beti atseginera egokitu beharra daukazu, bestean bikotekide ez beti atseginera, eta betiere zeure buru ez etengabe atseginera. Edozein
|
modutan
, aitortu behar dut ni hobeto bizi izan naizela bikotekidea izan dudan aldietan besteetan baino...
|
|
|
Hitz hori esatean komatxoak marraztu ditu airean. Eta hain gauza xumea dirudien hori, adibidez, nire ustetan otoitz egiteko
|
modu
bat da. Hala ere, erlijioa horren ondoko urratsa da:
|
|
|
Zerbait jokatuko nuke telegramako poema ere ez dela berea, edo plagiatua dela... Edozein
|
modutan
, onartu beharra daukat ez duela gustu txarra.
|
|
|
Niri aukera bakarra bururatzen zait. Betiko
|
moduan
, zure mezua utzi ahal didazu, zure mezu, eman dezagun ofiziala, eta hori izan dadila berak entzuten duena. Eta gero, beranduago, baina Rakelek mezua entzuna duela ziurtatutakoan, ostera ere bigarren mezua uzten saiatu ahal zara, egiazkoa edo.
|
|
|
Ni zurekin zorretan nengoen eta, behar hau gogoz kontra egin arren, pozten naiz zor hori noizbait ere kitatzeaz. Edozein
|
modutan
, jakizu desiratzen nagoela behingoz amaitzeko, ze, zelan agertuko naiz ni Rakelengana hemendik aurrera?
|
|
|
Futxo! Edozein
|
modutan
, egun gutxi geratzen zait eta ez dut eman nizun berba jango. Horregatik, jakizu egia dela, goizean, basoan Rakel eta Ruben atzean utzi ditudala, baina aldi berean jakin behar duzu Tomekin itzuli naizela.
|
|
|
Ostera ere hemen nauzu, uda aldian zer kontaturik ez daukaten albistegien antzera. Edozein
|
modutan
, nire berba bete, eta jakizu bart ere Ruben Rakelen dendara sartu dela. Eta goizean, lokartu direlako edo, handixe irten dela taldekide askotxoren aurrean.
|
|
|
Baina orain ezin naiz Mexikora hegaldatu. Txartela hartua neukan, zuekin aireportura joan, eta handik ospa egiteko, baina orain beste
|
moduren
bat bilatu behar dut". Hori esanda, ohetik jaikitzen saiatu, saiatu da, baina ezin izan du.
|
|
|
Batean Estherrek hartu dit, baina han ez zeundela esateko eta, nahi baldin badut, haiekin joateko. Zer
|
moduz
zaude. Argitu al dira zuen arteko gauzak?
|
|
|
Dabidekin hasi baino urte pare bat lehenago (berarekin sekula ez dut horretaz hitz egin), lodi ez egon arren, askoz gutxiago jatea erabaki jaten hasi nintzen. Baina, egun kritiko horietako batean, goseari gehiago ezin eutsi, eta kilo eta erdi sagar jan irentsi nuen, harrapazka, erretzaile konpultsibo batek abstinentziari utzi, eta zigarroei ekingo liekeen
|
modu
bertsuan. Betekada hark sekulako indigestioa eragin zidan; gainera, sagarrak sabel barnean irakiten hasi zitzaizkidan eta, minaren minez egoteaz gain, ahotik halako hats higuingarria isurtzen hasi nintzen, upel bat sagardo edan izan banu bezalaxe.
|
|
|
Galderaren desegokitasuna gorabehera, nik Rubenen lanbidea ezagutu ahal izan dut, baina ez haren iritzia, izan ere hura lotsagorritu eta doi doian entzuteko
|
moduan
eran  tzun baitio:
|
|
|
Danek argitu digunez, Bostongo ibilbide turistiko historikoa oso
|
modu
errazean egin daiteke. Horretarako, espaloiko adokin gorriek osatzen duten lerro gorriari segitzea besterik ez dago.
|
|
|
Gero, imajinatuko duzunez, nire zapatilekin zelan ibili zen ere galdegin, eta, ederto, batere minik izan barik ibili zela erantzun zidan; orduan nik zapatilak oparitu egin nizkion... D, ailleurs, epaiketaren kontua oso
|
modu
mingarrian amaitu genuen eta, itxaropengarri bazaizu, jakizu Rakelek presidentearen errugabetasuna defendatu zuela, ez net sutsuki, baina hori bikotean konpondu beharreko zerbait dela nabarmendu zuen. Osterantzean ez dago berri larregi:
|
|
|
Osterantzean ez dago berri larregi: bi amorosek elkarri luzatzen dizkioten begirakuneak, elkarrengana hurbiltzeko duten joera eta
|
modua
niri gero eta adierazgarriagoak egiten zaizkit. Badakit ez duzula halakorik entzun gura, baina niri hala iruditzen zait eta halaxe diotsut.
|
|
|
Eta bitxiagoa da, bitxiagoa denez, niregan gero eta handiagoa piztea Dabid berarekiko Karmelok dioenarekiko baino: zer
|
moduz
egongo ote den, nola sentituko ote den tiro egin zidanetik, zer sentituko ote duen orain nirekiko, eta maitalearekiko...
|
|
|
Zer esatea gura duzu? Atzo arratsaldean egundoko euri jasa batek ustekabean harrapatu gintuela, bakoitza ahal zuen
|
moduan
babestu zela, eta Rakel eta Ruben elkarrekin desagertu zirela. Futxo!
|
|
|
Baina bigarren egunerokoa irakurri dut, eta baita ohar batzuk hartu ere, eta, bigarrena diotsut, gaur merkatalgune batean gelditu garenean, erosketen artean beste koaderno bat ikusi diodalako, baina honezkero horrek ez dit batere pizten. Edozein
|
modutan
, irakurri dudanaren arabera, jakizu Rakelek Tom birigarro susmagarri horren bidez lortu duela erantzungailuko mezuak entzuteko aparailua, eta susmagarria diot, Rakelek eta gainerakoek Grand Canyoneko jaitsiera egin zutenean, behe behean Tom beste gizon batekin elkartu zelako, eta gizon hark pistola bat eman ziolako eta, attention!, elkar agurtzerakoan, gizon hark Tomi Ray deitu zion, hau da, ames... Eta, bref, Dabid, esango nuke gure geletan ibili den morroi hori Tomen atzetik dabilela.
|
|
|
Gainera, nik zer izan zitekeen sumatu arren, ondo disimulatu du eta nik ez diot jarrera aldaketarik ttikiena ere igarri. Edozein
|
modutan
, ez dut ulertzen horrek Patxirekin izan ahal duen zerikusia.
|
|
|
Esan egia: ez gaituzu hori egiteko
|
moduan
ikusten, galdegin dio Xavierrek.
|
|
|
Nonbait, ez oso aspaldi lankideren batekin abentura bat izan zuen eta, Xavierren isilpean gorde ahal izango zuela uste izan bazuen ere, gure epaiketaren kontu horrek zuzenean eragin dio; pertsonaiekiko identifikazio handia, oso handia izan omen du; ni orain konturatu naiz: haren hitz egiteko
|
modua
ez zen txantxetakoa. Eta azkenean lehertu egin da, eta Xavierren erreakzioaz ez dizut ezer esango...
|
|
|
Behinik behin ongi nagoela esateko deituko nioke eta niregatik ez arduratzeko (baldin eta arduratua badago; guztiarekin, New Yorken ez bezala, orain ez nuke nahi bera hemen nire bila azaltzea). Baina, esan bezala, ez diot deitu eta, beraz, ezin bada jakin bera zer
|
moduz
dagoen. Teresak, Dabid bihotzera tiro egin zidan gansterra dela oroitarazi dit (noski, Chicagon nagoelako esango zuen hori); berak ez dauka hori zertan oroitarazi, nik hainbeste badakit, baina aldi berean ezin dut ahantzi elkarrekin igaro ditugun urteak, urte gehienbat atseginak.
|
|
|
Egunerokoa, hegazkinek eraman ohi duten kutxa beltz horietako baten antzekoa egin zait, ze azken batean Rakelek bertan jasotzen ditu bere azken orduko istripu sentimentalak; zuk egin zeniona tiro egitearekin konparatzen du, hortik atera kontuak. Edozein
|
modutan
, azken egunotan esandakoa baino askoz gehiago ezin dizut esan: beharbada Gasteiztik etorri zenetik hobera egiten ari dela eta Ruben, nahiz eta apaizgaia izan, uda honetako souvenir bat izan daitekeela, edo zerbait gehiago agian.
|
|
|
Baina beti amaitzen nuen pentsatzen guztiz imajinaezina zaigula besteen etxe barneko intimitatea eta egunerokotasuna, otsoak usoa noiz irensten duen, noiz hagin zorrotzak erakusten... Ni, itxura batean, hain apal eta otzan ikusirik, nekez imajina nazake inork zenbait eszenatan, esate baterako Dabiden zakila milikatzen, Karkasonatik Baionarako autopistan barrena, bera gidari doala; edo itsasoko ekaitz betean, Gaztelugatxeko ermita ondoan larrua jotzen, haizeak kanpaiari ero
|
moduan
eragiten zion bitartean. Gauza intimoekin jarraituz, nekez imajina dezake inork Dabidek zein gustukoa duen txiza komunontzian eserita egitea...
|
|
|
Baina bestela ere ez da erraza oporretako giro beroak sortutakoak zuri konta  tzea... Edozein
|
modutan
, ezer baino lehen zu lasaitzen hasi gura nuke. Atzo gauean Rakel ez zen hoteletik irten, eta taldekideok berandu arte ibili ginen.
|
|
|
minutu batean hogeita hiru bider esan zituen" ni"," nik", edo" nire" bezalakoak, hogeita hiru bider, kontatuak. Edozein
|
modutan
, ni entzuten egon nintzen, Rakeli buruzko galderaren bat egiteko aukera noiz etorriko, baina halako batean, itxuraz gura barik, bere zigarroaz niri atzamar bat erre, eta ahora eraman ez zidan ba! Lizun hasi zitzaidan, eskumuturretik heldu, eta atzamarra miaz  katuz, baina ni zer egin ez nekiela geratu nintzen.
|
|
|
Etxetik ahalik eta urrunen joan nahian nenbilen (Bruselan erosi dudan aldizkarian distantzia hartzea ere aholkatzen da, egunerokotasunetik urruntzearen komenentzia), baina zikoinak ikusi arte ez nuen erabakia hartzeko bezainbat kemen izan. Eta zikoinen antzera Afrikara joan nintekeen
|
modu
ber  tsuan, bidaia agentziako emakumeak Ipar Ameriketara joateko aukera goraipatu, eta nik onartu egin nuen batere pentsatu gabe.
|
|
|
b) Goiz osoan talde osoa Dan gidariarekin ibili gara eta bazkaldu ere bidailagun guztiek batera bazkaldu nahi izan dute. Arratsalde osoan ere talde osoarekin ibili nahi ote zuten beldurrez, nola edo hala desenkusatu naiz (ez nago ni itxurakeriak egiten hasteko
|
moduan
): " Hemen bizi den lagun batekin geratua nago".
|
|
|
Beharbada bere egingo zuen Adela eta Estherren turismo sexualaren ideia, baina haren egunerokoa irakurrita, nago beste argibideren bat egongo dela. Edozein
|
modutan
, harrigarriagoa egin zait egun osoan Rakel Rubenengandik horren urrun ibiltzea; ez dakit, beharbada oker nengoen. Dâailleurs, orain  dik harrigarriagoa izan da Luisek, Rakel marrubizko izozki batekin konparatu zuenak, bidaia bertan behera uztea eta turista batekin alde egitea.
|
|
|
" Esther", irten zaio orduan, eta berehala" taldeko guztiek hori uste al dute?". Nik ez dakidala erantzun diot, eta Esther, Adela eta Luisek, behintzat, hala diotela; edozein
|
modutan
, ez dut besterik jakin ahal izan. Dâailleurs, jakin behar duzu bart berandu arte geratu naizela Danen furgoneta zelatatzen eta Rakel, ez baina Adela ikusi dudala ekipaje tokira igotzen.
|
|
|
Ez dakit zer pentsatu, Dabid, ez dakit hau guztia esan behar ote dizudan ere; baina nago gutun hori dela Chicagon gizon susmagarri hark eman ziona. Edozein
|
modutan
, ez larritu, kontuz eta diskrezio handiz jokatuko dut eta. Eta zu, zelan zaude zu?
|
|
2001
|
|
|
Bihurgune bihurri eta malda malkartsuak. Barnean, gidari
|
moduan
, Vaclav doa; aldamenean, logureak jota, James. Egun argiz dago eta laster hasiko du euria.
|
|
|
Baina, kontuz!: ez dut onartzen hildura hilduragatik; aszetismoa, lagun, jarduera espiritual
|
modura
ulertzen dut nik, santutasunaren bidera daramana...
|
|
|
Zerbait izatez gerotan, behar bat dela esango nuke. Zehatzago esateko, defentsa
|
modu
bat, bizirauteko nahitaezko bilakatu zaidan babes mekanismo bat.
|
|
|
Pentsamendu nahasi haietan zegoela, eta gaua iristear zelarik, helikopteroak bailiran, handiro, lau mariburduntzik zeharkatu zuten hiriko zeru uher bakartia, poliki, beste zerbait terribleagoren iragarkizun
|
moduan
,.
|
|
|
Behean, kalean, minutuek aurrera egin ahala, jendea ugarituz doa, inolako ordenik gabe multzokatuz. Suizida ilegorriak, laster batean, poliziaren, anbulantzien, suhiltzaileen sirena hots mingarriak entzuten ditu, bertaratzen eta bertaratzen; eta geroago, ordu erdi bat geroxeago edo, polizien eta suhiltzaileen aginduei jarraituz, txaloz lagundurik, jendetza izugarriak lelo
|
moduan
errepikatzen duen esaldi bat entzuteko parada du, gero eta ozenago beregana aireratzen dena; eta, entzun uste duena ezin sinetsirik baina ziur egonik entzun duena ongi entzun duela, beherantz begira  tzen du burua poliki poliki mugiturik, eta han, berak nahi lukeen moduan koltxoi erraldoi bat ikusi ordez, hutsune handi xamar bat sumatzen du, behean eta bere pare parean, hain zuzen, eta klarione...
|
|
|
Behean, kalean, minutuek aurrera egin ahala, jendea ugarituz doa, inolako ordenik gabe multzokatuz. ...oago, ordu erdi bat geroxeago edo, polizien eta suhiltzaileen aginduei jarraituz, txaloz lagundurik, jendetza izugarriak lelo moduan errepikatzen duen esaldi bat entzuteko parada du, gero eta ozenago beregana aireratzen dena; eta, entzun uste duena ezin sinetsirik baina ziur egonik entzun duena ongi entzun duela, beherantz begira  tzen du burua poliki poliki mugiturik, eta han, berak nahi lukeen
|
moduan
koltxoi erraldoi bat ikusi ordez, hutsune handi xamar bat sumatzen du, behean eta bere pare parean, hain zuzen, eta klarionez margoturik, zirkulu gorri perfektu baten barnean, gorpu baten silueta izan litekeena, hanka besoak zabal zabal eginda, beltzez.
|
|
|
Ez du, ordea, lokartzeko astirik: atzera Smith jaunaren ahotsa entzun du, hil zutenean esan zituen mendekuzko hitzak behin eta berriro errepikatzen, ozen, bertan, ukitzeko
|
moduan
garden eta gertu... Izudardaraz, azkar, kriseilua piztu du bisitariak:
|
|
|
Ba, hau hari hau iruten dodanean, lazu gorri gorri bat egingo dodala. Hasieran, motx motxa izango da; txiribiztina egiteko
|
modu
 koa. Baina gero, haunditzen joango da neu hazi ahala.
|
|
|
Neskatilak hurrengo egunerako soinekoa aulki gainean ipini, eta kandela hartu eban. Gero, bere ohera abiatu zan, betiko
|
moduan
. Kamisa jantzi, eta txirikorda askatzen hasi zan lotarako.
|
|
|
Oiloak hiltzeko labana hartu eban aitak. Txirikorda suge donge baten
|
moduan
mugitzen zan, xiriri xarara, gora eta behera. Amak eskua luzatu eutsan alabari.
|
|
|
Aitona amonen baserrira itzuli orduko erein zituen aitak zazpi arto aleok dendariari entzundako
|
moduan
.
|
|
|
Jantziak hegalean edo barrenean eukiten dabe, ba, oihal zati bat bere gain batuta, ba horrexeri deitzen jako tolestura. Ezkutuan joaten da, beti, apaingarri
|
moduan
erabili nahi ez bada, behinik behin.
|
|
|
Dana dala, denborak ez dau inor bere bakean lagaten. Gure neskatoa bere hazi egin zan, ume danak hazten diran
|
moduan
. Bere amak lantzean lantzean tolestura askatu eta soinekoa luzatzen joan behar izan eban alabaren bernak ezkutuan gorde guran.
|
|
|
Normalean, alde erantzira josten da. Apaingarri
|
moduan
erabili nahi denean, ordea, alde onera.
|
|
|
Domingo Mariak neskatilari begiratu zion, berriro ere. Neska gaztea zerbait hartzera joango balitz
|
moduan
makurtu zen eta krak!, egin zuen bigarren alozak bere paparrean.
|
|
|
Herritar gehiago sartu zen taberna dendan Â. " Ieup, zer
|
moduz
! Dotore hago!".
|
|
|
Neretzat? eta krak!, laugarren aloza askatu zen neskatilaren paparren, aurrekoetan bezala, berak bakarrik entzuteko
|
moduan
.
|
|
|
Bai..., baina ez oraingo
|
moduan
. Kontuak ateraten eta holan, baina, klaro, irregularra izanez gero, gitxien uste zanean, danba!
|
|
|
Bai, apaingarri
|
moduan
, ezta?
|
|
|
" Bien eskuak dar dar batu ziran egun haizetsuetan zuhaitz ostoak batzen diran
|
moduan
.
|
|
|
Jakina, hau mahuka luzea denean, izan ere, mahuka luzeak urte guztirako balio dezake: bero egiten duenean jaso egin daiteke Â; hotz egiten duenean, berriz, dagoen
|
moduan
utz dezakezu.
|
|
|
Sorbaldan eroango dut poltsa, gauza askorekin beteta. Takoidun zapatak ere jantziko ditut, eta aldizkarietan eta telebistan agertzen diren nesken
|
moduan
ibiliko naiz atzamar oskolak gorri gorri pintatuta.
|
|
|
Une labur batez, behinik behin: bere begiek dir dir egiten dute nireekin topatzerakoak eta ezpainak irekitzen zaizkio," zer
|
moduz
lo egin dugu, ba?", itauntzen diodanean. " Non ibili haz, neska?", erantzuten dit, hala ere, segituan, bere arreba naizelakoan.
|
|
|
Bestalde, urte puntadak eman ahala, iragana orainarekin josteko
|
modurik
aurkitzen ez, eta soingainekoaren itzalak min ematen dizulako estu eta larri bazaude, gogoratu ametsak izatea ondo dagoela, baina ametsetan bizi izatea, ez. Zorroztu, beraz, artaziak, eta ebaki zati bat behar duzun oihal berri horretatik.
|
|
|
literatur euskaran agertzen al dira? Esateko
|
moduan
, ez; ezta orozkoarren eta txorierriarren luman ere. Guretzat, beraz, idazteko eta zenbait lekutan mintzatzeko, ez dira inoiz jaio ez balira baino gehiago.
|
|
|
Nire oraingo dudak, ordea, barrenago bota ditu erroak. Nirekiko ari naiz galdezka ea auzi horrek âgaia eta tratatzeko
|
modua
direla  eta eta ez idazleen erruzâ ba ote duen behar bezalako funtsik. Esaldi horiek badute noski zentzurik, baina ez dakit musika eder edo poema bikain baten zentzua oso bestelakoa ote den.
|
|
|
Euskal testuak oso urriak dira eta halaz guztiz oraindik badira asko eta asko, esateko
|
moduan
, inork ezagutzen ez dituenak, argitaratuak ez daudelako, edota argitaratuak baldin badaude, ez dakigulako non aurki daitezkeen.
|