|
2000
|
|
|
Nik amari eta aitari behatzen nien, eta osaba Joanikoti, eta hirurak harri eta zur zeuden, ez aitonaren testamentik iguriki ez zutelako, baina
|
modu
hartan emaiterat zihoalako.
|
|
|
Nik ez dakit ba ote zuen hartan zer ikusirik pulpiturat eramaiten zuen burezurrak, huraxe zelako, hain zuzen ere, haren ohitura, baina baietz erranen nuke, zeren eta batzuetan burezurra bi eskuz hartu eta oihuka erraiten baitzuen: " Hona hemen, hona hemen bai, zuen etorkizuna, eta damu zaitezte, bada...!", erakusten zuelarik
|
modu
hartan ezen ezin hobeki mugitzen zituela teatroaren hariak, nola baitzegokion, hezkuntzaz eta ikaskuntzaz, jesuita bati. Eta, sermoi luzeak egiten zituen arren, ez zen aise marrantatzen eta erlasten zen predikaria, eta, hala berean, nekez adituko zen bere sermoi haietan eliztarren xuxurlarik, zeren eta haiek guztiak izaiten baitzituen berari adi, hitzarekin ez ezik bozarekin ere liluratuko balitu bezala, bozaren sekeretu guztien jaun eta jabe.
|
|
|
Halaxe erran nion, bai, eta esplikazionea ere eman dizut, baina badakit ezen nik eman esplikazionea motza eta laburra geratzen dela. Anitzetan galdetzen diot neure buruari nola atera zitzaizkidan hitz haiek, eta oraino ere neke eta gaitz egiten zait bertze argibide baten edireitea... baina bai erraiten ahal dizudala ezen, hitz haiek trenkatu orduko, bi sentimendu errotu zitzaizkidala, biak ere kontrakarrean zeudenak, zeren sentitu bainuen, batetik, halako kezka bat, osabari
|
modu
hartan trufa egiteagatik eta zor nion begirunearen hausteagatik, berak napolitarrari zor ziona hautsi zuen bezala, bertzalde; baina baita halako alegrantzia eta halako satisfazionea ere, bertzetik, ene kezkaren gainetik zegoena mementu hartan, zeren bidaia oso hartan osabaren erranetarat egon bainintzen, sekula erabaki bat hartu gabe, eta zeren hura baitzen, hain zuzen ere, ene lehen deliberamend... Edo, ez al zen arrazoin printzipalena izanen ezen maisu ezin hobea nuela osaba, eta harenganik eta haren injeniotik gero eta gehiago ikasten ari nintzela, zeren eta nik osabari eman ihardespena, osabak berak egina izan baitzitekeen bertze zirkunstantzia batzuetan?
|
|
|
...derradan ezen ikusleek bi zezen haiek izan zituztela sari, hain izan zen perfeta eta akasgabea jendearen lana, zeren, alde batetik, plazarat biluzgorri sartu ziren bi zezen haiek are biluzgorriago utzi baitzituzten hondarrean, eta, bertzetik, zeren ez baitzegoen zalantzarik ezen zezen bi haiek akabatu zituztela, osorik ez ezik puskaz puska eta mokoz moko ere bai, atomoz atomo, frogatzen zutelarik,
|
modu
hartan, ezen Demokritoren teoria atomista egiazkoa bezain errefutaezina zela. Baina urbiaindarrok filosofiaren historiari egun hartan eginikako kontribuzionea eta ekarpena handia izanik, are handiagoa izan zen Dionisos edo Bakoren omenez ondoren egina, zeren, zezen haiek atsegin sari zituztela jakin bezain fite, burdinak eta harriak, ikatza eta egurra eraman baitzituzten ikusleek plazarat, eta han berean erre eta xispildu zituzten bi zezenak.
|
|
|
Zer gertatu ote zen bien artean? Baina galdegite haien gainetik bertze sentimendu bat errotu zitzaidan, zeren, ikusirik ezen Elbira
|
modu
hartan iraintzen zuela, defendatu egin beharra bainuen nola edo hala.
|
|
|
Ene bozkarioa, Elbira jauregitik
|
modu
hartan alde egiten ikusi nuenean, apaldua eta zapaldua!, zeren iduritzen baitzitzaidan ezen bihotza hautsi eta arrobatu zidala, eta haren traizioneak ez zuela bertze pagamendurik merezi; baina zer pena hartu nuen, aldi berean, zeren bainekien ezen jaio orduko ihartu eta hostogabetu zitzaidala Elbiraren begietako leihoetarik atzeman eta usaindu nuèn udaberri ezin ederrago hura...!... Eta ene eskuei behatu nien lehenik, eta imajinazinoak lumarik gabeko bi usakume ekarri zizkidan haietarat, biak hatsik gabe; eta ene bihotzari behatu nion gero, eta barrenaldea harrak janik ediren nuen.
|
|
|
Eta hil hurran zegoena morroi hura zen, zeinak ordu batzuk lehenago erran baitzidan ezen Domingo edo Domingucho Sastre zela baina egun gutiren buruan don Domingo Sastre bihurtuko zela; haatik,
|
modu
hartan nekusala, nehoiz baino dominguchoago iduritu zitzaidan.
|
|
|
Ikuskizun ikusgarria aitona erretzen ikustea...! Izan ere, haren erretzeko
|
modu
hura ez zen soil ke hartze eta ke jaurtikitze bat, mintzatzeko modu bat ere bazen. Zeren, noiz eta haserre baitzegoen, hodei tipi zurrunbilotsu bat egozten baitzuen ahotik, bere nahigabearen adierazteko; edo, aitzinean zuenari aurpegirat xuxen egozten zion, baldin hark haserrarazi bazuen, ke artean estali nahi balu bezala eta bere baitarik desagerrarazi; aldiz, noiz eta bertzeen arreta piztu nahi baitzuen, kokotsa jaso, ezpainak bildu, eta kezko eraztunak biribiltzen zituen, gero eta zabalago egiten zirenak beren gorako bidean.
|
|
|
Eta nik so egin nien eta iduritu zitzaidan ezen osabaren bertze txantxa bat izan zitekeela, eta noiznahi den jaikiko zirela biak, baina ez... Eta zein ederra iduritu zitzaidan, aldi berean, hiltzeko
|
modu
hura!
|
|
|
Erran diezazuket, jaun André, ezen ezagutu izan ditudan pertsona gehienak, ehuneko lauretan hogeita hemeretzi bai, molde berekoak izan direla, estatuaren eta elizaren arauetan eta egunorozko azturetan eta ohituretan moldatuak, baina ezagutu izan ditut, halaber, arau horietarik atera izan diren bakan batzuk, edo, atera izan ez badira ere, arauen arteko zirrituetarik kanporat beha jarri izan direnak eta, behakoaren behakoaz, ikusmoldea aldatu izan dutenak, nahiz eta gero beren izatasuna bertzeei ezkutatzen ibili izan diren, edo oso giro eta gune mugatuetan azaldu behar izan duten: kapitaina izan zen horietarik bat, bere pentsatzeko manera partikular harekin, eta bere hitz egiteko
|
modu
harekin, zeren, gaizki hitz egin behar zuenean, batik bat marinelen aitzinean, mila maradizinoz eta bertze hainbat juramentuz josten baitzuen bere solasa, baina ongi baino hobeki moldatzen zen, orobat, bera baino jende ikasiagoarekin ere, baita filosofiaz, zientziaz eta teologiaz mintzatu behar izaiten zuenean ere, zeren, batetik, irakurriak baitzituen Montaigneren Entseiuak eta itsasoaz mintzo z...
|
|
|
Bakarrik nengoen, loturarik gabe. Aise ibil nintekeen
|
modu
hartan.
|
|
|
Etxetik irten eta Zudairera joan nintzen, nire arrebaren senarraren izeba baten baserrira, han baitzegoen arreba abuztuko egun batzuk pasatzen. Arrebari esana nion bidaia hura egiteko irrika nuela, baina koinatuak esaten zion ez nuela egingo, ez nintzela kapaz izango bidaia
|
modu
hari ekiteko. Gero jakin nuen arrebak eta koinatuak apustua egina zutela; errendituko nintzela koinatuak, ezta pentsatu ere arrebak.
|
|
|
Buelta etxera. Baina
|
modu
hartan itzultzea ere ez zitzaidan itxurosoa iruditu. Patuari berriro galdetzea pentsatu nuen.
|
|
|
Prakak dena bustita neuzkanez, praken tintak bere eskuak tindatzeraino bihurritzen eta estutzen zidan.
|
Modu
hartan hanketatik zintzilik egotearen ondorioz, hiru urte inguruan eduki nuen erreduraren marka.
|
|
|
Komedia bat! Beste inspektore bat edo halakotzat hartu nuen nik forentse
|
modu
hura. Azken aldi batez dutxarazi zidaten epailearen aurretik igaro baino lehen.
|
|
|
Bakar batzuk ikusi ditut kartzelan hiltzen, baina ez
|
modu
hartan, hain basatiki, ehizakia setiatu eta akabatzen den moduan. Gogoratzen naiz, mutil hura modu hartan ikustean, nola edo hala laguntzera jaitsi nahi izan zuela Sotero Etxandik.
|
|
|
Bakar batzuk ikusi ditut kartzelan hiltzen, baina ez modu hartan, hain basatiki, ehizakia setiatu eta akabatzen den moduan. Gogoratzen naiz, mutil hura
|
modu
hartan ikustean, nola edo hala laguntzera jaitsi nahi izan zuela Sotero Etxandik. Baina ezinezkoa zen guztiz.
|
|
|
Ostikoka, komuneko ateaz, ahal zenuenaz jotzen zenuen txaboloko atea, eman ahal guztian ematen. Lau moduluetako lagunak, denok ordu beretan eta batera ateak
|
modu
hartan kolpatuz, egundoko durundia eta zarata ateratzen genuen. Ziega barruan egonik eta atea jotzen ari zinela hain izugarria iruditzen ez bazitzaizun ere, kanpoan egonda, galerian edo behean, jasanezina bihurtzen zen, edozein erotzekoa.
|
|
|
Familia bakoitzarentzat drama bat zen bereizketa hura, gerra berez zen dramari gehitutako beste drama bat.
|
Modu
hartan alde egindako haietako haur batzuk itzuli ziren 56an edo. Oroitzen naiz haietako batez, Gomez abizena zuena, Errenterian jaioa, Moskuko Dinamo futbol taldeko jokalaria izana.
|
|
|
Hauxe, hain zuzen ere: ...sko; behin batean bururatu zitzaidan, estazio ondoko akazia haien hostoez egingo niela untxiei egun bateko gobernua, eta baita joan ere, zakua hartuta; akazia buruxketara igo eta soildu nizkien neguan inausi ondoren uda bitartean botatako kimu edo adaska guztiak, zotzak bertan tente utzirik, batere hostorik gabe, nire zakua ongi beteta; nola edo hala, Patxi Handik jakin zuen nork egin zuen egiteko
|
modu
hura, eta Inspekziora eraman ninduen.
|
|
|
Elik keinu anbiguo bat egin zuen. " Eta", esan zuen," zer
|
moduz
harekin?". Bazen haren doinuan inkirin pixka bat, bazen, agian, zelorik ere zerbait.
|
|
2001
|
|
|
Saiatu nintzen ahalik eta agudoena lanak akabatzen. Egunaz bezain argi zegoen, eta edozeinek ikusten ahal ninduen
|
modu
hartan.
|
|
2002
|
|
|
Josu R k ikusten zuen Trauko deseroso zegoe  la, eta hargatik hain zuzen, nekez egin ziezaiekeela oztopo beraren erreflexioei. Eta halatan, bakarrizketa
|
modu
hartaz baliatu zen, bere ideiak ordenan jarri, eta bere barneko kezkak azaltzeko. Aldi berean, ez zien begirik kentzen beste adiskideei, eta belarria haien elkarrizketetara jarria zeukan.
|
|
2003
|
|
|
Pedro Galarzaren eskutik, Ordunteko mendietako proba honek piztu zuen Euskal Herrian mendiko korrika apustuen antzinako ohitura hura. " 1988 eta 1989an New Yorkeko maratoian eta Davoseko (Suitza) mendi lasterketan parte hartu ondoren, Enkarterrietan
|
modu
hartako proba bat antolatzea bururatu zitzaidan. Izan ere, Enkarterrietako mendiek modu honetako proba bat antolatzeko berezko ezaugarriak dituzte", azaldu du Pedro Galarzak.
|
|
|
Musu pare bana eman genizkion irabaz  leari eta gazteluak apurtzeari ekin genion. Ez zen kexurik izan, Hilario bitxiarena izan ezik, esan gabe ezin gelditu eta esan egin baitzuen gazteluak
|
modu
hartan zanpatzea lizunkeria bat iruditzen zitzaiola, eta bera ez zegoela prest eszena kondenatzailea grabatzeko. Â Pitokeria, lizunkeria eta eszena kondenatzaileen artean, gauza da Hilariok nahikoa nahasiak ginduzkala.
|
|
2004
|
|
|
Hasteko, musikari buruzko galderatxo batzuk eginen zizkion.
|
Modu
hartan, Weberren konfiantza irabaziko zuen: mundu guztiari gustatzen zaio bere zaletasunei buruz hitz egitea.
|
|
|
–Orain ulertuko duzu nola aurkitu zintudan, aita. Eta zergatik neraman pistola, eta zergatik sartu nintzen zure etxean
|
modu
hartan... Uste dut zerbait iluna susmatzen zenuela, sekula ez baitidazu galdetu pistolaz.
|
|
|
Oroitzapen bat dut. Oheratzera nindoan, eta amonak errezatzeko
|
modu
hura irakatsi nahi zidan, berak hain berezkoa zuena baina nik ez hainbeste, ohikotik eta buruz ikasitako formuletatik kanpo. Oheratzera nindoan, bai, baina, zibilizatuki egin beharrean, piztiaren modura egin nuen jauzi... hain zorte txarrarekin, non oheburuko egurraren izkina jo bainuen.
|
|
|
Antiaju Berde eta errotako teilatuan ikusitako bi hortzaundi haiek aspaldi bateko pertsonaiak iruditzen zitzaizkidan, edo noizbaiteko amets gaizto batean azaldu bezala desagertutakoak; gerra kontuak, bukatua zegoen ala ez, Bizkarroker bezalako zaharren kontuak; inguruetako mendi batean erorita zegoen abioia edo kanposantu ttikiko gurutzeak, esanahi gabeko gauzak. Gaurko egunetik begiratuta, zera ikusten dut garbi, bizitzaren martxak
|
modu
hartan segitzera, galdu egingo nuela, erabat eta betikoz, La Vacheren adiskidetasuna, hasierako egunean bion artean sortutako konfiantza eta elkar ulertze hura.
|
|
|
Pauline Bernardette begi zabalik gelditu zen nire arrazoiak entzun zituenean, eta belauniko jarriko ninduela ere uste izan nuen. Baina horren ordez harat honat hasi zen komentuko lorategian, begi zabalik orduan ere, eta gutxienez ordu erdia pasa zuen
|
modu
hartan. Gero esan zuen:
|
|
|
La Vachek burua altxa zuen. Gustatu egiten zitzaion nire hitz egiteko
|
modu
hura.
|
|
|
Handik une batera, berriz, gorputza jiratu eta kontrako aldera begira. Baina
|
modu
hartan harkaitzik ere ez zen ikusten, soilik gauaren iluna, eta berriro ere jiratzea erabaki nuen. Hotza egiten zuen arren, azkura neukan gorputz osoan.
|
|
2005
|
|
|
Baina esan zuen Mateok gogorra egiten zitzaiola berari horrela, beste barik, Faustoren etxera agertzea, erreparo apur bat ematen ziola. Esan zuen ez zuela Fausto Lada inondik ezagutzen, eta ez zela
|
modua
haren etxean horrela agertzea, abisatu barik.
|
|
|
Mendekua ez zen, halere, Idoiaren jokabidea, eta izateko
|
modu
hark berritu egiten ninduen benetan, nik bai baineukan mendekuzale eta herratsu izateko joerarik. Hura ez zen pozten amaren eta aitaordekoaren arteko konponezinekin.
|
|
|
Joxe Marik oso haserre gaiztoa zuen, eta zezenaren indarra. Gizon barea izanik ere, norbaiti
|
modu
hartan hitz egiten zionean, hobe zen argi ibiltzea, eta Marrok bazekien hori.
|
|
|
Geroztik, sarri galdetzen nion neure buruari zergatik jar  tzen ote zen aita
|
modu
hartan, eromena aipatu orduko. Aita hil eta handik urte batzuetara, aitaren joera hura gogoratu nuelarik, amari galde egin nion hartaz, azalpen egokirik jasotzeko itxaropen handirik gabe.
|
|
2006
|
|
|
primariotasuna, ahulezia estetikoa. Lan egiteko
|
modu
hura denentzat ez zen ona izan, inolaz ere.
|
|
|
Raimon, Pi de la Serra, Brel, Jean Ferrat. Pentsamenduak eta sentipenak adierazteko
|
modu
hark asko hunkitu ninduen. Geroxeago, euskaldunak hasi ziren, ia ustekabean bezala, gitarrarekin:
|
|
|
Semea egin ondoren emazteak utzitako gaya, pentsatu nuen, ipurdiari estu eusteko
|
modu
hark ezinbestez nora eta haraxe, ipurdira begiratzera behartzen zuen eta. Urduri moduan aita semeak hantxe ekin zioten autoaren barrualdea txukuntzeari.
|
|
|
Latino’s legearen ertzean baina legearen barruan zegoen, eta gorroto hartu nien legearen ikuspegi hori dutenei, ertzaren ideia hori!, esan nahi duelako euren burua erdian ikusten dutela, lege esparruaren erdian. Niri egia esateko lehenengo momentutik eman zidan pintatzeko
|
modu
hura hemen gurean ezinezkoa izango zela, eta hemen ezinezkoa izango bazen, ba han ezinezkoago, Amerikan maskarillarik barik autoak pintatzen, esan nahi dut, baina halaxe zen, autoak maskarillarik barik pintatzen zituzten. Mexikanoek.
|
|
2007
|
|
|
Estatutuaren proiektua biltzar batek prestatuko du; biltzar hori osatuko dute probintzia interesdunen diputazioko edo uharte arteko organoko kideek, eta probintziotan aukeratutako diputatu eta senatariek ere bai; proiektua Gorte Nagusietara bidaliko da, lege
|
modura
haren izapidetza egiteko.
|
|
|
Neukan bakartxoa utzi nuen ahaztuta
|
moduan
haren arrantzako gauzen artean: neure arrantza aparailuak gordetzen zituen puru kaxatxo xahar bat.
|
|
2008
|
|
|
Bultzadak indargabetzeko ez zegoen eraikinaren hormak erabili beharrik, eraikinetik kanpo zeuden ostiko arkuek betetzen baitzuten funtzio hura. Eraikitzaileak ohartu ziren
|
modu
hartan izugarri handitu zezaketela eraikinaren altuera, eta, halaber, hormetako irekidurak nahi adina handitu zitzaketela. Berrikuntza haiei esker, elizak ordura arte imajinatu ere egin ezin zituzten eraikin handi, argitsu eta lirain bilakatu ziren.
|
|
|
Ez nuen espero
|
modu
hartako aitormenik. Prestatu gabe harrapatu nauzu.
|
|
|
esango zuen urte batzuk geroago Ernestinak. Ernestinak, baina, berezko marka zuen, bere izaera hura, adibidez, uso apal bat izatera bultzatzen zuena, ebanjelioaren hitzetan, edo bere egoteko
|
modu
hura, aditzera ematen zuena egon bazegoelako ez zegoela eta egon ez zegoelako bazegoela?, eta frai Millanek ez zion jada markatua zetorrenari ipar argi bat ipini baizik, beharbada.
|
|
|
Lurrean bere maleta utzi eta metro batzuk egin zituen guregana. Takoidun zapaten gainean pausoa neurriz kanpo luzatuz etorri zen, baina bide erdian geratu eta, bere onetik irtenda nonbait, sekulakoak esaten hasi zen, hori pentsatu nuen behintzat nik, nahiz eta ez genion ezer entzuten; ezagutzen nuen nik bere hitz egiteko
|
modu
hura, zenbat eta gauzak esateko eragozpen handiagoa orduan eta gehiago mugitzen zituen eskuak, arazoak zituen oraindik gure hizkuntzan iraintzeko, edo beharbada bere hizkuntzan ari zitzaigun egundokoak esaten, jendeak harriturik begiratzen baitzion. Horrela egin zuen aldi bat eta, apaltzen hasia zela zirudienean, maleta bere horretan utzi eta ihesi abiatu zen.
|
|
|
" Gizon hark markatu zuen nire bizitza" esango zuen urte batzuk geroago Ernestinak. Ernestinak, baina, berezko marka zuen –bere izaera hura, adibidez, uso apal bat izatera bultzatzen zuena, ebanjelioaren hitzetan, edo bere egoteko
|
modu
hura, aditzera ematen zuena egon bazegoelako ez zegoela eta egon ez zegoelako bazegoela–, eta frai Millanek ez zion jada markatua zetorrenari ipar argi bat ipini baizik, beharbada.
|
|
|
Argiak amildegira begira geratu zirenean, pentsatu nuen zulo beltzak irentsiko gintuela, seguru nengoen ez ginela onik irtengo hartatik, nik ez diot beldurrik heriotzari, ez diot sekula izan, baina nola nahiko nuen ba
|
modu
hartan hiltzea?, eta Tomasen ondoan, gutxiago, nik ez dakit berorrek zer nolako inportantzia ematen dien halako kontuei, baina ardura handia du nor noren ondoan dagoen hilobietan, niri ez zaizkit kanposantuak gustatzen, ahal bada nahiago dut joan gabe, baina behartzen naizenetan ezagunen izenei begira geratzen naiz, bat nolakoa zen eta nolakoa zen bestea gogoratzen entretenitzen naiz, eta halako ...
|
|
|
Barkamena eskatu nahi dizut lehengoan
|
modu
hartan ager  tzeagatik tabernan, diotso Inaziok apal.
|
|
2009
|
|
|
Bere metodoa da gaixoaren zaintzea, ez eritasunaren kontra aritzea. Garai hartan atentatu batzuk izanak ziren eta horien eragin kolateral
|
moduan
haren kontsultan ere paziente batzuk agertzen ziren alde, beste batzuk kontra... Mediku horrek, giro horretan, esan zidan:
|
|
|
Berebiziko zokotea egin diot litera zorigaiztokoari. Ez zegoen
|
modu
hartan jarraitzerik. Hori horrela, 06: 00tan utzi dut ohatzea.
|
|
|
Une batez, ohean buelta eman eta ez entzunarena egitea bururatu zitzaion. Baina deitzeko
|
modu
hark ez zuen auzoko gogaikarririk iradokitzen. Anaren berri ematera zatozak, pentsatu zuen.
|
|
|
L EHEN aldiz eta betiko banatu ziren arte, bikiak ez ziren behin ere banatu eta Rosak siamdarrak izan zituela esan ohi zuen. Lotuta zaudete esan ohi zien, baina inork ikusi ezin duen leku inbisibleren batetik. Biei aukeratu zien izena baina Sarak Kokolo deitu zion beti hara eta hona eramaten zuen neba isilari, eta Rosari ez zitzaion inoiz iraina zuzentzea burutik pasa, ez baitzegoen irain arrastorik Sarak Kokolo esateko zuen
|
modu
hartan. Jaio zirenean jakin zuen gauza on batzuk eta txar zenbait pasa zituztela bikiek, halakoa baita bizitza, baina ez zuen pentsatu bata bestearentzat izango zirela bizitzako onena eta txarrena.
|
|
|
ama ikusi nuen, aitaren eskuari begira, lehenengo; niri begira, gero; eta biltegiko errezela berdeen atzean desagertzen, azkenik. Baina, hala ere, zin egin nion neure buruari, egunen batean, izozki bat
|
modu
hartan jango nuela, txokolatezkoa, eta nik ere erakutsiko nituela eguzkiak urrez bustitako sorbaldak, soineko lepo zabal bat jantzita.
|
|
|
Eskuak garondora eraman eta neoprenozko jantziaren kremailera bilatzeari ekin zion. Nahiz eta haren euskara guztiz ez ulertu, gustuko zuen Mielek gauzak azaltzeko zuen
|
modu
hura. Logikatik eta zientifikoa jotzen zenetik hain urrundua.
|
|
|
Ezer gutxi behar izango zuen Perezek hala ere. Lur jota egongo zen, nahastuta bai gutxienez, bere usteak ustel irten eta Virginiak
|
modu
hartan alde egin ondoren. Arrantzaren aitzakia nahikoa izango zuen Mielek.
|
|
|
Norbait ero
|
moduan
haren bila zebilelako nengoen han izerditan Ugarteren ganbaran. Nire etxera sartu zenak, gainera, bazekien egun hartan ni kanpoan izango nintzela.
|
|
|
Nazariok ere, keinua gogortu, eskuak jarlekuan bermatu eta zutik jartzeko saioan zegoela zirudienean, Ernestina mintzatu zen, begirunezko irria ezpainetan: . Jauna?, hitz bakar harekin Nazario harritu eta nahigabetuaren ahalegina desegiten zuela; gero, Ernestina halakoetan ohi zuen bezala mintzatu zen, ahotsa altxatu gabe, presarik gabe, pausak eta isiluneak bere berezko
|
modu
hartan eginez, halako moldez, non batek ez baitzekien zeinek hitz egiten zuen gehiago, hitzak edo isiluneak:
|
|
|
Ez zen hura, halere, izeba Ernestinak bi ahizpak era hartan hartzen zituèn lehen aldia, ezta azkenekoa izango ere ziurrenik; bizitza ulertzeko bere
|
modu
hark, senetik eta eskarmentuetatik zetorkiòn jakituriarekin lotuta zegoenak, hartara eramaten zuen, halako eran, non harria bezain gogorra izan baitzitekeen, baina baita ura bezain moldagarria ere; handiak esan zitzakeen, baina betiere samurtasunaren eremuan kokaturik, eztikeriatik eta eragabetasunetik urrun.
|
|
|
Reginak, gainera, ederki suma zezakeen, sumatzeko moduan zegoen behintzat? Nazarioren begiratzeko beste
|
modu
hura, aurrekoarekin zerikusirik ez zuena, baita sumatzearen sumatzeaz susmatzen hasi ere; ez al ziren, bada, begirada iheskor haiek markes jaunak markesa andereari eskaintzen zizkionen antzekoak, noiz eta markes jaunak markesa andereari adarrak jarri baitzizkion?
|
|
|
ekaitz bati beste bat jarraituko zitzaiola, isildu ezean; baina bera ezin zen isildu, erraietan lurrikara bat baitzuen, eta erraietatik sortzen baitzitzaizkion intziriak eta aieneak, aienatu orduko berritzen zirenak, itsasoko olatuak bezala; eta ez zuen, gainera, isildu nahi, are gutxiago aitagandik isiltzeko agindua jaso zuenean, bere negar intziri haietan aitaren kontra protestatzeko modu bakarra aurkitu balu bezala? halako moldez, non lurretik altxatu eta aterako bidea hartu baitzuen, jangelatik kanpora egiteko asmotan, bere negar hura eta protestatzeko
|
modu
hura areagotzen zuela, bide batez, intziriak txilio bihurtuz.
|
|
|
Bilera hartan parte hartzen zutenak, izan ere, sutsu ari ziren, kez gainezka zegoèn gela arnastezin batean sartuta, gehienak erretzaileak izaki: han, baina, hainbatek eta hainbatek ez zuten beren zigarrotxoa erretzen, baziren bestelakoak, halere, tabakoa jabego pribatu onargarri bakarretakotzat zutenak?, baizik eta batak besteari pasatzen zion, honek beste norbaiti pasa ziezaion, erretzeko
|
modu
hura ere ideiak konpartitzeko beste modu bat balitz bezala; kideen artean, beste kide bat zen Domingo, jakina, besteek eskatzen ziotèn papera betetzen zuena, ezinbestean bete ere, bere iritziak kartsu bezain zorrotz ematen zituen, esate baterako, baita umore puntu batekin ere?, baina, aldi berean, Domingok galdera bat behar zuen buruan, lehendik ere egina behar zuena ziurki?. Zer egin behar dut, gerra iristen bada, nire familia alde batean eta ni bestean???, gerra aurreko giroa ere halakoa baitzen, zerumugan lubaki bat ipintzen zuena, gerraren geltokia helmuga; Domingok aise saihets zezakeen, alde batetik, galdera hura, noiznahi izan baitzezakeen gogoan bere familiarekin hautsi eta beste familia hura aukeratu zueneko mementoa, noiz eta, ezkondu baino egun gutxi batzuk lehenago, Miryami eta beste hiruzpalau laguni esan baitzien:
|
|
|
Martxoan ustezko poliziek zazpi orduz bahitu eta torturatu zutela salatu zuen Saralegik, baina ez zen salaketa bakarra izan. Beste hainbat ere izan dira
|
modu
hartako salaketak egin dituztenak. Azken urteetan faxismoaren ondorioak milaka lagunek jasan dituztela gaineratu du.
|
|
|
Nola jokatuko zukeen Nazariok, markes jaunak han Madrilen gonbidatu zuèn festan, Reginak libratu izan ez balu Aquileo Cañizaresen atzaparretatik eta harekin zeudèn bi emakume lotsagabeenetatik? Reginak, gainera, ederki suma zezakeen –sumatzeko moduan zegoen behintzat– Nazarioren begiratzeko beste
|
modu
hura, aurrekoarekin zerikusirik ez zuena... baita sumatzearen sumatzeaz susmatzen hasi ere; ez al ziren, bada, begirada iheskor haiek markes jaunak markesa andereari eskaintzen zizkionen antzekoak, noiz eta markes jaunak markesa andereari adarrak jarri baitzizkion. Baina Reginak, harekin guztiarekin batera –ama gehienek dute sabela pentsamenduaren eta bizipenen ardatz–, bere sabelari begiratzen zion une hartan ere:
|
|
|
Domingok gauza bakarra ulertu zuen: ...iriak eta aieneak, aienatu orduko berritzen zirenak, itsasoko olatuak bezala; eta ez zuen, gainera, isildu nahi, are gutxiago aitagandik isiltzeko agindua jaso zuenean, bere negar intziri haietan aitaren kontra protestatzeko modu bakarra aurkitu balu bezala... halako moldez, non lurretik altxatu eta aterako bidea hartu baitzuen, jangelatik kanpora egiteko asmotan, bere negar hura eta protestatzeko
|
modu
hura areagotzen zuela, bide batez, intziriak txilio bihurtuz.
|
|
|
Ez zen hura, halere, izeba Ernestinak bi ahizpak era hartan hartzen zituèn lehen aldia, ezta azkenekoa izango ere ziurrenik; bizitza ulertzeko bere
|
modu
hark, senetik eta eskarmentuetatik zetorkiòn jakituriarekin lotuta zegoenak, hartara eramaten zuen, halako eran, non harria bezain gogorra izan baitzitekeen, baina baita ura bezain moldagarria ere; handiak esan zitzakeen, baina betiere samurtasunaren eremuan kokaturik, eztikeriatik eta eragabetasunetik urrun.
|
|
|
Bilera hartan parte hartzen zutenak, izan ere, sutsu ari ziren, kez gainezka zegoèn gela arnastezin batean sartuta, gehienak erretzaileak izaki: han, baina, hainbatek eta hainbatek ez zuten beren zigarrotxoa erretzen –baziren bestelakoak, halere, tabakoa jabego pribatu onargarri bakarretakotzat zutenak–, baizik eta batak besteari pasatzen zion, honek beste norbaiti pasa ziezaion, erretzeko
|
modu
hura ere ideiak konpartitzeko beste modu bat balitz bezala; kideen artean, beste kide bat zen Domingo, jakina, besteek eskatzen ziotèn papera betetzen zuena, ezinbestean bete ere –bere iritziak kartsu bezain zorrotz ematen zituen, esate baterako, baita umore puntu batekin ere–, baina, aldi berean, Domingok galdera bat behar zuen buruan... lehendik ere egina behar zuena ziurki –&qu... " Ni ez naiz odolarena, baizik eta gogoarena, eta nire gogoa zuekin dago:
|
|
|
Nazariok ere, keinua gogortu, eskuak jarlekuan bermatu eta zutik jartzeko saioan zegoela zirudienean, Ernestina mintzatu zen, begirunezko irria ezpainetan: " Jauna", hitz bakar harekin Nazario harritu eta nahigabetuaren ahalegina desegiten zuela; gero, Ernestina halakoetan ohi zuen bezala mintzatu zen, ahotsa altxatu gabe, presarik gabe, pausak eta isiluneak bere berezko
|
modu
hartan eginez, halako moldez, non batek ez baitzekien zeinek hitz egiten zuen gehiago, hitzak edo isiluneak:
|
|
|
Haren pausoek zahar batenak ziruditen; agian atzetik irtengo zinela espero zuen, harrapatu eta beste epai onberago batez kontsolatuko zenuela. Zuk, ordea, tente iraun zenuen, begirada urrunean galdurik; nik zeharka begiratzen nizun, eta ikusten nuen zer nolako amildegia eta zirimola sortzen zenituen zure inguruan
|
modu
hartan jokatzen zenuenean.
|
|
|
Bat batean, tximeleta bat agertu zen, ezerezetik materializatu balitz bezala, eta neskaren sorbaldan pausatu; une baten ondoren, mutilarengana altxatu zen hegan, eta sorbaldan pausatu zitzaion hari ere. Saioa amaitu eta gosaltzera jaitsi zirelarik, tximeletak hantxe jarraitzen zuen mutilaren sorbaldan, eta
|
modu
hartan sartu zen etxe barrura; ordu batzuetan, biekin eman zuen tximeletak geratzen zitzaion bizialdia. Lur honetako existentziaren laburra adierazten ari zitzaien, inondik ere:
|
|
|
Sarak alde guztietara begiratzen zuen, sorgor: ...en zirela esnatzean, gerlari prestu gisa, baina haien gerrazaletasuna espirituala zela, norberaren grinen eta egoaren kontrakoa, ez omen zutela beste etsairik, gaizki ulertzen zutenek baizik ez zutela jokatzen bortxakeriaz; urrunxeago, kaskoa soildutako yoghiak, budisten moduan, itxurari erabat uko eginez eta gogamena ezerezari zabalduz; beste yoghi batzuek, aitzitik, ez zuten inoiz ilerik mozten,
|
modu
hartan budista kaskasoilen helburu berbera adierazi nahirik; han hemenka, pertsona biluzien taldeak ageri ziren, jende artean naturaltasun osoz, inolako eragin morbosorik gabe, haiek ere erabateko ukoa egiten zioten itxurari, eta orobat grinei eta irritsei. Guztiek bilatzen zuten Gangesen iturriekin bat egitea, hala gorputzez nola espirituz, eraberritu nahirik norberaren betegintzarrearen behin eta berrizko hasiera, amaierarik ez duen etengabeko iniziazio gisa, ura iturritik etengabe jaiotzen den antzera, edo betegintzarreari berari ere uko eginez, mugarik gabeko hutsa, etengabe hutsetik hasiz, etengabe itzuliz jatorri garbi eta agortezinera.
|
|
2010
|
|
|
azaleko bihurtzen zuena, eta azalekoa, orbetarren izen ona eta itxura ona? sakoneko, baita goiko zerua lurraren azpiko ere?; Benjamin Maria zin zinez zen etxeko lotsa, lotsaren gaineko beste lotsa mota bat eragiten ziguna, lotsa etiko bat, barrutik estu hartu gintuèn erruduntasunaren eskutik; gurasoek ahanzturara kondenatu zuten Benjamin Maria, pentsaturik
|
modu
hartan munstroarengandik babesten gintuztela, hori sinetsi nahi dut behintzat, baina ahanztura ez da borondatearen mende dagoen kontua, zerbait ahazteaz oroitzen garen bakoitzean ahaztu beharrekoaz oroitzen baikara ezinbestean: era obsesiboan oroitzen gara, gainera, behin eta berriro, alegia, eta berriro eta berriro??, erruduntasun sentimenduaren mende gauden heinean; Benjamin Maria zauri bat zen, eta bere zauriaz zauritu gintuen orbetar guztiok; zauria, gainera, orbainezina da:
|
|
|
Beste egun batean. Elorrietako komentuan lehenengo urtea egin ondoren, etxean nengoen oporretan?, Maria Bibianaren urtebetetzean, komentu bateko fraidegaiek, ordenaren erregelaren arabera, beste komentuetan igarotzen zituzten oporrak, baina niri (aita gizon eraginkorra zelako edo, komentuari bere eskupekoak luzatzen zizkiona) baimen berezia eman eta etxera etortzen uzten zidaten,
|
modu
hartan geure ama gaixoari lagunduko niolakoan, karitatezko obrarik karitatezkoenean?, Adak kanta bat eskaini zion: Alonso maisuaren zortziko ezaguna:
|
|
|
|
Modu
hartan ihesean ikusi banindu, berehala esango zidakeen Maitanek, erabateko segurtasunez: «Hi ez habil niregandik ihesi.
|
|
|
...eta erlijioaren balioak— azaleko bihurtzen zuena, eta azalekoa —orbetarren izen ona eta itxura ona— sakoneko, baita goiko zerua lurraren azpiko ere?; Benjamin Maria zin zinez zen etxeko lotsa, lotsaren gaineko beste lotsa mota bat eragiten ziguna, lotsa etiko bat, barrutik estu hartu gintuèn erruduntasunaren eskutik; gurasoek ahanzturara kondenatu zuten Benjamin Maria, pentsaturik
|
modu
hartan munstroarengandik babesten gintuztela, hori sinetsi nahi dut behintzat, baina ahanztura ez da borondatearen mende dagoen kontua, zerbait ahazteaz oroitzen garen bakoitzean ahaztu beharrekoaz oroitzen baikara ezinbestean: era obsesiboan oroitzen gara, gainera —behin eta berriro, alegia, eta berriro eta berriro... —, erruduntasun sentimenduaren mende gauden heinean; Benjamin Maria zauri bat zen, eta bere zauriaz zauritu gintuen orbetar guztiok; zauria, gainera, orbainezina da:
|
|
|
Beste egun batean —Elorrietako komentuan lehenengo urtea egin ondoren, etxean nengoen oporretan—, Maria Bibianaren urtebetetzean —komentu bateko fraidegaiek, ordenaren erregelaren arabera, beste komentuetan igarotzen zituzten oporrak, baina niri (aita gizon eraginkorra zelako edo, komentuari bere eskupekoak luzatzen zizkiona) baimen berezia eman eta etxera etortzen uzten zidaten,
|
modu
hartan geure ama gaixoari lagunduko niolakoan, karitatezko obrarik karitatezkoenean—, Adak kanta bat eskaini zion: Alonso maisuaren zortziko ezaguna:
|
|
|
–Egia da kointzidentzia polita dela baina koadro horrek Turquesa bezala, izan zezakeen beste edozein izen, Trintxerpe edo Matxinbenta, adibidez, esan nuen, zakar samar, kontzeptuaren kontuari garrantzia kendu nahian bezala. Teresa begiratu gelditu zitzaidan eta eskolako andereñoen begirada zorrotzaren arantza sentitu nuen zuzentzeko
|
modu
hartan.
|
|
|
Parisen gezia bere oin hauskorraren aurka bezala. Inoiz ez baitzuen
|
modu
hartan laster egin. Zer gertatzen zitzaion?
|
|
|
Zer gertatzen zitzaion? Zergatik egiten zuen laster
|
modu
hartan, zuzen ibiltzen ere ez zekien dortoka mantso eta baldar baten aurka?
|
|
|
Bi bandoetako jakintsuak durduzatuta eta mutu zeuden eszenari begira. Beharbada ez horrenbeste Zenonen aurkariak, Akilesi irabazteko edabea eman ziotenak baitziren eta orain gaindosiagatik zoratuta zegoela uste baitzuten, hondarra
|
modu
hartan iraultzen.
|
|
|
Zergatik probokatzen zuen
|
modu
hartan. Nahiko jakintsua ez ote zen bada, berriro ere haserrarazi egin zezakeela jabetzeko?
|
|
|
Ia inork ere ez zion arretarik jartzen hondartzan egiten zituen egonaldi luzeei. Uharteko bizilagunak atzerritar hura
|
modu
hartan ikusten ohituta zeuden, batetik bestera, jauzika, bere buruarekin hizketan, Greziaren historiako pasarteak deklamatzen, ageriko motiborik gabe barre egiten.
|
|
|
Orduan ohartu zen iruzurraz, animalia hura zerumuga begiztatzen ikusi zuenean hondarrezko tontortxo batera igota atzeko laurdenaren gainean.
|
Modu
hartan umiliatu zuena ezin zen Tor tor izan.
|
|
|
Isilune luzea behar izan zen Akiles jabe zedin
|
modu
hartan hitz egiten ziona rapsoda bat zela, bere epopeia zehaztasun osoz ezagutzen zuena, hartatik ateratzen ari baitzen hizketaldi guztiak. Erromesaldian uhartera zori hutsez iritsitako kantari ibiltaria, Akilesen oihuek erakarri eta harengana hurreratu orduko hura ezagutu zuena.
|
|
|
|
Modu
hartan, hasieran jainko jainkosen zigor zorigaiztokoa iruditu zitzaiena ezohiko josteta bihurtua zen bat batean, josteta hordigarria itsaso oldartsu baten bila joandako dortoka jolastiz betetzen ari zen gainalde hartan.
|
|
|
Hau dena, goizean Berriako urteroko Akziodunen bileran izan eta gero, Martin Ugalde parkean, mendiko nire behatoki partikularrera etorri eta gero diot, arratsaldeko Kursaaleko festa handira ezin joanik (fraide eta Arantzazuko santutegiko beharrek lotuta utzi naute eta) albiste bila abiatu naizenean, papereko berriak bihar eta berandu etorriko direnez, eta gurera bihar eguerdi aldera iritsiko direla eta, EITBra jo dudalako bila, eguerdiko euskarazko emanaldira 14:00etan, eta gaztelerazkora 15:00etan. Banekien, jakinaren gainean nengoelako, gaur bost urte izan arren Berria lehenbizikoz irten zela, Egunkaria denok dakigun
|
modu
hartan itxi eta gero, banekien alegia, kamerarik ez dugula izan Andoainen eta, beraz, nekez emango zutela. Baina, ordu bertsuan, beste bilera garrantzitsu bat izanik Kursaal biltegian, Euskal Curriculumari buruzkoa justu, bi tokitan aldi berean egotea ezinezkoa dugunez koittaduok, nik espero nuen hango berririk jasoko nuela sikiera, eguerdiko albistegi hain haizatuotan.
|
|
|
Elkarrekin hitz egin gabe geunden aldizkari pornografikoaren gertaeraz geroztik. Ezagutzen nuen, gainera, bere mugitzeko
|
modu
hura, harantz eta honantz, eta zerbait aparteko gertatzen zitzaiola susmatu nuen. Taldeko denak inguratu gintzaizkionean, laukiaren erdian geratu zen.
|
|
|
Beharrezkoa zen bide luzea; ezin nintzen koadernoaz nekerik gabe libratu. Baietz uste izan nuen aurrena, nahikoa zitzaidala nigandik aldentzea gorilaren begiradaz ahazteko, eta ahalegina egin nuen behin baino gehiagotan, baita Iruaingo gordelekuaren barruan utziz ere
|
modu
hartan Onak, Hotson sonbreiruak, Gaitza indargabetu zezan; berdin zezan, osaba Juanen salbazio lanaren ikurrak, Angelek agian egindako hilketena. Baina okerragoa zen:
|
|
|
Martinek eta Teresak auzi egiten zuten berezitasun hartaz, eta kexu ziren Berlinok eta Genevievek autoz joateko aukera ukatzen zietelako. Nik, berriz, nahiago nuen
|
modu
hartan. Jira egiten zuen bizikletaren gurpilak, jira argi farolaren dinamoak:
|
|
|
Konprenitzekoa ere bazen Martinek inolako ahaleginik ez egitea klasean, Hipo bere onetik aterata zegoen unean; baina argituko zuen auzia. Litekeena zen orduantxe bertan prefektuari eta kolegioko zuzendariari azalpenak ematen egotea, bere hitz egiteko
|
modu
harekin, ezpainak elkarri erantsita balitu bezala: " Begira, aldizkari zikin hori nire lagunaren eskuetan zegoen, baina hamar segundo lehenago nik neronek neukan, eta hogei segundo lehenago beste ikasle batek.
|
|
|
Orain Madrileko jatetxe hoberenera goazak afaltzera. Nire aita, Angeltxo, Degrela jauna, Real Madrideko zuzendaritzako beste jaun bat eta Espainiako boxeo promotore handiena." Arrotza egiten zitzaidan bere hitz egiteko
|
modu
hura. Nire aita bere ohiko Berliren ordez, Angeltxo, Degrela jauna.
|
|
|
Ondo ulertzen ez nuena adierazteko
|
modu
hura zen, hitz bakar bat ez jartzea gutunean. Baina, ondo pentsatuta, zer espero nuen?
|
|
|
Baina bere kasuan jendea ulerkorragoa zen. Pentsatzen zuten bere bizkar okerragatik janzten zela
|
modu
hartan, konkorrak disimulatzeko; ez, Joseba bezala, bere bizimodu aldrebesaren ondorioz.
|
|
|
Zer
|
moduz
harekin. Annapurna igo izanari onarpena eman al dio?
|
|
2011
|
|
|
Baina egun hartan bertan, arratsean, heldu zen lehenengoa; ingelesezkoa, jakina: hartaraino banekien, ordea, Internetera jo gabe, eta lehenagotik ere bildumaratua nuen esan
|
modu
hura. Hala ere, eskerrak eman nizkion sender ari, arrapostu eman zuen estreinakoa zen eta:
|
|
|
harik eta, bertze egun batean, zu eta biok ibaiertzean elkartu ginen arte? baita Florian
|
modu
hartan ikusi ere, ustekabean!
|
|
|
Lucía ez zitzaion burutik joaten. Hasieran tristatu eta haserretu egin zuen neskak
|
modu
hartan alde egin izanak. Hainbeste lagundu ondoren, ospitalean zegoelarik desagertu zen.
|
|
|
Bat batean barrez hasi zen, baina hain zen arina, hain alaia barre hura ze hunkitu egin bainintzen. Izatez, biziak eta alaiak ziren mutikoak, baina barre
|
modu
hura desberdina zen, samurra eta isekaria aldi berean. Tapakia jaso zuen eta haren aurpegitxoa ikusi ahal izan nuen, dena musu gorria eta animatua, begi distiratsu haiekin:
|
|
|
Halako gogoetarik gabe egin nuen, ordea, Madrileko bidaia: zuri ezezkoari aurre egin izanaren poz askeak toki gehiago zuen nire barruan, etxetik
|
modu
hartan alde egin izanaren kezkak baino.
|
|
|
Raimon, Pi de la Serra, Brel, Jean Ferrat. Pentsamenduak eta sentipenak adierazteko
|
modu
hark asko hunkitu ninduen. Geroxeago, euskaldunak hasi ziren, ia ustekabean bezala, gitarrarekin:
|