|
2007
|
|
|
alabainan, ez zen gehiago ez hixturik, ez hegal zafrakaldarik, ez xori oihurik ezagun, ez gauaz ez egunaz, kale xoko edo etxe atarrietan, bakea horra zagola zirudien. Arras satifos, kontzientzia garbi, biztanle guziak beren eguneroko
|
lanetan
berlotu ziren, lehenago bezala, eskolak jarraitu zuen bere erakaskuntza erakasle berri batekin, eta gauzak beren onean sartu, herri berri bat bailitzan.
|
|
|
doi bat egonik beha begiak ilunari usatu artean, zer ez zen izan heien harridura ikusiz kaiola hutsa zegoela! Estekagailuak xitxifrikatuak ziren, orzkadaz eginak, taloak erdi janak, ez Xanok bainan arratoin zonbaiten
|
lana
, dudarik gabe, eta, harriduraren harridura, Xanok lekuak hustuak zituen!
|
|
|
Beraz gizondua haizelako marka izanen duk hau hiretzat. Jar hadi ene begien aintzinean eta kondatuko deiat orai nola egin dukan, hemendik aintzina, ene dohainen biltzeko, ene
|
lanaren
segitzeko.
|
|
|
— Orduan, hiri duk hemendik aintzina nik prestatutako
|
lanaren
segitzea, ados bahiz bederen. Eta espero diat iraunen daukala, hiri ere.
|
|
|
... ez etxe zakur tonto eta zozo horietarik ez, egun osoak iragaiten baitituzte itzalean norbait edo zerbaiten zelatan, gero xanpa bortitz eta sendo batekin ez baitute nehor ez deus egoitzatik hurbiltzerat ere uzten, beren eremua ebatsiko diotelako lotsarekin, goizetik arrats ate sahetsean etzanik baitagozte, denmendren hezur edo salda ondar baten esperoan, beren
|
lana
ongi egin dutelako sariaren beha, larruari lotu kadena lepoan ez baitira paretetarik hiru urhats baino gehiago urruntzen ahal, halere beti kontent jana loa eta pereka zonbait aski baitzaiote beren biziari zer erran nahi baten emaiteko...
|
|
|
...zaku gotor eta beltzaran bat platanako abar bateri lotuta dilingo, laster joan zen kurri, kabala hau kunki, beste huni so, jende ainhitz agurtuz, irriz batzutan, erdi kexu bezala bestetan, eta, ni, harritua, ahoa xabal xabala, ez jakin norat ez nori so egin, erdi burxoratua hainbeste azantz eta oihu entzuten baitzen plaza guzian, han egon nintzen tente potente, aitaren makila eskuan, hain ohorezko
|
lana
manatu baizautan. Goiza joan zautan kasik ohartu gabean jendez mukurru zen plaza hartan, eta ordukotz begiak klikaka hasiak nituen akidura eta lo eskasa gatik, azkenean jarri bainintzen karrosaren alkian, handik bederen goradanik ikusten nintuela merkatuko harat hunatak, emazte, gizon, kabala, erhauts eta kearen artean, aments batean bezala.
|
|
|
Hogoi urte joan ziren gertakari horren berri ukan nuen momentoraino. Ene burrasoek, etxea zaharxka zelata, behar bezala bizitzeko ez egokitua eta beste estakururekin,
|
lanak
abiatu zituzten berrikuntza zerbaiteri buruz. Zokoko kanbarako murrua desegin ginuelarik, nik bainuen pikotxa eskuan, harri mokor bat kolpe batez dautzarazi nuen ustegabean eta zilo batean agertu zen pistola erdoildu zahar bat, segur bere lekuan ez zegoena, gure etxean nehork ez baitzuen holako tresnarik ibiltzen, ez ihizin ez bestela.
|
|
|
— Oi zortea! Hauk
|
lan
ederra egin daukuzun, Aitatxi!
|
|
|
Ez, ni artzai xakur bat naiz, edo maleruski, nintzen, zeren eta azken denbora hauetan, neke zait lehen bezala lasterka kurritzea, ardiek ez dautate gehiago kasurik ere emaiten, adina bildua dut eta lur huntako gauzetaz doi bat baztertzen hasia naiz, ene denbora egina banu bezala. Ardura, bi hankadun arrak ez nau gehiago deitzen ene
|
lanetarat
manatzeko, ahalak guttituak dituztala ohartua baita bera ere.
|
|
|
Pettan hasi zen
|
lanean
berehala, mimenez egin zuen seaska, sahetsak urritzez eta hain zen arina eta usaintsua nun guzier haur bilakatzeko eta han etzateko gura ematen zuen. Maddik berak aitortu zuen, ederra eta dotorea zela, bere haurraren errezebitzeko arras egokia.
|
|
|
Gauzak hola, beste bi negu pasa ziren familia areagotu zenetik, Pettani, gogoratu zitzaiolarik azken bidaiaz artatu behar zuela, bere munduko pasaia ttipitzen ari zaiola aitortuz" azken zapetak preparatzen dituk holako horietan, oi zortea! " eta deliberatu zuen hil kutxa baten egitea, berari egokia zitakena, hau ez baitzitaken beretzat nihun ez zeneko
|
lan
bat, neurriak behar bezala hartzen baziren. Bazakien mahasturiak hil-kutxa berriak saltzen zituela, kebide sahetsean, agerian, egun oroz orhoitzeko lur huntako bizia laburtua zuela eta noiz nahi joateko prest zela.
|
|
|
Arkaitz herrian kokatuta, lastoz estalitako olha batean bizi izan zen, nundik ere bildu baitzuen bere izen gaitikoa. Luzaz egon zen bakarrik eta jendekin ez sobera nahasiz, han hemenka
|
lan
ttipi zonbait eginez laborari etxetan mutil bezala, bainan ardura lekuz aldatuz, zeren eta neke baitzitzaion beti leku berean egoitea eta nagusi beraren xerbitxatzea. Bestalde, eta lekukoek ziotenez," ez zen ez hanbat elekaria, beti ixilik eta aurpegi hotzekoa, idurita zerbait gordetzekorik bazuen...".
|
|
|
Dena den, Eguberri gau bezperan, mila zortzi ehun eta hogoitazortzian, soldado bat, Olate deitua, etorri zitzaien han, sasoi hartan eta bake denbora zenez ohizkoa baitzen armadako xerbitxari bat aterbetzea,
|
lan
egite edo diru mordo baten truk. Dozierretan deus ez bada agertzen ere, uste dugu bederen Maddi eta Lastagak holako gauza bat onhartu zuketela pentsatuz laguntza pixka bat bilduko zutela bai diru aldetik, bai lanen egiteagatik.
|
|
|
Dena den, Eguberri gau bezperan, mila zortzi ehun eta hogoitazortzian, soldado bat, Olate deitua, etorri zitzaien han, sasoi hartan eta bake denbora zenez ohizkoa baitzen armadako xerbitxari bat aterbetzea, lan egite edo diru mordo baten truk. Dozierretan deus ez bada agertzen ere, uste dugu bederen Maddi eta Lastagak holako gauza bat onhartu zuketela pentsatuz laguntza pixka bat bilduko zutela bai diru aldetik, bai
|
lanen
egiteagatik. Bainan, gertatu beharra gertatu zen, eta handik laster" lotura azkar batek hartu zituen Maddi eta Olate, hau gizon lerden eta gaztea izanez, ez baitzuen Maddik lan handirik izan hunen enganatzeko, bera ere gazte eta asebete ez izaneko neska baitzen".
|
|
|
Dozierretan deus ez bada agertzen ere, uste dugu bederen Maddi eta Lastagak holako gauza bat onhartu zuketela pentsatuz laguntza pixka bat bilduko zutela bai diru aldetik, bai lanen egiteagatik. Bainan, gertatu beharra gertatu zen, eta handik laster" lotura azkar batek hartu zituen Maddi eta Olate, hau gizon lerden eta gaztea izanez, ez baitzuen Maddik
|
lan
handirik izan hunen enganatzeko, bera ere gazte eta asebete ez izaneko neska baitzen". Noiz eta nola deliberatu zuten geroko ekintza, nehork ez daki eta auzoek diotenez, errejistroetan ikusi dugun bezala," laster hasi ziren Lastagaren goaitatzen edo elgarri keinuka ere beraren bixtan, hunek ez baitzuen deus entzuten ez ikusten, alta hainbeste duda zuelarik Olate jin aintzin".
|
|
|
Noiz eta nola deliberatu zuten geroko ekintza, nehork ez daki eta auzoek diotenez, errejistroetan ikusi dugun bezala," laster hasi ziren Lastagaren goaitatzen edo elgarri keinuka ere beraren bixtan, hunek ez baitzuen deus entzuten ez ikusten, alta hainbeste duda zuelarik Olate jin aintzin". Zalantzak ere izan zituztela erraiten ahal da, zeren eta bi sasitar amorosek, paperretan emanak diren lekukotasunen arabera," denbora eman zuten ekintzaren burutzeko, aspaldi hartan ari ziren, kasik gorde gabe, beren
|
lanaren
prestatzen".
|
|
|
Bainan, beherago, eiherazainaren lekukotasuna agertzen da berriz eta harek dio" Olatek du Maddi enganatu, hori ez bazuen egiten, berak ere etxe hartarik kanpoa zuken, eta norat joanen zen?". Gutienez, dudak baziren beraz jakiteko nor zen
|
lan
horren gomendazalea eta egilea, edo berdin biak batean.
|
|
|
Bidezkoa zen beraz, apez berriaren lehen bisita gure etxerateko izan zadin, bere aingeru begiraleaz lagundurik, bixtan dena. Apez xaharrak zehaztu zuen, halere, berriak ez zuela inundik ere bera ordainduko, bainan elizan ibiltzen ez ziren gazteetaz artatuko zela eta, ez bazen errana izan ere, hola apez
|
lana
ikasiko zuela. Ikusiz apez berriaren aurpegi fin eta xuhaila, gaztaroa oraino utzia ez zuen haren gorputz mendrea, argi zegoen praktika luze baten beharra ukanen zuela herri huntako eliztarrekin bizitzen ikasteko.
|
|
|
" Hitz horiek erran ondoan, amak kartonezko balisa hetsi zuen, Xantiana lagundu geltokira, Miaritzera abian zen treinean sakatu bi musu motz motza mateletan pausatuz (amak ez gintuen sekulan amultsuki besarkatzen, horren egitea ahulezia bat zaiolata), eta adios ttipi batez agurtu zuen kaia ertzetik. Ene arreba"
|
lanera
" badalia izan zen, penitentzia gisa, gure apez xaharraren kontseiluen bidez, kostakaldeko familia handi batetara, errotik katolikoa, aberatsa izana gatik, Miaritzeko auzo gune batetan zuten gaztelu kozkor bezain apaindu batetan bizi zena. Famili hartako jabek eskutan zuten kostako" villa" ederrenetarik bat, itsasoa alde batetik, mendia bestetik, bide zarratatsuetarik urrun, nihunezko arbola, lore eta edergailuz inguratua, parabisu ttipi baten antzako leku hartan.
|
|
|
" Sehi izanen da beraz", hala nola amak azaldu zaukun Xantianaren egoera berria, nahiz gazteluko etxekoandereak" neskakide" hitza nahiago izan zuen erabili, ikusiz hunen gaztetasuna. Halere, burrasoek izenpetu zuten kontratuak zehazten zituen Xantianari galdeginak izanen zizkion
|
lan
guziak, kozina, garbitze, lisatze, aste guzian bere okupatzeko aski diruditzen zitzaiotenak. Edozoin gisaz, amak uste zuen xerbitxari pasarte horrek ene arrebari" bizitzen ikasiko ziola laster" gehituz gainera" etxeko lanak lehenak eta bortitzenak dituk, hire arrebak ez dik sekulan galtzerdi baten betatxatzen ikasi ere, arraultze baten erretzen oraino gutiago, dik ba hortaratu, nahi edo ez!
|
|
|
Halere, burrasoek izenpetu zuten kontratuak zehazten zituen Xantianari galdeginak izanen zizkion lan guziak, kozina, garbitze, lisatze, aste guzian bere okupatzeko aski diruditzen zitzaiotenak. Edozoin gisaz, amak uste zuen xerbitxari pasarte horrek ene arrebari" bizitzen ikasiko ziola laster" gehituz gainera" etxeko
|
lanak
lehenak eta bortitzenak dituk, hire arrebak ez dik sekulan galtzerdi baten betatxatzen ikasi ere, arraultze baten erretzen oraino gutiago, dik ba hortaratu, nahi edo ez! Eta gainera, aberatsak besteak baino hastielagoak dituk, berek sekulan egin nahi izan ez dutena bester eginarazteko aiher dituk, pobreak baino zikoitzagoak, bortitzak, jeloskorrak!
|
|
|
Bakarrik, anhitz haurridez osatutako famili batean hazia izana zen, goiz goiza
|
lanean
ezarria, eta buruan hartua zuen lanetik zetorrrela norberaren bere gain jartzea. Oroz gainetik nahi zuen guk, bere haurrak, bizian edozoin kasuetarik ateratzeko lan garbi eta zuzen baten baloretan konda ginezan.
|
|
|
Bakarrik, anhitz haurridez osatutako famili batean hazia izana zen, goiz goiza lanean ezarria, eta buruan hartua zuen
|
lanetik
zetorrrela norberaren bere gain jartzea. Oroz gainetik nahi zuen guk, bere haurrak, bizian edozoin kasuetarik ateratzeko lan garbi eta zuzen baten baloretan konda ginezan.
|
|
|
Bakarrik, anhitz haurridez osatutako famili batean hazia izana zen, goiz goiza lanean ezarria, eta buruan hartua zuen lanetik zetorrrela norberaren bere gain jartzea. Oroz gainetik nahi zuen guk, bere haurrak, bizian edozoin kasuetarik ateratzeko
|
lan
garbi eta zuzen baten baloretan konda ginezan. Eta hori zuen, bere ustez, sar arazi nahi etxeko kasko gogorrenean, Xantianaren buruan.
|
|
|
famili hartako gazte guziak, bai nexka bai mutikoak, xoraturik zegoela Xantianaren xotiltasunaz, nexkakide xarmantagorik ez zela heiekin ondartzara joaiteko, tenizean aritzeko, berdin xake jokoan ere hau ikasi baitzuen inomineko ixtantean, eta zinemako ateraldiak ere egiten zituztela elgarrekin. Adios lisatze, kozina egite, buketa hedatze eta beste
|
lan
murriztu eta etorkin gabeko horiek, ez dira beretzat, Xantiana bezain gisako neska batek beste gero baten mentura behar zuela" aterako da segurki, badaki zer ari den". Denak ongi zoatzin beraz, amak ez zuen kezkatu behar, eta" nahi baduzu bederen, denbora puska bat gehiago atxik ginezake hemen, kontratuz kanpo, bixtan dena, hain gira beraz kontent, bazter guziak airosten baititu... dute bat hartuko duzu?
|
|
|
— Ez gaizki ari haiz, kamelia ez dut hirietako landare bat, hire jakintasunak ez hau ez itoko, gaizoa, mañoliarekin nahasten duk, kasu he! Badiguk aski
|
lan
hemengo landare sortak ongi ezagutzeko, orduan hitzak behar bezala erabilzkik, he!
|
|
|
Orduan, beti gauza beraren entzutea, bere senarra gau guziez berantago sar zedin, bera
|
lan
ttipiz ttipi ibil zedin sekulan deus funtsezkorik kausitu gabe, horiek guziek nardatu zuten ene ama. Gainera, aitortu behar da emazte pollitaren eitea zuela, gaztea, beti irriz eta ongi apailatua.
|
|
|
Edozein gisaz, ez da horretan saiatu ere. Jujeari erran zion bere
|
lanarekin
ene altxatzea ez zitzaiola posible, bazuela besterik egiteko berea izateaz segur ez zen haurtzar bateez arduratzea baino. Baina, jujeak erran zion segidan:
|
|
|
Sei urte pasa ditut han, kasik aste ondar eta opor guziak gaztigaturik han berean pasatuz, etxea ikusi gabe, ama aipatu gabe, makila histak bizkarrean gozatuz, beharriak ekinaren ekinez tiratuak behar baino luzeagoak bainituen, aita heldu zitzaidala bisitatzera hilabetean behin hastean bederen, frixtez,
|
lanez
gainditua zelata. Sei urteren buruan jakin ezazue behar bezala moldaturik ateratuko nintzela hortik, hipokrita, gorrotoz hanturik, zentzu gabea, ero etxean sartzeko prest segidan.
|
|
|
... ene ar kide maiteari hitzeman
|
lanaren
egitera noak, ikatzezko ziriak eskuan, atzo arratsean aterpe zuloko suaren ondoan mintzatu zaitak erranez, habil orain hire bidean, enea egina dun, har ezatzin umeak, eme lagunak eta zoazte beste tribu baten bila, beste sokorri baten eske, beste babes baten ondotik, basa idia ni baino azkarrago zunan, bere adakerak jo nin zabalean...
|
|
|
Gibeleko hankaren, azpian, hiru marra eslaikatuak agertzen dira. Grabatze horiek hamazazpi mila urteko sedimentuen azpian gordeak ziren, eta hunek frogatzen du orduko gizonen
|
lana
zitakela.
|
|
|
Historiaurreko denbora haietan, gu giren leku honetan, bazen arkupe erraldoi bat, eguzkiak argitzen zuena nasaiki. Ez da harritzekoa beraz, hemen kausitzen badugu orain, sute baten lekua, harri xabal batzuez inguratua, ikatz arrastoz ugari, eta aise pentsa dezakegu lehengo gizonak elkarretaratzen zirela su baten inguruan, ehizatik sartu eta, emazteak erretze edo beste
|
lan
xumetan ari zirela.
|
|
|
Mailak handiagoak dituk eta gehiago baduk. Edozein gisaz, bi maila batean igotzea ez zitak posible gehiago, gaur egun, bat aldian baizik aski
|
lan
diat.
|
|
|
... zer debru, ez datak bakerik emanen bere lapin zikin... xo... xo... zertan nintzan... a ba, hola pasatu dituk uda huntako egunak... suerte on bat ukan diauk holako langilearen kausitzea... langilea bai, bainan ez
|
lan
gose diren hoietarik ez... gozoki ari den bat, karkulatuz... denbora hartuz ere zonbait aldiz... auzoeri ez zeian ez sobera gustatzen hori... bena, bakotxak bere heina... eta beti prest halere... iduriz frango laket zian gure etxean... eta frango ontsa akomatzen gintian...
|
|
|
... ez, bego... ez bortxa beraz! Enetako
|
lan
bat gutiago... badiken beste egitekorik hain segur... bere dretxoa din... ago... ago... zer bitxikeria kausitzen dakonat egun? ... arrunt kanbiatua dun azken alditik... bena, bena, bena a!
|
|
|
... goxo egiten din halere bestetan kondatzeak, gu goxoan ginelarik, zortzi egunez bekoz beko... iguzkitan kixkailtzen...
|
laneko
gogo izpirik gabe... hun egin daukutela eguntto horiek... eta berari esker... etxerat eta denak garbiak... lanak eginak... bazkatze, ohantze egite... ai ai ai... pipatzen hasiko dun... ez din usaia tzar hori oino galdua... gure Argitxurentzat ez tun on ez...
|
|
|
... goxo egiten din halere bestetan kondatzeak, gu goxoan ginelarik, zortzi egunez bekoz beko... iguzkitan kixkailtzen... laneko gogo izpirik gabe... hun egin daukutela eguntto horiek... eta berari esker... etxerat eta denak garbiak...
|
lanak
eginak... bazkatze, ohantze egite... ai ai ai... pipatzen hasiko dun... ez din usaia tzar hori oino galdua... gure Argitxurentzat ez tun on ez...
|
|
|
.. sorpresa ederra izan nian baietz erran zutelarik... ni artatuko nintzela etxaldeaz oporretara balin bazoazin proposatu nuelarik... horrek erran nahi zian nitan konfiantxa bazutela nunbeit... nitan kondatzen ahal zutela... kabalen haztera eta etxeko
|
lanen
egitera jiteko prest nintzela erran neian... zoazte gustian, maitasunezko bidaia baten egitera... tortoil pare bat bezala... badukezue beharra, etxaldeko trabak baztertzeko pixka bat... ingurumenaz aldatzearen beharra... hik, Xexili, bereziki hiritar izanik luzaz... aire amiñaten hartzera...
|
|
|
belar tusta txar baten gatik! Zer afera, bi minutaz eginen niakoan, nik
|
lan
hori... dailua eskuan... irriño bat ezpainetan, eta ziaut... horra hire lapinen belarra!... gaizo Jakes, berriz ere nunbeit huts egin duk... kasu, etxekoanderea kexu... ez duk hire hoberenetan...
|
|
|
— Puttiko hori
|
laneko
on litaken, ez?... nik, horren adinean ahuntzak zaintzen nintinan... Utzi nahi datan?
|
|
|
Denak ulertzen zituen, salbu eperraren sort lurraren kemena, beti berriz itzultzen baitzen harrapatuko zuten lekurat. Lurra zen beretzat, haurren sortzeko area, edozoin oihanxka edo alorretan egiten baitzuen holako
|
lana
lasaiki. Lurra zen beretzat, haurkintzaren segida atxikitzen zuen unea eta gunea.
|
|
|
... trakturra erosi zuenian, ene nausiak, haur bat bezala so nindaukan arnes horri, loriaturik beha nindaukan azantz bitxi horri, begiak erretzeko dirdiran zen tresna horri eta pentsatu nian ene
|
lanak
aisetuko zirela: botoin bat zapa eta bolanta itzul, bera bazoakan!
|
|
|
hire hobenetan ez zakala hau hunki, entzun duk?" eta oino" habiloa hire lekurat... barrukirat!", edo berriz" intelijenta izan behar dik hunen ibiltzeko, ene semeak bakarrik ez tik gidatuko, bahiz?". Geroztik ene
|
lanak
joanago eta dorpeago zoatzikan, lehenago behien urratsak eneen araberakoak zitian, trakturraren errota itzulia aldiz
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: heiekin askaltzen ahal nindian, artetan arno xorta bat ukaiten nian igandetan, ene
|
lanak
ez zitian hain bortitzak, ohartu zitian ahala ttipituz ari zitzaitala eta arras ontsa konprenitzen zitean gauza hori, nun ari zitzaizkian biak, aldizka edo betan, familiako seme bezala nintzela etxe huntan, beren haurra bezala konsideratzen nindutela eta horrengatik ene geroaz kezkatu behar zutela, eta hola beren ustez bainan" ez bortxaz he, hiaunez", berrogoi urtez goiti xerbitxu egin ... ..."
|
|
|
gehienek adin puska bat badie eta berriz eskolan sartzea halako bat zaitak. Funtsean, hunendako ere zerbait dukek, hainbeste urte
|
lanean
ari izan ondoan...
|
|
2008
|
|
|
Jara gainean da arranoa hegalak zabal zabala Haiek ez ditu higitzen bainan beti goratuz doala Gu pentsalari, bizi borrokan,
|
lanak
setian gauzkala, Guk ere nahi bakean bizi hori airean bezala Gure mendietan, dio Katixak, emazte eta gizonen bizi moduak beherekoarena baino airosagoa behar luke izan. Izadi garbiaren soinu aberatsagoan baigara bizitzen.
|
|
|
Ni, daldaran, durduzatua, nere uspelak gordetzeko
|
lanak
bainituen, urruntxago egonez ihardetsi nion: Gauerdi iria zitaiken, aita! Goiz aldean egin dukete ukaldia! Eta nik ez entzun, hamarretan errepikatzen zuela.
|
|
|
Bi aste iragan dira mirikua eta auzapeza Sakelenera etorri zirela. Gillome, hitzemana zuen bezala, Haritxenera etorri da larunbat goiz honetan, labaki heste
|
lanean
laguntzera. Hor kausitzen ditu, jadanik etorriak, zenbait herritar:
|
|
|
Kafe ttintta baten hartzen ari dira besteak etorri artean. Badakite Joanesek ongi banaturik ezarriko dietela bakoitxari bere
|
lana
, hesol edo paldo jartzaileak alde batetik, burdin hari eta sare finkatzaileak bestetik.
|
|
|
Goizeko zortzietan hasi ziren, hamar gizon,
|
lan
ederra zeramaten: lerrokada zuzenean zilo egite, paldo landatze, burdin hari eta sare finkatzaileak ondotik.
|
|
|
Eguerdian bazkari labur bat egin zuten, aratsaldeko
|
lana
goizik burutzeko xedetan. Seiak irian, Haritxeneko lur berria oso hetsirik ezarria zuten hamar gizonen beso jeinutsu eta azkarrek.
|
|
|
Egun, Joanes auzapezaren etxean, labaki hesten
|
lan
egin dutenetan, badira alderdi guzietakoak. Arats honetan, mahai onaren inguruan, agertuko dituzkete zenbait gogo ezberdinkeria bainan Joanes nagusia hor izanen dute arazo izkinkatuen biribiltzale.
|
|
|
Katixaren gain zeuden etxeko
|
lan
guziak. Ordu baten astirik ez du ez etxekandereak.
|
|
|
Pentsa Zizko izitu denetz ustegabeko ihaloskaldi horretan! Katixak
|
lanak
izan zituen abere zainetaratuen maltsoarazten. Barka otoi Katixa! Goregi mintzatu naiz! Ez da deusik. Zato, zato Jaun Auzapeza, badugu zuri zer erran, zerbitzu handi baten eske gatozkitzu.
|
|
|
Eskua tinkatzean galdetzen baitio: Zer egin du bada Bittorrek. Gure Katixak irakurtuko dizun gutun horretan diren xehetasunek argituko zaituzte!
|
Lan
ederra eginik jarria da ba gure gizona!
|
|
|
Pentsa beraz gure soldado etxean bazterrak mugimenduan zirela, zoko garbitze eta beste, bezperatik hasiak. Hauk oro behar gabeko
|
lanak
zirela iduriturik, nahiago izan dut nere burua eritzat ekarri. Gure axurant lepo luze kakola eihartu horrek ez nau sinetsi, ziolarik gezurrez nintzala eri ekarria.
|
|
|
Eta oskia zenaz gain, bestalde alperrean nindagolako, behar nizkiola horren oski paradakoak dirdiratu. Axut neretzat galdetzen zidan
|
lan
hori ez bazen hamabost minuta barne egina. Ekartzen dizkit beraz bere oineko zikinak eta badoa.
|
|
|
Su hiltzailek bukatu dutelarik beren
|
lana
, gorte aurre guzia itzulipurdikatua zen. Soldado kuraiosak, zalu, hortik eskapatu ondoren, lurrean ihaurri ikus zaitezken kasketa zenbait, ikurriña ere lurrean utzia zuten.
|
|
|
Beharrezkoa dela ere iduritzen zaigu oraiko kasuaren aurrean. Segur gara egia jakin ondoren haur horren askatzerako behar den
|
lanaz
arduratuko zaretela.
|
|
|
Iduri ere nerea etzen estalgi batek ninduela besten begietara agertzen! Haundixagotu eta ere, pilotarako edo bertsularitzarako, edozein beste
|
lan
bidetarako jaiduretan, gogo eta memorioz ahul senditze horrek ezgaitasunean ezarriz. Adimenaren belzdura horien artetik nahiz eta beste nonbaiteko mundu alegerako baterat ihes egin, asmatzen nituen eta besteri kondatzen, alegiazko eta ezin sinetsizko gertakari bitxiak.
|
|
|
Horgo nagusi etxekandereak, Xemartin eta Maria, senar emazte xahar batzu dira, hein bat akituak ere. Horregatik dizkie nexka horrek etxeko garbitze guziak egiten, goizeko seietarik zortziak artean, ostatuko
|
lanetarat
joan baino lehen. Xaharrek maitatua dute Marie Leona beren alaba balute bezala.
|
|
|
Xaharrek maitatua dute Marie Leona beren alaba balute bezala. Logela saria ez diote pagarazten, nexkak egiten dizkieten
|
lanen
gatik.. Etxekoa daukate.
|
|
|
Mikelek, alegiazko sorgin bilakatuak, ongi segitzen ditu bi amoros hauen harat honatak, entzuten hauen solasak eta arats batez, ostatua hetsi baino zenbait ordu lehentxago, berhiruez besteak ostatutik joanak eta, nahi izan ditu biak hor berean utzi erranez lo egitera zoala. Bainan, deabru hori, gatu bat bezain ixil berriz itzuli da eta ate gibelean barrandalari ipini eta horra, zer entzun duen gure sorgin gazteak: Utz nezazu otoi nere
|
lanean
! Ez etor, otoi, nere gogo bihotzen urduritzera.
|
|
|
Ez nuen jakitaterik artzaintzakoaz besterik.
|
Lan
horretan dut, oneski, dirua irabazi. Ez naiz, horregatik" abere bihotz" bilakatua.
|
|
|
Nolaz erran ote diozu maite nauzula bihotzez. Ez nituzke nahi bilatu, bakarrik nere alderako, zure fede eta maitasuna, obretan neurea zuri erakutsiz baizik. Horretarako nahi nuke usuago elgar ikus dezagun, bi biak buruz buru, toki berex batean, berdin aratsean zure
|
lanetik
lekura. Peio, iduritzen zait zinez mintzatzen didazula! Ez dela zure hitzetan urgulurik.
|
|
|
Haranoneko bi soldadoen sorgin
|
lanak
|
|
|
Arrotza daukate.
|
Lan
bidez makinaria da eta jeinu arradokoa dela ezaguturik, balitzandar zenbaitek eginaraziak dizkiote jadanik motor eta makina batzuen antolatzeak. Bere autoa ere ordulari bat bezala itzularazten du zuzen, garbiki eta dirdiran.
|
|
|
Lau hatzkadan doakio gainera, bi ausiki onak eginez izter mazeletan, letain ukaldi batez nahi dio buztana moztu, bainan buztan litsak ditu kausitu eta, deabrukeriaren ezin bestelakoa, letainak litsetan kokatu! Hau
|
lana
! Abere higuin horrek derama, gure Zizko, berak nahi ala ez, buztan litsetarik erdi herrestan, Porroxkeneko etxe sahetsari buruz.
|
|
|
Hau mentskeria: Zizko zakurrari etzuten pentsatua,
|
lan
pollita egin diete ba horrek! Ikusia dute behi hori begien aintzinean iragaiten, bere abarreria eta zakurra herrestan zeramatzala.
|
|
|
Mikelek Hemen ez Gaizki ostatuan hartua du logela. Goizetan berant jeikitzen da, eta oi du
|
lan
egitea berdin Sakelenekoen laguntzen edo bere autoarekin" Taxi" gisa auzo baten eremaiteko.
|
|
|
Marie Leonak, Hemen Ongi ostatuan du goizetako
|
lana
. Larunbat goiz honetan berina garbitzen ari da.
|
|
|
Bazkal denboran erabakiak izan dira hiru hilabeteren epean egiteko diren
|
lan
eta har emanak. Bi familiek badakite Peio berriz herriratuko dela bi hilabeteren buruko.
|
|
|
Kolore ezberdineko zingoleria baten medioz emana diote horren aintzinaldeari basurde buru baten itxura.
|
Lan
hori eginik, ortzegun goizeko argia hasi aintzin, gure bi sorginak ostatu aldeko toki zabalean dira. Bide bazterrean, jendeketakoaren geldigunean diren Putzuxka horietako urak ezarri dituzte tindu erhauts gorriz beterik.
|
|
|
Balitzanen, ekainaren 25eko egun horretan eliza besta ospatzen dute. Beste herrietan
|
laneko
eguna delarik, balitzandarrak pausan daude. Hortako da goiz honetan ainitz jende ostatuetarat joan denik, goizeko mezatik lekura.
|
|
|
Gure bi sorginek aztatzen dute berek egin
|
lanaren
ondorio okerra! Hau astokeria to!_ Zer derasazu. Utz nezazu!, dio Peiok, izitua, ez dut astirik hemen egoiteko, auto gidaria haiduru dagokit eta. Astia hartu duk, xehetasun zerbait guri eman gabe ez haiz hemendik higituko, puttikoa!
|
|
|
Peiok izan du
|
lanik
aski, lege gizonari onartarazten ezin bestelako egoera batean dela gertatu, ardietsi ere uztailaren hiruko astelehen goizera igortzea beste ikusaldia.
|
|
|
Behar duzu etxe hori bahitu! Ene arrebak ez du hitza atxiki eta zuhaurek idatz ontu paper izenpetuek dioten arabera
|
lan
egin behar duzu, jaun uxerra.
|
|
|
Nik ez dut beste biderik hartze ditudan ontasunen eskuratzeko Leixturrea neretzeaz besterik! Izigarrikeria bat da hori! Ezin dukezu egin holako
|
lan
bat! Zure arreba Maiana eta zure bi ilobak maitatuak dira herri guzian.
|
|
|
Garkolak bizkarrarekin bat egiten balu bezala, dena ilepean. Berinazko ate horretan eman ditu bi kaxka, doa barnealdera eta hemen, eskuin aldean da
|
lan
alkua bere axtur, orraze, motztresna, bizarnabal eta beste, mirail edo ispilu zabal batek isladatzen dituela.
|
|
|
Entzule batek: Gerta zitakeen berdin hiru anaiak kanpo
|
lanetara
joanak! Ez, bainan laster ohartu ginen! Guhaurek uste gabean!
|
|
|
Berehala mozkortu eta lo eman da aberea. Nehork gehiago ezin iratzararaziz
|
lanak
dituzte. Hertzainak joanak dira Pintarrenera.
|
|
|
Gero lotuko haiz marro bati, hau eginen duk bi zati. Orain eginezak
|
lana
garbi. Ene nahia egina izan bedi!
|
|
|
Hamaika metro luzeko ondrotxoa zen eta kilo zituen.
|
Lan
horretan ari zirelarik zen iratzartu abere latzgarria, mirikueri oldartzen zen. Su hiltzaileeri dei egin zuten eta haiek tiroka hil zuten.
|
|
|
Jadanik aipatua dugun Bihotz Etxe horretan hazia den haurretarik da Marie Leona. Haurdanik Balitzaneko ostatuetan
|
lan
egiten du. Mihi gaixtokeria batzuek eman zioten izengoitia" Ixter arin".
|
|
|
Penan eta nekezian ere. Bainan, ixil ixila eta artoski zeramatzaten hiru ama alabek etxeko
|
lan
guztiak.
|
|
|
Hobe genuke egitate trixte hori ixilean utzirik! Gillome eta Katixak jakin balezate nork egina zieten
|
lan
tzar hori, ez da errana ez lezaigutela egin zerbait mendekio, dio erantzuten Battittak. Bono! Nik ez dut nehoren mendekioren beldurrik!
|
|
|
" Arnontziak, beharrik Iturxiloko eskualde hartu dik, Ezpeldi aldera hartu izan balu ene heriotza segurra ziketean. Eroa edo tzarra edo izpiritu eskasekoa behar dik izan
|
lan
hori egiten duena. Egun batez mintzaraziko diat jaun hori!" Amatxi, aitatxi, zerbait behar dizuet jakinarazi! Zer bada, haurra. Emaztegai bat badut!
|
|
|
Zuk egin azpi
|
lan
bat ez hain pollitegi
|
|
|
Nondik daukak albiste hori? dio galdetzen Gillomek semeari.
|
Lan
hori egin duenaren ahotik! Mendekatuko nitzaio!
|
|
|
Maiana, alargunduz geroz, aunitz nekezia eta akiduren meneko izana da, haurrak oraino gazte eta ikastetxeetan zituelarik. Bainan orai, berhoiek arintzen diote
|
lana
eta arrapizten ere itxaropena.
|
|
|
Haatik, zenbait oartuak dira bestek pagatu" dragoen" hartzaile ona dela bainan ber hori pagatzaile xuhurra. Dena dela, balitzandarrak kurios dira Peio horrekin zenbait solas egiteko: Zer
|
lan
duzu han egin, hola, hogei urtez. O! baakizu!
|
|
|
Bihotz Etxe horretan bildu eta hazten diren haur errebelatuetan badira nexkatxoak ere eta haietarik bat Balitzanen ongi ezagutua den neskatxoa da, hogei eta zenbaiturte dituena, Marie Leona deitua, egun argia bezain ederreko andere gaztea. Balitzaneko bi ostatuetan
|
lan
egiten du aldizka. Lizunkeria batzu azaldu zituzten, horri zoazkienak Marie Leona ‘ixter arin’ deitzerainokoan, bainan honek bere obretan erakutsiko du balitzandarreri, bertute arradoko nexka dela.
|
|
|
Bat ez doala bestea gabe arima azkarreko herrien iraunkortasunean. Laudatzen ditu aurten, soldadogoa eginik herriratu direnak, hogei urtez Amerikan
|
lan
eginik etxera itzuli den Peio Xorroxtegi eta bururatzen hitz hauekin: Ongi etorri eta herri osoaren agurrak zueri.
|
|
|
Ez da baitezbada elkarretaratzearen beharrik mundu hau utzia duten ezagun eta maitatuez orhoitzeko! Hala ere, gehiengo baten oroimenetik hobeki agertzen dira, iragan bizian ondokoentzat
|
lan
egin duten emakume eta gizonen arrastoak, bakoitxaren garaian, aintzinekoen jarraibidean ondokoeri utziak. Eta hola du segitzen, mundutiarren biziak.
|
|
|
Gaur egungo egoeraz zuten solasa. Aro berrieri segitzeak berak mila deabruen
|
lanak
emaiten zituela... Panpile Iturhotx holaxet mintzo zitzaioten: Gure mutiko horri uzten diot orai etxeko segida, bainan horra, nago gorputzez bezain azkar dagoenez izpirituz!
|
|
|
Panpile Iturhotx holaxet mintzo zitzaioten: Gure mutiko horri uzten diot orai etxeko segida, bainan horra, nago gorputzez bezain azkar dagoenez izpirituz! Deplauki errana dit ez duela moda zaharrean
|
lan
egingo! Traktur baten erosteko nahitan dagoela.
|
|
|
Xabaldegiko Joañe, 22urte, hargintzan
|
lan
egiten duena
|
|
|
Sari eder horiek gure herritar gazteeri doaze. Badakigu ere ongi merezituak dituztela, ainitz
|
lan
baitute orain artean eginik beren doain berezien lantzen. Has bedi beraz gaurko xapelketa: txaloak merezi ditu.
|
|
|
Zu ikusiz
|
lanera
oinez zoatzala
|
|
|
Gu biok ezagunak, kasik auzokoak Bizi moduz ez gara jite berekoak! Nik ditut bizi gaiak gorputz
|
lanekoak
Zuk, erorgiaz bildu intres jokokoak Zein gara gizartean sentsu hobekoak?
|