|
2006
|
|
|
• Udako Euskal Unibertsitatean (UEU), berez unibertsitate mailako titulaziorik ez da ematen, baina bai zenbait kreditu osagarri lortzeko gorago aipatutako unibertsitateetako titulazioetako baliagarriak diren ikastaroak, unibertsitate mailakoak kontsideratzen direlako, baita soziolinguistikarekin lotzen direnak ere. Duen antolaketa malguarengatik, urtero (edo ia urtero) irakaskuntza mota ezberdinak eskain
|
ditzakete
, edo ikastaroen aztergaiak aldatu; zenbait ikastaro beste erakunde batzuekin batera elkarlanean eskaintzen dituzte, gizartean sumatzen diren premiazko beharrei erantzun nahian. Horrela, gaur egun (2006an), 26 sailen artean, Soziolinguistika eta Glotodidaktika izenekoak ere badaude.
|
|
|
• Irakaskuntza mota aldetik: 1) arrunta dei
|
dezakeguna
, unibertsitateko titulazio normaletan txertatzen dena: 1 zikloetan, doktoretzako 3 zikloan, edo masterretan (UPV/EHU, DU, MU, Baionako Fakultatea).
|
|
|
1 zikloetan, doktoretzako 3 zikloan, edo masterretan (UPV/EHU, DU, MU, Baionako Fakultatea). 2) Berezia dei
|
dezakeguna
, titulaziotik kanpo ematen dena: bestelako guztiak (UEU, HIZNET).
|
|
|
Ondorengo bost urteetan (86) helduei dagokienez, aldaketa kualitatibo sakona soma daiteke. Aurrenik aitor
|
dezagun
bost urte hauetan euskaldungoa ere hazi dela, 28.583 hiztun gehiago hain zuzen, baina hazkunde horren banaketa bestelakoa dela da. Helduen artean, 1986an 16 eta 64 urte zituztenen artean, galerak dira nagusi.
|
|
|
Ariketa labur bat egiten badugu agian hobeto ikus
|
genezake
; demagun 81 urteak bitartean euskaldun ikasiak, 22.551, helduen euskalduntzearen ondoriozuzena direla. Demagun ere hurrengo epealdian 86 16 eta 64 urte bitarteko biztanleria ez dela aldatu, eta egia da ez dela gehiegi aldatu.
|
|
|
" Helduen euskalduntzeak berreuskalduntze prozesuan indarra galdu duela oso nabarmena da" aurreko epealdian beste euskaldun berri espero
|
genezake
, are gehiago 86 tartean euskararen aldeko hizkuntz politika areagotu dela pentsatuko bagenu. Zehatzago, adin talde bakoitzean 81 tartean behatutako hazkuntza proportzioari eutsi izan balitzaio 86 epealdirako 29.600 euskaldun berri edo gehiago espero genezakeen.
|
|
|
" Helduen euskalduntzeak berreuskalduntze prozesuan indarra galdu duela oso nabarmena da" aurreko epealdian beste euskaldun berri espero genezake, are gehiago 86 tartean euskararen aldeko hizkuntz politika areagotu dela pentsatuko bagenu. Zehatzago, adin talde bakoitzean 81 tartean behatutako hazkuntza proportzioari eutsi izan balitzaio 86 epealdirako 29.600 euskaldun berri edo gehiago espero
|
genezakeen
. Tamalez hori horrela izan beharrean erabat alderantzizkoa izan da; 12.694 euskaldun heldu galdu baitira.
|
|
|
Beste idazkera mota erabiliaz honela plantea
|
genezake
: (1.1) ekuazioa
|
|
|
i dagokion adin taldea izendatzen du eta, k dagoen adin talde kopurua. Guk darabiltzagun datuetan (EUSTATek emandakoak) 13 tarte baino ez daukagu, beraz k= 13 izanik i k 1 eta 13ren arteko balioak har
|
ditzake
. Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak.
|
|
|
Hortik abiatuta VI. Taulan emandako datuei atxikiz 81 eta 86 hazkundeak honela adieraz
|
ditzakegu
: (1.2) ekuazioa
|
|
|
Euskararen berreskurapen prozesuan behatutako aurrerapausoak ukaezinak badira ere, galerak eta atzerako joerak datuetan bertan antzeman daitezke. Horiek bere osotasunean azterturik datozen urteotako aldaketak zein nolakoak izan daitezkeen adieraz
|
diezagukete
. Horri heldu nahi izan diogu artikulu honetan.
|
|
|
Euskal Herrian gaudela esatean batzuekEuskalAutonomi Elkarteaz ari garela pentsa
|
dezakete
, bainaE uskararen Herrian gaudela esatean edonork ulertzen du zertaz ari garen. Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere.
|
|
|
Esanak esan geureari hel
|
diezaiogun
, euskara, Zentsuak eta Udal Erroldak. Jakina da 1981 urtean aurrenen, 1986an gero eta 1991n atzenen Euskal Herriko zenbait lurraldetan euskarari buruzko hainbait itaun edo galdera egin izan direla.
|
|
|
Beste batzuetan mende bat baino gehiago Zentsu eta Udal erroldetan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa
|
genezake
hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino. Norberak kontuak atera ditzala.
|
|
|
Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino. Norberak kontuak atera
|
ditzala
.
|
|
|
Hori da gure artean egiten dena ikus
|
dezagun
.
|
|
|
Beste batzuetan mende bat baino gehiago Zentsu eta Udal erroldatan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa
|
genezake
hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino. Norberak kontuak atera ditzala"
|
|
|
Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino. Norberak kontuak atera
|
ditzala
"
|
|
|
Hiztunen sailkapen hau izatez aurreko sailkapenetatik eratorritako bigarren mailako tipologiatzat har
|
dezakegu
.
|
|
|
Gure ustez kategoria horren esanahia politikoa baino ez da. Zeozer adieraztekotan hizkuntzaren mugimenduak adieraz
|
ditzake
baina maila berean galerak eta irabaziak abadagunearen arabera.
|
|
|
Tipologia estatistikoari atxikiturik, behingoz badugu behintzat gutxienezko hiztunen sailkapena, 39 hain zuzen ere, baina ez da hemen amaitzen, orain hiztun mota horiek udalerri jakin batean nola banatzen diren aztertzen badugu, orduan udalerrien sailkapen bat (edo hamaika) egin
|
dezakegu
.
|
|
|
Sailkapen bakoitzak ñabardura bat azpimarratzen du, aldagai bat alegia. Eta aldagaiaz hitz egiterakoan sailkapen guztiak osatzeko aldagai sozio ekonomikokulturalak txerta
|
diezazkiokegu
dagokion sailkapenari eta orduan sekula baino argiago ikusiko dugu sinpletasuna (partsimonia) beharrezkoa dela.
|
|
|
Gure kasuan hirugarren multzoa izanagatik, ia euskaldunak, horrek hizkuntzen arteko mugimendua baino ez du adierazten. Hiztun multzo horiek nolakoak diren jakin ezkero, berreskurapenaren norabideaz gehiago ezagut
|
dezakegulakoan
aldagai esanguratsu bat hautatu dugu: adina.
|
|
|
Egindako deskonposaketa eginda ere are xeheago egin daitekelakoan gaude. Batetik bereiz
|
dezagun
edozein biztanleriari, euskaldungoari ere, dagokion berezko hazkuntza. Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana genitzake, 1986 urtean 7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia.
|
|
|
Batetik bereiz dezagun edozein biztanleriari, euskaldungoari ere, dagokion berezko hazkuntza. Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana
|
genitzake
, 1986 urtean 7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia. Horretarako adin taldeen proportzio banaketa zein nolakoa den ikusirik honela egin genezake:
|
|
|
Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana genitzake, 1986 urtean 7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia. Horretarako adin taldeen proportzio banaketa zein nolakoa den ikusirik honela egin
|
genezake
: X1= 2/ 3 X1+ 1/ 3 X1.
|
|
|
Dagoeneko hazkuntzaren osagai nagusiak isolatu ditugu baina oraindik ere gehiago xehe
|
dezakegu
, alderdi batetik, gazteenen hazkuntzan, berezko hazkuntza eta hezkuntzari egotz dakiokeena bereiztuz eta helduen euskalduntzeak ekarritako hazkuntzan, irabaziak eta galerak bereiztuz. Oro har, ondorengoak lirateke isolatutako euskaldungoaren hazkuntzaren osagaiak:
|
|
|
Dagoeneko irabaziak eta galerak honako taulara ekar
|
ditzakegu
:
|
|
|
Berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da, hiztunak irabazi eta galdu egiten dira. Euskaldunak jatorrizkoak, eskolak euskaldunduta edo beranduago bere kasa edo euskaltegietan ikasitakoak, baina euskaldunak, beste hiztunak bezala, hil, Euskal Herritik alde egin, edo, hiztun normalizatuek ez bezala, euskara ahaztu eta euskaldunak izateari utz
|
diezaiokete
.
|
|
|
Lege eta arauek, berez, ez dute ezer gauzatzen, joko arauak baino ez baitituzte definitzen. Aitor
|
dezagun
bada legea eskuetan hartuta oraindik gauza asko lortzeke dagoela. Baina ez dago indarrik legeak ezartzen duena betearazteko, hori legea dagoenean jakina; horrexegatik herri mugimendua ezinbestekoa da.
|
|
|
Indarrean dauden hizkuntz ereduak (A, B eta D) ebaluatuak izan dira eta, A k ez du balio euskalduntzeko eta, ereduen nahas mahasian ez dago esaterik zehaztasun osoz emaitzak zeintzuk diren. Badirudi zonalde euskaldunetan eta euskararen aldekoa denean balio
|
dezakeela
, aitzitik, gainontzeko kasuetan ez. Azkenik D, benetako eredu euskalduntzailearen, eta honen baliokideak diren ereduen hazkuntza oso aberasgarria da, baina etengabekoa izanik ere oso motela dela iruditzen zaigu.
|
|
|
Okerrena, ostera, ez da eredu ezberdinetan lor daitezkeen emaitzak, orain artekoak orokorrean hartuta oso baikorrak baitira; okerrena, genion, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da. Hau da, orain arte A B D hurrenkerako bilakaera eman bada ere nork ziurta
|
dezake
etorkizunean horrela izango denik. A ereduaren berpiztea egun hipotesi hutsa baino zeozer gehiago denean prozesuaren jarraikortasuna oso hauskorra dela antzeman daiteke.
|
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka aztertzeko, bi eratara irakur
|
dezakegu
taula. Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 urte bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke.
|
|
|
Horrela kopuru gordinak lerroz lerro (Zentsu Udal ErroldaZentsu) erkaturik momentu bakoitzean adin talde bakoitzak izan dituen aldaketak beha
|
ditzakegu
. Portzentaiek, beste alderditik, euskaldungoa adin taldeka une jakin batean nola banatzen den adierazten digute.
|
|
|
Horrela, gazteen artean alfabetatuak direnek besteek baino joera handiagoa erakusten dute euskaraz aritzeko, hiztun garatuagoak direlako. orain artekoak orokorrean hartuta oso baikorrak baitira; okerrena, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da. Hau da orain arte A B D hurrenkerako bilakaera eman bada ere nork ziurta
|
dezake
etorkizunean horrela izango denik?"
|
|
|
Corpusaren behin betiko batasunaren oinarria, euskara batua, ezarria badago ere euskararen hizkuntza estatusa udalerriz udalerri, ia zonaldez zonalde, ezberdina baita. Euskal Herri osorako plangintza orokor batek nekez hel
|
liezaioke
hizkuntz egoeraren aniztasunari euskarak pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe; batez ere, oinarrizko diseinua irekia denean. Euskal Herrietako lege eta arauek, daudenean, faktore askoren menpe uzten dute prozesuaren norabidea; askoren ahotan dabilen norbanakoaren askatasuna egoeraren aldakortasunaren islada baino ez da.
|
|
|
Etorkizunerako aukera handienak ikasleek soziolinguistika lanak jorra
|
ditzaten
arloan ikusten ditut: soziolinguistika eta gainerako irakasgaien formazioa hartuta tesina lanetan gehiago sakon daiteke eta practicumaren bidez ikasitakoa praktikan ipin daiteke.
|
|
|
Beraz, Bourdieu ren iritziz honakoa onartu behar da: " hizkuntza komunitate batean, inork ezin
|
ditzake
erabat hizkuntza eta kultura legeak ezjakin, batik bat gaitasun zilegia dutenekin harremanetan sartzen diren aldi bakoitzean. Izan ere, egoera ofizialetan kokatuak direnean, menderatuek beraien hizkuntza ekoizpenei ezfagoretuak zaizkien prezioen osaketa legeak gorputz eta pratiko ezagupenetan adierazten dituzte.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez
|
dezaten
hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez
|
dezaten
hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da, batez ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien.
|
|
|
Zehazkiago, hizkuntza politikak esparru anitz hunki
|
ditzake
:
|
|
|
– Hizkuntza bere nortasun egituran hunki
|
dezake
. Esku hartze normatibo bat izan daiteke hizkuntza kodifikatu nahiz, izan dadila gramatika, hiztegi ala fonetika mailetan edota forma estandarizatu bat eman guraz, euskara batua adibide dela, nahiz eta ez duen gobernu batek egin.
|
|
|
Esku hartze normatibo bat izan daiteke hizkuntza kodifikatu nahiz, izan dadila gramatika, hiztegi ala fonetika mailetan edota forma estandarizatu bat eman guraz, euskara batua adibide dela, nahiz eta ez duen gobernu batek egin. Era berean, ahozko hizkuntza bati idatzizko itxura ematen ahal dio eta eskolaren bidez heda
|
dezake
.
|
|
|
– Hizkuntza bere ibilmolde soziokulturaletan zehaz
|
dezake
, bere estatusa, lurraldea edota erabilera finkatuz, batez ere lehia eta menderatze egoera baten aurrean bagaude.
|
|
|
– Helburu linguistikoa edo soziolinguistikoa ukan
|
dezake
, besteak beste hizkuntza bat normalizatu nahi delarik. Katalunian, esaterako, hizkuntzaren normalizazioak kontutan hartzen du XX. mendean hizkuntza normatibizazioa maila handi batean egina dela.
|
|
|
Abbé Grégoire en helburua, patois deiturikoak suntsitzeaz gain, frantses hizkuntza unibertsalizatzea zen. Errepublikaren eskolak indar itzelak egin arren, ez da bere helburua erabat betetzera iritxi zeren eskualde askotan elkarteak eta erakundeak borrokatu dira hizkuntza gutxituak ezagupen ofiziala lortu eta bizirik jarrai
|
dezaten
.
|
|
|
– Nortasun oinarriaren arabera, hizkuntzaren aukera, gizabankoaren eskubide indibidualetan sartzen da, zeren herritar bakoitzak Estaduarengandik itxoiten du bere hizkuntza eta kulturak errespeta
|
ditzan
.
|
|
|
Gogora
|
dezagun
, azken hamarkadetan, soziolinguistikak garapen nabarmena ezagutu du Frantzian, berrikuntza teoriko eta metodologoak ekarriz, argitaratzen diren liburu zein artikulu anitzek joera hori erakusten dutelarik. Funtsean, soziolinguistika 13 eskoletan banatzen da, Rouen go eskolako linguistika sozialetik eta dialektologiatik, Bourdieu k inspiratu duen erreferentzien teoriara, eskola okzitandarretik igaroz.
|
|
|
Aukera nagusi bezala teknologia berriek eskaintzen dituztenak aipatu gura nituzke lehenbizi: oso urrun dauden eta inguruan ezin har
|
dezaketen
irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan dezakete eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik.
|
|
|
oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan
|
dezakete
eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. Beraz, abantaila ekonomikoak, bai ikasle bai erakundearentzat, agerikoak dira.
|
|
|
oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan dezakete eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain
|
dezake
, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. Beraz, abantaila ekonomikoak, bai ikasle bai erakundearentzat, agerikoak dira.
|
|
|
Oso urrun dauden eta inguruan ezin har
|
dezaketen
irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan dezakete eta Renoko
|
|
|
Oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan
|
dezakete
eta Renoko
|
|
|
Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain
|
dezake
, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. zabalkuntza aipatu behar da. Gerora begira, irakasgaia gaurkotzen den heinean azken lanen berri ere emango da eta horiek zabaltzeko ere balioko du.
|
|
|
Nik antzematen dudan ahuleziarik handiena maila akademikoan azalean geratzea da. Teknologia berriek dituzten aukerak ahulezi ere izan daitezke, aurrez aurre ezin egonak txarto ulertzeak, iluntasunak eta azalkeriak ekar
|
ditzake
eta. Ikasle eta irakaslearen arteko harremana askotan hotza suertatzen da.
|
|
2007
|
|
|
Beste alde batetik, eta hortik aparte, sakabanaketa historiko bat ere badago HEAren sektorean, mundu honetan urte luzetan ibili garenok ondo ezagutzen duguna, eta urte gutxiagotan ibili direnek ere argi ikus
|
dezaketena
, oraindik ere aztarnak edo oihartzunak entzun egiten direlako gure euskaltegietan.
|
|
|
Aldiz, esan
|
dezakegu
, 2007ko udaberri honetan, arazo hauetako batzuk leuntzen hasi garela, eta gauzak hobeto doazela.
|
|
|
Nora joan nahi duen eta nondik joan nahi duen inoiz baino argiago dauka, eta gainera, inoiz baino profesionalagoak gara mundu honetan ari garenok. Asko kostata lortu ditugu nolabaiteko baldintza minimoak profesionaltasunera salto egiteko, eta horrek arrisku batzuk ekar
|
baditzake
ere, duda barik, hainbat abantaila dakartza: honetara dedikatu ahal izateak honetan indar gehiago jartzea dakar azken finean.
|
|
|
Bestalde, metodologian eman diren aurrerapausoak ikaragarriak izan dira. Euskalduntzen metodo hura, Jalgi Hadi, AEKren horma irudiak... Nork uka
|
diezaieke
urteetan edukitako arrakasta eta balioa. Baina, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu hasi nintzeneko urteetan.
|
|
|
auto-ikaskuntzarako, norberak ikasteko, datu gehiago edukitzeko...). Horiek erabiltzen ikasi dugu eta, gainera, ikasteko prestutasuna eta gogoa erakutsi dugu; izan ere, teknologiaren erabilera egokiak ekar
|
diezazkigukeen
abantailak geure aldeko indar-gunetzat hartu behar ditugu.
|
|
|
Bestalde, euskarak gelatik kanporako pauso hori eman
|
dezan
lan egin behar dugu. Hor daude mintzapraktika programak, zenbaki honetan bereziki aipatzen direnak.
|
|
|
• Lan munduan euskara erabil
|
dezaten
laguntzeko trebatzaileak jarri.
|
|
|
Euskaltegien kopuruak aldaketa nabarmenak izan ditu historian zehar. Ikus
|
dezagun
1995 eta 2002 ikasturteetako egoera: udal euskaltegiak bestelako euskaltegi publikoak euskaltegi homologatuak euskaltegi libreak
|
|
|
Matrikulak: ikasle ikastaroak neurtzen dituela esan
|
genezake
; helduen alfabetatze eta euskalduntzearen antolaketan hain ikastaro ezberdinak izaki, bi ikastaro egin dituen ikasleak bi matrikula egin dituela esaten dugu, eta horrela zenbatzen.
|
|
|
16 urte bitarteko ikasle multzoari erreparatzen badiogu, argi azaltzen da EAEn adin horretako gazteen euskararen ezagutza mailan izan den jauzia. Aldera
|
ditzagun
1995 ikasturtean eta 2005 euskaltegietan aritu diren adin horretako ikasleen euskara maila (ehunekotan adierazita):
|
|
|
Oro har, ikasle hasiberri guzti hauek honela bana
|
ditzakegu
, euskara mailari dagokionean:
|
|
|
Azterketa bizkor honen ondotik, eta gaiak aztertzeko sakontasun handiagoa eskatzen badu ere, honako ondorioak atera
|
ditzakegu
:
|
|
|
Ikus
|
ditzagun
ondoko taulan aipatzen ari garen bilakaera datuok:
|
|
|
Gaur egun ikerketa lerrotzat har
|
genezakeen
azterlan bilduma gero eta naroagoa ari da osatzen gurean: motibazio eta jarrerei buruz ari gara.
|
|
|
• Aurrekoaren haritik, motibazioaren alorreko aldagaiaren eta lorpen emaitzen arteko erlazioa bistaratu denean, motibazioaren intentsitatea eta motibazioaren noranzko integratiboa dira lorpen emaitzekin lotura erakutsi duten aldagaiak. Lotura falta edota espero
|
genezakeena
baino ahulago izatea bat dator gurearekin antzik handiena duen beste testuinguru batean berriki egindako azterlan baten datuekin. Pritchard ek eta Newcombe k (2001) galesa ikasten ari ziren helduen motibazioa aztertu zuten eta beren ondorioa izan zen noranzko integratiboa noranzko instrumentalari nagusitzen zaiola, eta, ez zegoela loturarik bi noranzko horien eta emaitzen artean (Perales, 2004:
|
|
|
Gaur egun ikerketalerrotzat har
|
genezakeen
azterlan bilduma gero eta naroagoa ari da osatzen gurean: motibazio eta jarrerei buruz ari gara.
|
|
|
Eta ikertzaile hasi berriak edo ikasle tesina egileak galdurik samar ibiltzeko arriskua du horrelako lanak aurkitzeko. Lan horiek oso ikergai bestelakoak izan
|
ditzakete
, eta, jomugetan bederen, bat ez etortzeak zaildu egiten du ikerketa lerro komunen eraikuntza han hemenka jotako mailukada elkarren loturarik gabekoen itxura hartuz.
|
|
|
Esan
|
genezake
hasita gaudela, zorionez, hainbat galdera egiten euskalduntze alfabetatzean, hainbat arazo ikusten... halako arloetan non orain dela hogeita bost urte ezta arlorik ere ez baikeneukan.❚
|
|
|
Datozen urteotan munduan milaka hizkuntza galduko dira gauzak asko aldatzen ez badira. Gurea, noski, egoera larrian dagoela esan
|
dezakegu
. Globalizazioaren garaian txikiak larri ibiliko dira, baina bidea antolatu eta baliabideak jartzen baditugu, urrats garrantzitsua emateko moduan egongo gara.
|
|
|
Bestetik, plangintza bera, euskalduntzearen beharrizanetara moldatu litzateke. Adibidez, euskaraz funtzionatuko duten atal edo" bide osoak" zabaltzea proposa liteke, adibidez, ikasten ari direnek praktikak egiteko aukera izan
|
dezaten
. Atal edo lerro hauek, gainera, beste atalak euskalduntzeko eredu eta esperientzien bilgune izango dira.
|
|
|
Helburu eskuragarriak izango direnez, lorpenak txikiak baina garrantzitsuak izango dira eta ikasteko motibazioari eusten lagunduko diote. Gainera, ikasleak bere ibilbidearen inguruko hausnarketa egingo du, aurrerago ikusiko dugunez, portfoliaren edo guk asma
|
ditzakegun
auto ebaluaziorako tresnen laguntzaz.
|
|
|
HABEren HEOKek arlo ezberdinetan eragin nahi du: " euskaltegien autonomian, zentro nahiz irakasleen programazioetan, ikasleen partaidetzan, mailaketan, metodologian, ebaluazioan..." Esan
|
dezakegu
, aplikazioan asmatuz gero, orain arteko egoerari iraulketa sakona emateko gutxieneko irizpide batzuk ematen zaizkigula, orain arteko euskalduntze alfabetatzearen eragina handitzeko eta bere eragin esparrua zabaltzeko. Baina horretarako, derrigorrean ebaluazio sistema egokitu litzateke.
|
|
|
Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari, baina aldi berean, bere ingurunean eragin behar da. Horretarako planifikazio orokorrago bat behar beharrezkoa izango da, ikaslea prozesu horretako protagonista bihurtuz eta euskaltegia bera inplikatuz, sustatzaile lana egin
|
dezan
.
|
|
|
Ikasleak arlo edo gune baten hizkuntz plangintzaren parte sentituz, bere bidearen nondik norakoei garrantzia emango die, markatu beharreko helburuei eta jorratu beharreko alderdiei erreparatuz. Bere bidearen adierazlerik garbiena, eskuratzen duen gaitasun komunikatiboa izango da eta, ondorioz, plangintzaren barruan bete
|
ditzakeen
funtzio berriak.
|
|
|
Gaitasun linguistikotik komunikazio gaitasunera pasatu beharra dago. (Taberna batean ezin da" gorri bat eman
|
zeniezadake
–" esan).
|
|
|
Alderdi psikopedagogikotik begiratuta, ikasketa esanahiduna bultzatzen da. Ikasleari hurbilen dituen errealitateei buruz aritzeak asko lagunduko dio ikasten duena esanguratsuki ikas
|
dezan
. Ezagutzen eskurapena eduki berriari esanahia lotzean lortzen da.
|
|
|
Esanahiduna eta adimen estrukturan integratzeko egokia. Jarduerak zentzua izan
|
dezan
, hiru ezaugarri bete behar ditu: ikasleak zer egin behar duen aurretik jakin behar du.
|
|
|
Ikasleak arlo edo gune baten hizkuntz plangintzaren parte sentituz, bere bidearen nondik norakoei garrantzia emango die, markatu beharreko helburuei eta jorratu beharreko alderdiei erreparatuz. Bere bidearen adierazlerik garbiena, eskuratzen duen gaitasun komunikatiboa izango da eta, ondorioz, plangintzaren barruan bete
|
ditzakeen
funtzio berriak. tzea litzateke egokiena. Zalantzarik gabe, herriak oso gune garrantzitsuak dira euskalduntze prozesuan, baina gizarte egitura eta ikasleen motibazioei erreparatzea besterik ez dago konturatzeko dibertsifikazio kurrikularra behar beharrezkoa dela eraginkorrak izateko.
|
|
|
Dena dela, Europatik ere, ekarpen berriak datozkigu hizkuntzaren irakaskuntzan gabiltzanoi zenbait tresna eskainiz. Azter
|
dezagun
bada kultura aniztuna eta eleaniztuna den Europan, hizkuntzaren irakaskuntzan dabilen makina bat profesionalen lanaz burututako Europako Erreferentzi Maila Bateratua.
|
|
|
Zalantzarik gabe, Frantzian ingelesa ikasten duenaren egoera eta Euskal Herrian euskara ikasten dutenena ez dira berdinak. Baina, hala ere, baditu geurera oso aplikagarriak diren alderdi asko, eta batez ere, hizkuntza ikasten duenaren beharrak eta baldintzak antzematen lagun
|
diezaguke
. Azpimarragarria da Erreferentzia hitza, hau da, egoera ezberdinetara (hizkuntzaren egoera, bitartekoak, ikaslearen baldintzak eta abar) egokitu beharreko tresna da.
|
|
|
Azpimarragarria da Erreferentzia hitza, hau da, egoera ezberdinetara (hizkuntzaren egoera, bitartekoak, ikaslearen baldintzak eta abar) egokitu beharreko tresna da. Etengabeko ebaluaketa eta neurketaren ondorioz, geurera aplikatutako sistema era
|
genezake
, Europako Erreferentzi Markoari (aurrerantzean EEMB) berari ekarpen garrantzitsuak eginez.
|
|
|
Horrela A1, A2, A2+, B1, B2, B2+, C1, C2 mailak bereiz
|
ditzakegu
(erreferentziazkoak), edo maila zehaztuagoetan beharrezkoa ikusiz gero. Hauen berezitasunak, kasuan kasuko deskribatzaileen bidez emango dira.
|
|
|
Alderdi psikopedagogikotik begiratuta, ikasketa esanahiduna bultzatzen da. Ikasleari hurbilen dituen errealitateei buruz aritzeak asko lagunduko dio ikasten duena esanguratsuki ikas
|
dezan
. Ezagutzen eskurapena eduki berriari esanahia lotzean lortzen da.
|
|
|
Baditu geurera oso aplikagarriak diren alderdi asko, eta batez ere, hizkuntza ikasten duenaren beharrak eta baldintzak antzematen lagun
|
diezaguke
.
|
|
|
Azpimarragarria da Erreferentzia hitza, hau da, egoera ezberdinetara (hizkuntzaren egoera, bitartekoak, ikaslearen baldintzak eta abar) egokitu beharreko tresna da. Etengabeko ebaluaketa eta neurketaren ondorioz, geurera aplikatutako sistema era
|
genezake
, Europako Erreferentzi Markoari (aurrerantzean
|
|
|
Egitasmoa bultzatzen dutenak herrian edo eskualdean erreferenteak izatea garrantzitsua da eta Mintzapraktika egitasmoetan interesa izan
|
dezaketen
guztiek egon lukete: euskara elkarteak, euskaltegiak, ikastetxeak, administrazioa,... Guztion artean egitasmoa elkarlanean antolatzeak interes handia du, bakoitzak bere ekarpena egiten baitio programari bere ikuspegitik.
|
|
|
Ez dugu orain emango helduen euskalduntzearen bilakaeraren eta aukera metodologikoaren berri. Era batera edo bestera eta arrakasta gehiago edo gutxiagorekin, ahalegina egin da betidanik jarduera didaktikoa hobetzeko, azken ekarpenak integratzeko eta, azken baten, emaitzak hobetzen lagun
|
dezaketen
bideak bilatzeko. Hizkuntzaren normalizazioa jardun pedagogikoan integratzeko esperientzietan zentratuko gara.
|
|
|
ELE 1 hartan agertu zen adibide bat azalduz saiatuko gara ulertarazten. Herri batean trafiko seinaleak erdara hutsez daude, ikasle talde batek seinale horiek itzuli edo Udalari itzultzea eskatu
|
diezaioke
gutun baten bidez adibidez. " Ekintza" honekin alde batetik benetako jarduera baterako hizkuntza erabili behar izanda marko egokia aurkitu dugu hizkuntza bera lantzeko.
|
|
|
Hutsuneak aitortu ditugu, hutsunerik izan zen eta, gaur predikatzen dugun modura errore haietatik asko ikasi
|
dezakegu
. Esan bezala, ebaluazio sistematikorik izan ez bazen ere, zertzelada batzuk zirriborratzen saiatuko gara:
|
|
|
• 1990etan sartuta, Tandem estiloko hizkuntzen elkartrukerako bikoteen ideiatik abiatuta, jatorrizko hiztunak eta hizkuntz praktikariak berriketan jarduteko bikote edo talde txikietan batzeko ekimenak hasi ziren martxan. Donostiako Bagera elkarteak 1993an Mintzalaguna bataiatu zuen ideia, eta handik hona Euskal Herri osora zabaldu dira halako ekimenak, gaur egun, izen ugarirekin (Mintzalaguna, Berbalaguna, Mintzakide,...) halako loraldi batean daudela esan
|
dezakegu
. Aipagarria da ekimen hauen sustapena, lehenengo batean behintzat, euskaltegien kanpotik etorri zela, euskara elkarteetatik hain zuzen ere, hau da, erabileraren esparruan lan egiten duten erakundeetatik.
|
|
|
• Ikasleak/ hiritarrak normalizazioaren ondorioz eduki
|
ditzakeen
beharretara programak nahiz eskaintza bera egokitu. Trebakuntzaren kontzeptua zabaltzen hasi zen aspaldian, beharbada hori da arlo askotarako behar dugun enfokea.
|
|
|
Euskara irakasle askok pentsa
|
dezakete
aparteko saltsetan sartu barik, jarduera didaktikoan zentratuta ikasleak euskara ondo menperatzea lortuz gero horrela ere ekarpen handia egiten zaiola normalizazioari, eta halaxe da, baina, nahi izanez gero, aurrerago ere joan daiteke.
|
|
|
Erabilera sustatzea eta praktika sustatzea ez dira nahastu behar. Praktikak erabilerarako bidea egiten laguntzen du baina ez da hor amaitzen. d. Normalizazioari begira lan egin nahi bada, komenigarria da lehenengo eta behin zer nahi dugun ahalik eta ondoen zehaztea, eta bigarrengoz hori lortzeko bidea antolatzea. e. Euskara irakasle askok pentsa
|
dezakete
aparteko saltsetan sartu barik, jarduera didaktikoan zentratuta ikasleak euskara ondo menperatzea lortuz gero horrela ere ekarpen handia egiten zaiola normalizazioari, eta halaxe da, baina, nahi izanez gero, aurrerago ere joan daiteke.
|
|
|
Noski, immigrazio berri horren eragina ez da Euskal Herriko hizkuntzen aniztasunean bakarrik gertatu. Hizkuntza berriak entzun ez ezik gazteleraren erabilera zertxobait areagotu egin dela pentsa
|
genezake
. Izan ere alofonoek kasu gehienetan gehiengoak duen edo gehiengotua den hizkuntza ikasi eta erabili ohi dute.
|
|
|
2006an, aldiz, aurrerago aurkeztuko ditugun lau irizpideen arabera lagin bat aukeratu da eta 64 herri neurtu dira. Herrien tamainaren arabera ibilbide bat edo gehiago izan
|
dezake
herri bakoitzak, ibilbideei dagokienez, 2001ean 358 ibilbide neurtu baziren, 2006an 199 ibilbide neurtu dira.
|